Ka Malamalama Hawaii, Volume I, Number 11, 15 July 1898 — KA OIHANA KALAIAINA NO KA IKONOMIA [ARTICLE]

KA OIHANA KALAIAINA NO KA IKONOMIA

Heaha la ia mea lie lkonomia (Eeonopay) ma ka oleio Beritania? Ina o keia heaha ka oukou pane ma ma keia 'ninau, alaila, eia ka makou pane ma ko makou aoao : O ka ikonomia, oia no kekahi mahole o ka ike kalaiaina e pili ana i ke ano o ko ke kanaka noho'na, a ola ana ma ke ano naauao, e hoemi ana i ko ke kanaka mau lilo a liiki i kahi kupono i ka mikioi me ka pololei maikai ma na mea hana a pau. CJa olelo ko kalaiaina, ua haawi mai ke Akua i na mea a pati i mau mea e waiwai ai ko kanaka; ua haawi mai ko Akua i lea aina i moa e hooulu ia ai na moa ai; ua haawi mai i lea laau i mea e paa ai ka hale, a e pono ai na hana he nui loa. Eia hou, ua haawi mai ko Akua no kakou i mau lima me ka ikaika e lawelawe ai, aka, iloko o keia mau haawina waiwai nui launa ole mai a lee 4kua i haawi mai ai i ke kanaka, ua noho naaupo kolealii poe a ilihune, a aole i lilona waiwai a leo Akua i haawi mai ai i ke kanaka, i mata nioa o waiwai ai oia mahope aku. Nolaila, ina kakou o noonoo pono ana maluna o koia mea he kalaiaina, e ike auanoi kakou, he huaolelo nui a liohonu ua 01010 la, Ma ko anp nui o ke kalaiaina, me ka, n»ahelo o kalai ai i nat liiea

a ke Akua i hana mai ai i mau inea e pomaikai ai ke kanalea, e loaa no'ia kakou penei: O ka lepo kalii © mahiai ai ke kanaka, he aina ia; o ka moana kahi o lawaia ai, he aina ia; oka halekuai, he aina ia; o ka oihana kalaiwaa, he aina ia; o kela niea keia mea ewaiwai ai na kanakamai ke Ak-ua mai ma ka Txina, Tna ke kiri, a ma ka lewa maluna ae o ka aina, ua kapa wale ia no ia mau mea a pau, he aina. O ka hooponopono anai keia mau aina ma ka oielo a ka poe kalaiaina i mea e waiwai ai, ua kapaia ia mea e na kakaolelo oke au kahiko, he kalaiaina. Ma ko ke kino noho ana ma keia ao, he nui na mea a kakou e makemake ai, i mea e oluolu ai ko ke kanaka s ola ana. O na mea a pau e hoona mai ana i na iini o ke kanaka, a e oluolu ai hoi kona nqho ana, he mau waiwai wale no ia. E like me ka ai, o ke ola o ke kino kona kumu i waiwai ai, pela no hoi ka i'a, pela ha laix nahelehele, he waiwai kona he mau laau lapaau lakou. O na waiwai i hoohana ole ia, a waiho wale ia, a noho ōīe ia, aōle ia hē waiwai. O ke dala a me ke gula. waiho wale īho no iloko o ka lepo, aohe ia he waiwai. Pela na laau ala o ke kuahiwi, na ulu laau i mea wahie, aohe ia he waiwai, aka, i ka wa e pili ai ka lima o ke kanaka ma ua mau mea la, alaila. lilo ua mau niea la i mau mea waiwai, aka.ke waiho wale mai no pela, aohe waiwai. Eia ka ī'ula: I—Nui ke dala, nui ka waiwai; 2 —Uuku ke dāla, uuku ka waiwai. Aka nae, aohe ia he mea no ke kanaka e maona ai, aohe ia hemea e mehana ai kona kino i ke anu, aka, o ka nui ana nae oke dala ake kanaka, he kumu hiki ia ke kuai a loaa mai kela me keia mea i makemako ia. Eia hou, o ke dala ke ana-hiki i ka maikai a xne ka waiwai, penei ka hoomaopopo ana: I—Ke makemake :iui ia kekahi waiwai no kona maikai, ua nui ke dala iloko oia wa,iwai. 2—Ke uuku ka makemake ia oia waiwai, alaila, ua uuku no kona mau elala. E like me ka hao, ua oi ae kona maikai mamua oke gula ma kekajii ano, aka. oi nui loa aku ko eiala ma ke gula a emi mai na dala o ka hao, no ka mea, ua hikino ke kuai ia aku a nni ka loaa ana H) ai. Aole I pan,