Ka Malamalama Hawaii, Volume I, Number 11, 15 July 1898 — Na Hoonee Kaua a Ke Aupuni Amerika ma ka Moana Atelanika me ka Pakipika. [ARTICLE]

Na Hoonee Kaua a Ke Aupuni Amerika ma ka Moana Atelanika me ka Pakipika.

Ma ka nana i na hoonee kaua ana a ke aupuni Amerika i keia manawa ma ka moana Atelanilca maluna o Ivuba, a me na liōonēe 'kaua e manao ia ilei e like me na mea i loaa mai ia kakou, aia ma ka olelo hooholo hui i law© ia ae imua o ka hale o na Makaainana, a i apono ia hoi e na hale elua ma ka la 18 o Aperila 1898, e ke komite hui, e ike auanei kakou ma ua olelo hooholo hui la, i ka hoole ana o Amei'ika i kona manao noho mana makma o Kuba, aia wale no malalo o ka hana ana i na mea c maluhia ai, a ua hooia hoi i kona manao maluna o ia kumu, a i ka \va e hooko ia ai ia i'nea o kā iiiāluhia. e wailio aku ana no o Amerika i ka mana aupuni a mo ka hoomalu ana i kona mau kanaka ponoi, a me ke kakoo pu.ia mai o ko Kuba kuokoā pili lahui. O keia ka makou hoomaopopo ana i ke ano me ka io maoli o ua olelo hooholo la. Mahope iho o keia kaua ana o Amerika ia Bepania, a kipaku ia aku hoi oia mai Ku.ba aku, a ku īho ka maluhia maluna o K.uba, alaila, e hoihoi aku ana ke aupuni Ameiika i ke kuleana liooponopono aupunil nā kanaka ponoi o ka

aina, a o ,lakou no ka poo kuloana e kukulu ae i aupuni no lakou o like me ka lakou i makemake ai, Ina o keia ae la na hooneo iliili ana o ka papa konane akc aupuni nann .\eko o Atnerikaraaka moana Atclanika, pehea hoi kana mau hoonee iliili ana nia ka īuoana Pakipika malnna o ka paomeku o "HāwāU? - Heninau 110 keia i aneano kulike me ka nin.au o Kuba maluna o keia 01010 hooholo. Ina lioi maluna iho la o keia olelo hooholo na hooneo iliili ana a ko anpuni Manu Aeko o Amerika maluna o leana papa konane ma ka moana Aielanika, alaila, uaku anoi na hana ana a leo aupuni Amerika maluna o ua 01010 hooholo la, i hooholo ia ai ma ka la 18 o Apei'ila, 1898, i apono ia lioi eka Aha Senate me ka nale o na >iak'aainana. O ka hoomaopopo maoli ana i ka mea oiaio, aole ae iki o 4mcr-ika o leomo ma ke alahele o lea haowale nio ka pakaha wale ika aina o Ku\>a. Ina pela, pehoa hoi ka la poina ole o ka hookahuli aupuni Moi i kakoo ia me ka mana o na mea kaua o ka mokukaua Arnerika />o,ston ? lna e olelo kakou aole ia he hana kolohe, ke ninau nei makou. healia ka inoa kupono no ia ano hana ake aupuni Manu Aeko Amerika i hana ai i kahi aupum kuokoa nawaliwali <> Ilawaii ? Kia ka mea maopopo loa, au].-. i kn ke- iiupuni o Aiuoi'ika maluna o na kiihua oiaio o ua 01010 hooliolo la; ina i ku, aole la o liulihia ke aupuni kumu o Ilawaii, a o kola nlnau Lioohui aina, aolo ia lio ninau ano nui imua o ka ahaolelo Ameriku i keia la. llaa aole he kaili walo a lio pakaiia paha, ma ke kakoo ana o na koa o ka manuwa I3oston ika poo liookahuli au" puni Moi, alaila, heaha ka olelo ana o ia ano hana a Amerika i hfna maijii ia kakou? Ma ka nana akn, ke mohai nei o Amerika i ke ola o kona luliuikanaka me kona mau aumoku no ka ]>ono o na kanaka o Kuba, no ka makoo i ka pono a kue i ka hewa.

Pehea hei i nana ole iho ai oia i l<a pulaiki iloko o kona maka iho, he mea kamahao keia ma ka Amērika mau hooponopono pili aupuni iloko o keia au holomua o ka honua e nee nei. Ua maopopo loa, ina © pio ana rm Sepania a kaiehu ia aku kona mana mai Kuba aku, e haawlia aku ana- no i na kanaka oKuba ka mana koho i k.e aupuni a lakou i makemake ai, me ka haawi pn ia aleu o ko lakou kuokoa. I ka wa e noho ana ka aina malalo o ke aupuni kumu a Kamehamehaka Na'i Aupuni i kukulu ai mai kinohi mtii, ua maluhia ka aina me ka holomua, a hiki mai nei i ke au o Kalakaua, hoomaka na hoonioni ana o na poe kuonoono o kā aina, aole ma ka manao maikai. aka, ma ke ano maoli no e hookahnli ia ke aupuni kumu i kukulu ia no keia aina me keia lahuikanaka, a i mea e hooko ia ai na mea i hoolala mua ia mai ka wa mai ia Kamehameha V. a mamua aku, ua hooko ia iho nei ia mea i ke au o Liliuokalani ka Moiwahine mua loa i kau ae ma ka nohoalii kalaunu o.Hawaii. E ku iki iho kakou maanei, a e ninaii iho penei: 1 ka hooko io ia ana o ka hookahuli aupuni Moi, nawai i kakoo mai mahope o ke kumuhana hookahuli i ke aupuni Moi ? Eia ka mea oiaio, na kela mana o na mea leaua o Amerika ma o Steven's la, mamuli o kana liauoha i ka mana kiekie o ke aupuni Amenka iloko nei o ko aupuni Hawaii, i kakoo ia e na koa marina me ka lakou mau moa kaua, i lawe maoli ia aku a imua o ko alo o ka halealii, me ke ka\i ia aku o ka waha o na pukunialii ilaila, me na koa i hoonoho ia ma ka Ariona holo, ma ke alīEPme he mea la, e hooweliweli maoli aku ana no i ke 'lii ka Moiwahine. A t kue maoli no hoi i na rula o ka hoomalu ana i na ola, na pono, a me na waiwai o ka lahui Amerika a me na laliui o ao malalo o na kanawai koa, oiai, ina ua hoolele ia mai na koa Amerika malale o ka hoomalu ana i ka maluhia, ke ola a me ka waiwai, hoaha laka mea 1 kauoha ole ia ai o na koa e ao e noho ana ma na

wahi iku i ka malama i ka pono lehulehu, e liko me ka hale oiliana Kanikela Amerika [American Legation], kahi noho o ke Komisina Amenka, ame na wahi knpono e ae i manaoia nd ka lehulehu, aka, aolo ona wahi e kokoke loa ana ika pa alii, me ke kau pono ia aku 0 ka waha o na pu ilaila. J.awXi—ma.i nnn TraTrr>n i na moa i ikemaka maoli ia o kakou a hookuku, mo na hoonee kaua ana o lee aur»uni kui ikaika o Amerika i keia n?au ]a, a o kela olelo hooholo o lea la 18 o Apeiūlo, 1898, a ke kcmite o na hale elua 1 hooholo ai oia kana papakuhikuhi a alakai, alaila, aole anoi e ala mai na ninau lehuleliu imua o kakou e like mo koia: He hana pono anoi ka ī hana ia e ke aupuni mana a'ikaika o Amerika, ma kona kakoo ana i ka poe nana i hookahuli i ko aupuni kiamu o līawaii aina nei ? lna o kela olelo hooliolo i hoike ia ae la maluna, oia ka ko Amoi'ikakpapakuhikuhi me hoonee kaua ana, alaila. heaha ka mea i hoihoi hou 010 ia mai ai ko aupuni kumu, oiai, aole i haulo maoli ko aupuni kumu mamuli o ko kaua maoli ia, aka, ua kahuli ke aupuni malalo o na hooweliweli a me na hoomaka'uka'u maoli ia ana e na mana kaua o Amerika ma ke kauoha a liona Kuhina Noho ma Hawaii nei, i kuhikuhi maoli ia no hoi o ua Komisina la na nīea a pau o hooko ai no ka hana. Eia hou, he hana pono anoi na ke aupuni o Amerika lea hoolelo wale ana- mai i na koa iuka nei o ka aina, ina no o maluhia ana ka aina mai o a o malalo o k'\ hoomaln a ke aupuni Moi. lna 010 \morika kahua o ko kokua, i ka mea nawaliwali, a pela aku i na hana mauae wale me na hana pakaha, alaila, owai ka i hahai i ua kahua a kumuhana la? Eia ka makou pane: O Amcrika ponoi noka moa nana ua kahua hana la.