Ka Makaainana, Volume II, Number 8, 20 August 1894 — Page 5
This text was transcribed by: | Kelly Murray |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 20, 1894.
Ke makau la ka hoi ua kolohe! Ma ko makou aoao hoi, ke hooia hou aku nei no makou aohe ka lahui e ala, aka, e noho hoomanawanui no a huli hoi mai na Elele Alii. Oia la, i lohe oukou oehaa!
_____
Na kahi no o lakou i hoike ae eia no ka o Sopa iloko o Iolani Hale e paina ai mau nei. Aole oia wale, aka, he poe e ae no ka kahi o waho aku nei, a na ko dala o ka lehulehu e hanai ia lakou. Aia la, aihemu hewa la! Oiai hoi, ua pau ko Sopa kulana koa, ua hoohanohanoia mai no ka oia me ke kulana aliikoa akukana-Kenerala, a me kekahi mau hoike e ae no kona punahele ia lakou ma ae. Ua anakau no.
_____
O ke au keia o na hana hoomakeakea wale. Poakahi i hala na hana iho la o Haki i kekahi palapala no ke ku o ka Repubalika o Hawaii nei i ka wa, oiai o Iapana laua me Kina e u hakaka ana, a e papa ana hoi i na poe o ia mau Emepaea e noho nei maanei, a me na poe e ae, aole e hakaka kuloko wale iho no. Oiai, he Aupuni keia aole i ike iki ia mai e kekahi aupuni e aku, nolaila, he keu aku a ko lakou wini a mahaoi maopopo loa. ua kakaainoa o Kolekole i na palapala la, a pau elua laua iloko o kela lua pau a lakou i pahenehene ai mamua, no ka mea, na kekahi Moi Hawaii ia mea i hana i ano like loa no me keia iho la. Pii ino ka hoi ko laua nei loea kalaiaina la!
_____
Aole loa he hoihoi iki o ka lahui i na hana hoohiki a na poe hoohiki e kaahele nei. Ma Maui, he ole loa ka loaa o na poe e hoohiki, he mailiulu loa, a ma Hawaii a me kahi mau mokupuni e ae, pela ana no ia haawina pakalaki like. Ua loheia mai e aho iki no lakou ma Kauai. A ma Ohau nei hoi, me he la o na poe no i hoohiki mua no ke koho elele, o lakou no paha iae hochiki nei. Aia no ilaila ko lakou make loa i ko ka lahui noho no me ke kupaa mau me ka loli ole. "E nai wale no oukou i kuu pono, aole loa ia e pau."
_____
Ke noho nei no o Kikinia Lualii ianei, aohe hoi iki no Wasinetona e hana ai, i pono ai hou kona ohi ana i na dala o ka lehulehu. He mau hana okoa kana e hoolala nei, o kekahi o ia mau hana, e hoala i hui hoo holo kaa uwea iuka o Nuuanu, a me kahi mau ano hana e ae. Apiki no hoi paha, eia no ianei e noho nei, ohi no i na dala. Pehea aku nei la ke kii hoikeike ana o ka Lua-o Pele? Ina ia hai ia ano hana la, nui ka waha i ka walaau, a kaia iho la hoi i ke kino, he neo loa ia la.
_____
He lono wale no, koe no nae hoi ka oiaio loa, mamua ka o ka holo ana aku nei o ka Piladelepia, ua ao aku o Kuhina Wilisi na alakai oehaa, o ka hana pono wale no ma ko lakou aoao e hana ai, oia ka hoihoi ae i ke Aliiaimoku mamua ae o ka hoi ana mai o na Elele Alii. No ka lawa ole o ia mea i ko lakou manao, ua wini nui aku ka ia Adimerala Waka, a oia like mai ana no hoi kana ao ia lakou.
_____
Na Komisina Alii o ka Lahui.
Aohe no makou e hewe ke hoomaoe wale ae: ua hookipa hanohano ia lakou e Peresidena Kalivilana; ua lanakila a ua pono ka lakou hana no ka lahui; ua haalele aku ia Wasinetona a aia ma ke ala no Kapalakiko, no ka huli hoi loa mai i ka Poha iho ma ka Alameda a ku mai ianei i ka Poaha aku, la 30, a i ole ia, i na la mua paha o keia malama ae; a ke hoea mai hoi lakou, alaila, e ike aku ana ka kou i ka helelei wale iho no o na manu hokae wale i ko hai punana.
_____
Poino o Marcus R.Colburn
Aia o Maka Kolopana iloko o na hihipea popilikia ma o kana hana kaa kikane la, oiai no hoi oia eia no ke waiho nei i kona mai loihi o ke kaa ana. Poakolu iho la i halawai ae ai kona poe ana i aie ai, a oiai, o kona aie nui loa, i kona pokii no ia, ia Keoni Kolopana, ua hoopanee a noho hou i ka Poaono nei. He moraki kana i hana ai i kona pokii, a pela no hoi i kekahi mau mea elua e aku, o ka oi loa no nae i kona pokii, he $5,000 a keu. Ua hooholo na poe aie koikoi e lawe lakou i $1 pakahi a e holoi pau loa i ka aie, a e hooliloia hoi kona mau pono a me ka oihana kaa kikane no ka pomaikai o ka wahine a me na keiki. Poaono nei, ua kohoia he ekolu poe na lakou e hana i palapala ma ke ano kahu waiwai no ka wahine a me na keiki, a ina e ae ole mai na poe aie a pau loa i kela manao o na poe aie koikoi, alaila, e hookoia aku ka moraki ia Keoni Kolopana.
_____
Aihue Aniani me Pena.
Kakahiaka Poalua i hala iho la, i hopuia ai o Geerge Malina, he opio Hawaii lawelawe hana no Waila Ma, no ka aihua ana he mau pahu aniani puka lehulehu a me na pahu pena keokeo. No kahi wa i hala ae ka hoomaopopoia ana no ka nalowale o kekahi o keia mau mea ae la, a nolaila, ua kiaiia. Po Poakahi aku, ua ikeia kona hele ana a komo i kahi hana a lawe he pahu aniani. Ua hookoloia oia a ka halekuai o kekahi Pake, nona ka inoa o Chum Lom, ma alanui Moi nei, malalo iki o ka Huina-a-Kale ma ka aoao makai, a ua hooliloia ka pahu no $4.25. I ka wa o ia halekuai i huliia aku ai ia kakahiaka Poalua, ua loaa aku he mau pahu aniani me pena lehulehu, elua nae pahu pena i pau. Poakolu ae i hopuia ai ka Pake no ka lawe i na waiwai i aihueia. I kahi o keia mau la iho e hookolokoloia ai ko laua mau hihia like ole. Apiki no hoi kakou Hawaii, aia a loaa ka hana maikai, hoomaka i na hana holohe.
_____
Hoehaia me na Pauku Laau.
No kahi mau la i hala aku, ua ulele hakaka iho o Kamala a me Joe Souza, Pukiki, he mau mea hooke@ laua no kahi ku o na @ kihi komohana o na alanui Moi a me Nuuanu. I ka auwina la o ka La Pule i hala ia ulele ana o laua a eha ke Pukiki. Me he la mai ia wa mai no paha kona nini ana a ka po Poalima nei ua pelo a hoowalewale aku oia ia Kamala e holo no uka o Kalihi, ma ke alanui e holo la makai i ka Halemai Lepera. Nolaila, ua holo aku o Kamala mamua, maluna no o kona kaa, a mahope aku hoi ke Pukiki me kekahi Pukiki okoa ae ma kona kaa. I ka hoea ana iuka, ua lele iho ke Pukiki a koi aku ia Kamala e lele iho a e hakaka pu laua, ua hoole aku nae oia, a o ka wa no la i paa ai ke @ ulawaha o kona lio i kekahi Pukiki iho, a hoomaka aku la kona hoa hoomauhale e uhau iaia me ka laau a eha. Mai ka Halemai mai ke teleponaia ana mai ai i ka Halewai. Ua holo koke aku na makai kaulio ilaila a lawe mai la i ka mea i eha, ua hele oia a haukae i ke koko, mamuli o na eha i loaa iaia ma ke poo a ma kona mau helehelena. Ua hoouna koke ia oia no ka Halemai Moiwahine no ka lapaau ana i kona mau palapu. E hoomaopopoia no hoi ke oolea o kela pepehi ana, ua hakihaki pu na laau. Ua loaa aku ke Pukiki hoeha ma kona wahi moe, mauka o Kauluwela aenei, alanui Kula, a mai laila mai a noho ana ma kahi paa. Aole no nae i loihi loa, ua hemo mai no oia malalo o $500 bona. I keia la paha e hookolokoloia ai.
____
Mahope iki iho o ke awakea Poaono nei i haalele mai ai ka Auseteralia no kona awa mau ma keia pea ma o . O na ano mau no ka i ikeia makai o ka uwapo.
He mau waapa lehulehu, mai ko uka nei a me ko ke Kamepiona, ka i holoholo po mahina nui ilo ko nei o ka awa i ka po Poalima nei, a ua hoolaulea aku hoi i na poe o luna o ka mokukaua.
Awakea Poaono nei i hoao ai o Luna-kudala Mogana e hoolilo aku i kekahi mau apana aina ma Kalawahine, Kamanuwai aenei, ma ke kauoha a ka Aha Kaaupni ma o H.Kamika la He aina ia no kekahi mau keiki oo ole, ma ka palena loa o alanui Viniada. Aohe i lilo ua mau aina la, no ka pii loa o ke kumukuai e hoomaka aku ai o ke koho ana.
_____
Hoopii Koi Waiwai Lewa.
Ua hoopii o Wm.Mossman ia W.P.Kalimahauna imua o ka Aha Apana o Honolulu, no ka hoihoi ana mai i kona mau lakou hale i paa hewa ia e ka mea hoopiiia, oiai aole i loaa ia Kalimahauna ke Kuleana ma ke kanawai e hana ai pela, no ka mea, aole i loaa iaia ka laikini mai ke Kuhina Kalaiaina mai e ae ana iaia e hoolimalima i ka hale maloko o ka Apana o Honolulu nei e like me ke kanawai o 1890, Mok. 37. Ma ka hooloheia ana o ua hihia la imua o ka Aha Apana i ka Poakolu i hala ino la, ua hoike maoli ae o Kalimahauna imua o ka Aha, aole i loaa iaia ka laikini mai ke Aupuni mai no ia hana, a no ia mea, ua hoakaka ka loio o ka mea hoopii i ka Aha, o ka paa ana o Kalimahauna i na waiwai o ka mea hoopii, he hana kue kanawai ia, no ka mea, aole i loaa kona laikini e hookupono ana iaia no ia hana, a e kuleana ai oia e paa i na waiwai o ka mea hoopii e like me ka olelo o ke kanawai o 1864. Ua hoopuka mai nae ka Aha i kana olelo hooholo, e haawi ana i ka pono o ka mea hoopiiia, a ua hoohalahala loa ka mea hoopii imua o ka Aha Kaapuni. J.M.Poepoe no ka mea hoopii, a o W.R.Kakela no ka mea hoopiiia.
_____
Ua okupe iho ka lio a kekahi Hawaii e kau ana i ka auwina la Poaha iho la, ma ke kihi mauka iho o ko E.O.Holo & Keiki halekuai. Aohe mau poino ano nui i loaa, koe wale no he wahi pohole iki ma ka umauma o ka mea kau lio.
Lehulehu no na poe i hele i ko Mrs. Pamahoa hoolewa i ka auwina la Poakahi i hala, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. H.H.Paleka. Aole i maopopo ka nui o kona mau makahiki, a ua kohe wale ia no ua 60 a oi aku.
Poaono nei i hoopauia ai o Kapena Makai E.Langley [Lanale] o ka wati elua, a aia ia Lutenala D.P.Kaiena ka hooponopono ana o ia wati. Aohe i maopopo ka haole e pani ae ana ia kahakaha. He makai kekahi i hoopau pu ia, oia o Sam Stone. Ua lohe wale ia no ka lawe kipe ka ke kumu o keia pau ana e laua.
Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poalima nei i ahewaia ai kekahi Pake hanauea no ka malama kue kanawai i ka opiuma a hoopaiia e uku i $50. Iloko o ka Aha kana wahine a me na keiki elua, a i ka lohe ana o ka wahine i ka hoopai o kana kane mamuli o ka hahaiia ana aku iaia, ua uwe kuwo ae oia a hiki wale i ko laua hookaawaleia ana mahope iho o ko ka makai oluolu ana ia laua e u kamakamailio no kekahi manawa.
Ua hoopiiia o C.Hama hana ili i ka Poaha iho la no ka hewa o ka hoopoino manaoino ana i ka ilio nunui a ka haole Norewai kuai mikini humuhumu, nona ka waiwai io o $100, ma ka hanai ana i ka laaumake. Ms. ke koho wale no keia hoopii, no ka mea, ua pepehiia he i'io uuku na Hama a make loa e ua ilio nui nei. Ua hookuuia oia mai kahi paa mamuli o ka haawi ana i bona no $500. Apopo e hooloheia ai ka hihia imua o ka Aha Apana.