Ka Makaainana, Volume II, Number 15, 8 October 1894 — "HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE."

He palapala ka i loaa uiai ia makou mai Hawaii mai aia ke liooweliweliia la na poe i lawe i na apana aina hookuonoono e hoohiki, iua ka aole, Uwe lieu ia aku na aina i loaa ia lako:i, Ea, ke oni !a no ka moe nahesa

n a ua ano a pau e wili ai, aia no ka pono o ka puniia aku a pili i kepau, Keao aku nei uae hoi makou mai no a pani aku iu ano hooweliweliia mai, uo ka toea> aole loa e hiki ke kailiia aieu ka mea \ loaa pono i kela a keia e ake ana e loaa kali; kahua aina e hookuoaoono pouō iho ai He man epa ana no paha ia i wahi e puniia aku ai.

AoU' g ia wak 1& uo, ak&. ua hoike aku uiukou ut« ka helu i bala Uialalu o ko jxk> o Mokupuui, uo i* mokupuui uiai uo Wuu a makou i liuin&i »i, uiii ku ka loaa aku o U4 |.hx>tcta uiu kt* kuAi tu«u kek&bi I<u feku o liaui«iku» 4 hooluki

mua, a pela like ana no ka hoi ma ka haleknai o kekahi haolo o. ia apana 00, Ile keu aka apiki a me ka epa o keia poe haole pakaha hilahila ole. Q"ia na ano hana ; i wahi rjo na poo makau walo a naauao pono oie paha, e ai aku.ai i ka lakou raauhLU kapuiu. E kapae loa aku i »a ano haua poholalo a pau a mai no a puni a hoohiki āku. Aohe o kakou wahi pono iki ma ia ano hana ku i ke aloha ole a me ka ekaeka pu. E kupaa mau aku ! Ua imi na koo o keia au kamehai e loaa ko ka ia hui hoohiki aku. I aha ai 9 I oolea ai hoi lakou a auo ponopono iki ke hoike aku i ke ao holookoa, aole hoi e nui loa ka hilahila. Ina aole lakou i makemake iki i ko ka iahui oivvi kakoo aku, ina no aole lakou e koi wale mai ana. Aka, no ko lakou ike aia no ilaila ko lakou pono, aoiie a lakou nana ae i ke ano o ka apoia ana aku o ka lakou maunu, aia wale no ka uana o ka hoohiki aku. Oiai hoi, oka Poaoao nei iho Ia ka la hope loa no ka hoohiki ana, ke noho nei makou me. ka manaolana ao3e no i uui loa na poe oka lahui kumu i lilo aka ma kela aoao.

Eia nae hoi, īloko oka noho aua o ka hapanui me ke kupaa mau, ua lilo aku nei poe o kakou, mai na ili ulaula a na ili-puakea, no kahi hana e lawelawe ana a no ka uluhua hoi kahi i ke kali loihi loa me ke akaka ole o ka mea e hauaia ana no ka ka lahui hopena. He mea ano oiaio no paha hoi kahi o ia, aka, aole ka hoi e hiki ia poe ke hoomanawauui iki iho e like ia me makon ame ko ka hapanui ae. Akaka loa no

pokole o na naau oia poe, a mahope aku e mimihi nui ai.

Iloko hoi o na hoaoia eae aku ke Aliiaimokn i haawina uku hoomau nona, ina nae hoi oia e haawi pio aku ana a hoohiki aku mnlalo o na pakaha, aole oia iae iki. A iloko iho la hoi o na, la i jtui iho la, ua nui ka walaau o kela ohua palemo aiaula e haawiia i haawina uku hoopau loa i ka Hooiiina Moi, ia Kama'liiwahine Kaiulani Ke manao nei no makou e like no me ka ae ole oke Alii ka Moi pela ana no ka Hooilina o ka Leialii o Hawaii nei, no ka

mea, ua kupaa oia ma kona aloha mrfkua, aloha lahui a me ke aloha aina, He mau niaunu ekaeka wale no keia i wahi e ko ai o ko lakoii ii n i e hehiku loa 1 k. lahui oiwi ma o na Aln laokakou.

U& oiaio loa e hoea hou mai aua ka Pilr.vielepia, a oia ana

hoi ka mokuhae o Adinic-rala Biadali (Bearddlee), Aohe ana ka a.na mau akeakea ana mai i na hana maanei, oiai, na ka lahui iio e hoomaopopo i ke ano kulaua hooponopooo Anpuni a kkoo e makemake ai', a ha Hawaii no hoi e hookele iaia iho. Me he la nae oia ana paha ka mea 'nana e hana mai maanei i ka manao o ka Peresidena o A merika PUiipuia, aka, e noho no hoi kakou me ka nana aku, ina no ko kakou pio loa aku, a i ole ia, no ko kakou i lanakiln ae paha hoi maluna aku o kuewa pakeha. No ka manawa mua loa nae hoi ma ka moolelo o ko Amerika Iluipuia launa pili Aupuni ana me Hawaii nei i hookohuia mai nei ke Kanikela-Kene-rala maanei i hope a i kakauolelo hoi na ke Kuhina Noho o ia Aupuni ma nei, oia kekahi mea a kela ohua palemo alaula i hoike akea ae ai i keia mau la iho la. Pololei! A ke ole ka makou koho ana, e kaawale aku ana o Kuhina Wilisi i ka aina e, ana KanikelaKenerala Mila mai hoi e hooko ika hana e uwi ai mi niho a e nau ai hoi oa kui o na kolohe. Oia aua paha ke kahuna nui naua kakou e lapaau a ola, a e puie umi ae ai hoi ia lakou nei ma ae a make. Ae paha, oia paha, aole paha! Oiai aole i maopopo ia makou ia mea, o ka nana aku no ka pono ia mua. Ia makou i hoaiai ai mamua aku nei no ke ake oka Papa Oia e kuai ia Kaimiloa, a pela no hoi me ka iini o ka Hui Hooholo Mokumahu Pili-Aina e hoolilo aku no $14,000 (kumukuai pokeokeo nui), ua poina makou ia Keoni ! Ina (lanua), oia no ka Hope-Peresidena o ua hui mokumahu lala he lala pu no hoi oia no ka Pana Ola. He keu io no hoi a ka apiki o keia poe ? me ke ake niii no e hoopomaikai pilikino ia' lakou iho mai k'a uwi maloo kna aku ika hlpi-waiu (waihoia) o ka lehulehu, ina no he pono a he pono o!e ka hana e loaa tnai ai. O keia paha kekahl o tia hana pono ble loa, eia nae paha hoi, aohe a lakou i)iana ae no ka lehulehu—e hele |loa lakou pela, heaha ka lakou? I

Pomaikai uo ka mea i lilo i koo īkaikā no keia Aupuoi kauaehai, no ka'aiej& t ke pa l®o aku uo paha, he ko ka manao, Pela iuakou i manao ai uo T. B, ke poo o ka Ligi Amerikn. oini oitt eia ke kukuhi nei i kekahi haU kue kanawai maloko mai o na palena pale ahi Eia keia !ta!e ke pii ne! a kokoke loa e paa itir «Uanui Moi n©i m,

! eua Ewa iho o ke kahtfa oka Halewai kahiko a hvrti papu pono makai aku o ka palena makai loa o alanui Konia (Kamika maujua). Ile hale kua laau i uhiia ua pou oie ka piuia abe piula no hoi o waho ae o 1 LIU halo holookoa.

He ku kahiko no paha ko kekahi hale oke ano e like me keia e hanaia nei, e kala ioa, ina i aeia. eke Aupuni, aka, no ka ae ole ia a akahi wale no, nolaila, lilo mua ote ai no kek kahua kaiepa maikai loa ina Pake. Aia no ka makemake oke Aupuni ahe uinihepa a pohaka paha, ano ia mea i makauia ai a loihi ai ka waiho wale ana o ia wahi. Aka, ika ikaika ume manao o Timi Mare, ua palahe mai ka paiu o keia poe a aeia oia e hana aku e ka Aha Kuhina me ko Hoki Howela kokua pu aku. Ua kue maopopo loa ia ka manao o ke kanawai pale ahi, eia nae, aohe a lakou nei nana ae, oiai, o iakou 110 ia/Hookahi nae a makou mea i mahalo ai, he Hawaii aloha aina (Hanale Kiplli) k"e poo kamaoa a he poe oiwi aloha aina aku no ka hapanni o na pāahaua malalo aku ona. Ua pale loa" ae n& 'lhanao 1 pili kalaiama ma ko Mare aoao ma keia hana ana i haawi ai 1 i na oiwi aloha aina. Aohe maii mea ano nui *oa i hauaia iloko o ka Ahaolelo 1 keia Poaha iho la mawa*ho.ae o na hana maa mau a me na Mna i pau ole. Ua hoike ae na£ hoi ke Kuhina Waiwai laenui he $3,531,625.49 ka huina nui o ka aie lahui, Aohe no he nanaia mai no ka lahui, oko lakou pono wale no ka lakou i ike iho. Nui ka haawe la a auwe ka make e ! Ea, maewaewa wale.