Ka Makaainana, Volume II, Number 27, 31 December 1894 — Page 2

Ka Makaainana.

 

NA MOKUPUNI.

Mau Lono Huika@maina Apana @uwhao mai o keia Aupuni

 

Na Hunahuna Mea Hou o ke Kahua Ma’I Lepera

 

Hoopaa ana

Hala na o Ma ka la 26 o Novemaba, ua hele kohana aku @ @ Rev J H. Pahio ma kona wahi noho ma Kalaupapa. Ua piha iaia he 3 makahiki me 6 malama o ka noho ana ma ka panalaau nei. He 60 a keu ka nui o kona mau makahiki. Ua noho loihi ma ka oihana kahumapule a he 20 makahiki o ka noho ana no Onomea, Hilo, Hawaii. Ua hanau mai na keiki he lehulehu a ua kani moopuna, @ ae ka loaa ana I ka ma’I hookaawale ohana I lawe mai a noho I keia ania. He nae ka ma’I I make ai a loaa iho la ia olelo a kahiko “Waiho I Kaea na@ iwi o Kaniahele.” Ua make mua@ kane wahine I ka malama o Feberuari, la 4. Aloha wale no laua. KA LA KUOKUA – Ua malama ae na ma’I I ka la I hoihoiia mai o ke ola o Hawaii ma ka Home Kalauwina@ a maloko no hoi o ka hale hui o ua poe make. Ua ai lakou I ko ka papaaina me ka maluhia. Aole o lakou wale no aka o na heue kekahi a Kauka Goto@. Ua malamaia@ na lealea ma ka haleaina me na mea kaua mai na hueu@ mai. Ua akoakoa ae na mea a pau ma ka papaaina a na ai me ka hoomanao ana no na hana o ka ia. A pau ka ai ana ua waiho aku la kou mea kakau ia J. K. Kialoa I  na hana pili I ka la Kuokoa, a nana I kuupau mai na mea e pili ana ia Hawaii. Nui na hunahuna materia hooni puuwai a nui no hoi ka hauoli iaia.

Ma ka la 21 I hoi mai ai na keiki hou I ohiia ai e na kauka ma ka la 17, elima ko lakou nui, no lakou ua inoa, o Puuone, G. Kaaua, Kini, Kealakai, Mose, me Keahi (kokua). Eia lakou ke lapaauia nei e Kauka Goto na na ohana e malama.

Ma ka La Sabati, la 25, ua hookuu loa ia o J. Haole mai ka Ekaiesia Kalawina aku, ua okiia kona inoa hoahanau. Ua loaa he hewa a ma ia kumu I hemo ai mai ka Ekalesia aku.

J. B. M. Kapule. Kalawao, Molokai, Nov. 29, ’94.

 

LAWELAWE INO KA MAKAI

Hoeha inoino ia o Hotaio, he wahine Kepani, e Simeona Kaialau, mamalu@ o ke kiiia ana aku o ke kane a ua wahine la uo ka hewa kuai rama. Aole I loaa aku ke kane I na makai ua hele mua loa ke kane no Mana o ka wahine hookahi wale no ko ka hale. Puiwa ka wahine I ua makai no ka haua pono ole o laua nolaila holo ka wahine a alualu o Simeona Kaialau kula kula@ia, kuikuiia, nokeai I ke keehi me ke kamaa a ku i ka eha ino loa, a ke waiho nei ka wahine me ka eha. Ua hoopii ia o Simeona Kaialau imua o J. K. Kapuniai, Lunakanawai Apana o Waimea nei a ua hoopaiia he $5 me $3 koina. Aia a oluolu iki ae alaila, hoopii poho. Ke olelo nei nae na Kepani e hoopii loa i ka Makai Nui o Kauai nei S. W. Wilikoki e hoopau i ka limakoko.

 

KALAKAA

Waimea, Kauai, Dek. 22. ‘94

 

HE MAU WAHI ITAMU

E. haawi mua aku ana au i ka mahalo kakou nupepa no kona piha mau i na manao naauao a me na nuhou kuloko a me kuwaho lehulehu. O kou mau manao alakai ua kalaiia e ka oi o ka naauao a me ka oiaoi a i hookahuaia hoi maluna o na I olelo kanaka makua a me k@ @aupaona o ka noonoo akahele maikai. I loko o ka malie loa na kamailio, aole me ka uluku a me ke kunahihi, aole hoi me ke kualehelehe aka ua papaluaia nae ka ikaika a me ka hahana a ua pololei hoi ka pahuna a i kahi i manaoia. Oia ka paio ana a ka naauao ke kulana keonimana a me ka maiau aole hoi e like me ua puahiohio a na opumakani a ou mau hoa kakele o ka papa pai. Ua ninauia mai au e ka poe heluhelu nupepa Holomua e hoakaka aku i ke ano o kekahi mau huaolelo e puka mau nei ma kona mau manao kalai – “baisole,” “hole samoka,” “biva hata,” a me kahi mau huaolelo e ae. Olelo mai i ko lakou kuia i ka heluhelu aku a hiki i keia mau huaolelo hoaa. Ua hoike aku au i ka pahua o ko’u wahi ike heluhelu haole, malia paha he mau huaolelo Latina, a i ole, he Hebera paha? Ke noi aku nei au ia oe e hoakaka ae i ke ano o keia mau huaolelo e hoo pahaohao nei i keia poe makamaka malia paha he mau mea ano nui ko lakou a he pili hoi i na kumuhana o na kalaimanao e kohu ai. Nui no ka ua a me ka makani me keia aina nei a nui no ka nele i ka i a aole e hiki ke hele e lawaia. He mau mahina okoa ae nei ka pa ana o keia ino ahea la hoomaha aku? Nui no hoi na hauwawa o na kanaka i ka lohe ana mai no kela mau hana a ko Maui poe a ua hooi loa aku hoi na lono i laweia mai e kahi poe mai Honolulu mai. Ua loheia ae he mau pukuniahi ka ka Ona Miliona ua hoopuni ae ia Kula o Kamaomao, a ua kukala kaua mai la i ke Aupouni, a he nui wale aku. O keia iho la na nuhou wahahee e laweia mai nei. Mamua iki aku nei na haawi aku la kekahi wahine o keia wahi i ka punana o kana wahi koolua e ulupaia e kekahi paioa komohewa, a i ka hoopua iki ia aua ae, eia ka he Pake nui momona ke aka i maalo ae. Ua make iho nei ua wahine nei i kela la aku nei pau ka ike, pau ka lohe, a ua maloeloe na au, a i ka auau kai ana, haalele mai la na aumakua a o ke ola ao ka ia kala ia na hala. Kupanaha keia nuhou. He wahine nui momona pauhananee ko Hakipuu o kaulana mai nei i ke akamai i ke kahuna lapaau. I kahi e no ka ka mai, i kahi e no kela e hana mai ai, o ke ola ae la no ia. Ua lohe mai au aia i Waikane kekahi kauaka ua mai ia kona au, he makahiki a oi ae nei ka hiki ole ana ke hana i kana apana hana, me he la, he mai kapono loa kela na keia kahuna e lapaau. Nui ka ikaika o ko onei poe i ke puhi nanahu, aka, hoi mai nei hoi keia ino, a nui mai ka poino hiki ole ke hana. Ua paa ae nei na uwapo a me kekahi mau mahele alanui i ka hanaia o keia wahi malalo o na hookele ana a Mr. W. Henry. He maikai na alanui a he paa pono na uwapo. Mau no ka maluhia o keia apana. Aole loheia o na haunaele a me na hakihaki kanawai. Mamuli keia o na hookele ana a ko makou Makai Nui, Mr. F. Pabia. He kanaka hana me ka oluolu a hooko pololei. Ua lilo ia i makua ma ka aoao o ka noho maluhia mawaena o na kanaka a ua nui kona mahaloia e na mea a pau. He kanaka kupono oia ma ke kulana ana e noho nei he kuokoa a he naauao no. Eia kekahi hapa o ka manawa o ko makou LUnakanawai ma Honolulu iloko o keia mau la nui ka mai o kana lede e noho mai la ilaila. Kaumaha ko makou manao no na pilikia o ia makua o ke kanawai, oiai, oia no kekahi ano omaimai. Ke liuliu nei na kanaka no ka malama ana i ko lakou mau hauoli Karisimaka a me ka Hape Nuia. He mea pono e hoonoho mai oe i luna no ka kakou Makaainana ma Koolaupoko nei no ka mea he momona kou mau manao i ko na nupepa e ae. Ke hoole nei na Pake i kau mau nuhou o ke kaua mawaena o Kina me Iapana. Olelo lakou he hoopunipuni wale no ka e ua puni aku kekahi poe kauaka maoli ia olelo. Solomona Akahai. Ualakiai, Koolaupoko, Dek. 18.

 

He $10,000 ma ke gula a ka Mariposa i lawe mai nei no kekahi hui kalepa kuloko. Mawaho ae o na lako buke heluhelu a kela komite i hooholo ai no ka pomaikai o na poe mai lepera o Molokai he mau lako paina kekahi i hooholoia a ma ka Lehua o ka la, 10 nei i hoounaia aku ai. Ua loaa mai nei ka mahalo a ka lunahoomalu o ke komite ma ka aoao o na mai, oia o William Notey, ia W Tela a me na poe e ae a e hoike mai ana ua hanaia ka hana e like me ka mea hiki.

 

Bana Hoomakeaka.

Hu ka aka i na keiki o ka Haiakina i ka po Poalua nei i ko lakou kai ana ae me ka lakou @ana hoomakeaka i hamoia a eleele a komo nui no loko o ka hale inu rama Emepaea, a ma loko o laila i noke ae ai i ka hana kuli a pau ilaila ua nee mai lakou no ka hale inu rama Cosomopolitana a ua anapau ae kahi Kuau. Oiai lakou e hookani ana i ka lakou mau mea kani a pau iloko o laila ua puka aku akou no waho aia lakou no e hookani ana ua oili mai la kela akua-lapu a papa mai la i ua poe nei e hookaawale, no ka hoopihapiha ka i ke alanui, a i ka Puali Hoola hoi, aohe mea ae he hoopihapiha. O ko lakou makemake e haiolelo, a no keia olele e hookaawale, ua kai aku lakou malalo ma ke alanui Hotele a komo i Kikihale a huli hoi loa aku la no luna o ko lakou halelana ka Haiakina.

 

Kahukaa Pake Hana Kolohe.

I ka Poaono la 15 nei oiai kekahi whaine i kau aku ai maluna o kekahi kaa Pake no ka hoi ana no kona wahi makai o Kakaako, a iaia i hoea aku ai i kauhale, ua lele iho la oia a niuau aku la i ke kalaiwa i ka uku, a hoike mai la ka Pake he 25 keneta. Haawi aku la oia he $1 a komo i ke eke o ka Pake a ninau mai la i ka wahine ina paha aohe aua mea liilii. Nauao hou ka wahine iloko o kona eke he hapalua a haawi aku la a hoihoiia mai la he hapaha. O ka wa no ia o ke kalaiwa i uhau@ iho ai i ka lio me ka uwepa a holo aku la me ke dula@ hookahi. Ua noke wale ua wahine la i ka huli a i kakaiaka Poaono nei, loaa iho la ua Pake la a laweia no ka Halewai. A mahope o na hoopouopono ana a ke Kapena Poo, ua hoihoiia aku ke dala a ua wahine la e ka Pake.

 

He 750 paha poe paahana Kepani kuokoa e hoea mai ana i kela mau la iho mai Iapana mai. Maloko o kekahi o na haleaina e ku nei ma alanui Nuuanu kokoke i alanui Moiwahine ma ka uma lima i malamaia i ke awakea Poano, la 22 nei, mawaena o Ioane, kekahi o na keiki hana e ka Hale Hana Hao, me Keoni Lane o Makao, ua lilo ke eo i ka ino hope no $20 ka pili. I ka Poalua, la 11 nie, ia Ata Waila i hele ai e haawi i ka houi aloha hope loa i kekahi ui nohea e holo ana no Kauai ma ka Mikahala o ia ahiahi, ua hemo aku ke alapii a ua hapa pa kona wawae i ke keehi ana mai i ka uwapo a auau kai ana oia. E ole nae hoi ia, loaa kahi mea akaaka o kei ia ahiahi oiai ka ui e uwa mai ana mai luna mai o ka moku.

 

J. K. KAHOOKANO

LOIO@ he Kokua ma ke Kanawai. KEENA HANA: Alanui Kaahumanu, Honolulu. Ian 8, ’94-lmk@

 

MAU APANA AINAKUAI

 

Eha Mau Apana Pa Hale Maikai ma Kapalama mauka ae o ke Kula Hoopololei o Keoneula a he. Umi a oi aku paha ma Kawaiahao, ma kahi o J. W. Kaikamahaole. No na mea e pili ana e niuau ia R. W. Wilcox. Kihi o na Alanui Moiwahine a me Nuuanau, i kekahi koena o luna. dk3-11@