Ka Makaainana, Volume III, Number 2, 18 March 1895 — Page 8

Page PDF (927.99 KB)

This text was transcribed by:  Stephen Steiner
This work is dedicated to:  Victoria Korge

Ka Makaainana.

 

KELA A ME KEIA

 

Pau kanawai koa i na la.

I keia la e ku mai ai ka Auseteralia mai Kapalakiko mai.

Ua lilo o Liki Kililani (R. L. Gilliland) i mea malama buke no ka mahiko o Waianae.

Ma ka Mariposa o ka Poalima iho la i hoea mai ai ke kabunapule hou o Halepapu, ka wahine a me ke keiki.

E ikeia no ma ka aoao elua o ka makou pepa o keia la ka olelo hoolaha a Kauka Apana, Pake, helu 306, Alanui Hotele.

Ua hoopau loa ia mai o Laionela Haka mai ka noho kakauolelo ana no ke Keena o ko na Aina E ma ka la 16 o Feberuari aku nei.

Eia ke hoomakaia nei ka hana ana ia loko o ka papu kaua o Kawaiahao i keia wa, a ke hooneeia nei kekahi mau pono o loko.

Ua lilo aku i ke kuai kudalaia i ka Poaha iho la kahi waapa mokumahu o ke Kauka Palani i make, i ka Hui Hoomomona Lepo Pakipika no $600.

Laukanaka o Keona Hale i ka Poalua i hala, i na poe hele e nana i ke kuai kudala o na lako hale o Bihopa. O ka moe o Keelikolani ua lilo aku no $200.

Ua ku aku ka Haiakina i Tahiti ma ka la 9 o Ianuari aku nei mai Honolulu aku nei. Mahope iho o ke ku ana no 10 la ua holo aku la no na paemoku Makala.

Poalima nei i ku mai ai ka Mariposa mai Kapalakiko mai, he hookahi la ka haule no ke kali i na eke leta o ka hikina. Hora 6 no o ia ahiahi i holo loa aku ai no na Panalaau Hema.

Ua hanau mai na kekahi wahine ma Kikihale aenei be kaikamahine i like ka nui me ka peahi lima. He elua  la ke ola ana o ua keiki la a make aku la i ka malama o Feberuari iho nei.

No Lahaina mai nei ka lono no ka hoihoi ole ia o Samu Nolena e ko laila poe. Pololei! A ua haalele iho ka ia laila no Hilo ma kela Kinau aku nei. Pehea mai ana lo ko Hanakahi poe.

Ua wae iho nei o J. Aukai Thompson i mau keiki kupono nona no keia kau kinipopo iho a ua loaa iho nei. Ua lohe wale mai nae hoi makou o Samuela Mahuka o Kamehameha ka mea nou popo.

I ka Poakahi i hala i oili mua mai ai Ka Leo o ka Lahui no ka manawa mua mahope iho o ka hopuhopuia ana o na poe hoohuoi no ke kipi ma ka la 7 o Ianuari. Ua hemo mai no hoi kona lunahooponpouo i keia wa.

He aha hoolaulea ka Kuhina Amerika Wilisi i haawi ae ai i ka aluna ahiahi Poaha iho la ia Adimerala Biadeli a me kona mau aliimoku iwaho o Kulaokahua Na ko ka mokukaua puali puhiohe no i haawi ae i na leo mele hoolealea.

Ua make loa i ka po Poakolu iho la maloko o ka Halemai Moiwahine o Papa, ka elemakule nona ka hale i pahuia ai e ka poka dainamaita iwaho o Kamoiliuli. No ka makau mai paha keia make ona, oiai, ua palupalu oia a aohe no hoi palapu mawaho ae o ka mea i hoikeia ma ka aoao ekola o keia helu.

Aneane e haneri ka nui o na palapala hookaa aubau e waiho nei ma ke keena o ka Hope Ilamuku, e kali ana no ke kiiia aku e na poe no lakou ia mau palapala.

Mai ka wa i ala ai kela kaua hoomaneoneo o Ianuari, ua paniku loa ia na ipukapa o Iolani Hale aole aeia e komo me ka loaa ole he apono ana a na poo, a i ka Poalua, la 5 nei, i wehe hamama hou ia ai no ka lehulehu.

O ka hoopii koi poho a G. Wood no $3,000 ia Ata Waita, ka haole nana i kipu iaia i kela kau kinipopo aku nei, imua o ka Aha Apana i ka Poaha nei ua hoopau wale ia.  O kahi hapa paele nou popo keia o ka hui Mahinakihikihi.

I ke ahiahi Poakolu iho la, ua kukulu iho la ko Kaalaea, Koolaupoko, poe kanaka Hawaii i ahahui hoohuiaina no lakou. Ua kohoia ua luna nui no uahui la he poe kanaka wale no. E ahu ana ka pala i keia poe hoopala maia.

Aumoe o ka Poaha nei, ua a ae la he ahi ma ka hale puhi palaoa o na Pake e pili koke la me ka Hale Kaawai Helu 4, aka, ua pio koke no nae me na pakeke wai a na Pake mammua o ka hoea ana aku o na kaawai.  Aole nui o ka poino.

Ua lohe mai makou he halawai ko kahi o S. B. Kole, ma alanui Ema i ke ahiahi Poakolu iho la, a ilaila ae o Alapaki Kauka, J. Masadena, a pela aku a lehulehu wale o na poe no ma ia aoao kalaiaina. Aohe i maopopo ka lakou haua.

He aha hulahula ka i haawiia iwaho o Sana Souci i ka po Poaha iho la a ua lehulehu na poe i naue aku malaile. Na kekahi hapa o ka hui himeni o ka Puali Puhiohe Lahui i haawi na leo mele. Mahope iho o ke aumoe i hookuu ai na hana.

E hoomaamaa hou aku ana ka bana Lahui Hawaii mahope iho o ka pau ana ae o ke kanawai koa no ko lakou wehe aku i aha puhiohe hoolaulea ma keia mua koke iho. Eia o Libonio ke hoomakaukau nei i mau leo mele kaili puuwai na lakou.

Maloko o ka Halemai Moiwahine i kakahiaka Poaono nei i lele loa ae ai ke aho o Kimura, ke Kepani i ai ai i ka laaumake he elua pule ae nei i hala. Ua manaoia ua ai oia i ka luaumake ma o ka hoolalao o kana wahine me kekahi hoa’loha no ona.

Aole i aeia o M. C. Bele, kakauolelo o ke keena kudala o L. J. Leve e holo ma ka Miowera o ka la 5 iho nei no Vitoria, mamuli o Ilamuku Hikikoki kauoha. O kona mau pono a pau ua makaukau no ke kau aku iluna o ka moku mamua o ka loaa ana aku o ke kauoha iaia aole e holo. Ua hala aku nei nae hoi oia no ka Hema ma ka Mariposa.

O ka makani heleoluulu i hui pu ia me ka lepo e puehu ana ma na alanui a me na kilihune pakaua, oia na mea i ikeia ma ke kulanakauhale nei i ka pule i hala iho la. He ulu moku nui a hoea mai, pela ka hoike a kahiko. Ua hoomauia iho ka lepo puehu e na kulu pakaua i ka Poalima nei a hanaio loa hoi a ukelekele i ka Poaono nei, aka, me ka mau no o ka pa a kikiao makani. Pela no i nei kakahiaka.

I ka wa a ka Mariposa e hookomo mai ana iloko nei o ke awa i ka Poalima nei, ua lele aku la kekahi o na ohua holo mahuka iloko o ke kai a pee malalo o ka uwapo. Mai laila aku oia i holo aku ai a naolowale l@a mai na maka aku o na makai.

Ua wehe aenei o Hanale Walakahauki i keena hana pili oihana nona ponoi iho ma alanui Moiwahine. Ua waiho aku oia i ka lawelawe ana i kana halekuai. E nana ae i kana olelo hoolaha e oili aku nei ma ka pepa o keia la He oluolu na kuka olelo ana me ia.

Ua loaa mai ia Ilamuku Hiki@oki he $12 mai kekahi kamaaina mai o Kau, Hawaii, he makana i na lala o ka puali makai. No ka hiki ole ke lawa ua kuai aku ka Ilamuku he 400 kika puhi a hoolawa like aku la i na makai a pau. I ka malama aku nei o Feberuari keia makana.

Ua alualu aku o makai kula Makuela i kekahi keiki uuku hele ole i ke kula maluna o ka lio i kela mau la aku nei aole nae he loaa aku iaia. Ua holo aku ke keiki opio iloko o kekahi pa a pee iloko o ka nahelehele mauka aku nei o Kunawai. Nui ka owala a huhu o ka makai.

Imua o ka Aha Apana i ka Poalua iho la, ua hoopaiia o B Kahaleua a me G Beka e uku i $100 pakahi no ka hana a kuai pia me ka laikini ole ma ka la 2 nei. Ua ae laua i ko laua hewa i Okatoba 2, 1894. He hooko wale ana no hoi ko keia iho la i ka hookaulua mua ia ana ok a hoopai.

I ka Poakahi iho nei i laweia ae ai e paikii na kupueu o@ kela haunaele kuloko iho nei, he 70 a keu lo lakou nui. I ka Poaha mai i hoohanaia ai lakou iwaho o Kamoihili a mauka no hoi o Kapalama O kekahi poe aia no iloko o Kawa kahi i hoohanaia ai. He oia mau no ka ulumahiehie o ko lakou mau nanaina.

Ma alanui Maunakea, makai mai o alanui Hotele, ua pu iohu ae ka uwahi mai kekahi hale aina Pake, a e ole e ike koke ia e kekahi makai, ina la paha hoi ua lilo i ahi poino nui. Ua kinai koke ia no me ka poino nui ole. Mahope iho o ke kapuahi i loaa aku ai ke ahi e hoopunonohu ana, me he la he ahi lele paha mai ka pukauwahi aku.

Ua laweia ae o Mataio Noala, peresidena o ka Ekalesia Moremona o Laie, imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho nei no ka hewa kue i ka Mokuna 17 o ke Kanawai Kivila, ma ka wehe ana a heluhelu i ka leta a kekahi haole no o ia hoomana ma ka malama o Maraki, 1894. O ka wahine wale no ka hoike ma ka aoao hoopii a o ka mea pale oona iho. Ua hookuuia ka mea hoopiiia e Lunakanawai Pere.

Wanaao o nehinei, hora 2 paha, ua komo aku eko@@ haole iloko o ko Joe Fero hale noho mauka aenei o Kapalama, malalo o ke alakai ana a kahi ukulele, Wile Pitasona. Iloko o ka ru@i hooki@@, ho a i kukui, a hana i na hana ano ole. Elua o keia poe i pepehiia e Keo. la lakou hoi e puka ana iwaho o ka pa, oa hu@ ae kahi a kiki aku la ia Keo me ka pu, a he uku wale no kahi o ka p@@ele ana. Ua pau nui i ka hop@@a a i keia kakahiaka e ku nui ae ai imua o ka Aha Apana.

He la nui keia iwaena o ka lahui Ailiki, oia ka la hoano a hoomanao no Sana Paterika, ko laila mea hemolele, ka bihopa hoi nana i kipaku aku na m@@ nahesa mai ia aina aku.

Ua lonolonoia e hooapuia ana o J. Paakaula mai ka noho lawelawe ana ma ka hale haawi laau lapaau o ka Papa Ola ma ke ano mea awiliwili. O ko kumu, no ka paa pu ole a@@ iho nei ka.

Elua mau opio, no laua na inoa o J. Hilo a me Solomona Feredenehaga, i hoo@naia e ka Lunakanawai. Apana no elua makahiki pakahi e noho hana ai ma Keoneula no ka haalele kula. Mai hoohalike aku ko koena o na opio me keia mau keiki haalele i ka naauao.

Lehulehu na luina o ka Piladelepia o mahuka mau nei, a i ole ia, hele paleua ole. E ole nae hoi ia, ola kekahi poe makai i na $10 makana pakahi. He hapalua o ka uku makana no ka Ilamuku, a o kekahi hapalua iho iwaena o na makai e maheleheleia ai a kauliilii.

Poaono, la 2 nei, i pau ai na kaa alii i ka hooliloia ma ke kuai kudala. Helu 1, lilo ia W. W. Wright (Laika) no $160; Helu 2, ia Kimo Pelekane no $120; Helu 3, ia L. H. Di no $50; Helu 4, ia Ki @o Pelekane no $50. Elua mau kaa e ae no o na Alii. O na lio kekahi ihooliloia me ka emi loa.

Ua make mai nei ia punua i kau maka nui ia aku e kekahi poe o kakou nei, oia hoi ke kumuhana noi dala i ka Ahaolelo o Amerika Huipuia no ke alawai oki o Nicaragua, a ukali pu aku la me ka uweaolelo moana. Pau elua pula i ka ohiu a oehuia i ke kau hookahi. Pehea hoi ia la? Moe hou no paha na maka la a no kahi wa hou aku.

Ahiahi Poakolu, la 6 nei, i mareia ai o George Sea, kupakako hou o ka Halewai, ia Misi Maraea Luisa Papu Keoni, kaikamahine hanai a E. Jones (Keoni Kikane) o Lahaina, a kaikuahine hoi o Kimo Mahone o Honolulu nei. Na ka Rev. A. Makinikoki laua i uo maloko o ka luakini o Sana Anuaru. Aia na mea mare ma alanui Ema e u nolio nei.

Mai  ko Kale Kaaka ku ana i ka poka ona i make ai a ka La Pule, la10 nei akahi no a hoohanohano ae koua puali, Comopaui B, ana i noho lala ai. Ua kai aku lakou ia auwina la me kekahi mau puali e iho a me, ka puali makai malalo o Kapena Poo Paka. Ua haawi ae kona puali he ekolu kipapa like an o ka lakou mau pu maluua o kona he kupapau me ka hoohiwahiwa aku hoi me na pua. Malaio keia huakai o ke alakai ana a ka bana Aupuni. Auo e no hoi, e kala i make ai, akahi no a hoohiwahiwaia.

 

HENRY WATERHOUSE

Hanale Walakahauki

K@@NA: Alanui Moiwahine, Honolulu

KOMISINA KALEPA

Agena no ka Ahahui Panihakahaka

Uniona, Ladana

H@@@@KAP@@@ MA NA WAIWAI PAA

 

Ua makaukau au o lawelawe i na @@hana a pau e haawiia mai ana na @ @ hana, a na oluolu au e noho agena aku no na poe a pau @ makemake mai ana. O na kukai palapala pili oihana e lawelaweia no me ka oleu.

Mar 18-@@@@