Ka Makaainana, Volume IV, Number 2, 8 July 1895 — Page 5
This text was transcribed by: | Sylvia Chin |
This work is dedicated to: | Halau Hula O'Kupukalau`ie`ie |
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 8, 1895 5
He anaina maa mau kela no kela no ke kahoahoa ana no na hana kelakela i loaa ai ke kulana kuokoa o ia Repubalika nui, a@@@ hoi i@ he aha hoikeike ae no @@ manao lili pili kalaiaina o ka@@ mea. E hoohokaia no a e poi @.
Mai ka hiki ana mai o ua haiolelo kau@ans la, me Alapaki Kauka oia i noho iho nei, oiai, he mau hoa hele kula laua ma Amerika Nolaila, e h@la ole no hoi ka hoomaopopo ae nana keia hana i ao lalau aku i kela kahunapule, i mea e hoohilahila a e hoohaahaa a paha i ka Kuhina, a i ole ia, i kona Aupuni paha, a i ole no hoi ia, i na kanaka o keia aina. H@ ano ha@a no nei i maa mau ia Ala paki, mai kona kulana oiha@a mai no a kona kulana maoli iho no, a nona hoi paha ka olelo ana a kahi poe o kakou nei--ua like oia me he moo nah@sa la e moe lolii ana iloko o ka mauu ululi. Pela io no!
No Kapalakiko mai nei ka lono ua hoolilo aku nei keia Aupuni he $30,000 ma na bona aie no 25 pa kenet@ malalo iho o ke alo, oia hoi, ua loaa mai la he $22,500. E hoike mai ana hoi keia hoomaunauna i ko ka lehulehu pomaikai, i mea e uhaai ae ai paha hoi no na koa a me na makaikiu hoopala maia, i ko ke Aupuni ilhune maopopo loa, aia no ka nana o ka lilo aku a loaa mai, alaila, manao ae hoi kahi ola a me kahi pono. Ua lilo na hoike o ke Keena Waiwai i mea hoopalaimaka wale no i ka kulana oiaio o ka waihona imua o ka lehulehu. Aohe a lakou nei ma ae nana i ka lehulehu, oiai, owai lakou?
A mai ia wahi like mai nei no hoi ka lono no ke ano oiaio loa aku paha hoi o ka holo ma o kekahi mau moku me na lako kaua a me na kanaka no ka hookahuli ana i keia Aupuni. O na nupepa no paha hoi o ia wahi ka maopopo loa, a koe aku no paha hoi ka maopopo i klo laila Aupuni a me ko laila Oihana Makai. Malia, he akaku wale no paha no ka makau, i mau ai hoi ka hooholo mau i@ o na mokumahu holo ole o ka Hui Mokumahu Waila, oiai hoi, ua pahua ae@ei pa@a hoi ka ike o na makaikiu.
Aohe no he mau m@@ ano nui o ka Ahalelo i keia pule iho la mawaho ae ka hooholoia o kekahi @ila haawina noi dala, a me kekahi mau @ila hoi i kakau poepoeia, e laa ka @ila aina, a pela aku, O ka Poaono nei nae hoi ka@i hana ano nui iki imua o ka Aha Senate, i ka noonooia aua o k@ haawina no Ka@a'lii Kaiulani. Ua nui na kamailio i ulu ae, a o ka hopena loa ua hooleia ke noi e kapae loa ae ia itamu e 8 kue ia 5.
E ole nae hoi ia haawina, ike ia na manao ano nonohua a ano nonohua ole o kahi o ia poe. Ua kue loa o Makanalese eli luawai, pela no hoi me Balauwina aia ka a hoohiki ke Aliiwahine opio, aole loa o Waila makemake e haawi i kahi dala, a ua kue hoi keia haawina ma ko Hona manao i ka haawina o ka Oihana Koa. Ma ka aoao kokua ikaika loa hoi o Kikila Balaunu a me Hanale Walekahauki, a oi loa aku, e @a Kuhina Haki me Kamika. Wahi a Kamika, ina no e loaa ana ka hoohuiaina, e hoomaopopoia o ka lahui Hawaii (oiwi) ana no ka mea ano nui loa ma ke kulana pili kalaiaina o ka aina nei. Ke ike la! Ua manaolana hoi oia e hooholoia ka ita@u, a me kona manaolana pu no hoi e hoea mai ana o ka la e loaa ai o kekahi haawina uku hoomau kupono i ke Alii Liliuokalani mai keia Aupuni aku, Ae paha, pela paha.
Pioloke mau no lakou nei ma ae, ke holo nei i o a ia nei, e kiai ana i na aka o waho o Mokapu, Makapuu, a me ia mau kaha mai, a pela no hoi ia lalo aku nei o Kumumauu, Puuloa, Keahi, a pela aku. Ke mau nei no ka hehikuia o ka La o ka Haku, o ka la ia e hoomaamaa nui nei o na "oha pili wale" i ke kiki pu pololei ana. I ke peku a pahu ole ae no hoi p@ha o na pu, pau na puniu i ka nahoahoa, alaila, lolo. Mauka, makai, ma@ nae, a ma kaha lakou e hele mau nei, e lawe hele ana no i na pu i ke awakea, aohe nae he wahj mea a ana iki iho.
Ua nui ka hopohopia i ka La Roa Kiulai nei e wela ae ana ke kai o ka mea ia lakou iho ma ae, no ka hookuu kapakahi ia hoi o na pio kalaiaina. Oiai nae hoi, ua hoea mai ia la a ua @eo aku, aohe mea i ikeia @ lea wale a@ no kulou ana a ka lawaia "o ke ao ae no hoi koe, ainaia e ka hauliuli." O na lawe'na olelo iho la no paha hoi ia o neia au. Aohe ka Ligi Amerika i oni ae, ua "moe malie" loa no "i ke kai o ko haku."
I keia la e holo aku ai ka moku holoholo lealea Elinoa no Hilo.
Ma ka hoike kula olelo Beritania i malamaia ma ke awawa o Pauoa, ua uui ka mahalo o na makua mea keiki ka holomua e aoia ana. I ka Poaono iho la, ua malama iho @a makua he @aina laau hoomanao hauoli no ia hoike ana pela ka hoike a kekahi palapala ia makou ma ia awawa mai.
NA PIO KALAIAINA.
Hooko Hapa ke Aupuni i ka Manao Huikala Akea.
E like me ka mea i lono wale ia ae i na la i aui aku e hookuu ana ke Aupuui i kekahi poe pio kalaiaina ma ka huilala ana, ke hoea ae i ka la e piha ai o ka makahiki hookahi o ke ku ana o ka Repubalika, pela @o no ka mea i ikeia i ka auwina la Poaha iho la, la 4 nei, mawaena o na hora 2 me 3. O na pio i hoopai koikoi ia, ua hoemiia mai ko lakou wa hoopaah@o, e like me ia malalo iho: Kale Kulika, W H Rikada, R W Wilokoki a me Mekia Sewada, mai ke 30 makahiki a i ka 20 makahiki pakahi. Toma Woka a me Cala Wilimana, 30 makahiki paklahi, Bila Gareiga a me Lui Masela, 20 makahiki pakahi; ua hoemiia mai a ka 15 maka hiki pakahi. Aole i hoemiia ko lakou hoopai dala o $10,000 pakahi, o a mau no.
O na pio malalo iho ka i huikalaia, malalo nae hoi o ke kumu e haawi pio aku lakou i ka Peresidena i na wa a pau e kauohaia aku ana, aole hoi o ka huikala loa e hele me ka laelae, a "mai hana hewa hou aku:" Keoni Waipio, Pih@no; John Pio, Pohaka, Alex, Pahau, Toma Pedero, Punulua,. Makakoa, D Keaunui, Kakaio, Kahananui, Kaholo, J K Kamali, J Kaolow@, J W Kahaiao, Kaanaana, Hoopii Kaliloa, Sa, Kalala@, Koia Kapena, Kanaana, Manuela Kuhio, Kilohana, Liwai Kameakane, Petero Hookano, Waianae me C. Kalauwalu.
Mai Kawa mai keia poe ae la i hemo nui mai a he 26 ko lakou nui. A aia hoi he 18 ma Hilo, no lakou na inoa malalo @o: James H Bush, William Joseph, S Hookamo, J Hanupau, Haha, Inoaole, Keliikuewa, Keoho, Kahihikolo, Sam Kaaea, Hoomanawanui, J Kahopuwaiki, W Kauwenaole, J Mataio, Kini J Mahoe, Nakaikuahi@e, John Piko a @@ Wailama.
I na pio ma Kawa hookuuia mai ai, ua hele nui mua aku la kou e lululima pu me @a hoa i ka inea, oia hoi, me na poe i koe i loaa ole aku keia haawina a ulia pakalaki o ka hook@@ia mai me ka kauia mai no o kahi manamanalima kuhikuhi kuhikuhi, me he la, e olelo okoa aku ana no: "Ke hook@nia aku nei oukou no ka manawa wale no, a ke ulu hou ae no ka manao, alaila, he hoopaa wale no. E hele oukou a mai no a hoao hou; ina no e hoao a hana ae paha, he lalau wale aku no." A ia lakou ka hoi e haawi aui ana i na kukai hope o ke aloha, na hiolo iho la ua waimake i heole m@e ae, a he hakelo like ka ia o lakou a pau. Aloha no. Nawai @o hoi e ole ke aloha o ka n@i a noho like ana iloko o ka ioea. Ua ike, ua hui, a ua lululima pu hoi makou me kekahi poe o lakou a ua kipa mai no hoi kekahi poe e ike. Hoihoi no na maka a me kahi manao i ka ike ana aku ua h@mo.
Ua huikalaia mai no hoi kekahi poe e ae mawaho aku o na pio, me ke kau ole ia aku o kekahi mau kumu a olelo hooka@anuha ana mal@@@ iho o lakou: Kaniku Pahia, hoopaiia no ekolu malama hoopaahao a e uku i $318 50 no ka hoeha me kekahi mea make; Kaulana, hoopaiia no eiwa ,malahiki a me $16.80 no ka laweola; Kanakaokai, hookahi makahiki a me $200, a me Keoki ewalu makahiki, no ka ai@ue ko laua hewa i paa ai.
Mau Paa i Uoia a Paa.
I lawa no ka a huli hoi mai n@i o Misi Maraea Lene, ma ka Monowai o ka Poaha iho la, mai kana huakai aku nei i Nu Ioka, Amerika Huipuia, e ike ai i kona pokii, ia Misasa Kauka Kata, ua lawe ae la o Keon Ina iaia i ka po ana iho imua o ka Rev. H. H. @aleka a mareia laua. Oia no kekahi pokii o ka Ianua wahine mua iho nei i make, a ma ko ke kanaka manao ana, ua pono ia hana no ka pono o na keiki a lakou.
Ahiahi Poaha iho la i mareia ai o David Kanuha, mea humuhumu lole o ke kula Kamehameha @ hoonaauaoia ai ma Amerika, me Mis Esetera Stein o Kohala, Hawaii. Ma ke kahua Kula Kamehameha @o laua i hipuu polena ia ai, a ua hala aku ma ke Kinau o ka Poalima nei no Kohala. E hahaiia laua e ne pomaikai, o ia ka makou kuko no keia mua aku o laua.
Hora 10:30 A M. o ka Poalima nei, maloko o ka luakini o Sana Anaru, i uo ae ai ka Haku Binopa o Honolulu ia Samuela S. Mahuka a me Misi Alice Kinimaka, imua o kakahi anaina nui o na makamaka a me na hoa'loha. Pau ka hipuu polena ia ana, ua haule aku a loko o ke Kula Virigine o Sana Anaru, a ilaila ka aha ike a me ka papaaina hoolaulea mare, oiai, je haumana ka wahine no ia kula. He haumana ke kane i pu@ a pono @o ke Kula Kamehameha, a he mea kaulana hoi i ka paani kinipopo, a oia no hoi kekahi o na kakauolelo kope o ke Keena Kakau Kope o ke Aupu@i. Ma ke Kinau o ia auwina la no i kau aku ai laua no Waimea, Hawaii, Kahi a laua e hoohala ai o na la kinoai o ka noho mare ana ma ke ano kane a wahine. He mau opio oiwi laua a elua, a e uhaiia hoi laua e na pomaikai o keia n@h@ ana ak@, o ka KA MAKAAINANA ka-
[Nana koena ma ka aoao @]