Ka Makaainana, Volume V, Number 7, 17 February 1896 — Page 2
Honolulu, Oahu, POAKAHI, FEBERUARI 17, 1896
Romula
-
Ke Duke Kuewa o
Farani
-
[Helu 5.]
Mawaho ae o keia mau hoololiloli ana o laua ia laua iho, lilo ae la kahi i kaikunane a o kekahi i kaikuahine Alaila, haele aku la ua mau kamahele la ma ko laua alahele no ka ululaau o Adena, mawaho aku o na palena o ko ke duke kuleana.
I ka nana aku i ua mau kamahele la, me he mau opio la i maa ma ka hele ana o na wahi loihi ka paupauaho ole iho a me ka uiha, a manao ae la hoi e hoi hou i ka hale o ko laua makua i hope. O kela manao o ke aloha pilipaa iloko o laua no kahi a me kahi, ke mau la no ia aole hiki ke mawehe ae.
A i ka hope loa no hoi o ka laua hele ana, hehi aku la ko laua mau wawae i ka palena waho loa o ka ululaau o Adena, a ia wa no i pa mai ai ka makani aheahe lawe ala o ka waokele imua o laua, moani mai la ke ala o na pua ao ka nahele Loaa iho la ia lana na ea oluolu makai e oluolu ai ke ola kino A o ia ka Roselina i huli ae ai a pane aku la i kona kokoolua, ka mea ana i hoolilo ai i kaikuahine nona, me keia mau olelo:
"E au mai kaua, no ka mea, na loaa ia kaua ka maha malalo o ka malumalu o na lala laau."
"Aole au e hiki ke hele hou aku imua," wahi a Selia me ke ano paupauaho. "E noho iho kaua maanei, a e paina iho kaua, oiai, ua hele mai la au a pololi."
Noho iho la laua a haupa ae la i na wahi mea ai a laua a maona no hoi. Ia laua no e hooluolu ana no na ehaeha o ke alahele i loaa ia laua ma ia hele ana mai, maalo ae la kekahi mea kino kanaka ma kahi a laua e noho ana, a o ia no ka wa a Roselina, ka mea i kapa iaia iho he keikikane i pane aku ai.
"E oluolu mai anei oe, e ke kahuhipa maikai, e hoike mai ia maua ina he mea kekahi ma kahi kokoke mai i keia wahi, i piha kona puuwai i ke aloha, e lawe aku hoi ia maua a nono aku ma kona wahi, oiaio, ua hele maua a pilikia me ko'u kaikuahine e noho nei. A o kahi mea ai a maua, aohe lawa no ko maua alahele."
Komo iho la ke aloha iloko o keia kanaka no laua, no ia mea, pane mai la oia:
"He kauwa wale iho no au, a o ka hale o ko'u haku e pau aku ana ia i ke kuai kudala ia i keia mua iho; aka, e loaa ana no ia olua na hookipa ana, aole nae hoi ma ke ano oikelakela ae maluna ae o ka mea hiki iaia ke hana mai no olua."
Ku koke ae la laua a hahai aku la mahope o na kapuai o ke kanaka kauwa a hiki i ko lakou hoea like ana aku i ka hale o ke kauwa hoopino, kahi i loaa mai ai ia laua ka noho'na oluolu a me ka maha. Moe oluolu ko laua mau poo maloko o ka hale o ka mea i piha i ke aloha, a o na mea a pau a laua e make make ae ai, ua loaa ia laua. Ua lilo laua he mea nui imua o ko laua haku hale, a o kekahi no hoi ia o na malihini mua loa i kipa aku ma kona home.
No keia mau hana oluolu a ka mea haku hale ia laua, ua hooholo iho la laua e noho malalo o ka malumalu hale o ke kauwa hoopono a hiki i ka wa e loaa mai ai ia laua he lono e pili ana i kahi o Romula i noho ai me kona mau kanaka.
Iloko o ko laua mau la e noho ana maloko o ka hale o ke kanaka kauwa, e hoohala mau ana laua i ka hapanui o ko laua manawa ma ka hoolohe ana i ka leo hone o na manu, a i kahi manawa e hoomaka ae no o Roselina e himeni e like me ko na manu kani ana. I ko laua wa e noho kokoolua wale iho ai no, e noke mau ana laua i ke kamailio no na e pili ana i ko laua kipakuia ana mai ka poli mai o ko laua makuakane, a pela wale aku.
Hala ae la hoi ia mau houpuupu hoomanao ana iloko o laua, maalo ae la hoi na hoomanao ana imua o ua man ao opua la no kela opio nana i ahai ka lanakili ma kela la o ka hakoko i malamaia ma ke aloalii o ko laua makuakane nahoa, a o ia ka Selia i puana malie ae ai me na huaolelo,-
"E like no paha me ka loihi o keia wahi a kaua i hele mai nei, pela no paha hoi ka loa a me ka mamao o kahi a Oromela i noho ai. Ea, ke hoomanao la no anei oe, e kuu kaikunane, iaia? Me he mea la ka hoi, eia no oia iloko o kekahi wahi o keia ululaau kahi i noho ai."
Puili koke ae la o Roselina i kona man lima a me ka leo malie, pane ae la.
"E lawe o keia makani aheahe e pa mai nei i ka lono o keia hiki ana mai o maua ma keia wahi a lohe ka mea a kuu puuwai i aloha ai. E hai pu aku hoi i kuu makua, eia au maloko o keia ululaau e huli ana iaia ma kona wahi e loaa ai ia'u."
(Aole i pau.)
-
He keu ka mea pau ole a he holoholo olelo iwaena o kekahi mau wahine Hawaii a me kekahi poe kane opio no hoi. Lilo iho la ia he mea e kaao hele ai ma o a maanei. He uluhua paha, a i ole, he manao lili paha aia iloko kahi i hoopae ai no na ulia laki i loaa i kekahi poe. Ahu ka pala!
NA PALAPALA
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
-
[Hoomauia.]
O na heiau, o ia hoi na luakini o keia wa, aole ia no ke Akua, no kanaka no ia, no ka mea, ua kapaia na luakini e ku mai nei i keia wa malalo o na kanaka. E nana i ka luakini o Kawaiahao, ua kapaia ma ka inoa o kela aliiwahine, o Hao, nolaila, he luakini ia no Hao, aole no Iehova. Pela no ka luakini o Kaahumanu, ma Wailuku, Maui, no Kaahumanu no ia luakini, aole no ke Akua. Kaumakapili, ua kapaia ia mamuli o kona kahua e ku la, oia hoi, he kahua maika a he wahi piliwaiwaia ke au kahiko. Nolaila, aole ia he hale no ke Akua, he wahi hoohakaka no na luna a me ke kahunapule. Pela no na luakini a pau, ua kapaia ma ke ano o ko ke ao nei, aole ma ka inoa o ke Akua.
Nolaila, ua komo kuhohonu ko kakou au hoomana Akua ma kahi o ka hoomanakii maopopo, koe wale no na luakini o ka Ekalesia o Iesu Karisto no na Poe Hoano o na La Hope, ma Laie a ma Auwaiolimu. Ua kapaia ma ka inoa o ke Akua, "I Hemolele i ka Haku." Aia ma keia mau luakini ke nana pono nei na maka o Iehova i na mea a pau.
Nolaila, ma ka nana ana i ka moolelo Hawaii a me ka moolelo Hebera i unuhiia mai ai iloko o ka Baibala, na ano like no ma na mea nui, a no ia ano like, nolaila, ke kapa nei au o ka olelo Hawaii, o ia ka olelo Hebera. Ke manaoio nei ko ka honua, he olelo oiaio ia a o ia ka olelo kumu, a pela io no.
Ke ninau iho kakou, auhea la ka lahui nona ia olelo i keia wa? O ka'u haina, o ka lahui Hawaii a me ka lahui Iudaio, no ka mea, na pili wale no ia huaolelo Hebera i na mamo a Iakoba, aole i na lahui e ae o ka honua.
I ka wa o Iakoba ma Aigupita, ua kapa mai lakou i na mamo a Iseraela he poe Hebera. A pela i mau ai kela inoa maluna o na keiki a Iakoba, a pela no hoi i maa ai kela poe i na hana o ka oihana kahuna, no ka mea, o lakou ka i pilikana i ke Akua, aole o kekahi lahui e ae. Penei ka olelo paa a Iehova: "E hoolohe i keia olelo a Iehova i olelo mai ai no oukou, e na mamo a Iseraela, no ka ohana a pau a'u i lawe mai ai mai ka aina o Aigupita. O oukou wale no Ka'u i ike ai mamua o na ohana a pau o ka honua." (Amosa 3) Nolaila, o Iehova ke Akua o na poe Hebera, a o Iehova ke Akua o ka lahui Hawaii, ma ka inoa ka like ole, ma na hana ua like ma na mea ano nui.
Nolaila, e hiki mai ana ka manawa e hui hou ai ke Akua me ka lahui ana i wae a i hookaawale ai, a no ka nani Ana i hoomakaukau ai e hoaahu maluna o na keiki a Isaraela a o ia auanei ka wa e kipakuia mai ai na poe aihue, na poe hoomanakii, o ia hoi na poe puni dala, e na anela kiai puka o ka hale hoano o Ierusalema Hou.
Ua lawa paha ko'u hoomaikeike ana aku i na hana o ke au kahiko, e hoi hou ana kakou e makaikai i na hana o ke au o na mikanele i noho poo ai no ke Aupuni, ma kahi o ka mana hooko o ke Aupuni, i kulike ai me ka haiolelo kapulu a Alapaki ma Kaumakapili i ka la 2 o Aperila, 1895, a penei ka manao nui o ka hope o ua haiolelo la: "He 12 makahiki o na mikanele i noho ai ma ke poo o ka mana hooko no ko Aupuni o Kamehameha III., e hoomaka ana mai ka .1842, Mei 2" Ua olelo kaena ae o Alapaki imua o ke anaina o hoolohe ana i kana haiolelo, o keia na makahiki a na mikanele i haawi ai i na pomaikai a nui i keia lahuikanaka. Nolaila, ua noho aie keia lahui i na makua mikanele iloko o na makahiki i oleloia ae la maluna.
(Aole i pau.)
-
Hana Hilahila Ole.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Ma Kaumakapili, la 5 nei, o ia ka Poakolu, i hamaia ai kekahi hana hilahila ole e Pikalo, maluna o ke kaikamahine a kana wahine e noho pu nei. Oiai, o keia Pikalo, he puhiohe kana hana no ka hana Hawaii mamua, a o ia no kana hana e noho nei no ko Aupuni Pi Ki. Ua loihi kona noho ana ma kahi o Momona, wahine a Kanohokai i make, a ua lawe ae keia Pikalo iaia i wahine nana no na makahiki ekolu paha a oi.
Ma ke kakahiaka o ka la i oleloia ae i hoao ai keia Paniolo e kii ma ka limaikaika, me ke aumeume ana, me ka manao paha e hooko i kona manao lapuwale i kuko ai maluna ponoi no o ke kaikamahine a kana wahine, eia nae, ua poho ia manao lapuwale ona ma o ka 'uwa a me ka uwe ana a keia kaikamahine, a oia no kona wa i holo ai me ke ko ole o kona makemake. O ka makuahine ua hele e hookaa i na dala o ka apo o Bihopa, a koe hookahi oia i ka hale, a o ia ka wa i pii aku ai o Pikalo i ka rumi o ka laua kaikamahine me ke pani ana i ka puka. Ia manawa i ninau mai ai keia kaikamahine: "E aha ana oe, e Pikalo?" Palua a pakolu keia ninau ana, he ole nae ka paneia aku, a o ia no kona wa i hoao ai i kana apana hana i hoike mua ia aenei, me ka manao paha hoi e ike lihi aku ana o kuku ia mama ma, eia ka auanei e makehewa ana ia mau lia ana. I ka ho i ana mai o ka makuahine, ua hoike aku la ke kaikamahine i na mea a pau i