Ka Makaainana, Volume VI, Number 8, 24 August 1896 — Page 4

Ka Makaainana.

 

HE NUPEPA OILI PULE.

 

F.J. TESTA (Hoke),

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.

Wahi Noho, ma Honolulu.

KEENA.  Helu 327, Alanui Moi, ma

Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

 

UKU O KA NUPEPA

No Hookahi Kope.................$ .10

No Hookahi Malama............  .25

No Ekolu Malama................  .75

No Eono Malama.................. 1.25

Ina e hookaa mua ia, peneia ka uku:

No Ekolu Malama................$ .50

No Eono Malama...................1.00

No Hookahi Makahiki...........2.00

 

UKU O NA LUNA NUPEPA

5 Inoa....................................  .15

10 Inoa..................................  .20

Maluna aku o 10 Inoa..........  .25

Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.

 

POAKAHI, AUGATE 24, 1896

E OLE iho nei kela nalowale honua ana o Keoni Kea, akaka ai eia oia ke lawelawe nei i na hana a ekolu kanaka.  Pomaikai no ke kanaka e ike ana i ka hoike akea ia ae o ko@a waiwai nui i kana oihana e lawelawe ana.  Eia nae, aohe ona hoa’loha iwa ana o na nupepa ohua palemo alaula me liula o ka pai ana ae pela, a o lona pau ae ko lakou akenui loa a i haole aku no hoi ma kona wahi.

            KOHU ole no hoi na manao kohokoho wale o kekahi poe, mamuli ka o ka lehulehu loa o na poe aloha aina o ka holo ana aku nei no Kapalakiko ma ka Alameda, he hana paha no ka aoao Aloha Aina, a @ole ia, he halawai ano nui paha ke malamaia ana ma @.  Ua hoopa ninau ia mai makou no nei mea, a ua pane aku makou aohe makou i ike.  He mea hiki ole no ka paha hoi i kekahi poe ke holo me ka hoohuoi ole ia.  Kau e mai no paha hoi ka halia no ka mea e hoea mai ana, me he la o ke ano ia.

            OIAI, ua lawe kolohe ia aku ka buke o Iosepine ma ke ano aihue, i haawai oluolu ia mai hoi no ka unuhiia aku ma KA MAKAAINANA nei, mai loko aku o ke pakaukau poi ma ko makou halepai; a oiai hoi, na maopopo no ka mea nana i lawe aku, no ka mea, @a ikeia kona meheu a me kona aka maloke o ia halepai; nolaila, ke konoia aku nei oia e hoihoi mai me ka maikai, alaila, @o@e a makou olelo ana; aka, ke paakiki o@a, he hana no ka ma kou maluna ona e mihi ai oi@.  O ka leo keia o ka hoa’loha, hooloheia mai.  Mai no a ho@nana aku i ka a-i, o kaia no au@nei hoi i ke kino.

 

E HOOHUIIA ANEI KAKOU?

            Me ke akahele a me ka pupuahulu ole makou e lawe nei.  I keia kukula manao, me ka manaolana e lilo keia mau hoakaka ana i kukui malamalama no na home pouli, a i mea hoi nana e hoomaikeike aku i ke kulana o ka hooponopono aupuni a me ko kakou noho ana aupuni e noho nei i keia mau la, a me ko keia mua aku.

            Ua piha a ua lawa ko makou poe heluhelu i ka ike i ka moolelo mai ka la hookahuli Au puni Kumukanawai mai a hiki wale mai @a no i keia la.  A he mea makehewa no paha hoi ia makou ka hoike hou ana aku no ke kumu o ia hana – a makou e hopohopo ole ai ke olelo ae, - he hana ka@aima ekaeka loa ia i ha@aia e na keiki a na mikanele, i kokuaia e kela Kuhina Amerika poohina i make – no ke ake loa e loaa mai ka hooh@iaina.  Nolaila, ke ninau nei makou – He hiki no anei ia Amerika Huipuia ke hoohui ia kakou?

            Mamua ae e ko makou pane ana i keia ui@au, ua konoia mai ko makou noonoo i kehahi ninau i hoaoia ae e pahola iwaena o ka lanui e kekahi o na awelu pepa painuu Aupuni, e hooponoponoia nei hoi e kekahi kanaka Hawaii, i ae e h@@lilo aku iaia iho no kahi alualu palaoa me kahi palahinu waiubata, ma ke kalekale ana ae malalo o ke poo, --“Heaha ko Kakou Hopena?”

            Ma na kalai ana a keia loea kalai aupuni maluna o keia ninau, ua hoohalike ae oia i ke Aupuni ana e kakoo nei me he lie kuapuka la, “a lakou i kau ai no na makihiki holookoa ekolu i hala ae,” me ka olelo mai o ka hapa o ka lahui i kau ole malune o ua lio kuapuka nei, ua alakai lalau ia ka lakou, a ke `noho nei  lakou malalo o na manao kuhihewa, ina ka e hoi hou ae ana ke Aupuni Moi, “e hu mai ana he mau lua gula hehonu.”  Ke ninau nei makou – Pela io anei?  No ka lua gula io anei keia ae ole ana o na kanaka Hawaii e hookuu aku i ko lakou noho ana kuokoa?  Na makou no e pane i keia, -- Aole.

            Iloko o na makahiki ekolu a lakou e noho ana iluna o ke Aupuni (lio kuapuka), e ai ana i na loaa o ka aina a lakou i limanui ai, ua noho ka lahui me ka nonohua iloko o ka hoomanawanui i na inea o ka pololi a me ka ikiiki, oiai ke ea o ko lakou aina e pauikuia ana me ne elau pu, a me ka hoohiki a lakou e ake nei e onou iho iloko o na kania i o ka lahui.  I aha ai? 

            Ke hoomaopopo nei makou i ke pelu o ke alelo o keia kakoo o ke Aupuni Repubalika @ehaa ma ka olelo ana mai, “o ko kakou lokahi, o ia ke @aula gala maemae nana kakou e naki@aki iloko o ke kulana holomua o ka hana me ka noho ana makaukau.”. Iloko anei ka lahui o ka mokuahana i ka wa a Kiwini i hoolele mai ai i na manuwa mai luna mai o ka mokukaua Bosetona a onou mai la ia S.B. Dole ma ka nohoalii o Hawaii?  Mai ia manawa mai a hiki i keia, ke mau nei no ka lokahi o ka @ahui ma ka manao hookahi, oia hoi, ka pulama i ka noho ana kuokoa, a hoopailua loa hoi i ka hoohuiaina.  Ua aiakai hewa ia anei ka lahui ma keia lohaki ana?  Aole; o ko lakou lunaikehala, i kakooia mai e ke aloha aina i puapuai ahu iloko o ko lakou mau puuwai, o ia ke kaula gula maemae nana e hoohui nei ia lakou iloko o ka lokahi, e kaohi ana i ke kuokoa o ka Edena o ka Pakipika, me ka nana ole ae no ke ano hooponopono aupuni e ku a e lawelaweia ana.

            A nolaila, no ka ninau hoohuiaina, ua akaka lea loa i na poe na lakou i hookahuli i ke Aupuni Moi, i haawi no lakou i ka aina ia Amerika Huipuia i mea e ioaa mai ai na keneta kokua i ka hana ana i ke kopaa ma na aina Amerika.  I nei wa hoi a kakou e kamailio nei, ua maopopo loa ua hala, ua make, a ua haule pu ka manaolana no ka hui o Hawaii nei me Amerika Huipuia, a pela io no auanei e kohu iho ai ka ninau a ke kanaka kumakaia i ke kuokoa o kona aina oiwi – “heaha ko kakou hopena?”  Eia wale no ka haina pololei a Solomona i haawi mai ai: “O ka mea lulu aku i ka hewa, e ohi no auanei oia i ka popilikia,” a “nawai la auanei e ao aku i keia hanauna moonihoawa e holo i pakele mai ka inaina e kau mai ana?”

            Nui ko makou kahaha a nene iki no hoi ka makou aka iloko o ko makou mau limalima kuka i ka ike ana i keia wahi kakoo hou o ke Aupuni Repubalika, ekolu no wahi la o ka ike ana i ke ao malamalama nei, no ka la elua no nae hoi kela walaau ana, eia ke uwe e mai nei no no ko lakou hopena.  Na ke@a wahi mea i hoomanao mai ia makou i na olelo a Kale Noadofa (Charles Nordhoff), kela haole kakau a ka nupepa Ahailono o Nu Ioka, i ka olelo ana ae maloko o ia nupepa e pili ana i ua poe e paa nei i ka hookele o ke Aupuni, “eia lakou ke paa nei ma na maiuu o ka @ea,” a he makau ko lakou i ka hookuu ae o uwalu koke ia mai no lakeu a loaa ia lakou ka poino.  Nolaila, ina e hoomauao ana ko makou poe heluhelu i na olelo.  Kimo Kakela a makou i hoopuka aku ai ma ka Helu 6 i hala, ina e akaka loa @ ka loaa ele o ka hoohuiaina, alaila, e  hoihoi hou ana lakou i ke Aupuni Moi, a i mea no lakou e pakele ai i na maiuu o ka bea, ke manao nei lakou na Kama’lii Kaiulani e paa ka bea a hiki i ko lakou wa e kaawale aku ai ma kahi e palekana ai.  E ae ana anei o Kaiulani?  Na ke au o ka manawa ia e hoike mai i ka puana a ka moe.

            No ka ninau hooh@iaina, ke hoakaka nei makou penei:  He elua wale no alanui e hiki ai ke hui o Hawaii nei me Amerika Huipuia, oia hoi, (1) aia wale no a ae aku na kanaka oiwi o ka aina ma ke lakou hoike ana ia ae ma ka @ahu balota, a kela me keia i koho ai me ka hookono kono ole ia; a o ka lua (2) ma ka hoopau ana i na hana kepa o na limahana ma na mahiko a me ka hoopau loa ana i ke komo aluka ana mai o na Kapani a me na Pake limahana iloko nei o ka aina.

            Nolaila, i mea e loaa ai ke anuu mua e kokoke aku ai i ka pahuhopu o ka hookoia o ka ninau hoohuiaina, he mea pono e loaa ia lakou ka ae lokahi a hemolele o ka lahui Hawaii ponoi.  A o ia ae o ka lahui, ua like ia me he omole wai hoola la no ke Aupuni Repubalika o Hawaii, a ina aole e loaa ana, auwe! heaha la ko lakou hopena?

            Nolaila, eia wale iho no ka makou kauleo i ka lahui.  E paa i ka mea a oukou i manao ai he pono, a e kiola a haalele loa aku i na maunu ekaeka e hoowalewale mai ana a e apuhi mai ana paha i ka pono kuoloa o Hawaii nei, a ina paha he Akua ma ka lani, aole auanei e pau e ka lani a me ka honua mamua o ka hoopololeiia ana o ka hewa i ha@@ia, a pela no auanei e mau ai ka makia o ka aika, “ua mau ke ea o ka aina i ka pono.”

            Ae, a e like no me ka mau ana o ka pono ma ko ka lahui aoao, aohe kau e hiolo ai o ia pono, a aohe no hoi kau e hiki ai o Hawaii nei ke hooluiia mai e kahi aupuni ikaika me ko ka lahui ae ole aku, ko@ wale no paha a he kailiia aku ma ke ano pekaha a limaikaika.  O ka pono ma ko ka lahui aoao, eia iho uo he wa ma nei mua kokeiho e hoea hou mai ai o ka olino, a aohe kau e haule ai o ia pono.  Ina iho, ina aku, ina ae a hoea mai.

            Ua haawi maka@a ae na paahana o ka Hui Telepone Mutuala i ke lakou luna nui i pau, ia J. Cassidy, me kona kii a me ko kaua wahine.  He hoike keia no ka hoopoina ole ia o kana mau haha e n@ poe lawelawe malalo aku ona.