Ka Makaainana, Volume VI, Number 24, 14 December 1896 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 4, 1896.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
F.J. TESTA (Hoke),
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi Noho, ma Honolulu
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
UKU O NA LUNA NUPEPA.
5 Inoa - - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
-
POAKAHI, DEKEMABA 14, 1896.
-
PEHEA no hoi ina e waihoia aku ka ninau o Hawaii nei ma o ke Aliiaimoku la a me kona lahui kue ia Amerika Huipuia iloko o na lima o kekahi poe uwao? He mau anuu no hoi kekahi i like loa mawaena o na ninau o Venezuela a me Hawaii nei.
-
UA hoike mai no ka aha puhiohe a ka Puali Puhiohe Lahui i kahi o ko ka lahui manao i waiho ai. Iloko wale no o ka malie i hoikeia ai keia hiohiona ohohia mai ka lahui aku, a e nele oloeai no hoi kahi mea noonoo ke ike lea iho i kahi o ko ka lahui manao aloha i pipili ai. Ae, he oiaio, ua pipili mau no ko ka lahui aloha iloko o ke ohohia.
-
ELUA no helu i koe mawaho aku o keia, pau nei makahiki o KA MAKAAINANA nei e aloalo aku ai iwaena o na oiwi. Nolaila, ke hoomaopopo e aku nei no makou, pehea ana kakou no nei makahiki ae? O ka makou wale no, e hoouna koke mai i na kauoha nupepa me ka pololei ia makou, i hiki lea ai hoi ke hoomaopopoia ka heluna a me ka nui o ka hana no neia makahiki hou ae. A mai no a hoopoina iki iho i ka panai, oiai, i pono no ka hana ia wahi mea iki.
-
AE, o ia, pololei loa, "nupepa a Hoke" a wahaolelo hoi no ka lahui; eia nae, o KA MAKAAINANA ia mai luna a lalo, mai loko a waho, aohe kau e nalo ai. E hele wale no kahi a kiekie, he makaainana oia, pela no hoi ke hauleia ke kulana o ka lopa puakea, a i ole ia, kauwa kuapaa paha, he makaainana mau no ia mea. Ina aole na makaainana, alaila, heaha la ka waiwai o ka paikano ana ae me ka piha haakoi i ke aloha aina a me ke aloha aina oiaio. he mau loina a haawina ia i oili ae mai loko o KA MAKAAINANA, i lohe o piha haakeia.
KA KE ALIIAIMOKU HUAKAI.
-
Ia kakou hoi e walea nei, e papahi mau no kakou i ka noho'na me ka manaolana, malia he hele'na neia no ko kakou pono a no ko kakou pono ole paha. Eia nae, ua hilinai makou he wahi pono iki no kahi e loaa mai ana, a o ke ano nae hoi o ia pono, aole i maopopo ia makou. Ua manaolana no hoi makou i kauoha maoli ia mai nei no oia e holo i o, a no kahi wa loihi i noonooia ai, a makou no hoi i hoomahui iki aku ai i ka wa mahope koke iho o kona huikala piha ia ana iho nei, a akahi no paha hoi a loaa he wa kupono loa e hooko aku ai ia manao. No ka hua a me ka hopena aku o nei huakai, e noho no kakou me ka hoomanawanui, ka manaolana, ka lokahi a me ke kupaa mau.
-
E NAI E KOHO BALOTA.
-
Mai ko makou hoomaka ana e hapai a e hoeueu i ke kumuhana no ko kakou noi aku i ke Aupuni e ku nei ma o na palapala hoopii la e koho balota kakou no ka hopena o ko kakou kulana hoopononono kalaiaina; aole loa a makou wahi hoomahui a ao aku i ka lehulehu e hele e hoohiki, i hiki ai hoi ko loaa mai ia pono, e like la hoi me na hookauhihi wale ana mai no a kekahi poe a makou i ike a i hilinai ole ai. He ole loa o na ole loa, mai kinohi mai a ka puana loa ana a ka moe i hoikeana.
Ina i nana aku na poe ake hookauhihi wale i na helu i hala hope ae, aole loa e loaa iki ana he wahi olelo hookahi mai ia makou aku e ao ana e hoohiki kakou a pau, i loaa mai ai hoi ka pono koho balota i makemakeia. Aka, ina no ua poe la i nana pono aku i ka helu mua loa o ia kumuhana i hoopukaia aku ai, a loaa ai ke kakooia mai e Ke Aloha Aina ia wa a mahope iho nei i kue ai, e pau ana no na hualu maka i ka loleia a ike pono iho ua olelo makou e noi kakou e koho balota e like me ia a malalo hoi o na hoakaka ana o ke kumukanawai elau pu o 1887. O ia ka makou la, i lohe na eeiao o na poe hookauhihi wale.
He kumuhana keia na makou i ake loa e ike i ko ka lahui ano mai a hooko aku, no ka mea, ua hilinai makou aia wale no imua o ka pahu balota e hiki ai i ka lahui ke hoike i ko lakou manao no ke ano a me ke kulana o ka hooponopono aupuni i makemakeia e ka hapanui, a aole loa hoi ma kekahi ano e ae. Eia no ke mau nei ia hilinai o makou ma nei kumuhana, a e like no hoi me na hoaiai ma ka helu mua loa i hoopukaia aku ai (o ia ka Helu 11 o nei Buke VI.), a me na helu e ae no mahope mai, pela no makou e hooni a e hoeueu aku nei, i akaka ai ina paha he Aupuni Moi malalo o Liliuokalani a o Kaiulani paha, a i ole ia, he hoomaluia mai paha e kekahi aupuni mana ikaika, a i ole ia, he hoohuiia aku paha me kahi aku.
Oiai hoi, ua kueia mai keia kumuhana a makou e kekahi makamaka a makou i moeuhane mua ole e kue mai ana, malalo o ke kumu kohokoho aole loa keia Aupuni e ku nei e ae mai ana i ka ka lahui noi aku, a he hana hoolulu a hoopau manawa wale no ka ia no kakou, ua panai aku makou i na hoakaka kupono a makou e manao nei na lawa pono loa, no ka mea, aohe kumuhana i hiki ke hapaiia ke ole me ka luhi pu kekahi, a koe aku nae hoi ka hoopau manawa wale. Ina aole kakou e hooluhiia ma keia ola ana, alaila, heaha ka waiwai o ke ola a me ka paio ana no ke aloha i ka aina. Aole loa hoi paha aia wale no a maopopo lea mua e aeia mai ana ka kakou noi, alaila, waiwai ke noi ana aku. O ke noi ae ka mea pono mua a mahope aku ua kohokoho ana, oiai, he waiwai no hoi ka hooleia i kekahi wa.
Ano hoi, ke hoike a ke hoaiai hou aku nei no makou, ina kakou e hoohoa ae e noi io aku i ke Aupuni, ai aeia mai hoi e like me ia malalo o ke kumukanawai o 1887, ka pouhana hope o ke Aupuni Moi i hookahuliia ai, alaila, aohe olelo ana i koe, o ka hooko wale aku no i ka wa e kauohaia ae ai me ko kakou hoohiki ole, a o na poe hoi a pau i koho balota i ke kau koho hope loa o 1892 a me na poe a pau i kupono i keia wa e koho malalo o ia kumukanawai ka i kupono a i kuleana e koho balota ma ko makou manao ana; aka, i hooleia mai no hoi me ka maopopo loa, he nani okoa no hoi ia, loaa he hana o ui maopopo aku ai i na Mana kiekie ekolu i hana kuikahi a i ike mai i ko Hawaii nei kuokoa. Pehea, aole anei keia he hana pono na kakou e nai ai? Ke kuhihewa ole makou, e puana mai ana no ka lahui - he pono, e hana aku. Aka, o kahi pilikia wale no paha, aohe hope; no ka mea, aohe hana nui e hiki ke auamoia ke ole he kakoo mai mahope No ko kakou kipi aku hoi i ke Aupuni e ku nei ma o ka lawelawe ana i keia hana, aohe o makou hopohopo iki he hana kipi ia, no ka mea, aole i ka poopoo kahi e hamaia ai, aka, aia no ia i ke akea. A nolaila, o ko kakou hoao ae no ka pono loa, no ka mea, aia no a hoaioa, alaila, akaka ka hua o ka luhi ana. O ia, e hoohoa ae!
-
"HAEHAE KA MANU!"
-
"Moe kokolo ka uwahi o Kula," i ka piha hauoli ka hoi o lakou nei ma ae no ka lono hoohuiaina palaueka. Ke olo nei ka pihe o ka pai no ka loaa mai o ia mea ma neia mua koke iho mai ia Makinile mai. Ae no hoi!
-
Nui ka pai o na ohua palemo no ka lauaheaia mai o ka lono, a ua hoolilo nui hoi i kahi mea uuku iki i mea nui loa no lakou e hoohauoli ai i na kini e alakai makapo ia nei. Ua lawa loa na hoakaka ma ka helu i hala no ka hoihoi ole ia o keia kumuhana, mamuli o ka nui ole o na poe hele ma kela halawai hoohuiaina akea i kaheaia ai.
-
Ua olelo ae o J.B. Atetona, ma ka halawai hoohuiaina mua o ke kaheaia ana ma Haimoeipo, mamuli ka o ko ka lahui ae ole e lawe i ka hoohiki, i loaa ai hoi ka pono koho balota a me ke kuleana i keia aina, he mea waiwai ole ka ka hoomaopopo ana mai ia kakou, oiai, ua haawiia mai a ua apo ole ia aku. Ka lapuwale no hoi!
-
Ke kuhihewa ole makou, ua kuhihewa olalau loa keia haole i komo iloko o kekahi ohana mikanele, a he mea hoi oia i hoohanohanoia e na Moi i hala aku. He kuha maopopo loa mai no keia ia kakou, eia nae, oia kekahi e hoaio nui nei i ke dala no na aina o na oiwi. A ike iho no kakou owai ana la ke ikeia mai - o lakou paha, a i ole ia, o ka lahui oiwi kumu paha.
-
E like no hoi me ka makou i hoaiai aku ai i na inoa o kekahi o keia poe hoohuiaina ili-kea, pela no hoi makou e hoomau aku nei i ka paipai aku ia kakou a pau mai no a hoopoina ia lakou. Na ka wa e hoea mai ana e hoike mai i ka waiwai o ia mea.
-
Ano hoi, ua huli hoi mai nei o Kimo Kakela mahope o ka hala ana o na mahina elima a keu ma ke kaahele ana i ka loa a me ka laula o Amerika, a he lono hoohuiaina no hoi kana i i hoihoi mai nei, no ka ikaika loa ka o ia manao ma o. Ka i no hoi paha i hoi mai nei oia e pi ae kona ihu no Kaiulani, eia ka, e hamau loa iho ana oia. No keaha hoi?
-
Oiai nae ua hoi mai la, e hoomaka hou ae ana paha oia e lawelawe i kana oihana Luna Dute Nui i keia la, a hoomaka hou paha hoi i ka ohi ana i kona uku i paaia no kekahi mau malama i hala ae, no ka loihi loa