Ka Makaainana, Volume VII, Number 8, 22 February 1897 — Page 4

Ka Makaainana.

 

4 HONOLULU OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 22, 1897.

 

KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE.

 

F.J. TESTA (Hoke),

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono

Wahi Noho, ma Honolulu.

            KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

 

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope $.10

No Hookah Malama .25

No Ekolu Malama .75

No Eona Malama 1.25

 

POAKAHI, FEBERUARI 22, 1897.

 

            MAI hopohopo kakou no ke ola kino o ke Aliiaimoku, oiai, ua hoikeia mai nei aohe no ka ona ma'i io, koe wale no he wahi ano hanupaa no ke ana. Aaki io aku la no paha hoi ko laila anu, o ka waenakonu ia o ke kau haulelau.

 

            WAHI mai nei o ka Kapena Pama hoike i ke Kuokoa namu, oiai, he palapala kana i hoopukaia ae i ka auwina la Poaono nei, he nui loa ka ka makemakeia o na leo mele Hawaii ma Wasinetona, o ka oi loa aku ka, o na unuhi ana o ke mele "Aloha Oe" a me ko kakou mele lahui "Hawaii Ponoi." Pela no hoi paha, aia ilaila ko ka lahui Hawaii Elele Alii Kiekie Loa.

 

            AOLE loa he wahi hilinai iki iloko o makou ua hoomana aku ke Aliiaimoku i kekahi mea e hoopuka i na olelo pili kalaiaina a na nupepa Amerika e kuhi mai nei nana i hoopuka a na kahi mea e ae paha e pili ana i ka "Haalele Nohoalii," a makou hoi e hoopuka aku nei ma ka aoao mua o keia helu. No ia hilinai ole, nolaila no hoi makou i makemake ole ai e kamailio ae aia no a lohe maopopo loa ia mai.

 

            EHAEHA loa ka mea unuhi manao o ka nupepa ohua palemo liula  mai KA MAKAAINANA aku nei no ko makou kapa ka i ke Alii oia ke Aliiaimoku, oiai, o ke ano ka o ia mea, wahi a ua mea unuhi la, "ola ka ke Alii a na poe e ae a pau loa e hookupu (uku auhau) aku ai." Ma ko makou manao ua halahu loa kela wehewehe ana, eia nae, aole makou e wehewehe aku ana i nei wa, koe wale no ko makou hoike aku, mai ke kahulihia ana mai o ka nohoalii a hiki mai i keia wa, aohe Alii e ae a ka lahui i ike ai, aka, o ke Alii ka Moi wale no i hoopauia. Aohe ka lahui i ike aku ia Peresidena Kole ma ke ano oia ko lakou Alii e hoku ai ka olelo ana he aimoku oia. No laila no la ea, o ke Alii e hoopioloke nei ia lakou nei ma ae e noho mai la ma Wasinetona, oia no ka i ikeia e ka lahui ma ke ano oia okoa maoli no ko lakou Aliiaimoku. No makou iho, eia oia iloko o makou a "moe i ke kai o ko Haku!"

 

HOOHUIAINA ME IAPANA.

            Wahi a ka puana hookuu o ka manao o kela kauna oiwi hoohuiaina i hoopuka mua ia ai ma ke Kuokoa, a mahope iho nei hoi ma na apana pepa liilii i pai kohu buke ia a e lu hele ia nei hoi i ka loa a me ka laula @e ka Ahahui Hoohuiaina, aia ka "ke ola a me ka palekana o ka lahui Hawaii" ina ko kakou ae aku ka i ko kakou hoohui aku ia Hawaii nei me Amerika Huipuia. Ilaila wale iho la no ka paha, pau lakou? Pokole no ke aho la!

            Ke manao nei makou, me ka nana ole ae no ka pono pili dala e loaa mai ana a e loaa ole mai ana ia kakou, e like no hoi me ka makou i hoomahui aku ai ma ka helu i hala, ua ahona e hoohui ae kakou me Iapana, ina aohe manaolana ana i koe no ka pono e loaa mai ana ia kakou. Ua manao makou ua oi aku ko kakou pomaikai, ma na ano no a pau, ina me Iapana e hoohui ai mamua ae o ke Aupuni hoa'loha i hana poholalo mai me ke ano hoa'loha ole ia kakou.

            Ma ka hoike huahelu lahui a makou i hoopuka aku ai, e ikeia no mawaho ae o kakou oiwi a me na ewe hapa, o ka lahui Kepani ka oi hookahi o na lahui o ko na aina e ma o kakou nei. Eia nae, ua hopohopo kela kauna o opa pu ia ka kakou oiwi i ka paia. No makou iho nae hoi, aohe a kakou mea e hopohopo ai, aka, e hoolilo aku kakou i ka lahui Kepani i poe kumuao e ao mai ai ia kakou e hooikaika ma ka hana, a aia ma ka hana ko kakou ola a me ko kakou palekana, a aole loa hoi ma na ano hoohuiaina a pau. O keia makauia o na Kepani, aia no ia ma ka aoao o ko kakou poe haole kalepa liilii, no ka pipii no o ka lakou mau waiwai kuai a emi hoi ka na Kepani, a pela no hoi me na uku hana.

            No waho mai nei no hoi ka lono aia ka he 5,000 poe Kepani e hoonohoia aku ana ma na aina-mahiai waiwai loa ma ka Mokuaina o Kiapasa, Mekiko. Ina pela io aku ana, alaila, o na hoohele a hoopalahalaha loa ana aku no paha hoi nei a Iapana no ka wa e hoea mai ana ma nei mua aku e hoalahula loa aku ai a hoohui mai ia Amerika Huipuia. Auwe no ka hoi, weliweli ino! Eia nae, ke makau e nei no keia wahi kauna omilumilu a me ko ka ohua palemo liula poe. Ua eha e no ka Amerika poe i na Kepani, a mamuli hoi o ke komo aku o na waiwai kalepa o ko lakou aina ilaila a hooliloia malaila me ka emi malalo loa iho o ko laila mau kumukuai. Eia na Kepani ke lawe nui nei i ka pulupulu mai Amerika no Iapana, hoohanaia malaila a hoouna hou aku i Amerika e hoolilo ai me ka emi loa iho no i ko laila mau kumukuai.

            He kulana he hopena keia na ko Amerika Huipuia poe i moeuhane mua ole ai, aka, ua ike lakou, Aia he mau mokumahu nunui no kekahi hui Kepani ke hanaia mai la ma Enelani o 5,000 tona pakahi, a he wa wale no a hookahi ka paonioini pu ae me na makumahu Beritania me Amerika no na hana kalepa o ka Moana Pakipika nei. Nolaila, ma ko kakou ano makee lahui, aole loa i Amerika Huipuia ko kakou puuhonua, o hoohalikeia kakou me na Ilikini a me na paele, aka, aia ae no ia i ke Aupuni pookela o kanaka liilii ma ko kakou komohana loa aku nei. Ke nele ko kakou kulana kuokoa, ua ahona aku ilaila kakou e ho ae ai.

 

"KE ALEALE NEI KA WAI."

            Ua hoike ae ke Kuokoa namu o ka Poakahi i hala ua lilo ka ke ano a me ka manao o na telegarama i keakeaia, i hoopuka hope loa ia iho nei ma ia nupepa, a KA MAKAAINANA nei no hoi i unuhi a i hoopuka aku ai, i mea e noii loa ia aku ai a kauohaia aku nei kahi manu iiwi e hoomaopopo aku no na hana a keia "wahi repubalika uuku hoomakeaka" e hana nei.

 

            Nolaila, i ka noii a imi pono ana aku o ua wahi manu iiwi la, ua loaa mai la iaia ua hoike pahaohao mahope iho, oia hoi, o ke kumu ka o na halawai koke ana iho nei o ka Ahakuka Malu a me ka Aha Hooko a konoia ai o Peresidena Kole e kakau mau palapala aku ia Kuhina Haki, a pe-keia iho ka ke ano nui: Ua pau ke aho aia wale no a hiki ke hoouna aku ia Kamika no kahi e. O ka makou hana (poholalo) e hoopae malu mai nei i poe koa hou no ka puali kumau, ua puka ae ia a ua lohe loa ia. Ua maopopo loa ia ano hana i ko kakou poe auamo pu kahiko. Nui ka hopohopo o haalele ino mai lakou ia makou me ke kupilikii mamua o ka pae ana mai o na kanaka hou. Eia no o Damona ke kue nei no na hoolilo; ua olelo ae aole e hiki iaia ke hoomanawanui loihi loa aku. Me ka hoihoi ole loa oia i hoolako aku ai no Kamika, aka, ua olelo ae aole loa oia e hoolako hou no Kupa. Ke lilo nei i mea kue loa ia makou kela hana o ke kahua kinaiahi. Aole anei hoi he mea pono @ou ke olelo @e ia Waila e hooki i ka hoouna ana mai i na poe koa hou? He wa wale no paha a haalele mai o Damona, alaila, auwe kakou e! heaha la ka kakou e hana aku ai no ona dala.

 

            Eia ka auanei hoi, aole loa ka o Kuhina Haki i hoihoi iki no ka Kupa hana i lawelawe ai ma Wasinetona a ua ao mai ke Kuhina i ka Peresidena e haka pono kona mau maka iaia, a me kana mau hana hui malu. Ua maopopo loa hoi ia makou ua hoounaia aku nei o Kamika ma ka aoao e kokua ana i ko lakou noho maikai like mahope nei, a ua ae ole hoi o Kupa e aloha aku iaia i ka wa a ka Auseteralia i heo aku ai a ahai aku la iaia no na kaiaulu okoa.

 

            Ano, ua maopopo loa ke kumu o Kamika-Kauka-Kakina-Haki a me kahi poe e iho e uluhua a e pioloke nei no ke Aliiaimoku e noho mai la i Wasinetona. O ka lede nana e hookipa aku ana ma ka Hale Keokeo mahope iho o ko Makinile hookuene pono ana iluna o ka noho Peresidena, he hoa'loha pilikino a pumehana loa oia no ke Alii, a ua piha hoi me na manao aloha no ka lahui Hawaii. I o kakou nei oia i hele kula ai, a na hiki ole iaia ke hoopoina i na hookipa a me na hana aloha a ko kakou poe oiai oia e noho ana maanei. O keia lede, oia no ke kaikamahine a ko ka Peresidena hou kaikuaana i noho Kanikela Kenerala ai no Amerika Huipuia maanei, a i ka pau ana, hookokuia aku i Kanikela-Kenerala no Hawaii nei no na Mokuaina Amerika ma ka aekai Pakipika, a o Kapalakiko kona kahua poo.

 

            E lilo io ana no paha hoi keia i mea e hoano e loa ai i ko kakou poe loea kalaiaina holoholo mau i ka ike aku i ko ke Aliiaimoku apoia mai a hookipaia aku e ke kaikamahine hanauna a Peresidena Makinile, ka haku wahine hou o ka Hale Keokeo, me ka pumehana a ma ke kulana like i panaiia mai iaia e Misasa Kalivilana. Malia nae paha hoi o hiki ia W.O. Kamika ke keakea aku i keia hopena (weliweli!) e kau mai ana maluna o lakou.

 

            Ua hoike hou mai nei no kahi manu iiwi no kela hana apuka a Kuelo i hana ai a e hoopiiia nei, a no ia dala hoi aia ke koikoi maluna o ka Lunakanawai Apana, oia o G. de la Vena, mamuli o kana oihana, e auamoia ae ana ka e ka Waihona, mamuli hoi o na hoomaikeike a hooikaika ana a ko ka Lunakanawai mau hoa'loha hemolele. E hoomanaoia he $2,000 ko ka lehulehu poino ma o ka haawiia ana o ka aelike no ka hale kikowaena hou o ka Oihana Kinaiahi, a ane hoi, e pakui hou ia aku ana ka i $1,000 hou ae. Pela io no anei? He mea oiaio loa, he keu