Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 54, 29 January 1906 — He Ku Oe Na'u e ke Aloha! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

He Ku Oe Na'u e ke Aloha!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Ho&mauia. J0 ka hoike a kekahi kanaka kahiko o Kona He na, Hawaii, ia Mr. Cha?. K. Notley iaia i hoea ai malaila no ka oihana ana aina, i kona wa e noho nna ma ke Keena Ana Aina o ke Aupuni, a oia paha ka M. H. 1902, no kja mea e pili ana i keia paa ana o Keeaumoku ia Ahia (a i ole. o Keahia paha) a me ka make ana o Ahia ia Kamehameha mamuli o ka k iwi-koo" ia ana ae o kit.pu-a.na-i o ua o "Ahia e na manamana wawae o Keeuumoku, penei no ia: Ma ka wa i halawal ai he alo a he alo na pu kaua o na aoao elua, oia no hoi ka wa i halawai ai o Keeaumoku he alo a he a o me Aliia, kela koa ahikanana a pukonakoiia o Puna. Ca ku laua he aiu a he alo, imua hoi o kahi a me kalii, e haka pono ana me ka makaukau e hopu aku a hopu mai. Ke ku nei o Keeaumoku me kona mau lima i paa i ka lei-o-mano oia hoi ka niho mano i hana ia u| paa me ke olona, a i hoopaa ia inai na pulima, A aia no hoi o Ahia ke ku ma-i ka'ikau mai ia, aka» ua lilo e iho i la o Keeaumoku i ko kupapa ana j me kekalii kanaka o kelaaoao mai i lele mai maluna ona. la wa ī liopu mai ai o Ahie i na wawae o Keeaumoku, no kona nu» ka u o loaa aku oia i na lei-o mano e paa ana ma na lima o Keeaumokn, aka, iaia i hana ai j»ela,j ua oni aku l.i o Keeaumoku me ka | ikaiki ! a. a kuwala aku la oia | maliope ,o Ahia j Na keia kuwaia kua ana o Kee-

aumoku, ua huki pu ia ae la na iima «/ Ahia a liio i «a poohiwiKau pono iho la ia wa na koekue wawae o Ketaumoku mal-una o na hono poohiwi a kaoia ke'a ae la ma na poohiwi o ua koa la o Pu-r.a. A ia wa no i koo ae ai na manamana nui ona wawae o Keeaumoku a komo |:ono ae ia uia kela a me k< ia kihi iwi-a lalo o Ahia, oia hoi keia mau polipoli auwae malalo pono iho o na.kumu pepeiao. Komo pono ae la keia mau manamana puipui o na kapuai wawae o Keeaumoku ma keia mau wahi o Ahia a paa hui pu hoi me kela ume ana aku o ke kaumaha o kona (Keeaumoku) kino ma ke kua o ua Aliia, ua aaki a ua naki loa ae la k& paa oia mau kilou an.-. 0 na nianamana wawae nunui o na kapuai o Keeaumoku, a ua manana ae la na lima o Ahia. I mea hoi e oi loa aku ai ke oolea o ka paa ana o na manamana wawae o Keeaumoku, ua onou ae la oia i kona poo ma ke ko-wa aku o nsv u-ha o A hia a peu a(5 la 1 kona poo iluna. A i nei wa hookahi no i upa'i ae ai na poho liina ma na wawae o Ahia nie ka lei-o-niano, a oki ka hana, ua paa loa iho la o Ahia me j iie la ua mikii ia. i Pau ae la ma ke kani a-i. paa malalo ae, a paa mawaena, a paa ina na na wawae i na lei-o-mano a | Ki'oaumoku. Aole liiki ia Ahia jke oni ae. Ua paa oia ma na aoao ja pau ia Keeaumoku. • 1 keia wa i oni kaa laio aku ai ke poo o Kooaumoku uialalo aku o ke ko \a o na, u-ha o Ahia, ike aku j la oiii.ia Kamehameha, a oia kona I wa i kahea aku ai iaia: | "ivKij]ani—o! E kii mai v*. 1 i j ka i'a i ka niaka-ha!! " \ I Ama keia kahea ana o Kvoauj moku, via holo mai la o Kamuhaineha mu kahi a Ahia a mo Keeuumoku o pili kua nei i kahi a me kahi. A maanei e hoomaopopo iho oe, e ka mea heluhelu, he inau kanaka nunui waie no keia a i eluk ku nvi. O .Miia nae ka mea i oi aku ka | iiui mamua o Ket k auiiiokiu he ika-|na'-a nnuui maoli no oia. (Aole i p«u 4 )