Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 155, 26 May 1906 — Hea Wawalo i ka Ohu Noe na Mauna! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Hea Wawalo i ka Ohu Noe na Mauna!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

A i ko lakou ike ana mai i ka piialikoa ■'Malana'' o Ka* mehameha e pii aku ana, ua hoi aku la lakou a hoike aku la ia ' Keoua Kuaahuula, eia o Paiea ke pii aku nei me kona mau koa no uka o Waimea; a o ka wa iho la no ia a Keoua Kuaahutila ame kona poe koa i haalele iho ai ia Waimea a holo aku la no i Hamakua. Ma keia huakai kaua a Kamehameha, ua komo pu aku no o Aikake ame Olohana, na haole a Kamehameha, a he elua mau pukuniahi i lawe pu ia aku ma keia huakai. Uka inoa o kekahi pu, oia o Lopaka. He pu keleawe keia. 0 kekahi pu iho, o Kalola kooa inoa. Ō ka nui o na koa o Eamehameha nia keia nee ana īuai i Kawaihae aku no-uka o Waimea, e kaua ia Keoua Kuaahuula, he ekolu lau o«na koa Malana, a he ekolu nohoi lau o na koa oka puali Kipuupuu. Oke alakai ona koa Kipuupuu, oia no 0 Kamenameha, a o Puniawa hoi ke alakai o na koa o ka puali Malana. lla makaukau pono keia mau koa o Kamehameha me na pana pua, elike no me kela makaukau o lakou i ikeia ai ma kela hoouka kaua o Wailuku, oia hoi "ke kaua o ke Paniwai o Iao; a 1 kapaia i kaln wa o ke kaua o Kaua'upali. I nei piiana aku a Kamehameha me kona poe koa, ua nee aku la o Keoua Kuaahuula me kona poe koa a komo iloko o ka ululaau a ulunahele hoi o Mahiki, wahi aka mooielo kakaulima a Mr. S. L. Peleiholani, a malaila lakou i kali mai $i no ka hoea aku o na koa) o K&mehameha. He oiaio nae, i keia nee ana o Keoua, ualaulaha ae ka lono ma Waimea apuni, o Hamakua ka pahu hopu e nee aku ai oia, oiai nae.o ko Keoua manao e nee aku oia me kona mau pnalikoa a komo iloko o ka naele o Mahiki, a malaila oia e leje kaus *hoohalua mai ai, a kaua kimopo mai hoi ia Kamehameha, ke i u'.iai ioa aku oia (Kamehameha) ia Keoua. • Nolaila, i ka lohe ana o Kamehamt'ha iaia i hoea ai i Wainiea ua hala o Keaua no Hamakua. o k(»na hole loa aku la no ia no ke a'.inlu ana ia Keoua, me kona mnnao a »noeuhane mua ole hoi, via. no kona hoa paio ke hoohalua mai nei iaia maloko i o ka o \jahik.i. ■'. I » i!cv aii;! o un Paiea noi a komo iloko o ka ululaau o ka wa no ia i ik• īa aku ai o ka iho niakawalu mai na laau iho a:n« i na po!«»lu-a na koa o Knui.i. Ca h*H>puiwa nui loa ia KaM»'hanv»'hi ann k<>na jn>e k<>a no keia kaua hoohulua a Keoua i uhau mai ai imaluna o lakou. aka. aole ia he wa no ke ku»'ini hopr a pi>v> hoi. A oiai ua h.alawai iho la ua Paiea a k< aiwaiwa niv 4 kv>na pulakaumaka. a o ka h<)puka< iho la m> ia o iva aoao ilua i'kekalu kana hahaiia lou.