Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 35, 19 February 1908 — Ko J. Lor Walaka. [ARTICLE]

Ko J. Lor Walaka.

Ma kana palapala i hoopukaia ae ai uialokoo ka nupepa Advertiser, o ka la Sabati nei, a i unuhiia uiai hoi e ko makou mea unuhi, a e puka aku nei ma ko makou pepa o keia la, ke hoike maopopo mai nei o Mr. Wallaeh, aohe mea i loaa ai ke ano o kana lawelawe lapaau ana no ka mai i oleloia he lepera; aole nohoi he wahine a he kane i loaa ai kana mau laau lapaau ■elike me ka mea i hookauiana wale ia nei i keia mau la iho la. Ke hoike maopopo mai nei o Mr. Wallaeh, he ekolu ana mau laau lapaau no ka hoola ana i na liooa pepee, na pepeiao luheluhe, na pohaka keokeo a ulaula, ua w.ahi o ka ili i ike ole i ka ehi a pala aku. O keia mau laau ka mua; oia o "Walaka Waina," a i ole, o "Hookahi ia Eono." He laau inu keia malo ko. fCa lua; he laau hamo, he aila hamo paha ia. Ke kolu, he laau Ki iloko o ka ili. O keia ka mea i kapaia e na Kauka, ""hypodermic injection. Ua hoike mai o Mr. Walaka i ka manao e hoomaopopo ana aia ponoi no iaia na mea huna apau e pili ana i ke kawili ana, pa'ipa'i ana a hoohuihui ana lioi i kela mau laau lapaau ae la ekolu, i mea e hoopau ia ai ke kuhihewa o ka lehulehu, ua haawi oia i ua mau'mea huna la i kona mau hoaloha hou iho nei. Ke aa mai nei nohoi o Mr. Walaka, e lawelawe hoola o Dr. At«berley i ka ma'i lepera a like ke ola oia ano ma'i, elike me ke nla ia Walaka ke hana; ina ua loaa io ka loina kawili'o na laau lapaau a Walaka i ua Kauka la. O ka punawai hoola in^'i lepera i manao nui ia e ka hapanui o ka lahui, aia no ia iloko o Mr. Walaka i keia la. A oiai oia e noho ana ma kahi paa o ke aupuni, ua paa pu me ia ua punawai la o ke ola. A o keia ola nae a Mr Walaka a ka lahui e manao:o a paulele nei, oia anei ke o a e apono ia ana e ka Papa Ola, elike me ka mana a ke Kanawai i haawi ai i ua Papa Ola 'la? O ko makou manao ma keia ninau ana, oia keia: Ina e pau ka pepee i) na lima i ke ola, mohala hou a oni maikai elike me ka mea mau, ike ka ili i lea eha ma kahi i ike mua ole, pau ka luheluhe o na pepeiao, pau na puupuu kiokio i ka hamani a maikai maoli, a ma ka nana ana nae a na Kauka i wae ia e ka Papa Ola, i ua ma'i la me na ohe hoonui ike, alaila, kukala ae la lakou, aia iloko o ua mea la i dtoolaia e Mr, Walaka bacillis leprae, oia hoi, he anoano a iloilo hooulu ma'i lepera, ua ola anei ua ma'i la ma ka helu a ka Papa Ola, ka mana nui a ke Kanawai i haawi ai i ke kuleana e apono no ke ola ame ke ola ole o ka ma'i lepera.' Ua hoakaka mai ke Kanawai, he mana piha ko ka Papa ■Ola ame kona mau agena e hookuu i na ma'i lepera e lapaauia ana maloko o na hale ma'i (haukipila) i kukuluia ma kela ame keia mokupuni. Nolaila, o ke Ki e hemo ai kekahi ma'i lepera i lapaauia e Mr Walaka, a mea e ae paha i ae ia e ka Papa 01a> a oleloia, ua ola ua mea ma'i la, ai a no ia i ka Papa Ola ame kona poe kanaka. A o ke Kanawai ia e ku nei i keia la. 0 ke ola ku i ke kanawai o ua ma'i la. aole ia ma ka olelo kanawai ole; aka, aia no ia iloko o ka leo mana o ka Papa Ola elike me ka'lakou e hooholo ai. Nolaila, e hoihoi ka noonoo ana i keia wa o ka lahui ma kahi e hiki ai ke hoakaka pono ia ke ano o ke ola ana o ia mea he ma'i lepera ke lapaauia, ke ano o ka lepera hiki ke hoomalu ia, a hoomalu ole ia hoi, a pel aku, aole hoi e haawi i ka mana hookauniuha i ka ī apa Ola,