Ka Nupepa Elele, Volume VII, Number 43, 24 April 1886 — HE MOOLELO KAAO -NOSISA MONIA! KA MEA NONA NA KINO PUKONAKONA EWALU, KA MEA HOI NANA I HOOPAHAGHAO KE ALO ALII -O KA- Moiwahine MAREPINA! E MALAMA IA SISA O PUKA AUANEI MAILOKO AKU O KA PA ALII. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO -NOSISA MONIA!

KA MEA NONA NA KINO PUKONAKONA EWALU,

KA MEA HOI NANA I HOOPAHAGHAO KE ALO ALII -O KAMoiwahine MAREPINA!

E MALAMA IA SISA O PUKA AUANEI MAILOKO AKU O KA PA ALII.

HELU 8. A1 KA MEA a kuu pouwai 1 eha ai, a nona hoi ka leo i pane mai ai i kuu ha»awabiūe, aolo e hiki ke hooiaio i ka mea nana ka leta # uoiaiU, eia au ke hoouna aku nei au i ko'u leialii, a me ko'u komo, i pai ia hoi me ko'u kīi ponoi, a i manaoio ole oe i keia, alail», e hoihoi hoa ia mai keia mau mea, aka, i manaoio oe, alaila, e malama aku f a na ke au o ka mahawa e hooko i keia mau iini. Owau iho no, Elihela. I ka makaukau ana c keia leta, a me na mea hoouna pu hoi, ua kali hon iho latia Elibela ala o kona ike hōu aku i ui opio | la no kekahi la hou aku. j Aka, ma kekahi la ae, aole no oia i ike iki a hiki i ka poeleele ana, a ma keia la i ao hou ia ai ua opio nei i ka palapala, a ua hiki loa iaia ke heluhelu, aka, o ke kakau ana'ku, aole e hiki. A no WalaHa hei, ke noonoo nui nei oia uo keia leta i loaa at iaia mai ka epio aku, a ua huhu loa oia i ke kaikamahine a ke alii, aole. nae oia i hoopuka aku iaia, a aole uo hoi i kekahi o na ohana alii, no ka rnea. ua noonoo hou iho la oia e noho no ia me ke ano hoomakakiu i keia mau hana malu a ke aliiwahine, a hiki i ka wa e ioaa pono ai, aiaila; o koni wa ia e hele si e kamailio i ka makuakane o ua ni la. E waiho iki kaua maanei I na hiona o ko WaLaka manao, a e huli hou ae kaua e ka mea heluhelu no ka hana a ka ui ma kē kolu o ka la. I ke kaoi fna o ka hora 9 o ke kolu o ka la, a.o ka wa hoi ia a ke kaikamahine aii) j ike aku ai i ke Kuhina i kona hele mano t ■■ t i hahai pu ia vhoi «IkainWkeiki Wliiaku, a^w^huo^ 0 . V? * 'oa Wafataaid i kona ao*m i ka opio Sisa * no na haoa hooikaika kino, no ka mea, ua maopopo iaia, ua aapo loa ka opio, nolaila, ua makau oia no ke ao hou ana; mahope auanei liio oia i p'o na ka opio. la laua oae i hala aku ai, aia hoi, ua huli ae !a ua Elibela ala a paue ae la i kana kauwa penei: £ kuu hoa wahine maikai, eia au ke hookauwa hou aku nei ia oe. ina ia he me:t nou e poao ai, aiaila o kaua pu iloko oia poino, Aka, ina e Joaa ana ia'u he pomaikai maloko o keia mau liana malu a kaaa, »lajja, o oe mua ka'u e hookau' aku ai i ka pomaikai, a mahope aku ko'u poe ponoi. Nolaila, e lawe oe i keia leta, a haawi iku oe i kela keiki au e lawe mau nei ; oiai ua eha &u i ka eha lima ole iaia, a me lte ; a puoio pu hoi kekahi; l;akali aku nae 0« a ioaa mai kana pane, aiaila hoi mai oe, Ae ; wahi a kpna haiuwahioe, a hele aku la. Hele aku lu ua haiawahine aia a hiki tna kd Lnai o ka hale o ke Kuhina, a e hamauaa mai ana no na puka, aka nae, aohe maaloaio mai o kanaka, nolaiia, kikeke aku la ao keia, aoie no hoi i oiii mai ana ua opio nei, uu hele no hoi a nohenohoa i kanoho i ka nialu; puka mai la oia • haawi mai la i ke kunou aai me ka mino Aka pu ana, a hoalu iki iho la no hoi ka haiawahino i kona kuli. A pa koke no ka ninau a 'ka opio, eia hou oo oe, ae; wahi a ka wahine, eia hou no au kau kauwa, i lawe hou mai uei no au he leta eia la, hopu aku ia ka opio a wehe ae la, a |ieluhelu iho ia; a u.» luaa iaia ka manao o ka leta, akahi no oia a maopopo, a iko iho la oia uo na mea e pili aoa i ka ukaua i makana ia mai iaia, aka, ua hopohopo nat ua opio la i l?a olelo aku i ka. wahine no ka ukana, maiia ua hewa p a « ha kana heluhelu ana, a i m oia e olelo aku ana, auhea ka ukam? A inalia aohe huaolelo ma ka ieti no ua mea la, alaila, ua hilahila loa keia, nolaila hoomaoe wale aku la no keia. Heaha kau puolo? Pane «aai la ua wahino b, aole ka i ka\au ia nra kau kta? la wa i pane ai ua opio la, ua kakau ia no he komo a me ka lei alii. Ia w* haawi ia mai la ua puolo ;a *ia ia nai, a wehe ae la keia a ike iho la *i ua mea o loko, akahi no keia a hooiaio loa iua leta i hala ae, a ua mihi hoi Uia uo ia mau haun ana pela, a koho kok'e iho la no ] ua opio SĪBa la, aole uiaopopo o ka wa e ■ haoko pouo ia ai o kei* mau moa. oi«j, uh j Uhe mua o WaUka kona lioa, a ua loaa I pono hoi i ut opio U ka hoopunipum a ku* ' na hofi'loha, |

T Vo la via opio ia i makv v la wa, noonooK. >. , i , . X»aaws aku ai ria oa! na nana 1 men hoi e\ , i v ,., , , -J> ta nae oiā • penei:! iilibol* ala: noonoo it . , . . „ i u , , , , taawi aku ai iaia? ' ; Heoha la ka u mea e j , , T , . , , , , iala no kaiia; no ka liia 110 lioi Lc Uiiia. lie L . v . , ■ '-K mea, ioa no' mea, aolo e nele na aln jf., - . . , . ! , , ' , , \kaaa: 010 keia hoi he gula. he ffula no hA' . .° , ; ° _,*irrnooßoo )ho ai. a mau huaol«lo . . ' h , i makana knpono, ua o ka . , . 1 7 ~<tf ?a oia ika wahine. E hoi oe, a kani.ka hora 11 o keia \va aku, alaik, hele hou mai oe t i haawi aku au i ka'ii makana, a e paa ana nae ua opio la he hua lemi, haawi aka ia oia i ua hua lemi la. me koiia ōlelo pu ana aku; ke haa:wi aku eei au ia oe i keīa hualemi, e lawe aku oe a haawi aku īua alii la a kaue» apane &ku oe penei. Olelo mai nei o Sisa Monia ; e honi oe i ka aala o keia hua lemi, a e omo hoi oe 5 kooa momona, a hoomanao aku iaia, a olelo pu oku oe ; aoiee hiki in'u ke kakau leta aku, oo ka mea, aohe a'u peni, makakila, a ua 1010 ia no hoi ko'u l»mi akau nei kahi e hiki ai ke kakau leta aku'. Oia la, o hoi, no ka mea, ke pa mai nei ka m|ikani hoehu oka aina. Ae aku la ua wahine la a hoi aku !a, iaia no hoi a kaa aku mawaho o ka puka pa, aia hoi, puka mai ana kona makuahine a pane mai la, e aha ana oe i waho nei? E nanea wele ae ana no hoi, i ka iknki i leao loko, nolaila, puka mai la e hooluolu wahi aka opio. Ae, maikai no kela. la Wa, ua hoi kt>ke aku la ua opto la iloko o kona rumi, a hooholo iho la oia i kaha makana kupono e maaaoio maiai hoi ke alii wahine, oia nei no kela kana mea' i manao nui ai, nolaila, ua oki koke ae ia keia i ko ia nei lole wawae; o kahi i oki ia, a me ka | loihi o kahi i oki ia, mai lalo mai o kahi | e pili ann i ke kamaa, a hiki i ke kuli. oia wahi, ua oki pahupu ia, a pela hoi ka lua o ka wawae. E hoomanao oe e ka mea heluheln, ao!o o ka wawae kai oki ia, aka.o ka lole, e like paha me ka iole o kekahi mau keiki liilii e holohoio ke Taona nei, ka waiho wale aku no o ka ili malalo iho oke kuli, a pela hoi ka keia Sisa hana ana, a o ua Sisa nei hoi ka mea nana i hann mua pela ma Sepania a puni, aole kekahi mea okoa, 0 na lole wawae o na mea a pau, he loihi a pili pu me tce kamaa, ao ke iei hoi, ike knli no hoi ae, a i mea e naio ai o kona ili mai ka maka mai o ka poe e nana ana iaia. nolaila, ua noi aku la keia i kona makuahine e haawi mai i kona kakini loloa no ia nei, aua ninau mai hoi ua makuahine !a i ke kumu o kona hana ana peīa, a ua pane aku keia. he hilahila au i ka hoohalike niKko ouk« ano na poe hanohano o ka aina, no ka uiea, he kauwa au, aple au he inea hanohano, nolaila, ua lat\-e ae au e like me ko ua kauwa. Noiaila, ma keia mua aku. o ko'u ano lole wale no keia e komo ai a hiki j ko'u hooluola ana, no ka mea h- kanwa no an, aole an e pono e hoolike me ko kuu makamaka Walak», no ka mea, he kulāna kiekie kona. he mea ha'ohu'o !oa keia i'ko ke kuhina wahine manno, n<i ke ano e o ka han» a keia opio. inai la nae oia/ ° e ** 0,1 '.10. Aka. ua hak> no, no ka mea, npu no ka makemake e hana pel;t ( kit ak« la oia he ekolu mau paa k«»kirii a haawi mai la i ka opio. Komo iho la ua oj>io la/ a nana iho la oia iaiia iho, un like oia me ke kanaka leleiona ke ano e. Laweae ia hoi oia ina apana ana i oki ai,% puolo iho la iloko oka haīnaka ake aliiwahine i hoouna mai ai. a kali iho In oia no ka hiki ae i ka w* ana i olelo aku ai. A i kahiki ana ika bora tl, puka aku la oia iwaho, a ike ak?k !<» oia i ka wahine e h«le mai una, a hui ae t« laua, a haawi hou mai la ua wahine la 'he leta hon, o na nianao auo nui ma keia let.;i, e olelo mai ana ka ui Elihela penei: ITa honi iho nei au elikp me kaū kauo- i ha, aaa omo hoi au i kon:i momona, ao' ko'u hoomanao ana nou, maluna no ia o ke' kihapāi-pua nani o E(ibei* ke noi aku nei au i kon oluolu o hele mai oe Ika hora 9 o keia po" a loaa no au ia oe malalo o ka malumnlu o ita laau Pama e alu nei ma lte kihi akau e komo aku ai ilaila, a maUila au e kali ui nou a hiki ae oe, mai hoololohi no kekahi wa okoa aku. Ee Koma'hiwahine Elihela. Loaa mai la ka leta. a haawi aku la hoi keīa ika puolo, i olelo aku la keia, eia ka'u makana i ke «liiwahine, a like me kona makana anu inai ia'u; a olelo aku nae oe, mai ho§lei i keiu mea; no ke mea, oka hoaiiona w<ile no koia e hiki ai iaia kd hoomaopopo ia'u. n iua oia q hoolei ana, aiaila, nole uo au e hui ana me ia, a poho hoi ka luhi o ko.i;» mau lima, aia lnj no ka mea, ke ike nmi la no oe ia'u, a I uani no ia e noonoa iho no Voia mea. ! Ano na mea h«i e p»li ana i keia !eta, ke «e aku nei au «t.e kn uiaio, e hiki fku ana au ilail*, a «ia w«!e no ka mea apiki, ! aoie au i ike ia wa'hi, inu paha' olna e ! kuhikuhi mni anu i«'u, u|.|U, ua hiki ' paha ia'u ko hele poiolei. 1 Oiai uae !- u . ne> v k.<auitlio aei, aia hoi | uu oili mai li <umkuuhine oua opio nei; J a pane m:ii la. kuu e Alerose o keia wahi? Hia ku uiua o ka huia wa-: hine. j Pane aki" ia ka h*ia wahiue. 1 hele mai nei ao - ,U i kek opio, ma o kekahi j k*uoha i ha;<wt ia miii ia'o. ! Nawai ia kaiioha? Wahi a kahi nlouo-! maua. j Nu Klihol» kv ;«lii vahme; wahi a ka j wahine. | I ku iolie a«.. o uii kuhiua wnhiue U, Uā { huli ki>kc ur la oi;i u hoi «ku la. j Aole »' pau