Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 9, 25 January 1862 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
NA MEA HOU NO NA AINA E MAI.
Aole o kanamai ka haunaele o Kaletona ma Karolina Hema, no ka lele ana 'ku o na koa aupuni ma Pota Roiala, ua halawai na kanaka a pau o ia kulanakauhale, e noonoo no ka pono a me ka hewa o ka haawi wale mai ia kulanakauhale, i na koa o ke aupuni. Aka, ma ke kauoha o na 'lii o ka hema, e puhiia i ke ahi o haule auanei iloko o ka lima o na koa o ke Aupuni. Ke mau nei no ka haunaele me he poe pupule la o na kanaka o Kaletona a me na kulanakauhale e ae he nui wale o ka hema, ke puhi nei lakou i ka pulupulu a me ka laiki, o lilo auanei i na koa o ke Aupuni, a nolaila, ua hoonele lakou ia lakou iho i na mea e pono ai ke ola ana, o lilo aunei i na mea o ka Akau.
Ua paa ka manao o Mesiko e kue a hiki i ka make ana, me kona ikaika a pau, aole o kanamai ka hoino, o ia Aupuni ia Sepania.
Ua hooholo ka ahaolelo, o ka moku aina Kanetuke, e hoopau ana i ka hookauwa kuapaa ana i na Nika, e ukuia ka poe o na nika i kue ole i ke Aupuni ma keia kaua kipi.
He ua nui ma Farani ma ka malama o Okatoba 1861. Ma Lala Mine ma ke kulanakauhale o Gade, ua komo mai hookahi miliona ewalu haneri tausani kapuai kubita (kapuai kuea) wai, a ua nalowale ekolu haneri o ka poe kanaka ma ia wahi, ua pau paha lakou i ka make. Ke olelo nei na Luna hana o ia wahi, ekolu paha malama pau ka wai i ka pauma ia.
POLANI. — Ma ka la i hooaliiia'i ka Moi o Rusia, ua hui mai ma ia la ina ke Aupuni o Polani, iloko o na halepule a pau, he 100,000 kanaka e ahaaina, no ka hoomanao ana i ka poe kanaka o Polani i make i ke kaua kue ana i na puali koa o Rusia, i Ka M. H. 1831. Ua maalea o (Generala Lamabata, ke Kiaaina hou a Rusia i hoonoho ai malaila ; a nolaila, aolo oia i keakea'ku ia ahaaina. He wahi hana maalea e ae no kekahi ana ma ka la 29. He 20,000 kanaka e hele ana e hoolewa i kekahi keiki Polani opiopio i make, no na eha i loaa ia ia ma ke kaua o ka la ewalu o Aperila. Halawai mai la ke Kiaaina me ua huakai la, a ninau mai i ke kumu o keia huakai ; haiia'ku, alaila lele koke ia mai ka lio iho ona, a hele aku la mamua o ka huakai, a hiki i kahi i kanuia'i ke kupapau.
Inaina launa ole o Beritania i ka hiki ana aku o ka lohe ilaila i ka hopuia ana o na kino o Slidell a me Masona e ke Kapena o ka manuwa Amerika mai ka moku Beritania mai. I ke ku ana mai nei o ka moku mahu St Louis mai Livapula, ua halawai na Kalepa o ia wahi, a ua hooholo lakou e ahewa ana i ka hopu ana o Amerika Huipuia i ke kino o Salidell a me Masona na Kuhina kipi, a ua palapala aku nei i ke Aupuni Beritania, e koi ana e ninau mai ia Amerika Huipuia, i ke kumu o kona hana ana pela.
Ka Naonao Nui o Aferika.
Maloko o ka Buke o Mr. Dukolu, ka haole hele iloko o Aferika waena, ua hai mai kekahi hoike no ka ohana naonao nui o ia aina, i kapaia na Basikuai, penei ka olelo :
Ko lakou mea mau no ka hele ana iloko o na puali loloa, a hala aku i na mile he umi a keu i kekahi wa. Ua koho lakou i na aina malumalu i na laau no ka hele ana i ke ao. A i ole he ululaau ua hana lakou i alanui maloko o ka lepo, i ala hele. Elua iniha paha ka laula o keia ala, a ua paapu i ka poe e hele ana. Ma na aoao ka hele ana o na luna e hooponopono i ka pololei o ka hele ana.
A hiki aku lakou i kahi e imi ai i ka mea ai, hoopalahalaha aku lakou me he poe koa la i ka hoouka kaua ana, a lele lakou maluna o na mea ola a pau i loaa ia lakou. Holo aku no ka Elepani a me ke Gorila, a me na kanaka a pau, mai o lakou aku, e imi ana i ka wai, kahi e pakele ai iloko. Ina e loaa ia lakou ke Dia, ka Ilio, ka Iole, a he mea e ae paha, aole emo a ua pau ia i ka aiia, e koe wale ana na iwi maloo o ka mea i aiia.
I ka po a me ke ao ko lakou hele huakai ana. He pinepine hoi ko'u hoalaia i ka po, i ke nahuia mai e na naonao i hele mua mai. O ka holokiki aku iloko o ka wai ka mea e pakele ai; a i ole ka ka wai, ka make koke no ia i ka lehuleku mai o lakou, he mea eha loa ko lakou nahu ana. I ko lakou komo ana iloko o kekahi hale, ua pau koke na mea ola maloko i ka make, na iole, na elelu, na nalo, a me na mea io a pau. Holo wale na iole, aka, ua makehewa ka holo wale ana iluna, a ilalo; no ka mea, ua hiki mama aku na naonao ma ia mau wahi a pau.
Ua lele paapu lakou maluna o ka iole. Oni wale kela e hemo ae, a i ka minute hookahi, ua make ia, a i kekahi minute ae, ua pau kona io i ka aiia e na lehulehu. Aole lakou e ai i na mea ulu, o na mea io wale no ka lakou e ai ai, ua pii no lakou maluna o na hale, a maluna hoi o na laau kiekie, e imi ana i na mea io, a e ai iho. He lele ikaika ko lakou maluna o na mea ai, paa koke aku no i na niho loloa o lakou, aole e hemo a hemo pu no me ka io i lou ia. Mamua, ua waiho na nika i ko lakou poe lawehala ma na alanui, a ua pau lakou i ka make mainoino.
Ina e moe ana ko lakou alanui maluna o ke kahawai, aole lakou e kapae, hana lakou i alahaka e lewa ana mai kekahi aoao a i kekahi aoao. Pii lakou maluna o kekahi laau e ku ana ma keia kapa, a hoopaa lakou i kekahi me kekahi, a lehulehu ka poe e pa a ana, a lilo lakou i kaula loloa e lewa ana maluna ke kahawai. A pili aku ia kaula naonao ma kekahi laau ma kela kapa, o keia kaula ke alahaka e hiki aku ai ka poe mahope, ke hele maluna a hiki ma kela kapa. Ina e moku keia kaula i ka holoholona, ko lakou lele lehulehu aku no ia maluna ona me ka huhu, a nahunahu ia ia a make.
He iniha okoa ko lakou loa, he mau wawae ikaika ko lakou, a he waha niho oi. He ulaula iki ko lakou hooluu, a he lehulehu loa lakou, hiki ole ke heluia na miliona pau ole. Ua ike au i kekahi puali hele o lakou ma ke ala hookahi, a pau na hora he 12, aole nae i pau ko lakou hele ana.
Ka hoaliiia ana o ka Moi o Perusia.
Ma ka halepule o Casatela ma Konenabaga kahi i hoaliiia'i o ka moi, aole o kanamai ka nani o ka huakai a pau o ia la. Mahope iho o ka hoalii ana, hoopuka 'ku na mea Hanohano he nui wale i ko lakou manao aloha, a me ko lakou mahalo nui i ko lakou moi, a pane mai la ke alii penei :
"Ua kahikoia ke poo o na 'lii o Perusia nei i ke kalaunu i keia mau makahiki loihi he 160. Owau ke alii mua i noho ma ka nohoalii, ike au ua hoopuniia ae nei ko kakou aina i na hale maikai, a me ka maluhia hemolele. Aka, i ka hoomanao ana 'e no ke Akua mai ko'u noho alii ana, a nolaila, ua aoia mai au e ko'u hoaliiia ana ma keia wahi hoahu i keia la e hookau iho i ke kalaunu, me ka manao haahaa, me ka ike hoi, ke pule pu nei ko'u mau makaainana aloha iloko o keia mau minute hemolele. O keia mau hana aloha i hanaia mai nei ia'u, i ka wa a'u i kau ae nei ma ka nohoalii, me ka hoomalulelule mai i ko'u naau, he mau hoike no ia, no ke aloha o ko'u poe kanaka ia'u, a na ia mea au e koi mai e hilinai i na manawa a pau i ke aloha o ko'u poe kanaka. No ka hilinai ana ma ia manao, nolaila, ua hoopau au i ke koi ana'ku i ko'u poe makaainana hoolohe, e hoohiki mai i ko lakou aloha a me ko lakou malama. Ua hooikaika ia mai au i ka ike mau ana i ka lakou hana maikai mau mai ia'u, e hilinai ia lakou, me ka manaoio. Ma ka lokomaikai o ke Akua, ua hoopomaikaiia mai ko kakou aina hanau i ka uoho kaua ole ana.
A e malama no au me na puali koa o'u i ka hoopio ana i na poino ili mai mawaho. A o na pilikia hoi a pau o loko nei o ka aina, e kupaa no o Perusia me ka noho loohia ole ia mau pilikia, no ka mea, ke noho nei no me ka pau ole o ka noho hui aloha ana o ka moi me kona mau makaainana, o ka mea hoi ia nana i kukulu paa ke Aupuni o Perusia nei me kona hanohano a pau. A oiai oia e mau ana, e ku no kakou ma na pono i aeia ia kakou, e pule aku i na pilikia, a me ke okuku e hoomaka'uka'u mai ana a me na kau ino a pau e hiki ana io kakou nei. E manao ae ke Akua pela."
Mahope o keia kamailio ana o ka Moi alaila, heluhelu mai ke Kuhina Kalaiaina he mau palapala he nui wale. A ma ke ahiahi hele aku ka Moi, ma ka hale o ka Earl o Clarcdon, ke Kuhina o Beritania, e noho nei malaila, a malaila, he hula i hoomakaukauia e ua alii Beritane la, i mea e hoomanao ai i ka hoaliiia ana o ka Moi.
HE MOOLELO
NO KEKAUA KIPI MA AMERIKA. Helu 1.
I ke komo ana iloko o keia Mooolelo no ke kaua kipi nui i mokuahana ai na moku o Amerika Hui, he mea pono e wehewehe mua aku i ke ano o ke Aupuni o Amerika Hui, a me ke kumu o ke kue ana aku o ko kekahi poe moku i ko kekahi poe moku.
Mamua aku o ka pae ana o na kanaka o Europa ma Amerika Akau, he aina ululaau ia e waiho nahelehele wale ana, a ua noho kakaikahiia e na lahui Inikini hupo, e kaua pinepine ana kekahi lahui me kekahi lahui. No Beritania mai ka nui o na haole mua i noho ma na aina o Amerika Hui. Mamuli o ka moi o Beritania ko lakou noho ana i na haneri makahiki elua mahope mai o ko lakou pae ana ilaila. Ua maheleia kela aina nui i na moku kuokoa, a me na ahaolelo kau kanawai okoa, a me na kiaaina okoa mai Beritania mai i hoonohoia mai e ka moi e hoomalu ma kona inoa.
He poe makaainana na haole Beritania mua o Amerika. Hele mai kekahi ma na aina o Nu Enelani e imi i kahi e hoomana ai i ke Akua me ke keakea ole ia, no ko lakou hoomaauia ma Enelani. A hele mai kekahi poe e imi i na aina a me ka waiwai ponoi no lakou iho. He 13 mau moku kuokoa lakou ia manawa, e waiho ana ma ka aoao Hikina o Amerika Akau mai Maine o ka Akau a hiki ma, Georegia ma ka Hema.
I ka wa e noho ana na kanaka o ia mau moku mamuli o Beritania, holo aku na moku kalepa o Beritania i na awa o Aferika, a kuai me na alii o ia aina i na nika i pio i na kaua, a i hopu wale ia paha, i na kane, na wahine me na keiki i pio, a lawe ia lakou maluna o kela mau moku, a ku ma Amerika kuai lilo mai lakou ia poe nika me na kamaaina, i poe kuapaa mau loa, o lakou me na hanauna a lakou iho. He kumu waiwai nui keia kuai nika ana no Beritania, a ua hoomaauia kela hana ana a ko Beritania poe kalepa a hiki i ka la i kipi ai na moku o Amerika i ka moi Beritania. Pela i piha ai na moku hema o Amerika i na kauwa nika. He kakaikahi nae lakou ma na moku o ka aoao akau, no ke ola pono ole ana o na nika i ka mahiai i na aina o ko lakou mau haku, aole o ka ai wale no ka lakou i mahi ai, o na mea e ae kekahi i waiwai kuai ma na aina e ; o ka baka, ka pulupulu a me ka raiki ka waiwai nui a na haku i loaa ai ma ka hana ana a ka lakou poe kauwa.
Ua lilo na nika ma ia mau moku i waiwai lewa e pono ke kuaiia me he holoholona la. Aole lakou i kapaia he kanaka, aole i ae ia ko lakou mare ma ke kanawai, he hoao wale no ko lakou mare ana, a o na keiki a lakou, he waiwai lewa hoi lakou no ka haku. Aole lakou i aeia e ao i ka palapala, o lilo lakou i poe naauao, a lilo i kanaka kuokoa me he haole la. He poe hanohano na haku o na nika. He poe noho hana ole, a lilo i poe lealea wale no. O na hana a ka poe nika ko lakou mea waiwai, a hoowahawaha lakou i ka poe paahana i mea e waiwai ai. Ma na aina kauwa nika, he mea ole ka haole hana. Na na nika wale no ka hana e pono ai. E kapa ana lakou i na haole paahana, he poe nika keokeo. No keia hoowahawahaia o ka poe haole hana, ua hilahila na kanaka keokeo o kela mau aina Hema o Amerika Hui i na hana maoli, a ua noho palaualelo lakou iloko o ka ilihune, ke loaa ole mai ia lakou na nika i poe kauwa hana.
Aole pela na aina o ka aoao Akau. Aole ia lakou na nika kauwa. He mea i hoomaikaiia ka hana. Aole i hoohilahila ia na paahana ma ia mau aina. No keia ikaika o ka poe haole o na moku akau i ka mahalo i ka hana, a me ka hoomau i ka hana, ua oi loa aku ko lakou kuonoono a me ka waiwai imua o ka poe o na moku hema. Ma ka akau he uuku ka poe ilihune, he nui ka poe waiwai. Ma ka hema o na mea nika wale no ka poe waiwai, a he ilihune ka nui o na haole e noho ana, no ka mea, he mea hilahila ka noho hana. Na ka nika wale no ia i ko lakou manao.
Eia hoi kekahi; — Ina e noho hana ole kekahi poe, aole lakou e noho hoopono. Ua lilo lakou i poe lealea a kolohe wale. Pela ke ano o ka poe kanaka keokeo ma ua aina nika hana luhi. Aole nae lakou a pau, no ka mea, e noho ana kekahi poe o lakou a me ka hoopono. Aka, oia ke ano o ka nui e waiwai ana i na nika kauwa. A pela hoi ka poe hilahila i ka hana.
Eia kekahi, e manao ana na kanaka o na moku akau, he mea hewa ka hooluhi wale i na kauwa nika me ka uku ole, me ka mare ole, me ka hoonaaupo, a me ke kuai wale ia lakou e like me na holoholona. Ke paipai aku nei lakou i na haku mea nika o ka Hema, e hoopau i keia hewa a e hookuu ola aku ia lakou, me ka hoohana hoolimalima aku ia lakou e uku pono ana i ka poe hana.
Aka, e hoopono ana na kanaka o na moku hema i keia hooluhi nika ana. Ke olelo nei lakou he oihana pono ia mai ke Akua mai, i aeia mai ma ka Palapala Hemolele. Ke olelo nei hoi lakou he poe makaukau ole na nika ke malama pono ia lakou iho. He poe hemahema lakou ke noho kuokoa, a o ko lakou malu pono no malalo o na haku haole nana lakou e hoohana.
Hoowahawaha ko ka Hema i na kanaka o ka Akau, no ka mea, he poe hana lakou, a hookiekie maluna o ka poe hana, a hoowahawaha ka poe o ka akau i hanohano wale me ka hooluhi wale i na nika. He nui na makahiki o ka hoopaapaa ana, a ulu nui mai ka inaina o ka poe Hema i na mea a pau e manao ana he hana nui ka oihana hooluhi nika, oia kekahi kumu o ke kipi ana.
Eia hoi kekahi. Ma ke koho balota ana i ka Peresidena hou o ke aupuni, ua maheleia ka aina a pau i na aoao elua. Ua kapaia na aoao, na Demokerata, a me na Repubelikana.
He poe Demokerata ka hapa nui o n moku Hema, a he hapa nui na Repubelikana ma ka Akau, i na koho mua ana i na Peresidena aupuni, ua holo ka balota o na Demokerata a ua loaa na Peresidena a lakou i balota ai. Aka, i keia koho hope ana i ka makahiki 1860, ua lilo ka aoao Repubelikana i ka hapa nui, a ua kohoia o Linekona i Peresidena, hoole mai na Demokorata ma na moku hema ia Linekona i Peresidena maluna o lakou. A oia kekahi kumu o ka manao kipi.
Eia hoi kekahi o na hoopaapaa nui: O na aina nahelehele kanaka ole o Amerika waena. Koi mai lakou i ka ahaolelo o ke aupuni e haawiia aku no lakou ka hapalua o ia mau aina i mau aina hoohana i na nika. Hoole aku ka aoao akau, Ua loaa aku ia oukou ka hapalua o ka aina aupuni, a he hapa wale oukou o na kanaka. E waiho nahelehele ana ka nui o ko oukou aina no ke kanaka ole. No ka ke aha e lilo aku ai ka hapalua o na aina i koe no ka poe hana ole. Makemake kakou i kela mau aina no na kanaka hana. Aole makou e ae aku. O keia manao hoole ke kumu nui i mokuahana ai na moku kuokoa o ke Aupuni o Amerika Hui. Ma keia pepa aku e hoakakaia ana na hana e ae, i hookoia kela kipi nui ana i hoopilikia loa ia'i ke aupuni maikai o Amerika Hui. He aupuni hookaumaha ole kela. Ua kauia na kanawai a pau o na Luna i kohoia e na makaainana. A ua kokua na kanawai a pau i ko ka makaainana pomaikai.
Aole he alii malaila i hanau alii. Ma ka balota o na kanaka i kohoia'i na luna hoomalu. Ua hoomalu ia ka waiwai a me ko ola o na kanaka e ke kanawai. Aole i lawe wale ia kekahi pono o ke kanaka. Ma ka hookolokolo ana imua o ka Jure, a pili ke kanawai e lawe hala ai kekahi. No ia pono nui ana, he mea kupaianaha ke kipi o kekahi aoao okoa o ke aupuni. (Aole i pau.)
No na Keiki Punahele.
O kekahi hana no a keia poe i hoomoamoaia, hoopunaheleia, a hoomililani ia. Eia no ia malalo nei.
I kekahi manawa, e hele wale ana lakou ma na alanui e paani lealea ana, a holo mai kekahi poe ma na lio, o ka hoomaka ana no ia o keia poe e hana i keia hana — pee ma kapa alanui, a hiki mai keia poe ma ka lio, alaila, lele mai lakou a holo hoopuoho me ke ano kolohe loa ; a o ka puiwa no ia o ka lio, haule iho ka mea maluna, a he poino ka hope ; a i ole hoi, e haule ka mea maluna, alaila, pomaikai loa hoi ia. O ka hana mau no keia o na keiki o keia ano, ma Hawaii nei i keia mau makahiki naauao o kakou e hele nei. Hilahila maoli !
Eia hou. — A makaukaukau keia poe e hele i ke kula. Eia ka ka makua kauoha, " E hele oe i ke kula," hele no kela, a molowa, alaila, holo kela i o a ianei, a hoi mai me ka hoopunipuni mai i ka makua, i ke kula aku nei ia ; aka, he hoopunipuni nae kela olelo a ua keiki nei. A hiki ka lohe i ka makua, mai ke kumu kula mai.
E! auhea oe e mea, " Aohe hele mai o kau keiki i ke kula i keia mau la ? " Alaila hai aku ka makua, " Ke hele aku nei no hoi ka'u keiki i ke kula, pela kana olelo mai ia'u, a manaoio no au, a ke lohe mai nei hoi au, aohe hele, i kahi ka paha i lealea ai." Nolaila, pilikia ka makua i keia mea. Hoouna pinepine oia i ke keiki, aole hiki, holo kela i o a ianei; no ka mea, aohe ana mea e makau aku ai, oia no ka mea nui wahi a ko ke keiki manao.
A kii mai ka Luna Kula i ka makua, e hoouna pono i kana keiki; no ka mea, he makau nui ko ke keiki ma ka Hale Kula, o paa ole ka Haawina, alaila, e hai mai i ke kumu ; no ka mea, aole oia i hoeha ia e kona makua. He punahele ia i kona makua.
Ua ike kakou ma keia wehewehe ana, ua nui, a laula maoli keia naaupo mau o ko kakou Lahu Hawaii. Eia koe, e wiki kakou e na hanauna Hawaii hou, a e hoopau.
KAOPIOOKAWAHOU.
(Aole i pau.)
Kaowakawaka, Ian. 18, 1862
No na Olelo Hoolaha.
O NA MEA A PAU E MAKEMAKE ANA e hookomo i na Olelo Hoolaha ma keia Pepa, eia malalo nei ke ano o ka uku ana, ke oi ole aku mamua o ka aoao palapala hookahi, a o na lalani hua kepau he 20.
No ka pule hookahi, ............................ $1.00
No na pule elua, ................................... $1.50
No ka mahina hookahi, (4 pule)........... $2.00
E like me maluna ka uku ana o na Olelo Hoolaha no na holoholona hele hewa.
Aka, ina e oi aku ka nui mamua o ka aoao hookahi o ke kanana palapala, alaila e papaluaia ka uku, a ina loihi loa, hoonui iki aku ka uku.
E hooili pu mai i ka uku me na Olelo Hoolaha i paiia, ina aole, aole no e paiia.
HANALE M. WINI.
Luna Pai o ke KUOKOA.
Olelo Hoolaha.
KE HOIKEIA AKU NEI MA KE akea i na kanaka a pau e nana mai ana i keia. Ua kapu loa na holoholona a pau;
Lio,
Bipi,
Hoki,
Miula,
Hipa,
Kao,
a Puna.
Aole e hele wale maluna o ko'u mau aina kuai, Oia ka hapa o PUEKE me
KUKUIWALUHIA a me APUAKOHAU,
E waiho la ma Kohala, Mokupuni o Hawaii. Ina e loaa i ko'u Luna ka
Lio,
Bipi,
Hoki,
Miula,
E hele wale ana ma na Aina i haiia maluna, e uku no akahi dala, ($1.00) no ke poo hookahi. HIPA, KAO, PUAA, hapaha no ke poo hookahi. Me J.W. KAINAPAU ko'u Luna e hooponopono ai. J. MOANAULI.
Honolulu, Ianuari 9, 1862. 7 - 1m
OLELO HOOLAHA.
KE HOOKAPU AU NEI AU I NA holoholona,
Lio,
Bipi,
Hoki,
Hiula,
Hipa,
Kao,
Puaa,
Ke komo maloko o ko'u aina kuai e waiho ana ma Kalia. Aole no hoi i ae la kekahi kanaka ke hopuhopu i kekahi Lio, a Bipi paha, ke holo a komo maloko o ua aina nei. Ina o na holoholona a me na kanaka i ku-e i na mea i haiia'e nei maluna, e hopuia lakou, a e hooukuia i hookuhi dala, ($1.00) no ke poo hookahi: — (koe nae na holoholona i hoolimalimaia e holo ma ua aina nei.) E hoomaka ana ke kapu, mai ka muliwai o
PIINAIO a hiki i ke kai o KALIA. Aole loa kekahi e lawaia malaila. Ina o ka mea hookuli, e hooukuia oia i hapalua (dala, ($0.50.) O ka la mua o Feberuari, 1862, oia ka la e lilo ai keia i Kanawai paa maluna o ua aina nei. Mamuli o ke kauoha a MOEHONUA.
AINOA, Luna Aina.
Waikiki - kai, Ianuari 8, 1862. 7-lm*
WAIMANALO.
EIA KEIA LIO KEA MAIKAI ua hiki mai maanei, na Mi. Thomas Cummins i lawe mai Kapalakiko mai, he lio maikai loa keia no Kenutake mai, a noloko mai o ka Ohana Lio Medoka. e ku ana keia Lio ma Waimanalo, Koolaupoko, Oahu, me ka makaukau e hoolimalima aku i ka poe mea lio wahine e makemake ana e loaa na keiki lio maikai, me ka uku haahaa.
E ninau ia JOHN A. CUMMINS.
(KEONI KAMAKI.)
Waimanalo. Dec. 14, 1861. 5-3m.
J.W. KINI. MEA PAI KII.
MEA PAI KII.
HONOLULU, OAHU.
E PILI ANA KONA KEENA HANA ME ka Hale Leta maluna ponoi o ke Keena Pai o ke KUOKOA.
E hele mai hookahi. E hele mai a pau, a e paiia na kii maikai no oukou, me ka uku Emi.
Mai poina kahi o ko'u Keena Hana, maluna ae o ke Keena Pai o ka Nupepa Kuokoa. E pili la me ka Hale Leta. 7-3m.
HALE PAI KII
O
E. D. Durana.
EIA MA KO'U HALE PAI KII, MA KE Alanui Alii, ma ka hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i ahu ai o na mea maikai a pau o ka oihana PAI KII.
Nolaila, ua makaukau au e pai i na kii o ka poe e makamake ana, me ka maikai ame ka nani, me ka uku oluolu loa. E pono no e hele kino mai oukou i ike maka.
E. D. DURANA, Mea Pai Kii.
Honolulu, Oka. 25, 1861. 3
PULUPULU! PULUPULU, PULUPULU.
NO KA NUI O KA MAKEMAKE e kanu na kanaka o keia Pae Aina i ka Pulupulu, nolaila, ke ae nei au e lawe, i ka Pulupulu, i kanu ponoiia e ke kanaka Hawaii, i ukuno ka "NUPEPA KUOKOA."
Penei:—O ke kanaka Hawaii e haawi mai ia'u ma Honolulu nei, i na paona pulupulu maikai i kanuiia i Hawaii nei, he 40; e loaa ia ia ka "Nupepa Kuokoa" no ka makahiki hookahi. E lawe no au i ka pulupulu i pau i ka waeia, a i wae ole ia ka anoano.
Auhea oukou e ka poe i nele i ke dala, me ka makemake nae e lawe i ka Nupepa. E hele oukou e kanu i pulupulu, alaila, e loaa no ia oukou ka Nupepa a me na pono e ae o keia ola ana.
EIA HOU. — E kuai no au i ka pulupulu maikai a pau i kanuia e ke kanaka maoli lioko o ka makahiki 1862, me ka uku i elima keneta no ka paono hookahi, oia hoi ka $5 00 no ka 100 paona hookahi. Aka, i na e hoolaha kekahi poe Kalepa o Honolulu nei, e uku ma ke dala maoli no ka pulupulu, alaila, aia no i ko'u manao ke kuai aku a me ka ole mahope o ko lakou hoolaha ana. No ka mea, ua makemake wale no au e paipai aku e kanuia keia kumu waiwai hou, ma keia Pae Aina. Noi laila, ko'u hooia ana'ku i ka lehulehu, i hiki ia lakou ke kuaaku i na mea a pau a lakou e kanu ai.
Owau no o H.M. WINI,
Luna Pai o ke Kuokoa.
Honolulu, Nov. 1861. 3
H. W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoe.
Alanui Aliiwahine.
5-1y
HOONANI HALE,
MAKEPONO.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na
PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU.
E ku mai ana mai Bosetona mai. ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au
E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)
Honolulu, Ianuari 6, 1862. 6-1y.
AKE, (A. S. CLEGHORN.)
Olelo Hoolaha.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA i na lole maikai a me na kamaa paa. E aho ia lakou ke helu ma ka
Hale Kuni o Ake, (A.S. Cleghorn.)
malaila e loaa'i na mea a pau e pili ana i ko ke kanaka makemake. Ua lako mau ia Hale Kuai i na
WAIWAI KALEPA, i kela ano keia ano.
Na KALAKOA PELEKANE, a me na waiwai maikai eae he nui wale.
Aia na Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu mauka iho o "HALEOLA," a ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Kalepa, makai iho o ka Loiala Hotele. 3
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o
Kela ano keia ano.
NA MEA AI,
NA BAKEKE,
NA IPU TINI,
NA PA LEPO,
NA KAMAA,
NA PAHI me na O-O,
NA PAPA me na NOHO,
NA IPUHAO,
NA NOHO LIO,
NA MEA E KAKAU,
NA PENA ME NA AILA,
NA MEA MAHIAI.
A me kela mea keia mea.
Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861. 5-6m
HALE KUAI MEA HAO.
UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A eia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Hale Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano. Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau. Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa. Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa. Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii, No ka poe oo a me ka poe opiopio. Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau ho maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki. Me na oo he nui wale. A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mai i pau ko oukou kuhihewa.
2 W. N. LADD.
KAMANO ! KAMANO ! !
1050 PAHU KAMANO MAIKAI LOA i loaa mai nei. A e kuaiia aku e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Ma kahi o
6-3m. H. HACKFELD & Co. (KALE MA.)
MAKEMAKEIA.
ILIBIPI,
ILIKAO,
a me ke KELEAWE kahiko.
UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co, (Burua ma) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 6-3m. C. BREWER & Co.
PILI HALE! PILI HALE!!
PAPA ULAULA OREGONA!
E KUAI MAKE PONO IA AKU I NA MEA e kuai koke mai me ke dala maoli, ua oi ka maikai o keia papa mamua o ka papa Oregona e laweia mai nei ia nei, a ua like loa ke kumu kuai. 6 - 4t. C. BREWER & Co.
HALE KUAI BUKE.
AIA MA HONOLULU HALE. (OIA KA HALE Leta.) ka hale kuai o Wini, he wahi e kuai ai i na Buke Haole he nui wale, O KELA ANO KEIA ANO BUKE KULA HAOLE, A B C, (Primer.) KUHIKUHI O KE KANAKA HAWAII, (Form Book.) BUKE PALAPALA HONUA MUA. BUKE HUAOLELO, (Phrasebook.) BUKE PA KO LI, (Kamina.) A me na Buke Kula e ae he nui wale.
Malaila no na Buke maikai no ke Kakau Waiwai, no kela oihana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii. —AIA NO HOI NA— Kanana Leta, rula ia a rula ole ia. Kanana Pepa loihi, rula ia a rula ole ia. Peni Hao, maikai loa. Inika, ipu inika. Peni kala, eleele, uliuli a ulaula. Kumu peni. Wepa ulaula a eleele. Wahi palapala, ulaula, keokeo a eleele, (mea kakau.) Papa pohaku, a me ka peni kala pohaku. Inika eleele, uliuli, a ulaula. Me kekahi mau mea e ae no he nui, no na kula, a me na oihana kakau. A he make pono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. E hiki no i na kanaka maoli, mai Hawaii a Niihau, ke hele malaila e kuai ai. 1
HALE KUAI.
NALO MELI
O
HALEWAI.
JOHN THOMAS WATERHOUSE.
Ma keia hale kuai, ua nui na ano waiwai ku pono i ke kane i na wahine, a me na keiki, he waiwai hou mai
Kaleponia mai.
Kamelo.
O ka poe kuai ma keia hale, e ike wale lakou i ke Kamelo me ka uku ole. E kau mau ana ka hae o ke
AUPUNI HAWAII
ma ka ipuka o keia
1-6m. Hale Kuai.
PAPA MANUAHI.
EIA KA MEA HOU LOA NO NA KANAKA maoli o Hawaii nei, ua loaa mai ia'u na pana Oregona o kela ano keia ano, me ke kumu kuai make pono loa. E pono e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na laau a me na papa.
Papa paina no Amerika a me na Pine pa, Pili. Laau nui,
Laau Liilii,
Papa hele,
Papa kahiia,
Papa kalakala.
Eia kekahi:
Wai hoomaloo a me na mea e ae, kupono no na hale, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena. Aia ma kai, ma Aina Hou, Mauka iho o ka Hale Dute Hou.
GEO. G. HOWE.
Honolulu, Ianuari 1, 1862. 1-tf