Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 9, 28 February 1863 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

kou kaikunane ua kue ko makou noho ana, o keia wahine no a'u i kii mai nei ia oe.

            I ka huakai mua ana i kii ai i ua wahine nei noi hou ae ia makou, hele no makou a hiki i kahi o ua wahine nei ke Alii wahine a'u e olelo nei.

            "I ka po, hiki makou i uka, i loko o ka ulu iaau oia wale no a me kona kupuna wahine ko ia wahi.

            "Ku makou mawaho, i nana aku ka hana i  ka hale o ua o Laeiekawai ua uhiia mai i ka hulu melemele o ka Oo.

            "Kii o Mailehaiwale, aole i loaa, hoole no ua wahine nei, kii aku o Mailekaluhea, aole no i loaa, kii aku o Mailelaulii, aole i loaa, kii aku o Mailepakaha, aole no i loaa, i ka hoole wale no a pau lakou, koe owau, aole hoi wau i kii o ka huhu iho la no ia ia makou malele i ka nahelehele.

            " A haalele kela ia makou, u kali aku makou mahope, pakela loa no ko makou kaikunane i ka huhu, me he mea la na makou i hooie kona makemake.

            "Nolaila la, hoi hou makou a kahi i haalele mua ia ai, na ua kaikamahine Alii la i malama ia makou, a haalele wale aku la wau, hele mai nei, oi iho la ko makou noho ana."

            A lohe o Kaonohiokala i keia mau olelo, he mea e ka huhu.  Ia manawa, olelo aku la oia ia Kahalaomapuana.  "E hoi oe me ou kaikuaana a me ke aikane Alii a oukou, kuu wahine hoi, kali mai oukou, inee ka ua ma keia hope iho, a i lanipili, eia no wau i anei.

            "I kaikoo auanei ka moana, a i ku punakea i uka, eia no wau i anei.  Ina e pa ka makani a hookahi anahulu malie i kui palo ka hekili, aia wau i Kahakaekaea.

            "Kui paloo hou auanei ka hekili elua pohaku, aia wau i Nuumealani: kui paloo hou ka hekili ekolu pohaku, ua hala iau ka pea kapu o Kukulu o Tahit, aia wau i Kealohilani, ua pau kuu kino kapu Akua, alaila o kuu kapu Alii koe, alaila noho kanaka aku wau ma ko kakou ano.

            "Ma ia hope iho, hoolohe mai oukou a i kui ka hekili, ua ka ua, kaikoo ka moana, he waikahe ma ka aina, olapa ka uwila, uhi ka noe, pio ke anuenue, ku ka punohu i ka moana, hokahi malama e poe ai ka ino a mao ae, aia wau ma ke kua o na mauna i ka wa maolehulehu o ke kakahiaka.

            "Kali mai oukou a i puka aku ka la, a haalele iho i ka piko o na mauna; ia manawa e ike ae ai oukou ia'u e noho ana wau iloko o ka la, iwaena o ka Luakalai, i hoopuniia i na onohi Ahi.

            "Aole nae kakou e halawai ia manawa; aia ko kakou halawai i ka ehu ahiahi; ma ka puka ana inai o ka mahina i ka po i o Mahealani, alaila e hui ai au me kuu wahine.

            "Aia a hoao maua, alaila, e hoomaka wau i ka luku maluna o ka aina no ka poe i hana ino mai ia oukou.

            "Nolaila, e lawe aku oe i ka hoailona o Laieikawai, he anuenue o kuu wahine ia."

            A pau keia mau mea, hoi iho la oia ma ke ala ana i pii aku ai, hookahi malama, a halawai iho la mea Kihanuilumoku, hai aku la i ka hua olelo, "Ua pono kaua, ua waiwai no hoi."

            Komo ae la oia iloko Kihanuilulumoku, au aku la ma ka moana, e like me na la o ka hele ana aku, pela no ka loihi o ka hoi ana mai.

            Hiki laua i Olaa, aole o Laieikawai ma, hanu ae la ua moo nei a puni o Hawaii, aole.  Hiki laua i Maui, hanu ae la ka moo, aole no.

            Hanu aku la ia Kahoolawae, Lanai, a me Molokai, oia ole like no.  Hiki laua i Kanai, hanu ae la a puni aole i loaa, hanu ae la i na mauna, aia hoi, e noho ana i Honopuuwaikua, luai aku la ua o Kihanuilulumoku ia Kahalamapuana.

            Ike mai la ke Alii a me kona mau kaikuaana, he mea e ka olioli.  Aka, he mea malihina nae i ka Makaula keia kaikamahine opiopio, a he mea weliweli no hoi i na Makaula nei ka ike ana i ka moo, aka, ma kona ano Makaula, ua hoopauia kona makau.

            He umikumamakahi malama, me ke anahulu, me eha la keu, oia ka loihi o ke kaawale ana o Kahalaomapuana mai ka la i haalele ai ia Laieikawai ma, a hiki i ko laua hoi ana mai mai Kealohilani mai.

(Aole i pau.)

 

Eia ka lua o ko'u manao.

E ka Nupepa Kuokoa e: Aloha oe:

            Aloha oukou e ka poe i lawe iho nei i ka Nupepa Kuokoa ma ka apana ma Waikikikai, a halaloa aku ma Waialae.  Owau o ko oukou wahi kaua nana e lawe nei i ko oukou makemake ma ka puka o ko oukou mau hale, i malu i ka lau o ka Niu, ke kauoha leo nuie aku nei au ia oukou, e hookaa mai oukou i na dala i koe aku ia oukou, i ka poe i haawai mai i ka hapalua ia'u, a koe aku he &1.50, e hookaa mai no oukou ia mau koena no ka mea, aole he oluolu mai o ka Luna Nui ,a na'u wale aku no ka oluolu ia oukou e na hoa luhi o ke kino, no ka mea, aole au i paupauaho a kaniuhu iho no ka luhi, aka, no ko'u aloha hoi ia oukou i ka ike maka ole i na kaao a me na nuhou, o kela wahi, keia wahi, a ua ike iho nei hoi oukou i na mea maikai o ka moolelo  o Laieikawai, a me Camalazamana laua me ke kaikamahine Badoura, a ua ike iho hoi oukou i na kaua o na aina e, ua lawa ia i ko oukou makemake, a o ko'u makemake hoi koe ia oukou, oia hoi ka hookaa ana mai i na dala &2.00, a me ke koena dala hookahi i ka poe i haawai mai hookahi dala mamua ia'u.

            No laila, ke kauoha aku nei au ia oukou o ko oukou wa e ike ai i keia olelo paipai a ka oukou wahi kaua nei o ko oukou manawa ia e eleu mai ai i ka hookaa pau mai i ko oukou aie, a koe mai no o ko;u aie koe ia oukou, eia hoi ko'u lawe ana aku i ka Nupepea ma kela hale ma keia hale, o na hoa i noho ai , na'u ia e alo aku i ke anu a me ke koekoe i ka ua me ka makani, a hala ka makahiki oia la i lohe oukou.  Ia oukou hoi a ua nei ka olele la o ka hoomanao mai ka lakou la ka na hoa ili ulaula e noho mai la i ka malu hale o na Kuaaina a me ke alo Alii mai Hawaii a Kauai.  He mau ia kani a ka wai olu aku lalo o Halalii me ka mahalo.

Na W. H. KAMOANA.

Kuluahole, Waiki'eikai, Ian. 28, 1868

 

Ka Nupepea Kuokoa.

 

HONOLULU, FEB. 28, 1863.

 

            No ka manao ana ae, he malamaia na moolelo a me na olelo no hoi a pau o na aina a me na lahui o kela ano keia ano, nolaila, ua makemake makou e hoomanao aku i na kanaka a pau o keia pae moku no ka  imi ana i na mea o ia ano o ke Kenetuma, i hala ae iloko o keia upuni.

            Ma ka nana ana iho i ke ano o ka kakou olelo i keia manawa, me he mea la, e loli loa ae ana, a ano e mai ma kekahi mau hua.  E laa ka huaololo "home," ua laweia mai ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a pela no hoi kekahi mau huaolelo he lehulehu wale  I ka noonoo ana iho o ke kumu nui o ke komo ana o keia ano e iloko o ka olelo Hawaii, oia no ka paa ole ana o ka kakou olelo iloko o na buke, e like me ka na haole, a no ka pau no hoi kekahi o ko kakou poe kahikio i ka make: a nolaila, he mea minamina io ka nalowale ana o ke aweawe o ko kakou moolelo mai ka wa kahiko mai: a ke lana nei nae ko makou manao e nui na huaolelo kanae ko makou manao e nui na huaolelo kahiko e ala hou mai ana iloko o ka Buke a Rev. L. Andrews, (Anaru,) e hoomakaukau nei; a in a he poe kekahi e makemake ana i ka olelo o ko lakou aina nei, alaila, e pno e hoouna ae i ka mea nona ka inoa maluna, i komo ai iloko o kana buke kumu olelo, a i lilo ole aku ai hoi i ka poinaia'na.

            Ke manzo nei makou, he mea maikai loa i na poe opiopio a me na kanaka ui no hoi, kek kukulu i Ahahui a halawai malama, a o na manao e noonoo ai, o ka imi aku i ke ano o kekahi mau mea pohihihi e waiho nei iluna o ka kakou olelo; e like me ke mele o na'Lii o ka wa kahiko, he mau huaolelo kekahi i maopopo ole ke ano i kekahi poe o keia au, a in a e hoopaa ole ia, e nalowale ana no ia mau mea, a e pili no hoi ia i ka hooemi ana i keia olelo.  Aka, in a e hapaiia keia mau hui a halawai no hoi, e na poe e nakui ana ia mau hana maikai, ma na Mokupuni a pau o keia Aupuni, alaila, aole no e nele ka hoea ana mai o na mea e waiho nalowale mai nei, no ka mea, ke ola kakaikahi mai nei no kekahi poe i noho i ka wa ia Kamehameha Nui, a mamua'ku no hoi.

            Ina e hanaia e like me ka na hui Ekalesia e hana nei, i ko lakou wa e halwai ai, ka haawi pakahiia o na kumu manao i kela hoa keia hoa, me ke kauoha pu hoi e wehewehe mai ia i ke ano o ke kumu manao e waihoia aku ana ia ia ma kekahi wa halawai ae, alaila, aole no e nele ka loaa mai o ka mea i manaoia, oia ka loaa ana o na mea pohihihi o ka kakou olelo nei, a me ka imi pu no hoi i ke ano o ka noho ana o na kanaka o ka wa kahikio.

            He hana maikai keia, a he pono i na hoa mai ka hikina a ke komohana, ke hookumu koke mai.

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

            LUULUU MAKOU.- Ua luuluu makou i ka pae ana mai o ka lono i ka nawaliwali o ka Mea Hanohano ke Kiaaina o Maui a na ka lono ana mai i kona mama iki ana'e, nolaila, ua hoomama ikiia'e ko makou luuluu ana.   No ka Oulu o Lele ke aloha.

 

            KIHEI MAIKAI.- A ia ma na Halekuai o A. S. Cleghorn (Ak,) ua ike iho makou i na Kihei Aikamanu, aole o kanamai ka maikai, he ano malihini ia mau mea nani i keia kulana kauhale.  E hoomanao oukou e na makamaka, a ia i kahi o Ake, kahi i waiho ai o ua mau kihei maikai la.

 

            PAHUIA E KA PU.- Ma ka la 19 iho nei o Feberuari, ma Waiehu, Maui, oiai e ki ana o Mr. William Edmonds i kekahi pu, aia hoi, pahu ae la ka pu, a lele e aku kekahi lima on a.  Ua kii kokeia o Kauka Hutchinson o Lahaina, a i kona hiki ana mai, ua ike oia i ke ano ino loa o kahi i poino, nolaila, ua okiia ka iwi o ka lima o na mea la i poinoia

 

            NANI KA LOKOMAIKAI.- Ke holo nei ka hana a na poe kanaka Beritania, no ka imi ana i na dala e manawaleiaia'ku ana no ka poe e noho pilikia nei no ka wi, ma Lancashire, ua loaa he $2,500 i keia manawa, nolaila, ke ninau nei makou i na keiki papa lokomaikai o Hawaii nei, i ko lakou kiola iki mai me ke kokua hoi ii na hoahanau Beritania e noho pilikia mai nei.  Aole anei e eu ae kekahi kanaka kuonoono a kaulana no hoi, e hookumu i halawai, no ka noonoo ana i ka wehe i pepa kakau inoa manawalea no na kanaka Hawaii, i ka poe i wiia a i anuia hoi ma na Apana hana pulupulu o Lancashire?  Owai ka mea nana e alakai i keia hana maikai?

            LUNA NO HAWAAII NEI I AMERIKA HUPUIA

-Ua ike ia iho ma na nupepa, ua hookohula o Samuel W. F. Odell. i Charge d' Affaires. a Kanikela Generala hoi, no ka Moi Kamehameha IV ma Amerika Huipuia a ua ikeia mai oia e ia Aupuni ma ia ano.  Nolaila aole e pilikia ana ke kanaka Hawaii ke holo ilaila, no ka mea, aia he luna malaila nana e kiai mai i kona mau pono, ina e hoowaha wale ia mai.

            HOLO KA MOI I HAWAII.- Ma ke ahiahi iho nei o ka Poahe, ua holo aku ka Moi i Kona, Hawaii, ma ka mokumahu Kilauea, o kona mau hoahele o ka Haku Bihopa o Honolulu: Rev. Mr. Ibbotson: ka Mea Hanohano Col. D. Kalakaua, Maj. W. Hoapili Kaauwai, Mr. Isaac Davis, Lady Kamaikui Davis, a me na poe lawelawe e ae no he nui @. Ua paapuka uwapo i na kanaka o kela ano keia ano, i ka wa a ka Moi i kau ai iluna o ka moku: a i ka wa i hukiia'i o kona Hae Alii iluna o ke kia o ka moku, ua kiia mai na pu aloha nona ma Huehue.  Ua hele no ka moku a ohuohu i na ohua.  Na ka Ma Mana Loa e kiai i ka hele ana o ka huakai a ko kakou Moi aloha.

 

            MAKANI.-Aole o kanamai ka makani i kela pule aku nei, elima moku i holo i ke ahiahi Poakahi, a ua loohia like ia lakou iloko o keia mau kualau makani i ka moana.  O na moku no i holo ma Maui a me Hawaii, kai kupono iloko o ka ino.  Ku ke Kilauea i Lahaina i ka hapalua o ka hora ewalu Poalua, ku o Neke i ke ahiahi Poakolu (41 hora:) ku o Emma Rka i ke ahiahi Poakolu (46 hora mai Honolulu aku: ku o Ka Moi i ka Poalima: ku o ka Moi Keiki i ka poaono.  O ka moku Annie Laurie, komo loa ia iloko o ke awa o Nawiliwili e ku ai, a lilo kekahi heleuma on a, nolaila,ua maopopo ua puni loa no ka aina i ka makani i pa iho nei ianei.

 

            MOKU EKOLU MANAMANA LIMA.- Ua lohe ia mai, ua moku na manamana lima a pau o ka lima hema o Mr. W. Burnham, ka Luna mahu o ka Wiliko o Ulupalakua, i pepeia i ka masisni, maumaua mai nei hoi o Maui i na poino o keia ano.  He mea keia e ao mai ana ia kakou a pau, e ako i ko kakou mau hale no ke aupuni o ka lani, no ka mea, aole kakou i ike i ka wa a ka poino e ili mai ai iluna o kakou, nolaila, e na hoa, e hoolilo i ka pilikia nana o ka mea nona ka inoa maluna, a me ka haole i eha ai ma Waiehu, i mea nana e hooholokiki mai e huli i ke ola mau loa iloko o ka lani.

 

            KEIKI KUPANAHA.- He palapala kai loaa mai ia makou, na A. W. Pupulenui, o Waipio, Hawaii, e hai mai ana i ka hanau ana o kana wahine i kekahi keiki kupanaha, penei ke ano o kana mau olelo:

            "I ka la 31 o Dekemaba i kaahope aku nei, oia ka Poakolu, hanau mai la ka'u wahine mare o Ane Hookiekie, i ke kieki kupanaha, penei ke ano, hookahi iniha me ka hapa ka loa, o ke anapuni, ua like me ka nui o ka manama mikipoi, o ke ano o kona kino, ua like me ke ano o ka hua heepali, a o ke poo, ua like me ka huahua heepali ka hehee, o ke a malalo ua loihi a ua pokole ke a maluna, o na lima, he ano lima no, a he ano manamana no, a o na wawae, he ano wawae no: aka, o na manmana waewae a me na lima, ua like me ka manmana wawae o ka manu liilii Akakane, a he iwi-aoao no, he makalii nae, e like me ka maawe lopi keokeo.   A eia no hoi kekahi mea kupanaha, he elima wale no na mahina o ka hapai ana a hanau mai.  Kupanaha ka hana a ke Akua, nani ka hohonu o kona mau manao, a me ka ike ole ia aku o kona mau aoao."

 

            PILIKIA MA KE KILAUEA.- Ua loaa mai ia makou he palapala na J. Kaaukai, o Hamakua, Hawaii, e hoike mai ana i ka ane pilikia ana o lakou i ka holo ana ku nei ma ke Kilauea i ka pule i hala iho nei, a penei no kana mau olelo:

            "Ma ka po o ka la 17 o Feb. iho nei, ua hiki makou ma ka lewa o ka moana o "Alenuiahah," ka lipolipo weliweli o ka hohonu, a me ke aleale nenelu o ka opu o ka moana, loaa makou i ka makani ino loa, ke hele la o Kilauea a nonolo ka ihu iloko o ke kai, a lele ae la no hoi ka oili e make ana makou, aohe wahi o o ke ola i ka nana iho.  Penei ke ano: I ka wa i pa mai ai ua makani ino nei, huli aku la ka moku a kapakahi loa a komo ke kai ma ka puka waena, ia wa, ku mai la he ale nui kiekie launa ole me he pali la, a popoi iho la iluna o ka moku, a halana ke kai maluna, a hoopili puia na ohua ma kekahi aoao.  Mai lilo loa kkahi mau wahine, a loaa ma ka lauoho i ke kane, pau aku na kapa moe, na paipu, a me ka moena i ka lilo aku ia kek kai, a o ka poe ilalo, ua hiole mai na paila wahie, a ua pepe kakahi poe, aole nae i make, no ka mea, i ka wa i ku mai ai na ale, ua lulu na pea o Kilauea, aole e hiki ke holo aku.  O ke alapii, ua ha-iha-i ka hao, o ka waapa mai lilo, e ole e ike muaia, i na o ka poino, pau loa na ohua aohe ahai lono o ka nui o na ohua elua haneri paha a oi aku, a me kekahi mau mea hanohano, ka Lunakanawai Kaapuni o Kona Akau, a me ko Kohala Akau.  Nolaila, ea, e na makamaka o makou a pau.  O ke aloha ko oukou."

            MANAWALEA- ua ike iho makou ma ka nupepa P.C. Advertiser, i ka papa inoa o ka poe haole Amerika e noho nei ma Hawaii nei, a ua hoikeia mai ka nui o na dala i loaa he $4,162,00.  He puu dala keia i houluuluia  i mea e kokua aku ni i ka poe koa o ka Akau, i hoehaia, a i hoopoinoia no hoi, iloko o keia kaua.  Ua nui ka mahalo ana mai o ka poe e noho nei i Amerika, no ka lokomaikai lua ole o na keiki o ia aina, e noho kamaaina nei i waena o kakou.  Nani hoi ka hana hemolele!

 

KA NU HOU!

            Ma na nuppa i hiki hope mai ni i o kakou ei a ma ka imi ana hoi i ka io maoli o k ano o na mea e hanaia nei ma Amerika Huipuia, aohe i loaa iho ia makou kahi e manaolana iki ae ai e pau ana ke kaua ma ia aina, me ke kinai pu ia hoi o ke kipi iloko o keia mau la ae.  Mamua aku ni, ua kokua nuiia ke Aupuni e ka hapanui o na kanaka o ka Akau, a aia no a paa ka manao o ka lehulehu o kekahi Aupuni, me ka mea hookahi, alaila pono.  Aka, i keia mau la,, ke nawaliwali mai nei ka manao kokua o ka poe o ka Akau, me ka nee aku hoi i ka lihilihi o ka o ino kuloko iwaena o na pouhana o ka Akau e noho hui ai, me ka ilihiaia mai hoi o ke Aupuni e ka noho ana kue iwaena o na Luna Aupuni.  Elua kumu o keia aneane ana e haunale.

            O ka mua, o ka hoololi mau ia o na Generala, no ke kukulu ana a ka Peresidena a me kona Aha Kuhina paha i ka rula, in a no e hoouka kaua kekahi Generala a i lanakila ole, o ka pau iho la no ia o kona noho Generala ana.  he mea kaumaha keia rula i kukuluia no ka aoao Akau, a mu na Aupuai e ae no hoi e hoohalike ana pela.  Ua pono paha ka manao o ka poe nana i kukulu ia rula, a ua pili loa paha ko lakou manao aloha i ke Aupuni; aka, aole no nae e hua iki ia ana ia mau mea e ka pomaikai.  Pela o Generala Wasinetona, he nui wale na hoouka kaua ana ona i pio ai, a ua nui hoi kona heneheneia e na enemi no kona hawawa; a mahope iho o kona pio pinepine ana, ua lanakila oia, a ua kukulu iho hoi i ke Aupuni o Amerika Huipuia, i kia hoomanao no kana mau hana maikai a koa no hoi, a nana mmoolelo i hoike mai ia kakou i ka hiwahiwa a me ka hohonu o kana mau mea i hana'i.  O Napoliona kekahi i loohia puia ia mea o ka hee pinepine, a o kekahi o kana mau hana akamai kaulana loa, oia no ka emi hope ana mai Mosokava aku, a pela no hoi kekahi mau Generala nui e ae.

            Hookahi mea i ane maopopo i ko makou manao, oia no ke kuhihewa maoli o ka poe Luna aupuni, i ka wa a lakou i hoopau ai ia Generala Makalelana, a pela mai nei no hoi i kona hope ia Gen. Burnside.  A in a e hoomauia ana keia rula, alaila, e hiki no paha ke hilinaiia e hoonoho mau ia ana i luna hou maluna o ka puali koa o ka Patomaka, ikela malama keia malama.  A he mea i maopopo, o na hua o keia mau loli ana, oia no ka hookeke a me ke kumu hoi i ka manao akiaki a me ka haunaele iwaena o na Luna koa a me na koa pu no hoi; a i mea nana e hoomaopopo mai keia mau mea, e kauo ae oukou i na onohi onaona o oukou ma na kolamu nu hou o ka kakou mau nupepa, a ikea iho auanei ua hoopau ia he kanawalu luna koa o ka Akau, no ko lakou hoopuka ana i kekahi mau olelo e pili ana i ka hoino i ka poe poo Aupuni, no ka hoopau ana ia Gen. Makalelana a me ka ahewa ana ia Gen. Fitz John Porter, o ka hua mua keia o ka hoololi pinepine ana i na'lii koa, a he hiki hou mai koe o ka lono o kekahi hana i like me ka mea i haiia maluna.

            I ka nana ana i keia mau mea, he hiki anei ia kakou ke kanalua, no ka wawahiia ana o ka puali koa o ka Patomaka? Ina aole i hooholoia ka hoopau loa ia ana oia puali, he mea i ane maopopo ka hiki koke ana mai o kona wa e hoopauia'i, no ka mea, aole paha e hiki ana i na keiki papa o ka Akau, ke hoomanawanui i keia alakaiia iloko o ka make e na Generala e hoaliiia ma ka pepea wale no, aole hoi ma ke akamai maoli.

            Ua hai maopopo aku no o Gen. Burnside i ka Paresidena, i ka mea kupono ke noho i alii maluna o na koa o ka Patomaka, i loohia mai ai ka pomaikai o ke Aupuni a me ka lehulehu, oia hoi o ka hoihoi ia Gen. Makalelana ma ke poo oia puali kaua; a kainoa paha ua ike la hoi ka Paresidena ia mea.  A o kekahi poe, ua koi aku e hoololi holookoa i na mana a pau maluna o Gen. Makalelana, ia ia ka hooponopono o na puali kaua ma ka akau, ka hikina, ke komohana, a me ka hema.  Ke lana nei ko makou manao, in a e hoolilo muaia ia ia ka hooponopono ana o ke kaua mai o a o, i ka wa a en. Scott i haalele ai, alaila, in a la ua pau kahiko ke kaua.  O ka lokahi ole o na poo aupuni me na lii koa, ke kumu nui nana i hoohoihope mai ka lanaikla ana o ka aoao Akau: oiai hoi ma ka aoao Hema, ua haawiia ka mana a pau ia Jeff Davis, a ua hooiaia mai kana mau hana a pau me ka lokahi e na'lii o kona Aha Kuhina a me kona mau Alii koa, a ua hoomauia no hoi ke kipi ana, me ka emi ole.

            He mea pono ole no ka hoopau ana i ka Luna Koa i hilinaiia e na koa, e like me Makalelana, ua hakilo malie aku makou i na onina a ka puali koa o ka Potomaka, a ua maopopo mai no hoi i ko makou noonoo ana, ua oi ka mamao o keia puali o ka Ptomaka i keia wa, mai kahi mai on a i manaoia'i e komo aku mamua aka o na la'i hala.  A eia hou no, ke manao nei makou, aole no he Gnerala nana e hoolana i ka manao o na koa o ia puali, o Makalelana wale no.

            O kekahi kumu no o ka lauwili, o ka hoounaia ana mai aia o Gen. Banks i Nu Olina, a aole hoi i Karolina Akau.  A ma na nu hope i hiki mai nei, ke oleloia nei, e holo loa ana i Tekasa, me he mea la hoi, o kahi ia i hiki ai ke kinai iho i keia kipi ana.  E hoouna loa ia no i Maunakea, e aho ia. Aole, aia no o Vereginia kahi paa o ke kipi, aia a pau ia wahi i ke pio, pono: a in a aole, alaila, e mau ana no ka hilinai ana o ka lehulehu ia Jeff. Davis a o ka na'lii Aupuni o Wasinetona, o ka hilinai maoli no paha auanei me ka hoolehelehe kii wale iho no.  A no keia hoouna hilihewa ia ana o ka puali a Gen. Banks, i ke Komohana Hema, nolaila, ua komo ke kanalua iloko o ka poe o ka aoao Akau.

            O ke kumu alua, oia no ka noho paonioni i keia manawa mai nei o ka poe kue i ke ano o ka hana a ke Aupuni, a me ka poe e apono ana- ka aoao Republikana, a ke pii nei ka ikaika o ka aoao kue aupuni, no ka lehulehu wale o na hana hilihewa a na poo Aupuni i keia mau la mai nei, nolaila, ua lehulehu wale ka poe i makala mai i ko lakou hilinai ana i ka hana a na poo Aupuni, me ka hui aku mamuli o ka aoao kue aupuni.  Aole no paha e manaoia ana e hoopau aku i ke kaua  ana, o ka mea nui wale no i manaoia o ka lilo ae o ke kaulawaha o ke Aupuni i ka lima o ka poe Demokarata; ke hele loa nei ia aoao imua ma ka ikaika, no ka mea, he nui wale oia poe i komo iloko o na Hale kau Kanawai o ke Aupuni, a ke manaopaaia nei, a hala ae ka la 4 o Mraki ae nei, e nui loa ana lakou mamua o na Republikana.

            He nui ke kue ia o Gen. Haleka, ka Alihikaua Nui o ke aupuni, a me ke Kuhina Kaua Stanton e na nupepa, a e manaoia ana e hoololiia ana ka poe Kuhina.  He pono ke hanaia pela, i pakele ai ke aupuni mai ka nahaha liilii ana, me ke kue aku a kue mai o ka poe nana e malama nei ka ea o ka Akua, a me na makaainana pu no hoi kekahi, no ka mea, ke nui nei ka hoopuka ana o na nupepa, ka waha o ka lehulehu; i ko lakou kue nui i na hana a ke aupuni i keia manawa: a ke olelo nei no hoi kekahi poe, in a he pono ke hoopauia ka hookauwa kuapaa ana, i mea e ola ai ke aupuni, alaila, he pono ke hoopauia ke ano o ka noho aupuni ana i keia manawa, a e hoomaka'e i kum hou no ke aupuni e noho ai.  A in a e hoolohe ole mai ke aupuni i ka leo o ka lehulehu, alaila, aole no e nele ana ke ala mai o kekahi haunaele nui ma ka Akau- in a e koi mai no koa i mau alii no lakou, i hiki ai ke hilinai, alaila, oia iho la, a i ole ia, e kapa mai no ki ka poe poo Aupuni e noho nei, he poe ino wale.

            Aole he launa iki mai o ka wa e kuikahi ai, a aole no hoi he hiki ke koho aku i kona hopena; no ka mea, ua lawa like no na aoao a elua i na mea kaua, a me na koa no hoi, a ua pakeu loa aku nae hoi ko ka Akau i keia manawa mai nei, a ua makauakau oia no na makahiki kaua e hiki mai ana.

            Ke lele mau mai nei ka oili o na ohana kalepa o ka Akau, no ka lehulehu wale o na moku powa e holo mai nei ma ka moana, me ka manao e poi i na moku kalepa a pau o ka Akau; a me he mea la aole wale o ke dala o ka Hema ka mea nana e hana nei keia mau moku, no ka mea, ua ike iho ke koi ana o Farani ia Enelani, e imi koke i mea e hiki ai ke keakea aku i ka hoomakaukauia ana o na moku powa i loko o kona mau awa.  Aka, o ka m@ wale no paha e pio ai o keia mau m@ powa, oia no ka hoopuka koke ae @ Paresidena i na palapala ae aku i ka @ a pau e hoouna i moku manuwa no l@ iho, ua hui na kalepa o Nu Ioka, aho@ na aku he palapala noi i ka Paresidena no ia mea.  A ina e aeia ia mau mea noi ia, alaila, e ike koke aku ana no kakou i kekahi wa puahi loaa iloko o k@ mau la mai.

            - Aohe lanakila iki ae o na koa Farani ma Mesiko, a ua ikeia kona kuhihewa i ka hoopaa ana on a mamui o kona m@ iho, mahope o ko Enelani a me Sepania kauo ana ia laua mailoko aku o keia k@ ana on a ma ia aina, a me he mea la @ hilahila laua i keia lawelawe kumu @ ana mai, me ka manao paha e emi w@ iho ana ka manao o Meskio: aka, an@ ua ikeia knoa kuhihewa ana.  Halawa@ mai na koa Farani ma Mesiko, me ka i@ ana, a me he mea la e puni ana ka p@ koa Farani e noho nei ma Puebela, i @ koa Mesiko.  O ko Europa mau mea @ mai nei, aohe ano nui, eia wale no, o ka pilikia nui o na haole paahana ma Lancashire, Enelani. 

No Enelani.

            Eia malaloa nei kekahi wahi moolelo @ ka pilikia o ka noho ana o na poe paa@ na ma na Apana hana pulupulu o Lamcashire i kakauia e kekahi mea ikemaka penei no ia:

            Ma kekauwahi a'u i hiki ai e ku ana kekahi pupupu hale, komo aku la mako@ iloko o kekahi hale, e noho ana he wahine iluna o kekahi moe, e hii ana he ke@ a ma kona mau wawae e moe ana elua mau keiki, me ka lawa pono ole i ka'u kapa aahu.  He mau wahi noho me ka'u ipuhao, a he mau wahi pa kekahi e waiho wale ana, aohe wahi mea e ae; i ke komo ana'ku a makou, hoike mai ua wahine nei i kona minamina no ka hiki ole ia iaia ke hoolako mai ia makou i na noho e noho iho ai; aka, hai aku makou, aohe make hokaumaha i kona manao no ia mea, @ ka mea, i hele mai makou e makaikai a puni ka Apana ana i noho ai, a aole makou e komohewa.

            "Heaha hoi auanei ke komohewa," wahi a ua wahine nei, "ua maikai oukou, a in a ua lawe mai nei oukou i wahi kokua no'u, alaila, ua ke Akua e hoopomaikai mai ia oukou."

            "He ohana nui ka paha kou," wahi a ka mea nana i kakau i keia.

            "Elima ka nui; a o kahi mea uuku loa he eono malama wale no ka nui o koaa mau la," wahi a ka wahine.  Ua hele no ua wahi keiki nei a pilipu.  "Aohe wahi pono iki o keia mau keiki, mahope iho o ka paa ana o ko lakou makuakane i ka Halepaahao," pela mai ua wahine nei.

            "Paa i ka hao! no ke aha?"

           "No ko makou pilikia loa, ua aie aku oia he $2.25 i wahi mea ai, a ua hiki ole ia ia ke hookaa.  Ua kikooia mai, a no ka nele, nolaila, ua laweia'ku kona kino.  Ke ikemaka iho la no oukou i ko makou wahi mea e ola'i, aohe wahi palaoa iki o ka hal ni, ua pau na wahi mea iki a makou i ke kuaiia i loaa mai kahiai a o kahi mea wale iho no i koe o kahi moe hookahi no," pela mai ua wahine nei.

            "Aohe ka he loaa mai o ke dala kokua ia oe?"

            "He loaa mai no, he ekolu hapaha dala wale no, no ka pule hookahi, a pehea a ia auanei makou e ola'i?"

            Pela no hoi ma kekahi mau hale e ae e noho ana kekahi wahine kane make me kana mau kaikamahine, ua ulakolako ko lakou noho ana; aka, i ka wa a ka pilikia i hiki mai ai i o lakou la, ua pau na mea a pau i ke kuaiia, a ua noho nele iho lakou me ka pololi, a me ka hune, a ke naue malie aku nei lakou iloko o ka make weliweli a ka wi.  O kekahi kanaka hoi, ua noho oia i kona hale, a i ka wa i hiki ia mai ai o kona hale e ka wi, ua pau kana nani i ka haulehia, a o kahi ana e noho nei, aia iloko o kekahi lua, me ka nele i na mea e ola'i, a ke kauo maheia nei oia e ka make, no ka nele i kahi ai ole e ola ai ka noho ana.

            A pela iho la ke ano o ka noho ana o ka poe paahana o Lancashire, Enalani.  He hapaha dala wale no ka haawina o kekahi poe no ka pule hookahi- a he pii ke kumukuai o na mea ai oia wahi.  He nui paha na keiki liilii e noho makua ole ana, no ka pau aku o na makua i ka make iloko o keia wi nui ma ia wahi.  Aloha ino lakou i ke kiola opiopioia'ku i ke aloha anuanu o keia ao.

            Ke ike mai la kakou i ka noho ana pilikia o ko kakou mau hoahanau ili keokeo me Enelani; nolaila, e eu ae kakou a e haawi aku i ke kokua ana no ia poe.