Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 29, 18 July 1863 — Page 4
This text was transcribed by: | Ruth S. Goldstein |
This work is dedicated to: | UH Sea Grant |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He Kanilau aloha no L. Kuhia
He uhane aloha no H. Kuhia
Kou kaikanane mai ka malu hale la o Haleola.
Mai ka hau anu la o Maihi,
Mai ka ua kilihune mai i ka lau o ka Ioia,
Kuu kokoolua o ka noho ana o ke ao.
Lawe aku nei ka make pau ka ike ana;
Auwe kuu kaikunane aloha i nalo aku nei a.
Ka hiki ana a ka ia, ka hele kunewa ana o ka uhane.
Kuu kaikunane o ka hale paa i ka ohu o Ohiki.
He mea iki ea hele ana o ka ubane,
Kuu kaikunane mai ka ua kipu mai iluna o ke Koa.
Kuu kaikunane mai ka leo o ke kahuli i kunahele,
Kuu kaikunane mai ka piha uwa lua o Piihala
Mai ka hihio lua a na lio i Haleaniani,
E haaheo ana i ka la lohi o ka aina,
Kuu kaikunane o ka aina kanaka nui,
Mai ka malu o ka hau o hakalono,
Hoolono aku au o ko leo o ka pane mai.
Kuu kaikunane mai ka malu kukui o Puukona.
Aloha ia wahi a kakou e noho ai,
Kuu kaikunane mai ka la makaponiuniu ai ole,
Hookihi no ai o ke ahe a ka makani,
Kuu kaikunane o ke kula wela o Kukuikaea,
Mai ka ihola eleo ana o Kainapahoa,
Kuu kaikunane mai ka pili enaena o Pooholua
Kuu aku ka luhi i ka malu hale o Halehuki,
Auwe kuu kaikunane pane ole mai ia’u—e,
Kuu kaikunane mai ka wai hu mai o Waipuhi,
Mai ka nalu haimuku o pohoele.
Kuu kaikunane mai ka pali kiekie o Keanakokea,
Mai ke ea hauliuli la e kuamoo, me ihukoko,
Kuu kaikunane mai ke kula loa la e Kaawaloa.
Mai ka pali kiekie la o manuahi, me Palipoko,
Ahi kuu kino ulala ia oe la ea,
Kuu kaikunane mai ke kula loa la e Huehue,
Mai na makani elua o ka aina,
O ka eka mai makai, o ka hau mai mauka,
Kuu kaikunane mai ka lau o ka ohe o ka hilinai,
Mai kea uliuli o ke ana o uwala me ka paniau,
Au ne makou o ko kino wailu ke ike aku,
Hoomaha aku ka luhi i ka malu niu o Kiholo,
Kuu kaikunane mai ka pele nee mai i ke one o Wailoa,
Mai na lae hou a ka wahine i wailea,
Kuu kaikunane mai ka pili loa o Puapa,
Mai ka ua lei kokoula i ka pili o Uaha,
Mai ka ua apuupuu o Waimea,
Kuu kaikunane mai ka wai hue mai o Lihue,
Mai ke kula loa la o Ahuli, me Inia,
E ola o L. Kuhia, i ka Mesia Iesu Kristo Amene. Mele Kuhilani.
He Kanikau he aloha no Leo e—a!
Kuu kane mai ka uka anu o Maihi,
Mai ka hau pukukui lua i ke anuanu,
Moe iho au a huli ae aole ka hoa pili o ke kane,
Ke keiki hoi ka hoa a’u e noho nei,
Ka hiki ana a ka la, ka hele hoolai ana o ka uhane,
Auwe kuu kane kuu mea minamina e noho nei ia oe-ea,
Kuu kane mai ka uka anu o Kawanui,
Mai ka ua nehe mai i ka lau o ke Kope,
Kopea iho nei au e ko aloha kaa wale oe,
Kuu kane mai ka ua hahi mai iluna o ka Alani,
He lani nui ua’u ke aloha e hiipoi nei,
Noho aku au nana o kahi a kaua e hele ai, aole oe,
Aia paha oe i ka maka o ka opua,
Pua mai ana ke aloha wela o kuu kane,
Auwe kuu kane kuu minamina pau ole ia oe,
Kuu lei aloha he kane o noho nei e—a,
Kuu kane mai ka uka anu la e Honalo,
Nalo na maka o kuu kane pale ka ike aku,
Ike aku a’u o ke aka kino wailua e maalo nei,
Kuu hoa o na wai elua.
A ka wai haaheo mai i ka maka o ka lehua,
Auwe kuu kane hana nui—e,
Kuu kane mai ka malu ulu o ke ala kauila,
Mai ka ai kau mai iluna o ka laau.
Kau aku na maka o ka ai ula wale o kanahele,
Kuu kane o kahi ai nuku hoonui i ka wai,
Kuu kane mai kahi i-a aumeume pu no,
Auwe kuu kane, kuu lei aloha,
Kuu minamina pau ole e noho nei,
Kuu kane mai ka wai komo o Waiakealoha
Kuu minamina pau ole e noho nei,
Mai ka ohu halii mai i kanahele
Mai ka ua noenoe hilii iluna o ka laau,
Kuu kane, kuu hoa pili o ka malu o ka Neleau
Nele au i ke kane ole e noho nei,
Ua lilo aku la ia Lilinoe,
Na wahine kiai hau o Maunakea,
Kuu kane kuu hoa hele o na halekuai,
Kuu hoa ohumu o kahi loaa uuku,
Kuu hoa lolii o ka po, me ke ao,
O kuu hoa pupuu anu wahi kapa ole.
Kuu kane mai ka malu hale nui Halehuki,
Mai ke kai hone lua i ke aumoe,
Moe au a hoolonoaku o ko leo,
Kuu kane mai ka pahoehoe anapa i ka la o Kuamoo,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
Oia kula mehameha kanaka ole,
Kuu kane o ka wa naaupo,
Na na keiki kaua i hoonaauao mai,
Auwe kuu kane, kuu lei mae ole—a,
Kuu hoa o na la i kaahope ae nei,
Kanaheleloa.
Maihiuka, Kona, Akau, Hawaii, Julai 7, 1863
No ka Ahaaina na o ke kula
PA.KO.LI, A KA MEA KAULANA,
TEOPILO WAHINEALII.
E ouolu oe e waiho maikai ae i keia mea mua o na lehulehu o keia lahuikanaka, ke hiki ia me ke koena ole.
Ua ahaaina iho nei ke kula Humeni a ka mea kaulana eopilo Wahinealii, ma kona la hoike, June 27 iho nei. Aia ma ia la ahaaina, i hanaia’i na leo mele o kela ano, keia ano, ka leo mele e pili ana i ka hoonani aku i ke Akua, na leo mele e pili ana i ke kanikau, a pela aku.
Aia no hoi ma ia la, ua akoakoa mai na keiki Himeni keikikane, a kaikamahine hoi, a malaila no ke kahukuia G. W. Pilipo, na luna. Ekalesia, ame na luna apana, aine na makamaka he nui i hiki mai. A no keia hana i kepuluia e t. Wahinealii, iloko o keia mau la kokoke wale no, ua umeia ku naau o o na haumana a me na makua pu no hoi, e keia hana maikai. Ua hoike ia keia kula holookoa, iloko o na la hoike kula Aupuni, o ka apana o Kona Akau, ma Kailua, ame Keauhou, na wahi i hoike ai.
A no keia mea hookahi, me he mea la e hoolilo ana neia hana i mea e hoonani aku ai i ka inoa o ke Akua, alaila makepono ka luhi ana.
Ua kaulana ae keia kula iwaena o na apana e pili ana ma Kona Akau. A na na haumana i hoolako i na mea ai he nui, me ke kokua pu mai no nae o na makua. Ua kukuluia ua ahaaina la i mea e lawa ni kekahi hapa o ko lakou nuhau, ma ka lulu dala ana.
A pau ka paina ana, mahope iho o ka ainaawakea, ku mai la na haumana Pa-ko-li me ke kumu pu, a mele mai la i kekahi kanikau, i kela wa no uwe mai na haumana i ke kumu, pela no hoi ke kumu i na haumana, me ka lulu ana o na lima, a ma keia hana ana, ua umeia ka naau o na haumana i ke kumu, no ko ke kumu kaawale hou aku.
No na haumana hoi ka uwe haloiloi eu wale mai no ka wai koo lihilihi o na makamaka, ame na hoa o ka lai, oia no oe o ka wai lele i ka pali la, ka waimaka o na hoa. Pela no ka Pa-ko-li ana, a hiki paha i ka horaeono, ua hanaia na leo mele, ao ia aku i na haumana, noloko mai o kela ano buke Himeni, keia ano buke Himeni.
A pau ka Himeni ana, ame ka hiolo nui ana o na waimaka. Ku mai o G. W. Pilipo, a hoike i kona manao, e mahalo ana, ae koi hou ana e hoi hou aku o T. Wahinealii ma Kona Akau, pualu aku la na leo makamaka, me ka olelo aku, e hoohikiia o Wahinealii e hoihou ma Kona, hooholoia ma ka o lima ana. Kau koe e T. Wahinealii, hoolu aku no oe la, hai ke kiele a lakoula. Me ke aloha i ka lehulehu. L. W. P. Kanealii.
Lahaina, Maui, Julai 9, 1863.
Niania a me ka Holoholo Olelo.
E ku Nupepa Kuokoa e : Aloha oe:
Eia malalo iho nei ko’u mau manao, a nau hoi ia e lawe aku imua o ka lehulehu, ame na wahi au kanaka a pau, i ike iho hoi ka poe e hookipa ana ia oe. Ma ke poo o keia kukulu manao ana, ua kauia kela mau hua olelo Niania ame ka Holoholo Olelo. O ke kumu nae o ko’u manao ana pela, oia hoi ka lohe mau ana i kekahi poe e olelo ana kekahi i kekahi, o mea ame mea ua moekolohe, me ka ike maka ole nae e moe ana, hookaulana wale aku ma kela wahi keia wahi, me ka ike maka ole.
Ina he Luna Auhau, a he Luna Helu paha, ka mea e lohe waleia me ka ike ole nae e hana ana ma ia hewa, alaila, lana ae la ka manao o ka mea Holoholo Olelo, e hoopuka aku ma na nupepa, i manao ia mai ai he kanaka hewa io.
E na makamaka, he kumu nui keia a kakou e nana pu mai ai, oiai aole paha ma keia wahi wale no kahi e noho ai o keia mau kanaka, oia hoi o Niania ame Holoholo Olelo, noho aku paha ma ia wahi aku ia wahi aku. Ina pela ke hai aku nei au i ko’u manao i ka lehulehu, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokalanipo, mai hoohalike kakou me lako ula, ma ka lohe wale no, a lilo ia lohe ana i mea e kamailio ai ma ke akea, aole, me ka ike maoli aku hoi o kona mau onohi.
Auhea oe e ka mea Holoholo Olelo, mai hele wale oe i kauhale e hana ai i kau hana, oia hoi, he mea hewa loa ia, he mea e kue ai kekahi i kekahi.
Eia ka Solomona, “O ka mea holoholo olelo, hookaawale oia i na makamaka.” E na hoahanau a pau iloko o ka Haku, mai ka la hiki ma Kumukahi, a ka la welo i Lehua, e nana pu mai kakou, ina ua hewa au ma keia mea, e kala mai no, oia kekahi mea e pono ai iwaena o kakou, e kala aku kekahi i ka hewa o kekahi, ina pela, e kala mai no ko kakou Makua ma ka lani i ko kakou hewa.
Me ka mahalo,
W. Paele.
Keoau, Puna, Hawaii, Iune 24, 1863.
Pakele Mahunehune.
E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha kaua
Ma ka la 3 o Iulai nei, oia ka Poalima, ua haule iloko o ka mawae ma ka lua o Pele, kekahi keiki kane o Kekaamau kona inoa, ke keiki a Pinehasa Iaua o Keaka, no Olaa laua. A penei ke ano o ia mea kaumaha a manaonao no hoi i ka nana iho; o ka makuakane oia o Pinehasa, ua hala i kai o Apua; o ka makuahine o Keaka, ua hele oia i ka ohi ohelo papa, ma kahi e kokoke ana ma ka hale hookipa o Nailima; ia ia e ohi ohelopapa ana malaila, me ka manao ole i kana keiki, hahai aku la ua wahi keiki nei mahope ona, ma ke alanui e hele ana ma Kau, ma kahi pali e hooiho aku i Kaauwea.
Malaila he wahi mawae uuku, he eono iniha a oi iki aku paha ke akea o ka waha, naule iho la ua wahi keiki nei iloko olaila ; o ka hora S paha ia o ke kakahiaka o ia la; huli iho la kona makuahine a me kekahi mau hoa ona, e nana ana ma o a maanei, aole no i ikeia ua wahi keiki nei ; a ma ia hope koke iho no, lohe lakou i ka leo keiki mailalo mai o ka mawae, e uwe ana ; i nana iho ka hana e waiho ana kela ilalo lilo o kekahi kaulu o ka mawae, he 16 kapuai ka hohonu o kahi a ua keiki nei i haule ai.
I ka ike ana iho o ka makuahine i kana keiki e waiho ana i kahi pilikia loa, nui mai la kona aloha i kana keiki, a kaumaha no hoi kona manao. Ma ia hope iho, hiki aku la au malaila me ko’u kokoolua, oia o Iona, mai uka mai o Kuapaawela, i ka ohi ohelopapa no hoi maua. A i ko maua ike ana i keia mea kaumaha nui, hu ae la ko maua aloha a me ka eha o ka naau ; alaila, huli ae la au a hoomaikai aku i ka mea nona ka hoopiha ana i ka lani a me ka honua, no keia pilikia e waiho nei imua o ko’u mau maka. A pau ia, mama mai la ko makou manao, a hoomaka makou e imi i kahi kupono e eli ai ilalo ma kahi lepo, eli iho la makou a hala 7 kapuai, loaa ia makou ka pahoehoe paakiki loa ; koe aku 9 kapuai a hiki aku i kahi o ke keiki e waiho ana.
Ku nana iho la ko makou manao no ka hana kupono ia makou e hana hou aku ai, a i ko makoa noonoo maikaiana, ua holo ka manao e hoohei i ke keiki ma ke kaula, ina e hei oia, alaila, huki ae iluna. I ka hoomaka ana, ua holo ka hana me ka hakalia ole, na hei no ke kaula ma ka lima akau o ua keiki nei, a hoomaka makou e huki ae ia ia iluna, a i ka hiki ana o kona kino holookoa iluna, a i ko makou nana ana, aole nui ka poino i loaa ia ia, ma kona kuekue wawae akau nae kahi pohole iki, o ke poo a me na maka, ua oki loa i ka lepo. Pela i pakele ai ke ola o keia keiki mai ka pilikia aneane ku i ka make. Nolaila, e na makua mea keiki, e malama ono me ke kiai mau ana i na keiki, i ole e loohiaia e ka pilikia.
Me ka mahalo,
J. B. L. Makaonalii.
Puueo, Hilo, Hawaii, Iulai 7, 1863.
He Hui Koho Balota.
E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe ;
Ua ike au ma kou Helu 21, Buke II, i ka haiolelo a J. J. K. Kahulanui, o Kohala Akau nei. no ke poo e kau ae la maluna, “He Hui Koho Balota.” He nui no na manao ana i hai ai ma ia kumu manao ; aka, no ka pili ana i ka hoino maoli, a me ka akiaki, ua kali no au i ka pane aku malaila iloko o ka nupepa.
Ua hele kino aku au e halawai kino pu a e kuka pu me Kahalewai Kahulanui la , ua ninau au ia ia no kela mea e laha nei iloko o kou kino nui, ma kela hai manao i oleloiamaluna, oiai hoi he mau hoa aloha maua no na la i hala ae mamua o kana hoolaha ana i kela hana hookue ; a i ko maua kamailio ana no kela mea ana i hoolaha ai, hoole mai kela, me ke kuhikuhi ana, na Kekaula, a me Aiwohik, i hoolaha i kela mea ma kona inoa, aole nana ponoi.
A manao io iho la au he oiaio kana, kakali no au ia Kekaula, a hiki mai la kela mai Honolulu mai, a lohe kela ia hai no keia mea, hele mai kela io’u nei a hoole loa mai, aole nana, a me ka olelo mai, e kauoha aku ia H. M. Wini, e hoouna mai i ke hope o ia palapala, i ike pono au i ka oiaio o kana hoole ana. Ua hana oia pela, a ke pane nei ka nupepa ma ka Helu 26, ma kahi e hai ana i na leta i loaa aku ma ke keena oihana o ka Nupepa Kuokoa, ua oleloia, he oiaio, aole na Kekaula.
Nolaila, owai la ka uanei ka mea nana kela hoolaha lokoino? I ka ike ana ma ka nupepa, o Kahalewai Kahulanui no.
E hoolaha ae oe i keia, a na ka lehulehu no e nana mai i ka hemolele ana o ia haiolelo ana, a me kona okupe ana ma keia mau mau mea a J. J. Kahalewai Kahulanui, a pee nei, me he mea oiaio ole la, a pela io no, aole he oiaio o na mea ana i hoolaha ai, he hana opu keemoa wale no.
Me ka mahalo,
D. K. Naiapaakai.
Kohala A., Hawaii, Iulai 8, 1863.
He Naue.
I ke Kuokoa, Aloha oe.—Hele aku la kekahi keiki akamai e ike i kona makuakane, aole ia e aloha e mai; aka. hoao mai la oia e ikeia kona akamai, ma ka waiho ana maluna o ka papakaukau i 15 alani, a i 15 ohia ; a koi aku i kana keiki e lawe i kekahi hapalua o ia. Aohe ona makemake i ka ohia, a aneane lawe oia i ka alani aole makemake ka makuakane ia. Olelo aku ka makuakane, e hoonoho a puni me he honua poepoe la, a e lawe i ka iwi ma kahi ana e hoomaka aku ai e helu. Hoonoho iho la ua keiki akamai nei i na hua ma keia ano ; a ma ka lawe i ka iwi o na hua ma kahi ana e hoomaka ai, o ka alani wale no ke pau ia ia e like me kona makemake ; koe na ohia ana e hoowahawaha ai. Pehea la ia e hoonoho ai?
J. M. P. Kaluahinenui
Make
E ka Nupepa Kuokoa Aloha oe:
I ke kakahiaka o ka Poakolu, oia ka la 24 o Iune iho nei, make o D. B. Kamaiopui k, ka maua keiki aloha nui. Ua hanau oia i ka la 9 o Dekemaba. 1863. O ka nui o kona mau la ma ke ao nei, he 6 malama a me na la 16. A ua kii mai no ka Mea Mana Loa, a ua lawe aku i kona Uhane. Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku.
A eia kona wahi Mele Kanikau Aloha :
Kuu keiki lei he aloha,
Hoa pupuu anu o uka,
Elua maua hookahi hoi oe.
Kani ka aka i ke alo o ka pali,
Pali mai nei hoi kuu hoa,
Kaawale ka pili a mana,
Huna aku la ka maka pale ka ike,
O ke kamalei a maua me kuu wahine, o ke keiki,
E hoalohaloha mai ana ka onini makani o ka aina,
E hea mai ana hoi i kuu keiki e hele,
Ua haalele mai nei hoi ia maua.
Pau ka ike ana i na pilikia o keia ao,
Ka mea aloha nui o ke keiki,
Hoopulu ana ka waimaka i kuu kino,
Au ana hoi au o kahi e ike ai,
Aole e ike, ua nalo, ua kaawale,
Ua hele i ke ala hoi ole mai,
Luuluu no au kaumaha i ke aloha.
E hoala mai ana ia’u i ke kuluaumoe.
Moe hoolono i ka leo o ke Kahuli,
Huli aku maua, aole oe i loaa,
Ka leo o ke keiki paaheahe i ke awakea,
Akea kaawale ka pili me kekeiki,
Pili aku maua o ka uka anu o Haloa,
Loa wale hoi ka noho ana a ke aloha,
D. B. Laakaumokuakea.
Kaloko, Kona A., Hawaii, Iulei 7, 1863
Wahine Ikaika i ka Hana.
E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :
He mea hiki paha ia oe, ke kuupau ae ma ke akea, no kekahi wahine ikaika i ka hana, ma Honokohau, Maui; o Halalii kona inoa.
Eia kana mau hana maikai a’u i ike ai, 1, o ka mahiai; 2, o ka hoaimu; 3, o ka lawai-a; 4, o ka pii iuka i kau-o wahie; 5, o ka hoaimu maauauwa; 6, o ka humuhumu lole; 7, o ka ulana papale; 8, o ke kuku kapa Hawaii, a me ka malama ana i ka ohana, a me ka hookipa oluolu ana i na makamaka, a me kekahi mau hana maikai e ae he nui wale.
Nolaila, ke hoike aku nei au i keia wahine hana, i ike mai ai na hapauea o ko kaua aina hauau; i kumu hoohalike maikai no lakou. O ke kumu nae o ka hana ana o keia wahine ma ka oihana pili i na kane, no ka mai loihi o kana kane mare, a me ka laua keiki. L. Ahukui.
Honokohau, Maui, Iune 26, 1863.
He leo Kahea.
E ke Kuokoa.—Ua loaa mai ia makou ka mea kaumaha, a eia no ia. Ua loohiaia ko makou Kahunapule i ka mai iloko o ka wa i kaa hope ae nei, a eia oia ma kahi moe e waiho nei i keia wa. O ke ano o ka mai, aia ma kahi e pili ana i ke ake paa, a he kunu no hoi kekahi.
Nolaila, ma ko makou aha haipule, ua hooholo iho makou e noi a’ku i na Ekalesia a pau mai Waiohinu, a Waioli, e huipu mai me makou ma ke noi ana’ku i ka mea Mana Loa, e hoola mai i kana kauwa, i mea nana e hana kana hana ma o makou nei.
Aia a puka’ku keia leo kahea imua o ka lehulehu, alaila, o na mea a pau i kauia ka hoailona a ke Akua ma ko lakou lae, e ku mai lakou me ka naau i piha i ke aloha, no Rev L. Laiana. No ka mea, oia nei kekahi mea i noho loihi ma keia pae aina, e hana ana i ka hana a ka Haku, a hiki i keia wa.
Mai lohi a kanalua ke hiki’ku ka lohe. E ala ! E ala!! Ma ke kauoha a ka aha hui haipule o Waimea. L. P. Kakauolelo.
Waimea, Hawaii, June 18, 1863
Kahuna Lapaau Hoopunipuni.
E ka Nupapa Kuokoa e ; Aloha oe:
Eia ma Waiahole, Koolaupoko, Oahu, kekahi Kahuna Lapaau hoopunipuni, o Kamaka kona inoa, o Kaeho ka inoa o kana wahine. Ua hele mai laua ma Waikane, e lapaau i kekahi kaikamehine mai, o Meleana kona inoa.
Hele ua Kahuna nei a hiki ma kahi o ka mea mai, olelo aku la i na kupuna, a me na makua o ka mea mai. “He make ko ia nei i ka makuahine nana i hanau mai, eia la ke ku mai nei, e kii mai ana e hele pu, aole he kahuna akamai e ola ai keia mai o ia nei, a ina ia nei na’u e hana, ola, ke uku mua mai nae i $1 50; alaila pau keia pilikia.”
Alaila haawi mai na kupuna $1 50, alaila, olelo mai la ua Kahuna nei, “E hoonoho ae au i ka uhane o ka makuahine iluna o ke kaikuaana, oia hoi o Kale, pela ka olelo ana a ua Kahuna nei, ninau aku la ua Kahuna nei i ka inoa o ka makuahine nana i hanau mai o Meleana, hai mai la na kupuna o Kaleihaili ko ia nei makuahine.”
Olelo ae la ua Kahuna nei, penei: “E Kaleihaili e ! e noho oe iluna o Kale, e hoihoi mai oe i ke ola Meleana.” Pela kana olelo ana, eha la ana i hana ai pela, aole no i noho iki mai ka uhane iluna o Kale, e like me kana i olelo mua ai. Olelo hou mai no ua Kahuna nei, i moa, i puaa, a pau ia mau mea i ka loaa. i hana iho ka hana, aole no he ola iki. Hoaa iho la ua Kahuna nei, a ma ia hope iho, holo aku la ua Kauhna nei.
Me ka mahalo,
S. E. K.
Waikane, Koolaupoko, Oahu, Iulai 6, 1863.
Kanikau Aloha no Mahi.
He uhane he aloha e Mahi—e,
Aloha ino no kuu keiki,
Kuu hoa luhi o ka hau anu,
O ka hau anuanu Maihi—e,
Ua maihi oe i ka pili a kaua—a,
Auwe no hoi kuu keiki—e!
Kuu keiki mai ke ala loihi,
Mai ke kula loa la e Kahilinai,
Mai ke a-a loa la e Kapaniau,
Aia paha oe i ka wai huai o Kiholo.
Kuu keiki mai ka Pele nee mai i ke one,
Auwe ku keiki aloha—e!
Kuu keiki mai ke kula loa la o Kaniku.
Kukuku lua ke aloha iloko o’u—e,
Kuu keiki mai ke kula loa la o Oulu,
Mai ka ua Apuupuu o Waimea.
Mai ke ala loihi o Wanaipoe,
I poe oe na’u i hooilina pau ole no ke’loha,
Auwe kuu keiki aloha—e!
Kuu keiki mai ke ala poho o Kapulena,
Mai ka pali huli lua la o Waipio,
Kuu hoa alo anu o ia aina makamaka ole,
Kuu keiki o ka la haaheo o ua aina nei,
Kuu keiki mai ka pihe uwa lua o Paauhau,
Auwe kuu keiki aloha—e!
Kuu keiki o ka nahele loa o Pulehua,
I lehua mau na’u ke aloha—a.
Kuu keiki mai ke one o Ahuaumi,
E uumi iho aloha—a,
Kuu keiki mai ka wai ale mai i Halelaau,
Au ae au aole oe la—e—a,
Auwe kuu keiki aloha—e!
Kuu keiki hoomanawanui o ka ilihune,
Kuu keiki o kahi ai uuku, i-a uuku,
Kuu keiki o kaiai aumeume i ka waha,
Auwe kuu kaiki aloha—e !
Kuu keiki o ka lako me ka ilihune,
Kuu keiki o ke kula loa la o Puunoni,
Mai ka iliili naehe mai i Keauhou,
Ke hou nei ke aloha iloko o ko’u kino,
Auwe kuu keiki aloha—e !
Kuu keiki mai ka ua hehi mai i ka lau o ke Kofe,
Kuu keiki o ka po kapa ole,
Mehana kaua i ka wela o ka poli,
Kuu keiki o ka malu hau o Haleolono,
O ka’u ia e hoolono hele nei,
E ake ana ka manao e ike aku ia oe,
Auwe kuu keiki aloha—e !
Kuu hoa o ka la hana nui o ka Luakini,
Kuu keiki, kuu kanaka, kuu luhi, o oe—e,
Kuu hoa i manao ai o oe ka hooilina,
O ka kakou wahi loaa uuku,
Auwe kuu keiki aloha hele hookahi—e !
A. P. Kamehalau.
Honalo, Kona A , Hawaii, Iune 27, 1863
OIHANA LOIO!
JOHN L. NAILIII.I. AIA KONA KEENA Oihana Loio, ma ke Alanui Nauana, makaliho o ka Hale Kuai o A. S. Cieghera, ma ka Hale A@@na Kanaka Hawaii, i kapaia
O HALEOLE.
ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau eia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ka Kanawai, no keia hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e l@ana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ko oukou mau Palapala kuni o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoolimalima, me na Palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, ua Olelo Ae Like o kela ano a me keia ano, na Palapala Hoopaa o Kela ano keia ano, na Palapala Moraki, Waiwai Paa a Waiwai Lewa, o na Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Nov. 7, 1862 60-ly
He Loio, a he Kokua!
o
A. M. Kahalewai.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa maluna, e kokua ia oukou ma na hihia Karaima, a Kivila, a Hooponopono Waiwai o ka poe make, a me ka hooki mare imua o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni ; ua makaukau hoi e kakau i na Palapala o na ano a pau. A e loaa no au ia oukou ma Honolulu, ma ka Hale Hookolokolo, ma ke Keena o ka Mea Kaulana, C. C. Harris, Loio Kuhina, ina la a pau. E hele mai no me ka makaukau i holo ka hana ; o ka uku, e like no me ka mea oluolu i na aoao elua; e ninau no i maopopo.
Honolulu, Iulai 4, 1863 84 3m
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
“Nupepa Kuokoa,”
Emi ka uku no ke kii, hookahi wale no dala no kii, he elua dala ka uku i ka poe Pai Kii mua. E paila no ke kii iluna o he
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H. L. CHASE (Keiki.)
67-6m Mea Pai Kii.
PAPA MAKEPONO!
AIA KA HALE KUALOLUI C. H. LEWERS,
ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai.
NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha.
LAAU KAOLA, oa a me na pou a me na opaka e a
LAAU PA a me na PINE PA,
LAAU AHO HALEPILI.
PAPA ULAULA, PAPA PAINA.
PAPA KEPA.
PILI ULAULA a me KEOKEO.
PENA KEOKEO, OMAOMAO.
ELEELE, ULAULA.
POHO, GALU, HULU PENA.
KUI o na ano a pau, LAKA.
A@, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINA
PEPA HOONANI KEENA.
PANI HALE, PANI ANIANI.
ANIANI KAAWALE, PATE.
PANI OLEPELEPE
Ela ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na aahu apo, he hikiwawe, kapanaha. E hele nui mai e kuai a e ke wale keia i KAMELO,
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o
Kela ano keia ano.
NA MEA AI
NA BAKEKE
NA IPU TINI
NA PA LEPO.
NA KAMAA.
NA PAHI me na O-O
NA PAPA me na NOHO,
NA IPUHAO.
NA NOHO LIO,
NA MEA E KAKAU,
NA PENA ME NA AILA.
NA MEA MAHIAI.
A me keia mea keia mea.
Me na laau a Dr. D. Hayme.
Honolulu, Dekemaba, 1861
Olelo Hoolaha.
AUHEA OUKOU E NA MAKAMAKA A pao e ko’u maa apana nei, kahi a’u i noha olaola ai. Ke hoolaha aku nei au ia oukou e na makamaka, ma kapali Kalaiao a Anebo a. Owau o
Capt. A. White,
ke oukou hoa aloha aloha, e noho ana ma Hanalei ; ke kauoha aka nei au ia oukou a hele mai oukoa ma ko’u Hale Kuai, e nana ai i na ano NU HOU o ka LOLE o keia ano keia ano ; a me na KAMAA NU HOU pau o lalo, a me na NOHO LIO, o kela MALAEEKE a me na mea kuai he oui wale na oukou ; e naue mai e hana no oukou iho, a mau aka.
A. WAIKA. (Haole.)
Hanalei, Kauai, Iune 16, 1863 83-3m
OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII!
Maikai iho o AIGUPITA
Ma hope iho o ka Pa
O MAHUKA !
KA
Pa Kuai Papa
o
LEWERS & DICKSON,
MALAILA E LOAA AI NO PAPA O KELA auo keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila e naue mai oukou e ike i ka olaio o keia leo paipai ia oukou e @ makamaka Hawaii.
NA PAPA OLEGONA,
LAAU HALE A ME NA POU,
LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,
LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA A ME KA AAHO,
PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.
Eia ka mea
KUPANAHA
Ma keia hale—maanei i wiliia ‘i ka
PALAOA a ma ka HANA PAHU
e like loa me ko
ULAKOHEO
mamua, i kona wa e kau ana, aole a pau i ke ahi mamua ; e naue mai e makaikai.
Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,
Na Pena Ulaula a me ka Eleele,
Poho, Kolu, Hulu Pena,
KUI o na ano a pau,
LAKA o na ano a pau,
Ami, Kilou, Kui kakai moena,
Kui Nao,
Pani Hale,
Pani Aniani, Pake,
Aniani kaawale,
Pani Olepelepe.
A PELA WALE AKU.
Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko maua wahi ; aka, he hilinai no mauama ke ano mai kai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka maua papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana iho, i hoomau ia mai ai ka domaikai, i lona mau ia maua mamua aku nei.
Honolulu, Okatoba 30, 1862 (76-3m)
E MAKAALA!
OWAU
O KAMUELA,
KA HOA KUAI O NA
KANAKA HAWAII,
NONA KA HALE KUAI PAPA Mauka iho o ka
Hale Hookolokolo ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,
“CONSTITUTION!
a ke ku mai oia, e lona ana ia’u na
LAKO KAPILI HALE
o kela ano, keia ano.
EIA NO KE WAIHO NEI.
NA :
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.
LAAU HALE, o kela ano, keia ano.
PILI HALE,
PINE,
AAHO,
KEPA,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
OLEPELEPE,
KUI,
PENA,
AILA PENA.
WAI HOOMALOO PENA.
IA MEA AKU, IA MEA AKU
Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui
Mai Hawaii a Niihau,
ke kipa mai i o’u nei. E hiki ana no na moku papa o’u i na manawa a pau, a hoolako mau ia’u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A e mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la Aka, he hiki ole ia’u ke hana pela, o ko’u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa iho la no ia o ko oukou makamaka.
KAMUELA, (Kaikaioa o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Ian. 8, 1863. 75-8m
OLELO KAHEA A KA
LUNA PAI.
O KA POE A PAU I LAWE I KEIA PEPE, e uku mua mai i ke DALA HOOKAHI no ka pepa, e pono ke hoomaopopo e pau ana ka manawa o ka oukou uku ana i ka ia
27 o Iune, 1863.
A mahope mai ola ia, o ka poe e makemake ana e lawe hou i ka pepa, e pono e UKU MUA mai oe i hookahi dala, aole noe haawiia ka pepa ke uku e ole mai. O ka poe wale no e uku mua mai aua, ka poe haawiia aku ana i ka pepa.
Ma ke Kauohaa U. M. Wini.
79-3m Luna Pai o ke Kuokoa.