Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 8, 23 February 1865 — Eia ka makamaka maanei, no na hana pono Nae. [ARTICLE]

Eia ka makamaka maanei, no na hana pono Nae.

E ke Kilohina Pookela OKA LaIII'I I Kuokoa e ; Aloua ot:—Ua ikeia ina kou Helu 5, o ka la 2 o Fcbcruari ; 'nwkahiki 1865, o ka Buke 4 o ka Nupepa Kuokoa ma kn aoao 4, ua huaoleio ano nui « Ilanaip hoi ka haole ia Mihau." Aia malaila kou wahi kukulu nianao a!o--ha, ma ka pauku 6 penei: " Aohe olelo ana a ka poe niea makamaka mn Kauai, oka poe mea makamaka ole ka hoi. Aloha ino! hoopili wale aku no palia ka noho ana, a i kipaku hou in mai, lewa hou aku ana me na wahi apaipu, noho a.ia la ihea? " Ma keia mau huaolelo ano nui, ina he oiaio kela huaolelo ninau, "noho ana la ihea ?" Ke pane net au me ka oiaio » keia huaolelo ano gula i haiia mai e ko'u Lunaikehala £< Noho ana i o Limahana la. } ame Ilookuonoono." E ninau mai oukou, aia mnhea ia wahi? Ke hai nei au, aia ma Paloio, Mokupuni Oahn, aia malaila ka makamaka, ke aikane, ke kaikuiaana, ke kaiknina, ka makuakane, ka makuahine, na makamaka no a pau loa. "aohe fiua holo i Niihau, o kipaku hou mni anei e ka haole." Penei ka olelo a ua poe makamaka la 0 Niihnu i hele aku la i Kauai, <f eia no mikou maauei na makamaka, e hele mai ncr nae me ka ikaika o na lala i ka hana, 1 ka mahiai, i ka hoaimu, i ka lawe ma Honolulu, a loaa mai ke dala, a mahele me ka poe mea ai, a kaawale hoi kekahi manawa, hele i ka mahiai, a hele no hoi e kokua i ka hana a ka mea aina, a i ole ia, he wahi mahele no hoi no na Io« aai mailoko ae o ua aina la i mahiai ia ai e oe, a e hana no hoi me ka oiuolu like iwaena o na aoao elua, i ke kumu e hoka ole ai, aiaiia, o ka makamaka iho la no ia. Aka, i liele mai oukou me ka molowa i ka hano, me ka makemake i ka pepa, me ke kukulu i aha huia, i aha lealea, i aha hoomanamana i na mea kahiko, inak(?make i ka Leikini hookamakama, a ine na ano iealea a pau, e kupono ole ana i ke ano o ka noho pono ana, a me ku hookuonoono, alaila, ke oleio aku nei na makamaka o oukou ka poe o Niihau i iiele ma Kauai, mai heie mai oukou maanei, e like n?e ko ka haoie makemake ole ia poe, pela makou. I na o na hana ponq, a malaila e loaa mai ai ke dala, alaila, eia kahi kupono e nohoai, a waihr» na iwi i Kaea, na iwi o kamahele. Mai manao oukou i na kanaka o Palolo e noho nei e, noonei ponoi ka nui, aole, no Hawaii inai, no Maui, no Molokai, no kekahi aoao Oahu nei, no Kauai, a no Niihau kekahi, ma ka ikaika, ma ku hana, ma ka hookuonoono, ma ka hoolohe i na kanawai o ke Alii, hiila no ka pono o ka noho ana, oi aloha ae i ka aina hanau, a pau wale ae no hoi. No ka mea, ina e noho no oe ma Niihau, na'u no e hana kau, a hele * &ka no hoi oe ma Kauai, a nau no e ha> na kau, a pela no maanei. Nolaila, ke kahea nei au ia oukou e ka poe o Niihau i hele i Kauai fka poe makamaka ole) e heie mai lakou ma Oahu nei, ma Palolo nei, e hana ai, e mahiei, e maauauwa ai, e kukulu hale ai, e hana ai i na hana pono, c noho loa ai £i make. Ua pau ka minamina, ke alo* ha ana i ko oukou aina komohana, i kt ua kualau o Niihau, a me ka ua lele maliani o Lehua, a me ka wai huna a k« Ipaoo. Ina oukou ekua hele a hoolohe i keia leo, a noho malalo o ka hoopdnopono ana a ka mea nona ka inoa malalo, alaila, aole no e uwe i ka polo* li, aole no e hele i kauhale e noi lele ai ioa makamaka. No ka mea, ua hahai kakou, met na rula o ka Palapala Hemo* lele. " Ina aole e hana kekahi aole ia e pono ke āi. 1 * ko oako» noho ana'ku'me

na makamaka naaupo, nau e hoa ka ai a piba oa umeke, na koi-ala makamaka e uhauha mai a pau, he puni no ka hoounauna mai ia oe, ilaila wale no a luhi, hipoupuu kahi malo. Ina mnanei e hana ai, loaa no ka lole ma Honolulu, e hke me ka nui kupono o ka ikaika, ina uuku kahi ikaika, uuku no kahi loaa. E hele mai me Ua oukou mau elemakule palupalu, a me na wahine, a me na kamalii, s oia mea makemake loa ia a'u c> iia kamalii, e hoopiha ai i ka hale kula, ma ko'u noonoo ana, he mea makehewa i na konohiki o na aina wai, ke kipaku i na kunaka ke hana ole, no ka mea, 0 ke kanaka ka mea e pau ai ka aina 1 ka mahiai ia, jna ma na aina kula e like me Niihau, o ka holoholona ka mea e waiwai ai ka aina. Eia nae ka olelo akamai a Soiomona. '• Ma ka nui ona kanaka ka hanohano o kt Alii, a i ele na kanaka, ua make keAlii." Ke kau~ oha hou ia uei hoi na kanaka i na aina e, e lawe ia inai i Hawaii nei, ke kipaku nei hoi ko Niihau haole i kanaka, ina no ka hewa ano kipi ke kipaku ana, pono no. Me ke aloha ika poe heluhelu i keia olelo loihi. J. H. Kanepuu. Maun&kilohana, Palolo, Feb. 18; 1865.