Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 12, 23 March 1865 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
NU HOU O NA AINA E MAI.
Ua pai iho makou i ka Helu o ka pule i hala aku nei i na kumu ano nui o na nuhou a ka moku Kamirinote (Smyrniot) i lawe mai nei. Ano, ke hoike hou aku nei makou i na mea oiaio maoli o ua nuhou la.
Ka hele ana o Keremana ma Karolina Hema.
Mahope iho o ke pio ana o Savana (Savannah) ia Kenela Kelemana, a ua hoomakaukau iho ia i na pule ekolu a eha paha no ka hele hou ana, oia no kekahi hele loihi ana, a me ka hoolako hou ana i kona mau kanaka. Ia manawa, ua hoouna aku ia i ka puali koa umikumamahiku maluna o na moku i Biufota (Beaufort,) a malaila hoi lakou i hui ai me Kanela Fosetera (Foster) a me kona puali. Ua lele aku lakou iuka a lawe pio mai i ka uapo ma Pocatoligo ma ke alanui kaamahu mawaena o Kavana a me Kaletona, e like me ka makou mea i hai aku ai mamua. Ua hele aku lakou ma keia alanui ma kahi e pili ana i kapakahakai a lawe pio mai i ka uapo o Salakahaki (Salkahatchie,) oia hoi he 35 mile mai Kaletona aku.
Ua hele aku ko Kenela Keremana puali i waenakonu o ka aina ma kahi e kokoke aku ana i Lalavila (Branchville;) a i ka la 20 iho nei o Ianuari, ua haalele aku ka hapa hope o ua puali la ia Savana. Ua maopopo nae i keia manawa " e hele ana ia i Veleginia," ma ke ala aku o Kalolina Hema a me Karolina Akau, a malaila oia e hui aku ai me Kenela Kalani ma na houka hui weliweli ; a o ka hopena paha ia. Iaia e hele nei, aohe nui o na kipi i kue mai iaia ma Karolina Hema. Ua emi hope aku na puali koa kipi mamua ona, me ka haalele iho i kekahi kulanakauhale, a ike mai la no e hele aku ana ia, haalele iho ana ia wahi, a hele aku ana, pela lakou e holo mai nei i ke keiki Keremana. Ua hele pololei aku ia mawaenakonu o Karolina Hema, e hoopio mua ana ia Lalavila i ka la 10 iho nei o Feberuari ; oia kahi e halawai ai ke alanui hao mai Auguseta aku a Kaletona me ke alanuihao mai Lalava aku a Columebia. Ua hai ia mai, ma keia wahi kahi o lakou i hakaka nui ai. Mahope mai, ma ka la 16 o Feberuari, ua lilo mai iaia o Kolumebia, oia ke Kulanakauhale Alii o Karolina Hema, 67 mile ma ka akau aku o Lalavila. Aohe ona mea nana i kue mai. Ua hele aku kekahi hapa o kona puali ma ke alanui kaamahu, ma ke komohana o Lalavila ; a he wahi iki wale no koe hiki aku i Auguseta. Ua hai ae ka nupepa kipi, ua hoemiia ka puali koa lio kipi malalo o Kenela Huila (Wheeler,) ma Aikena (Aiken,) e pili ana me Auguseta. O ke kumu nui o keia huliamahi, oia no ka hoopio i na alanui kaamahu, a me ka hoopunipuni aku i ka poe kipi, e like me ko Kenela Keremana manao maoli.
Ke pio ana o Kalekona.
Ia manawa hookahi no, ua hele aku kekahi puali o Keremana i Kaletona, oiai e oki ana kekahi o kona mau puali koa lio i na alanui kaamahu ma ka akau aku o ua wahi la. Ua hooleleia mai kekahi puali koa ma ka mokupuni o Iamesa ma kahi e kokoke ana i ke kulanakauhale, me ka lawe i kekahi o na pa kaua i kukuluia mawaho ma ka hoouka ana, oiai e akoakoa ana kekahi aumoku ikaika loa mawaho o ke awa. Aka, aole i kakali iho o Kenela Halii (Hardee) no ka hoouka ana. Aka, ua haalele iho ia ia Kaletona e like me kona haalele ana ia Havana. Ma ka la 18 o Feberuari, ua lawe ia ua kulanakauhale la me kona mau papu a pau, me na pukuniahi 200, me na mea ai, a me ka pauda. Eia nae ua puhi e ia e na kipi ka puluaulu i ke ahi. A pela i lilo ai keia wahi ikaika loa, ke poowai hoi o ke kipi. Ua lilo mai ia me ke kauaoleia. Ua kauoha ae ka Peresidena Linekona ma ka la 22 iho nei o Feberuari, (oiai hoi ka la hanau o Wasinetona,) e kiia ka pu aloha ma na papu a pau o Amerika Huipuia no ka hoihoiia ana mai o ka Hae Amerika i ka Papu Sumeta. Aole io paha e ole ka nui o ka olioli ma na wahi a pau o Amerika Huipuia ma ka la hanau o Wasinetona, no ke pio ana o kela kulanakauhale kaulana, oia hoi o Kaletona. Ua maopopo ia makou ke hele nei o Keremana ma ka aina i Wileminetona, oia hoi kona wahi e halawai ai me ke Aumoku Aupuni a me ka puali koa.
Na mea e hanaia nei ma Wileminetona.
Ua hai aku makou mamua aku nei i kekahi mea e pili ana i ka lawe pioia ana o ka papu Lawaia, a me na mea e ae ma ka nuku o ka muliwai Lae Makau e Kenela Tere (Terry.) Ma ka la 11 o Feberuari, ua hoouka aku ia i na puali koa kipi, me ka hoemu hope aku ia lakou i Wileminetona. Ia wa koke no, ua hoouna ia aku o Kenela Kopila (Schoffield) mai Tenesi aku ma ke alanui o Wasinetona, me ka puali koa i Karolina Hema, a hooleleia ma kahi e kokoke ana ma Wileminetona ma ka la 18, ua lawepioia ka Papu Anesona e ia, a me Akimarala Pota (Porter.) Ua hoolei ia aku na poka pahu iloko o ka papu e ke aumoku o Pota iloko o na la elua, oiai hoi e poaipuni ana o Kenela Kopila mauka o ka papu, a e hoopiia aku hoi i ke emi hope ana mai o na koa kipi. Aole nae lakou i kali iaia, aka, ua holo malu aku lakou i ka po, e like me ka makou mea i hai aku ia oukou i ka pule i hala aku nei, me ka haalele iho i na pukuniahi nui he umi mahope d lakou, a me ka pauda he nui wale. Oiai o ko lakou papu ka pale kaua oiaio o ke kulanakauhale o Wileminetona, aka, aole e liuliu e lohe koke no kakou i kona lawepioia ana e na koa Aupuni.
No Vireginia.
He kaua weliweli no hoi kai hooukaia mai nei ma ka hema o Pitabuga (Pittsburg) ma ka la 6 o Feberuari. A o ka pomaikai i loaa mai i na koa Aupuni, oia no ka hele ana'ku o Kenela Kalani imua no na mile ekolu i kekahi kahawai i kapaia ka Mano o Hako (Hatcher's Run.) Ua hoohamama mai ka lani i kona mau ipuka, a ua hoohanini mai i ka ua ; a ua nui no hoi ka ua i keia wa mai nei. Nolaila kekahi kumu e aneane ole ai i na puali koa o na aoao elua ke hele imua, a no ke poho o ka lepo kekahi. Ke houluulu mau nei no na Kipi i na koa o lakou a pau e like me ka mea hiki ia lakou ; a ke hoomakaukau nei lakou no ke kaua weliweli loa. Ua haawi haalele mai lakou ia Kalekona, ia Kavana, a me Kolumebia me ka hakaka ole. E aho nae ia mamua o ke poho ana o na koa malama papu o lakou ma ka lawepioia ana. He puali koa nui ko na Kipi malalo o Kenela Li (Lee.) Ke hoao hou nei lakou e houluulu hou i mau koa hou malalo o Kenela Biurigada, ma Karolina Hema. A lawa ia, alaila hoouka aku ia Kenela Keremana. E ike koke ana no kakou i ko lakou lanakila, a me ko lakou ole.
Na Luna i Hoounaia e ka poe Kipi.
Ma ka la mua iho nei o Feberuali, ua hoouna'ku ke Aupuni Kipi i kekahi hae keokeo ia Kenela Kalani e noi aku ana e ae ia i elua mau Komisina, o Setepano (Stephens) a me Hanata (Hunter] e hele i Wasinetona. Ma ka la 2 mai, ua hiki laua ma Papu Monoro [Monroe.] Ia manawa hele aku o Peresidena Linekona a me ke Kuhina o ko na aina e o Sewada ilaila e halawai pu ai me na Komisina Kipi. Ma ka la 3, ua halawai iho a ua kuka hoi na aoao elua maluna o kekahi mokuahi ma Papu Monoro. Aohe hiki ia lakou ke hana i kuikahi, aka, ua hooholo iho nae lakou no na mea e pili ana i ke kukaiia o ka poe i lawepioia.
Na Mokuahi mawaena o Kaleponia me Kina.
Ua hooholo iho ke Aupuni o Amerika Huipuia i kekahi kanawai e hanaia i mau mokuahi lawe leta mawaena o Kapalakiko a me Kina. E holo mau ana i na holo ana he 12 no ka makahiki. He 12 holo ana'ku maluna nei, a he 12 malalo mai. E hoomaka ana ka holo ana o keia mau mokuahi i ka la mua o Ianuari, makahiki 1866. He mea keia e pomaikai ai ko Hawaii nei.
No Mobile.
He nui wale na lono i loheia mai nei no ke Kulanakauhale o Mobile. Aka, ua maopopo no nae e haalele ana ka poe Kipi i ua Kulanakauhale la i na la hope o Ianuari.
No Mesiko.
O na nuhou hope loa mai nei mai Mesiko mai, aohe kupono no ke Aupuni o Maximiliana. Ke hanaio mai nei na keiki Mesiko. Ke pii mau nei ko lakou ikaika. Ma ka mokuaina o Oahaca, ua loaa iho ia Kenela Diaza [Diaz] na koa he 12,000 a nana i kipaku aku a i hooauhee aku na koa Farani. He wahi uuku wale no o ka aina kai lilo malalo o ka malu o na Farani ; o na Kulanakauhale nui wale no.
No Peru a me Berazila.
Ua hana iho o Peru i kuikahi mawaena ona a me Sepania. O na mea i hooholoia, e uku aku ke Aupuni o Peru ia Sepania i na miriona dala ekolu, a e hoihoi mai hoi o Sepania ia Peru i ka Pae Moku Kinika (Chincha Islands. Ua olioli iho makou no ka pau ana o keia pilikia me keia hoopaapaa, me ka hookahe ole ia o ke koko. Aka, ke manao nei makou ua hewa loa o Sepania ma ka hoomaka ana o keia hoopaapaa.
Ke hoomaka nei ke kaua i keia manawa mawaena o Perezila a me na mokuaina o Palagua (Paraguay,) a me Ulugua (Uruguay) ma ka hema aku ona. O ke kumu o keia kaua, ua pohihihi, aohe akaka iki.
Na Palapala.
No ka hoolele hauli hauoli i hui puia me ka makemake.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :
Ka waha olelo hoi o na Anekelope maka oluolu ; e noho ana ma na kaei wela o ka moana Pakipika, me na hoa hoi o ka iu o ka la o nei mau mokupuni, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o mano. Aloha oukou, malia paha o maliu mai i nei wahi olelo malalo iho. Penei ia.
Ua hele aku au e lawe ana ia Kanoho ka'u kaikamahine, a me Kela, ma Waiohinu ma Kau, oia ka la eiwa o Ianuari, o ka makahiki 1865, ma kai o Puna ka hele ana, aia ma Kealakomo kahi mau kaikamahine elua. A ua olelo ia e halawai ma kahi o L. Kaina, aole nae i halawai malaila.
A ua hele aku mai laila aku a moe ma Keaiwa, a mai laila aku a hiki ma Waiohinu ma Kau. O ke kumu o ka lawe ia ana o keia mau kaikamahine, ua lawe ia aku no ke kula malaila. Aia malaila o Kulika (k,) Kulika (w,) a me ke kumu hou a na haumana, na kauwa a ke Akua lanakila.
A i ko makou hiki ana ua launa loa me ka olioli, a ua nana i na mea e pili ana i na kaikamahine, a pau ia, paina me na kumu aloha, na elele a ke Akua ola, a kukakuka ma ka mea e pili ana i ka oihana pono. A moe au malaila a i kekahi la ae oia ke Sabati, a hiki i ka wa kupono ua hele ma ka Luakini. A ua hana o O. H. Kulika ma ke kula Aiokala, a pau ia, haawi i ka haiolelo ia'u. Hoomaha iki, a mahope pule a pau ka pule ana, ua hoi aku makou a ka hale.
A i ko makou noho ana a ahiahi, alaila, hoomakaukau lakou i kekahi mau leo mele, a ilaila, ike aku la au i ka lele o ko'u hauli no ka olioli, a makemake maoli no hoi, lealea na puka pepeiao i ka hoolohe ana i kekahi mau kaikamahine leo maikai loa, a pela no ka nui a pau, uina ke kumu pepeiao i ke ao pono ia e keia mau kumu a honui loa ma ke ao ana.
E na makua mea kaikamahine mai aua i na keiki e hookuu aku i ka naauao. E hele loa imua aole hoi hou i hope, i o Waawaaikinaaupo la, ua ike au nei wahi makua mea keiki i ka pono loa o na keiki a ka poe i komo ia kula, ua ai i na ai kupono, a me ka i-a kupono, a me kahi moe kupono, a ua hanohano no i ka nana aku, aole pela i ka makua.
Ua lohe au ua auaia kekahi mau keiki no ka hana a na kumu, aole wahi a hana iki. Eia ka paha ka pono o ka noho wale, kani ka aka ia kuhihewa ma, kai noa o ka hana ka pono, makaukau i na mea pili kino, pili naauao, pili uhane no hoi, pili no hoi i ka noho makaukau ana o na lala o ke kino, ua maikai keia mau hana, ua mahalo ia ka hana a keia mau kumu nana i ao kupono i na haumana, a ua mahalo au a me na makua i ike i ke ao pono ia me ka maluhhia o na kumu nana i lawe. Ua pau, me ke aloha ; ke hoi nei ko Hilo keiki, ke uhi ae la ka noe i na pali. H. J PAHIO. Alakai, Hilo, Hawaii, Feberuari 3, 1865.
Waimea Hawaii.
Aloha oe :
E ae oluolu oe e pai i keia Papa hoike i na kokua Ekalesia Euanelio ma Kohala Hema, ame Hamakua, no ka makahiki i hala aku nei. E pai oe i ka loaa ame ke koena. Ke ninau mai nei paha oe, no ke aha e paiia ai ka loaa ame ke koena ? Eia paha na kumu.
1. I lana a hauoli ka naau o ka poe i ala a hooikaika e imi i ke dala kokua me ka loaa, a me ka haawi ana mai e like me ka mea i hooholoia ma ka aha luna makahiki. Ikaika io no kekahi mau ekalesia. Ua pau ko lakou haawina a oi aku, no ke ala mai no o na luna a me na hoahanau.
2. I hilahila a kaumaha, a mihi kekahi mau ekalesia no ka hapa, no ka nui loa o ko lakou koena kokua. No ke aha keia kokua hapa, keia koena nui a weliweli ? No ke dala ole anei ? No ka paipai ole ia anei ? Aole, ua like pu ka waiwai o na ekalesia kokua hapa, me ka waiwai o na ekalesia kokua nui, a oi aku ka waiwai o kekahi. A ua paipaiia no, ikaika no na luna i ke noi dala kokua. No ke aha ka loaa ole ? Pane mai kekahi poe, no ka hele ole o na makua e ahaaina pu me lakou, e launa pu, a e paipai aku e like me mamua. No ka waiho waleia o ka ahaaina a ka Haku a loihi loa ; no ke Kahunapule ole nana e bapetizo, a haawi i ka berena a me waina. Oia paha kekahi kumu o ka loaa ole. A ke noho nei ka makua me ke kaumaha no ka hiki ole ke kaapuni, a ike i kela ekalesia keia ekalesia e like mamua. Nui ke aloha me ka uwe waimaka no keia kaawale a loihi loa. A hea la pau keia pilikia oka, a hui hou me na luna a me na hoahanau ? Aia no ia wahi i ka Haku.
Aka, i keia wa, ua loaa na kahunapule Hawaii, i mau pani no ka makua. Aole e mau ana na makua, e palupalu ana, e make ana lakou, a kau na hana maluna o na hope, oia hoi na kahuna Hawaii. A e like me ke aloha ana a me ke kokua ana o na hoahanau i na makua, pela lakou e aloha'i a e kokua'i i na hope, na kahunapule Hawaii. E ala mai na ekalesia ma Hamakua, ma Kohala Hema, a e hoomahuahua i ko oukou mau kokua i keia makahiki 1865.
LAIANA. Ka Puuku.
Waimea. Mar. 2, 1865.
Palapala Hoike i na kokua Ekalesia Euanelio i loaa mai a ma Kohala Hema, Hamakua, Hawaii, i ka makahiki 1864. kokua kokua Na Ekalesia. kokua. i ko na kokua, kela ano kahuna aina e, luakini, keia ano, huina, koena. Waimea, $25 00 26.00 10.00 36 00 87.00 0 Puako, 20.00 6.00 2 00 11.87 34.87 0 Kawaihae, 20 00 6.00 3 00 16 62 44.62 0 Makela, 20.00 6.00 3.00 10 90 40 90 0 Kaalaia, 20.00 6.00 3.00 10.37 36.37 0 Waimanu, 17.37 5.00 36.50 4.50 3.37 36.00 Waipio, 46.00 28.00 22.00 11.25 103.25 90.75 Eleio, 14.88 7.50 3.00 4.50 39.88 5.12 Kapulena, 13.00 7.50 8.00 6.60 29.00 17.00 Kawela, 28.75 15.00 10.00 13.00 61.75 21.25 Paauhau, 14.62 2.50 6.00 0 22.12 61.87 Maunahoano, 30.00 15.00 5.00 17.87 67.87 0 Kaala, 3.00 1.87 110.00 0 114.87 24.12 Huina, $267.62 133.38 215.50 142.39 758.89 255.12
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALA'NA KEKAHI mau Lio o ka Pa Aupuni Ma Pauoa nei.
Ehiku lio kudala i keia Poaono ae, la 25 o Maraki, i ka hora 12 o ke awakea. He lio hou mai kekahi. Na lio kudala Lio k ulaula hao ano e, 2 Lio k hulupala aole hao. Lio w keokeo OI akau, S hema, Lio w ulaula me ke keiki hao ano e, Lio w ahinahina aole hao, Lio w eleele keiki aole 2 lio hou mai, Lio w keokeo hao ano e, Lio k ulaula wiwi kuapuka hao ano e.
P. KAAIAHUA Luna Pa Aupuni. Pauoa, Mar. 22, 1865. 173-1t*
KANAWAI HOU.
HE KANAWAI
E HOOKUMUIA'I I PUU DALA PALE AIE E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni :
Pauku 1. E kauohaia a ma keia ua kauohaia no ke Kuhina Waiwai e hookaawale ma ke ano pale aie, i na dala a pau i hoihoiia iloko o ka Waihona o ke Aupuni no ke kuai ana'ku i na aina Aupuni.
Pauku 2. O na dala a pau i hookaawaleia pela e hooliloia aku ma ke kuai ana a me ka hookaa ana i na Bila Dala Aupuni a me na Bila Aie e ae o ke Aupuni i laweia mai i kela a me keia manawa e hookaa'i ma ka Waihona Aupuni.
Pauku 3. E kauohaia a ma keia e kauohaia no ke Kuhina Waiwai e hookaawale no ia puu dala i na loaa a pau o ka Waihona ma ke kuai ana i na aina Aupuni mai ka la 1 o Ianuari, 1864.
Pauku 4. E haawi a e uku aku ke Kuhina Waiwai i ka uku panee i ehiku hapahaneli no ka makahiki, maluna o na dala a pau i waihoia ma ka Waihona Dala Aupuni mamuli o na olelo o keia Kanawai, na dala hoi i hoolilo ole ia, e like me ka mea i oleloia maluna iho.
Pauku 5. E lilo keia i Kanawai mai ka la'ku o kona hooholoia ana.
Aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H 1864.
KAMEHAMEHA R.
HE KANAWAI
E HOOHOLO AI I HAAWINA MAU NO KA MEA KIEKIE, MATAIO KEKUANAOA. NO KA MEA, ua noho hana ka Mea Kiekie, Mataio Kekuanaoa, ka makuakane ia o ka Moi i hala aku nei o Kamehameha IV., a o ka Moi e noho nei, Kamehamea V., a o ka Mea Kiekie, Victoria Kamamalu Kaahumanu, ka hooilina o ka Noho Alii, i na makahiki i oi aku i ke kanaha mamuli o ke Aupuni, a ua pomaikai nui ka lehulehu ia ia ; a no ka mea ua hoike mai nei ia i kona makemake e hookuu ia oia mai na hana Aupuni ae, no ka nui o kona mau makahiki ; a no ka mea hoi, he kupono, oiai ua haalele ka lawelawe loihi ana e ka Mea Kiekie i na Oihana Aupnui, e hoike aku keia lahui okoa i ke aloha a me ka mahalo no kona mau hana noiau ; Nolaila, E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni :
Pauku 1. Ma keia ua haawiia na ka Mea Kiekie Mataio Kekuanaoa, eha tausani dala no kela makahiki keia makahiki oiai kona ola ana, a ua kauohaia ke Kuhina Waiwai e uku aku ia mau dala, noloko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni ma ke ano e like me na uku makahiki a me na haawina e ae a ke Aupuni e uku ai ma ka makahiki paha, a ma ka hapa makahiki paha e ukuia'i.
Pauku 2. E hiki no i ka Mea Kiekie ke kikoo aku i ka Waihona Dala o ke Aupuni no ka haawina i oleloia ma ka pauku mua, mai ka la aku i hooholoia'i keia Kanawai ; aka hoi, aole no e haawiia kekahi dala noloko ae o ka Waihona Dala Aupuni mamuli o na olelo o keia Kanawai, aia a haalele a pau paha na kuleana o ka Mea Kiekie e loaa'i i uku no kekahi Oihana maloko o ke Aupuni. Ua aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1864.
KAMEHAMEHA R.
HE KANAWAI.
E HOOLOLI AI I KA MAHELE 6 O KA PAUKU 517 O KE KANAWAI KIVILA. E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupui :
Pauku 1. E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka mahele eono o ka Pauku 517 o ke Kanawai Kivila, ma ke kapae ana i na huaolelo " o na mea milimili, na kii i penaia, a me na kii i hanaia aole he mea kuai," ma ka lalani 22 me 23 o ka olelo Hawaii, a me na huaolelo " na mea paahana o kela ano keia ano i mea e pono ai kekahi hana ; na mea mahu, na mea wili ko, kofe a me ka raiki, oopalau, ookope, a me na mea mahiai e ae i lawe ia mai e kekahi kanaka mahiai, a Ahahui mahiai paha, e pono ai ka lakou hana," ma na lalani 26 a hiki i ke 30 o ka olelo Hawaii.
Pauku 2. E lilo keia i Kanawai aia a hala aku na malama eono mai ka la i hoolahaia'i.
Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1864.
KAMEHAMEHA R.
MAKE.
Mar 8, ma Kawainu Hilo, Hawaii, mare o B. G. Kapua me Mary Kailianu.
Mar. 11, ma Honolulu, mare o Levi Hukapeahi k me Mauae w, no Honolulu laua, na Rev. H. H. Pareka i mare.
Mar. 15, ma Honolulu, mare o Wiliama Mulea k. no Pauoa, Oahu, me Lilia Kahelehookahi w, no Maui, na Rev. H. H. Pareka i mare.
Mar. 17, ma Kaumakapili, Honolulu, mare ia o Autanio Tracis k. he haole Pukiki, me Kapapohaku w., na Rev. K. Kamika laua i mare.
HANAU.
Feb. 19, ma Kamoku, Lanai, hanau o Ulualoha w., na Akana me Kaililioku.
Feb. 20, ma Kaupulehu, Hawaii, hanau o Lilinoe k., na Kaliko me Manu.
Feb. 22 ma Kiholo, Hawaii, hanau o Wahanaku w., na Kahele me Punihaole.
WAIWAI PAA KUAI A
— KA —
LUNA HOOPONOPONO.
E KUAI ANA KA MEA NONA KA INOA malalo ma ke kuai kudala, ma ke kauoha a na Luna Hooponopono o na aina o ka Mea Hanohano Levi Haalelea i make aku nei, ma ka Poakahi, oia ka la 3 o Aperila, i ka hora 12 o ke awakea, ma ka puka o ka Hale Hookoloko ma ke kulanakauhale o Honolulu. Oia hoi keia aina waiwai ma ka mokupuni o Molokai i kapaia ke Ahupuaa o NAIWA ;
He aina keia e lawa ai ka makemake no ka aina kula, a me ka aina mahi, a he aina kupono no hoi no ka poe e makemake ana e mahiai a e hanai holoholona. No na mea i koe aku, e ninau ia H. W. SEVERANCE, 173-1t Luna Kudala.
Heihei-lio ma ke Kulaokahua.
Maloko o kekahi Helu o ke " Kuokoa" o na hebeboma i hala'e nei, ua hoolaha makou i kekahi mau manao no ka piliwaiwai ; a maloko o laila ua hai aku makou i kekahi hana lapuwale i hoomakaia ma Waialua, Oahu, oia hoi ka heihei-lio a pili dala. Iloko o keia mau pule ua hoomakaia kela hana ma Honolulu nei. Aia mawaho o ke Kulanakauhale, ma ke alanui e hele ai i Waikiki ua hana la. Nui loa kanaka e hele nei, a he nui loa ka heihei-lio. A i keia mau la koke no, ua hai ia mai ia makou no Waialua ka ia hana. No ka makau o ka poe kuewa lapuwale nana i kukulu ka heihei-lio ma Waialua i ko laila Lunakanawai, nolaila ka ! ua naue mai lakou me ka lakou hana lapuwale i Honolulu nei, me ka manao e malu ka lakou hana maanei. E malu io anei ? Ua oi anei ka mana o ka Lunakanawai hookahi o Waialua mamua o na luna a pau me na makai he nui o Honolulu. Ina he oiaio ua papaia ka piliwaiwai ma ka heihei-lio ma Waialua, he mahalo ko makou no ia hana a ko laila Lunakanawai. A eia ka ninau : He hiki anei i ka poe kolohe i hehi i ke Kanawai o ka aina ma na wahi kuaaina, hiki anei ia lakou ke holo mai i ke Kulanakauhale Alii e pee ai ? A e lanakila ana anei lakou pela ? Auhea la na luna me na makai ? Ke lilo nei o Waialua i kumuao no Kona.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA. UA HOOKOHUIA MAI KA mea nona ka inoa malalo e ka Mea hanohano G. M. Robertson kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i Lunahooponopono no ka Waiwai o KUA (k.) o Kualoa, Koolaupoko, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ke kauohaia nei i na mea a pau ana i Aie aku ai, a me ka poe i Aie mai iaia, e hoike koke mai maloko o na la 30 mai keia la'ku. E loaa no wau ma Kaumakapili, ma ka aoao hema ae o ka Pa o Rev. L. Kamika. M. KEANU,
Lunahooponopono Waiwai o Kua. Kaumakapili, Honolulu, Oahu, Mar. 22, 1865. 173-3t*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Mahulua, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o KAMEHAIKU (w.) no Waikiki i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 13 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 22, 1865. 173-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o ANA (w.) }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e S. Kanakaole (k.) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o ANA (w.) no Honolulu, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 10 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 16, 1865. 173-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o I. (w.) }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kaane (w.) no ka hooiaio i na Palapala kauoha o I. (w) no Hauula, Oahu i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 15 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 18, 1865. 173-2t
OLELO HOOLAHA !
Ma ka Waiwai }
O KALIMAHUAMOA. }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Keoahi, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o KALIMAHUAMA no Waialua i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 1 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 18, 1865, 173-2t
OLELO HOOLAHA,
NO KA POE JURE KANAKA MAOLI NO ke Kau Hookolokolo o ka Aha Hookolokolo Kiekie, e halawai ana na ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ma ka Poakahi, la 3 o Aperila, M. H. 1865. Lopailani, Kapilikea, Kaiama, Kaunamano, Hama Naone, J. M. Kapena, Napoleona Nihi, Kahanu, Wm. Buckle, E. H. Boyd, Kawiliau, Jesse Aimoo, Hailama, J. Kaaiai, Kapahukepau, Wm. Sumner, Daniel Kahananui, Kanamu, Nohea, Kaaihelemoku, Kalaau, S. Kanakaole, Kalauli, S. Kumuhonua.
L. McCULLY, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Maraki 13,1865. 172-3t
Olelo Hoolaha !
- IA -
ANNIE NANEA a me KALAWAKUA.
NO KA MEA, O ANNIE NANEA A ME Kalawakua i oleloia maluna, kuu mau moopuna, ua haalele mai laua ia'u, a ua hele i kahi e me ka malama ole mai. Nolaila, ke kahea aku nei au ia laua e hele mai e kamailio pu me a'u no na mea a laua i ae ai i ka M. H. 1862, e malama mai ia'u. A oia hoi ka'u i hana ai a i haawi ai i ko'u pomaikai o ko'u waiwai lewa a me ka waiwai paa ia laua. Aka, aole laua i malama iki mai a hiki i keia. Nolaila, e hele mai laua imua o'u ma Honolulu nei, mamua ae o ka la mua o Aperila e hiki mai ana, a ina aole laua e hele mai ia wa, alaila, e hoopii ana wau ia laua imua o ka Aha Hookolokolo no ka apiki a me ka wehe ana i ka Olelo Aelike.
KEKAHILI. Honolulu, Mar. 11, 1865. 172-3t*
Kapu ke Kula ! Kapu ke Kula !!
MA MOANALUA. AOLE E HELE KA Haole me ka pu ki-manu ma ke kula, a pela hoi ke kanaka Hawaii, ke papa aku nei au i na malihini, ame na kamaaina, a me na kanaka, ponoi e hele mau ana i ka hana no na holoholona, a me ka poe i lawe mai i na holoholona e hoolimalima ; aole e hele pu me ka ilio ma ke kula, aole e kii malu i na Lio me ka lohe ole, aole hoi e pii wahie, Laau hale, Laau pa, Laau hoolimalima uku me hai, a i La-i kauwewe imu paha ma ke kuahiwi. E hele mai e noi i ka mea nona ka inoa malalo nei mamua ae o ka hele ana, a i ole ia, i ko'u Hope ia J. Heihei. Ina e kue kekahi i kela, e hana no au e like me ke Kanawai o ka aina, ke komo hewa i kahi i hoomalu ia.
WM. HUGHES, Luna Malama o (J. I. Dowsett) Huluomanu, Mar. 11, 1865. 172-3t*
$5.00 KA UKU !
UA NALOWALE MAI KAHI AKU O KA mea nona ka inoa malalo nei, ma ka po o ka la 6 o keia malama. He moa wahine keokeo Iapana, he hulu oloi keokeo ma ke poo, elima manamana o ka wawae hookahi, a he hulu.hulu no hoi ka wawae. He moa ano e loa no kela, aole i laha aku me na moa e aku, aole no hoi he moa e ae e like ai ma keia aina, aia wale no ia'u he moa kane. Nolaila, aole waiwai o keia moa ia hai, ia'u wale no e pono ai, no ka mea, ua loaa ia'u ka moa kane. E haawiia no ka uku i haiia maluna i ka mea, a mau mea paha nana e hoihoi mai ka moa.
Ia E. EVERETT, Ma ka Halekuai o Mokimana. Honolulu, Mar. 10, 1865. 172-3t*
LIO NALOWALE !
UA NALOWALE KUU LIO KANE kalakoa, ma ke uha akau elua hao TP, a ma ka uha hema hoi, hao ano e, ina o ka mea e loaa ai o kuu lio. E uku no au iaia ma ka uku kupono, ke hoihoi pololei mai a loaa no au ma ka Hale Paipalapala o
H. M.Wini. 172-2t
PAHU KUPAPAU !!
AIA I Ka MEA NONA KA INOA MALALO nei, na PAHU KUPAPAU o kela ano keia ano, no ke kumukuai emi loa. He mau Papakaukau, Hale-pa, a me na mea waiho lole.
KAISER.
Hilo, Hawaii, Feb. 1, 1685. 166-3m.
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O NALEPO (w.) KUE I kana kane mare ia ALINA (PAKE k.) no Honolulu
mamu, e hooki i ko laua mare ana no ka nalowale ana no na makahiki ekolu o ua ALINA (PAKE k ) nei ma ka aina e, aole i lohe ia mai. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano R. G. Davis kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie ma ka la 23 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Feb. 20, 1865. 109-4m
Aina Kuai ! Aina Kuai !!
E KUAI IA ANA NA ILI AINA MA Keopuka a me Mikiola, ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, o ka poe makemake, e ninau ia
W. P. KAMAKAU. Honolulu. Maraki 1, 1865. 170-4t*
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O Materita Keoki (W.) kue i kana Kane mare ia WAIAU, no Honolulu mamua, e hooike i ko laua mare ana no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Waiau i kana wahine mare : E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano G. R. DAVIS, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie ma ka la 10 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu Oahu.
L.McCULLY, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 3, 1865. 171-4t
KUOKOA HUMUHUMUIA.
EKOLU BUKE — BUKE 1, 2, A
ME 3.
Umi Kala ke kumukuai no na buke ekolu. No ka akahi buke $3.50. E
ninau ma ka Hale buke o
171-4m H. M. WINI.
HE MOKU
— NO —
MOLOKAI, ame MALIKO !
E HOLO MAU ANA KA MOKU KUNA 'HELENA' ma keia mau wahi i hoikeia ma ke poo. He moku maikai no hoi keia no na ohua. O na ukana e hooili ia ana maluna, a o ka uku o ke eepakeke ana, e ninau i ke Kapena, a i ole ia ia, ia S. Savige. 171-4t* Ka Hope..
He Lio Helehewa.
A EIA MA KO'U LIMA, HE LIO (k) eleele kiko keokeo ma ka lae, a he keokeo uuku ma ka uha hope hema, kona hoailona kuni M. E loaa no au ma Moanalua, e hele mai me na dala elima ($5.00) no ke poho, a i hala na la 15, e lilo keia lilo ia'u me ke kuni i ko'u hao ke hala ka manawa hoolaha.
H. BOLABOLA,
Moanalua, Feb. 28, 1865. 171-3t.*
E KUAI IA ANA
— NA —
KAMAA BUKI !
— AME NA —
KAMAA HAAHAA
— MA KE —
KUMUKUAI !
— NO KUU MANAO ANA, E hoopaa i kuu Hale Humu Kamaa, e kuai aku no wau ma ke dala maoli iloko o na la he 30. O ka poe aole i pau ko lakou aie ma ka Hale Humu Kamaa (Uwinihepa,) ke noi ia aku nei lakou e hele mai e hookaa, mai hoopanee aku na N. H. Wood Esq e haawi ka palapala hookaa. 171-3t J. H. WOOD.
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O KAHOOMANA (W,) kue i kana kane mare ia NOI (k) no Kohala, Hawaii
mamua, e hooki i ko laua mare ana, no kona nalowale ana no na.makahiki ekolu o ua NOI (k.) nei ma ka aina e, aole i lohe ia mai. E hanaia keia hoopii imua o ka mea Hanohano G. M. Robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 15 o Aperila, 1865, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Maraki 13, 1865. 372-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o } KAWELOHELII (k.) }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson Lunakanawai o ka Aha Kiekie e PAELOLE (w.) no ka hookohu ia ia i Lunahooponopono Waiwai o KAWELOHELII (k.) no Waikiki, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 25 o Maraki, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 15, 1865. 172-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Lonowahine no Kekualike, no ka hookohu ia ia i Lunahooponopono Waiwai o KALUAOKAMANO (k) no Lahaina, mokupuni o Maui, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o Ka Poaono, oia ka la 26 o Maraki, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la ame ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, ame na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 11, 1866. 172-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ke Kahu ana o Paahana (k) }
ame Ana (w) na keiki }
a WAIAKEA o }
Honolulu i make aku nei. }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU NA mea kuleana ma ka waiwai i oleloia maluna iho nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kekahi ano e ae. Ua noi mai o Kaolele, ke kahu o na keiki a Waiakea i ka Mea Hanohano R. G. Davis kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e hooiaio i kona moo waiwai, a e hookuu ia mai kona oihana aku. Ma wa la Poalima, oia ka la 14 o Aperila, 1865, ma ka hora umi o kakahiaka, e hooloheia ka pono a me ka pono ole o keia noi ana.
L. McCULLY, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 13, 1865. 172-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI AU E KEAKA (w) e hooiaio i ka Palapala Kauoha a KUHAULUA (k) o Honuaula H. I., i make aku nei : Nolaila, ke hoikeia'ku nei na mea a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 1 o Aperila, M. H. 1865, ma ka hora 11 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia noi ana mai, a me na mea kue e hoikeia mai ana.
A. M. KAHALEWAI, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Mar. 10, 1865. 172-3t
OLELO HOOLAHA.
U A NONOI IA MAI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, e Napela (w) e hooiaio i ka Palapala Kauoha a KEAWEOLU (k) o Lahaina, i make aku nei. Nolaila, e ike auanei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 28 o Maraki, ma ka hora 10 o kakahiaka, e hooloheia ai ka oiaio oia noi ana mai a me na mea kue i hoikeia ma Lahaina kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI. Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Mar. 8, 1865. 172-2t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA KOHOIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo i Luna Hooponopono no ka waiwai, a i Luna kakau hoi no ka Palapala Hooilina o Michael Nowlien o Keupukaloa, ka mea i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ina ua aie lakou i ka mea i make, e pone e hookaa mai lakou i ko lakou mau aie mamua o ka la 15 o Iulai e hiki mai ana. O na kanaka hoi a ka mea i make i aie aku ai, ke kauohaia aku nei lakou e hele mai imua o'u e hoike mai i ko lakou mau bila.
P. H. TREADWAY. Lahaina, Mar. 9, 1865. 172-4t