Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 40, 5 October 1867 — Ka Hoikeike Nui ma Parisa. [ARTICLE]
Ka Hoikeike Nui ma Parisa.
[Na Ed€na Dcan Procior i kaknu ; ionuhua mai ka iSW Yori- lniiepend**t— 14 KuoWoa Nu loka." He m«a kem ik* palapali i boop«kat?i e makoo i kela hebedoma.] Faeisa. lUM? 29, 1567. I ka L?.*na Hoopuma : Ua holo pono ka hana o ka Heikeike Nui. He maa hemahema liilii no i ikeia piha e kekAhi poe. aka o* loiloi maoli p>iha ka mea; hoopohaia i ka nui loa o n* mea ku i ka roa-1 halo. Aole no he naoi ioa ke ano owaho os ka ha!e nui—L»e pohaku haekaeka me ka ; ponaia ma na kihi ika piio.— aka, ua ku i loa ke an« o ka hale i ka oihana o ua hale | !«, a, no ka mahele maikai ioa ia, aoie no e ] pohihihi ana i ka malihini. .M;t ka nana ] mu;i i ke ku i paiia oa maopopo na aianui! holo puni a pau i ole e hiki i kekahi ke lalau | i kona makaikai ana mai ka poai owaho, kahi i hoikeia ai na mea i hanaia me ka hao | a ke kifa, a me na mekmi, a hiki ioa i, ka eiwa o na poai oia ka mea maloko loa j '<ihi i hoikeia na kii maikai i penaia. kahi : hoi i hoike ai kela aina keia aina i kana , mea i manao ai he nani loa. He rnea kupa- j naha loa ka pa holoholo hoonanea (park) e poai puoi ana i keia haie, he 54 mile ka loa huiaajKiu o na alunui o ua pa nei, me kona inau iaau malumalu, me kona mau pua naffi, me kona mau kahawai uliuii n>au, me kona nmu hale (nalumalu iealeu, a me na hale ; loie no hoi ; he mea paha keia e kahaha ioai ai ka maiihini, oiai, he mau malama iho nti, no, e waiho oneanea nna ia wahi, i kahua • paikau uo na koa o ku aupuni, a pau Loi ka 1 Hoikeiku Nui, e hoakea hou ia ana no e like!
me konn ano l.ahiko. Ua iike palm k"in hnna rne na me% i ololoia uiu na kaao o Arabiu no k-t liaie Alii o Aleiiina, u me koiw Kuikui M.uia, oi;t palia ka eieu n me ka noiau o Fnrani. 0 ka meu nui e muhaio ai ka makaikai, oia no no kanaka i okoakoa mai, na lakou i iioomakaukauii keia Hoikeike. Me he haie holeie nui ia o PArisa i keia vva, me he haie hookipa la, a uu konoia mai na iahui o kn iionua holookoa. Ua akoakoa mai na hoa hookipu, mni ke kulana Aiii a Haku Aiii, me ko lakou iaiani kaa mahu kuikawa a me ko iakou uuiii uiii, a hiki ioa i ke kulaini liuahaa o na paohana a me ua iopa o ka aina i hoio nui mni i ke kuianukauhaie e waiho hulali nei, innluna o na kaa hao, i hooemi lou iu ai ka uku i mea e hoowalewnie mai ai iu iakou. He tausani a tausani poe Farani, mai na wnhi kuaaina mai akahi 110 u iieie mni e ike i ko iakou cnpitaia, a o lakou paha ka pee i ieaiea ioa i ka holoholo makaikai. I.Cia iiio nei no kuu lohe ana i kekahi Oleiu E, (he kuene ia ma keia lioteie, a ua mukemake iou ia na Oieio E no ko la* kou makaukau mu nu oleio he nui wale, a 110 ko lakou ano mikioi,) o kekahi o ua Oieio l'i nei ka'u i loiie ni e hai ana, i ka haie kaa maiiu (ciepot) aku la ia, i kii aku i kona makmihinu e hele mai, a no ka nui ln*l O «»» oliuo 1* o Unnn liuli ntiu n lona un mnkunliine nri. (na ua makemake kekahi kanaku e iilo i )unn hookipa me ka mahaio nui i;i, elua mea pono in ia—o ka haie maikai, nme ka wuhine maikai e noho poo ai inaluna o ua haie ia. oka Nnpolionn mau pono ia, nua i iona ni i k«in wa—o kona mau Haie Alii i hoonaniia nmi nei e Fanini iloko o keia mau haneri mnkahiki i hnifl aku nei,a he wahin§ Alii ia ia na ano mnikni n me na hanohano he uui wale. Ua iiui ma ua Alii Wahine nei k<> nno o ko Farani ma ka ike una i na mea kohu. o ke uno huaheo o ko Sekotia kaiknmahine, a me ka pnlupalu nohenohea o ko Sepania. Aoie paha noho aiii e ne o Europa inia keia mnu pono nui. Ua ike o Farani i keia pono nui, a un oluolu loa i ka haawi liain no keiu hookipa aiii. Ua hele mai na Moi Kerituuio o Europa, a me ku Moi Maho* ineta o Aigupitn, ua noho i ka ahaaina o keiu Moi, a ua hoi aku nei, a ke kali nei o l\iriwi i ka Su!etaua. Ke kaMikau nei paha o Eneiani, no ke ano hele oie ma ke akea o kona Moi Wahine, e hui nei me kai.a ohana ma Baiemornla, a na Forani wnle no ka hanohano nui i ikeia o keia makaiiiki.
He mea hooleaiea pahn i ka malihini e nuho inu kekahi kihi kaawale o ka Hale Hoikeike a e makaikai mau i ka poe e hele ana. O n%Furani o Parisa, oia ka mua, na kamaaina, ua n:\huij ma ke ano o ke kt\ona, a ua kamaaina loa ko lakou komo ana mai a me ko lakou hele ana iwaho, a me he la ua manao lukou he poe kiekie loa lakou, a he poe haahaa na malihini a pau. Aia no hoi na Farani kuaaina, he poe alii no kekahi 0 lakou, i akoakoa mai mai ko lakou mau honu? hale alii e hoolealea ai ma ke kaona ; a me ka fK>e lopa no kekahi, na elemakule, na opiopio, na wahine o Noremanedi, a me Bitani, me ko lakou palekoki, epani nui, kihei lulii i pine paa ia ma ka a-i, papale nui keokeo ano e nahenahe oluna o ke poo. Aia no ko na apana Hemu ua haalele lakou 1 ka aahu o ko lakou mnu kupuna, a no ka liilii o ko lakou mau papale ua like no me he poe lede la ; aia no hoi ka poe i hoopalauia a e hoopilipili ana paha e paa no ka lima o kahi ) kekahi; »a un maka o keia poe kuaainu ; na aahuia na kane i ka palaka ahina* hina e iike me na mahiai o Nu Enelani, a i ka nana'ku ua leaiea no iakuu a pau, aole no lakou i kuko aku i ka hanohano o ka poe i aahu i ka lole paina a me ke kilika, ua oluolu lakou i ka noho haahaa ana. Aole he uui wale :ia helehelena iuaikai o koFnr.ini wahine, ma ke akamai o ka hai«i jna a me ke kohu |>o/io o ka aahu ko lakou oi.
t;« iiko pu paha ka iiui o na Eneiani a rqe na Amerikn i hele ihai, ke heiuia. Hoo« kahi no Ano kamailio, aka, aole no i kuhihewaia k-A Euehui a m.uiaoia hc Ainenka»
no ke ano okoa ona heieheiena. Ua aloha : ioa makou ia Enelani. Aka. e Aieb:ooa! heaha la net ano kuaaiaa ioa o kera mau kaikamahine »u. Iko lakoo akoa- • koa ana maanei, me he puulu kamalii wahine h akahi «o a ike i ke kaona. Ma ka ike i m mea naauao ua oi iakou, ma ka hoaahu ana nae ia lakoo iho, ua ane hawawa ioa. Ka mea keta i maopepo ai ka wahine o Enelani, o ke ano o kona aahu, me he ia 'akahi oo s weheia mii ka pahu iole ae kahi | i waiho ioihi ai ua aahu la t me he la paha ; ua hoio ma ka moku a akahi no a pae iuka. ; He nui ko lakou mau mea gula hoonani, he }kohu oie nae. Ua ike au i kekahi wahine | Eneiani ma Felorenika, eiima ona pine umauima, i kau lalaai ia mai kona a-ikaia a hiki I i ke kaei, o ka mea nui loa maiuna, a ma- | luna iho ke kauia a i gula. Ua mahalo nae ,au ia iakou no ko iakou makau oie, he heie j mai no a na Holele nui, a aahu no i ka iakou | mea i maoao ai he maikai me ka ninau oie ; ua ku paba i ka mahalo o ka hapa nui, aoie ipaha. Aaa mahaio no hoi au i ko iakou hahai oie mamuli o na ano hou, e iike me jka hoopiii \vale o kekahi poe. No ko iakou | puni paha ina ano Ker?tane waie no. Ua loua no kekahi poe o iakou i kohu ko iakou ano, a ku i ka hanohano, aka he poe iakou no na kuiana kiekie loa, i iako i na mea a pau o ke ao ana,a i ole he poe ua noho loihi | mu na aina e, a ua ioii ioa ko iakou ano. O na kane Enelani, ua nana lakou i na | mea a pau me ka maka loiloi iki no, aka me ku makemake e mahaio i ka hana o keia ! mau hoa pili o iakou. Ua mahalo ioa au i ka nui o ke kino o na kane o Eneiani, a me .ka hanohano o ko lakou heie nna. A ke I kala aku nei au i ke ano kohu ole o na waI hine, ke iilo nei ia hoi iakou i poe makua|hine, a i wahine n*> ka hanauna o ia ano. O ka poe o Eneiani, aoie kanaka makua ! koke, a aia no a nui na makahiki o ke ola ana, alaila hoomakn pono ke ano kanaka makua. Ua like lakou me na nua (niu p..ha) e kau loihi ana ma ke kumu me ke oo oie. Aia paha a kanahiku makahiki loaa ke ano ku i ka mahaloia u ka wahine !
0 na Amerika—o ko lakou inau mea hoikeike he hapa no ka nani, aka o na wahine o lnkou paha ka oi ma ka maikai, a ua ano kohu no ko lakou heie una. ona kane, me he poe i maa i ka hana Inkou a me ka iawelawe hana, a me ka heie ana no hoi ma ke akea, aole ano kuaaina. Ahe maopopo loa ko iakou kamaiiio, aole hoopalale e iike me ko ka Eneinni. oka poe Oielo E o Gereinenia, he poe noiio niaiie inkou, me he iu e noonoo mau anu, me he ia no hoi uu iike ko iukou kuiana me na kanaka e ae. Oko Viena mnu wahine no hoi kekahi i mahalo nui io. Aole i iiiki ia'u ke heiu pakahi i na iahui a pau i hoouna mai i ko lakou mau eiele. Aia no na Italia a me na Sepania poe iauoho a mnka eleele, aia no na Dane a menaHakini he poe ehu, aia na keiki o ka Aiapa a me ko nu J J irini; niu no na kanaka o ke Aupuni i'ili Lani, ine na maka Pake me n« luuoho ioioa, a me na aahu 01010 o iakou ; aia ko Inpana me he ia ua komauina ioa lnkou iwaena a na iahui o ke Komohana ; aia ko Mekiko me na pnpale mniumniu ; ko Helene me na papalina nohenohea ; ko Areminia me ke nno kanikau o ko ka Hikina; aia kolniu, ko Aigupita mai ka muiiwai mai o Niie ; ko Alegeriu me na wawae iiiulauia 0 iakou a me na aahu keokeo a ine na kihei 1 owiliia ina ke poo. me ko iakou inau kumelo o ka waoakua ; ko Tureke me ka papule huiuhulu ulauia, me na maku huhu ; aka aohe hooknhi wahine mai ke Aupuni o Tureke: aoie hookahi wahine i uhiia kona mau inaka i ke kihei lahilahi, i hele mai e aloha i kona mau hoawahine mai ke Komohana mai, a e hoike i kona kuieana maioko o ka hele imua o kn honua. Aka, e ike ana pahu ka Moi o Tureke i ua liunu o keia hnpa o ka honua, ke hiki mai ia,;\ e iiio ana paha ia i mea e pono ai kona aina.
. Na Pekikala.—He 15 na hnneri maka- ! hiki i hala r-ku nei, aole i ikeia l<» penikaia 'he inen knkua ; o ka inika n me ke pohe , \vale no na inea i maa i ke kakauia e na ka|naka kalepa a me ka poe knkau moolelo. (Ja ike inua ia ke kohu penikala (Plumbago) !ikals o na keneturia ( a ika makahiki 1565 | i hanaia ai na penikala mua. He mau ma- | kahiki he 10 i b*!a aku nei, loaa ka penikala inno maikai ae, ma ka awili pu ana me kej kahi lepo ano palolo, a ua laha hikiwnwe ae •: ka hanaia ana o na penikala ma Farani a me I Enelani. I ka makahiki 1760 i loaa mua ai !ka Haie Fabe (Faber House), ka hale hana Ipenikala kaulaua o ke ao nei, ina ke kuiana- ! kauhale o Seteina (Stein), a ua hnhai aku jkana keiki> o AnaHona Welihema Fabe, ma- | hope o knna oihana. Ika makahiki 1539 ' k> mo ne la ke keiki a A. W. Fabe iioko o ia i • ! ; hana hookahi, a ma o na la i loaa ae ai ke 'ano hou o na peni kala maikai ioa e kakauia ! nei i keia wa. I # Ka Hoakai akk Suletana o Turese.— I I ko ka Suletana hele ana iho nei ma kana i j huakai hele i Parisa i kn malama o lulai, he i i 500 ka nui o ka poe i uka!i pu me ia ; 300 Ika nui o na wahine, a he 15 ho> mau poe i poaia, ame kekahi poe e ae. Mahea la keia ] | poe i noho ai f —maloko no paha o ke Tuiieri, i !ka Hale Alii o Napoliona, me ko iakon Su- ' lelana, aple hoi mnkou i haiia mo i e ka Mo- ! n€teura o Famni; a īna ilaiia lakou, ua piha • : u maoli.
' Oka uui o na makni ma ke ku?annkauha!e o Parisa, he 5,700» a o ka nui o na \ daU i liio no lakou, hc umikomamakolo mi-j liona faraoi, oia bo>\ be miiiona eonol haneii Momni d«la. i