Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 31, 1 August 1868 — He wahi moolelo pokole o ka Oihana Misionari ma ko Nuuhiwa Pae Aina: e Rev. L. Kamika. [ARTICLE]

He wahi moolelo pokole o ka Oihana Misionari ma ko Nuuhiwa Pae Aina: e Rev. L. Kamika.

La hoomakau keu oihana i ka. malahiki 1563 e ka Ahahui Mtsionafi H*vraiī ? a ® kc I noi ana mai o .Mikuunui, kekahi ali» ao Fa-j ?uira. . \ Elua Kaho Ekilesia. a elua Kuraakab.' aie ka lakoa uiau wahioe k& ī hooanaia i; kmoh), oia hoī o Kev. J. Kekeia oc kaoa| vvabi»e r Rev. S. Kauweaioha tne kana wa-| hine. J. W. Kaiwi me kana wab:oc f a me| L. Kuihelani mc kaoa wahioe. Ua h-ie pu me iakou kekahi hsoie o Mr. J. BikaDele, be kamana no īa, ua manao oa e kokua aloha ia iakou ke loaa ka bana kupono ieia. 0 Kev. B. W. Parcka ka eiele i hele po, a kokua ia lakou e hooioaka i ka uobo aoa, a roe ka hana aoa iwaena o keU poe naaupo. Ua hooUmaiiniaia ka moku BeriUoia kia! eiua o "Royalist" kooa inoa, Kapeoa Har«l r»s, no na daia elua tausani e iawe i ua raau Misionari ia, a me ko iakou oia makahiki i Fatuiva, d niaopopo ko iakou noho aoa iiaiia, alaiia, e hoi bou niai i ka eieie i Honoiuiu nei. Da hoio aku iakou i ka ia 16 o lune, (via Tahaiti) a ua hiki aku i Patuiva i ka ift lff? o Augate, eiua maiamaa tne ua ia kdk he umi i ka holo ana iiaiin. Ua hoonoho pu ia iakou a pau ma Oomoa ma ka aina o iMatuunui, a ua noho pu iakou malaiia i na makahiki ekolu a keu ae. Ua ao iakou i kQ iaila oieio. A ua hoomaka hoi iukou e ao aku i na kannka i ka oieio a ke Akna, a ua malauia hoi i ua haiawai] Sabati. 1 ka makahiki 1356, ua hooiimaiimaia ka i moku '• Keoni Ana " (40 tona) Knpena Tei?ar e lawe i ke ola makahiki i o iakou Ja, o Rev. L. Kamika ka elele. He 36 na ia e holo ana i Fatuiva, ua ku ka moku iiaila i na la he uini, a i ka hoiana mai he l ina la. Elua kauaka ka i komo iioko o ka Ekaiesiu ma Oomoa ia wa, a i ka maiama o Augate ua inake kn wahine a L. Kuaiheiani. I ka makahiki 1557, o ka moku " Hoku Ao," Knpena Moa ka i iawe i ko lakou ola makahiki i o lakou ia. Rev. J. S. Emesona ka eleie. Ua heie ia wa o Rcv. A. Kaukau me kanu wahine e huipu me ka poe paahana. O INamakeha keknhi alii me kana wahine, a me ka iaua kauwa, a me J. £. Kamaiani (Ciiambcriain Esq.,) oiakapoei! heie ohua. lioko o ko iakou halawai ma Hanahi, ua hookahunaia o J. W. Kaiwi e hai aku i ka olelo a ke Akua. Hookahi kanaka ka i komo i ka Ekalesia ia wa. 1 ka hoi ana mai o " Hoku Ao," o Mr. Bikanele iaua o Kuaiheiani ka i hoi mai. I keia launa ana ma Honoiuiu nei, ua hookahunaia o Mr. Riunnoie a iilo oia he lala maoli no ka Ahahui Misionari Hawaii. 1 ka makahiki IS6S, o ka 44 Hoku Ao," Kapena Johnson ka i holo aku, a he 40 ko lakou nwu ia a hiki i Fntuiva. 0 Rev. A. Hihopa ka eiele, oia ka wa i hele hou ai o Rev. J. Eiekneli iaua o L. Kuaihelani me kana wahine hou. Ua hele hoi o Paulo Kapohaku a me L. Kaiwi, a me ka laua ! nuiu wahine e hui me na Misionari ina kela j Pae Aina, Elima kanaka ka i konio iioko | 0 ka Ekaiesia ma Oomoa. | A hoi mai ka moku, o Rev. James Keke- j ia a me kana keikikane, o Hunneweii ka i ! hoio ohua mai. I 1 ka makahiki 1539, o ka "Hoku Ao," j Kapena Brown ka i hoio aku. No ka hele j hou ana o Rev. Kekela, nolaiia, aoie eleie 1 okoa i keia makahiki. ! A hiki aku iakou i Oomoa, ua !ohe o Ka-! pena Browu ua iii ka moku okohola "Twi-j iight" kpna inoa, Kapeua Haihaway ma! Hanamenu. Nolaila, holo koke aku oia j iiaiia e kokua i ka poe piiikia. He S1 nai la o keia hoio ana aku a hoi hou mai i Ho-; noiuiu nei. k 1 ka makahiki 1860, i ka la 2So Feberua-| ri ka hoio ana aku o **Hoku Ao," Kapena; Browu a hiki aku i Tahuaka i na la he 24. j Rev. T. Koana ka elele. Ua iauna akuo| Mr. Koana i kahi o na Misionari ma Tahu-| aka, ma Hivooa a me Fatuiva. O ko iakou | halawai mnkahiki, aia no ia ma Hanniapa.i Eiua mea ka i huipu me ka Ekaiesia ma ! Puamau i keia makahiki. He 77 na la o I %, Hoku Ao" i kooa hole aua aku a h0» mai | 1 keia makahiki. j I ka maWahiki IS6I, eia ka iima o ka bo-1 lo aua aku o "Hoku Ao," noC. W. Giiiett! ke Kapena,a o Kauka Kulika ka elele. Oia ka \va i hoio aku ai o Z. Hapuku me kana : wahine e huipu me kolaila poe Misionari. | Elima kanaka ka i komo iioko o ka fitfiile- i sia ma Ooiuoa i keia halawai inakahiki. Ua kahea ka Ahahui Misiooari Hawaii ia Paulo Kapohaku e hoi mai i keia wa no kp-: na pilikia makapo, a hiki ole iaia ke hele 1 0 a ianei maluna o koiaila inau paii. A ua hoi mai no iaua me kana wahine. O Rev. | James Bickneil kekahi i hoi mai i keia wa. : Aole iiuliu, a ua paiapaia mai oia, e noi ana ' 1 ka Ahahui Misionari e hookuu iaia mai keia oihana aku. A ua hookuu ia no e ka AhahuL I k* makahiki 1862, eia ke ano o km hob j ana o ka "Hoku Ao" i ko Nuuhiva Pke Aina% oC. W. UīHett ke Kapena, a o Rer. D. Baiauioa ka elele. O G. W. Laioha mei kana wahine ka i hele e huipu me ua Misio-' nari i ka lakou oihana. Hookahi kauaka j i huipa me ka Ekaiesia i keia wa. ; Ua kaheaia o 1«. Kaiwi e hoi mai t oo ka • mea, ua haaleie kana wahine iaia a ! laua mau keiki. Ua kaheaia hoi o Rev. L. Kuaihelani e hoi roai % no ka mea, ua hema-! heioa oia ma ka oihana Misionari. | l ka makahiki 1563. i keia wa, ua tooiima-!

im s * ka Papa Hawaii ik i raoku kīalua i kt M3nuoka.vas.** Kapeoi Bent e lawe i ke i o iakou b, a o Rev. B. W. Pareka ka e!e!e. He 45 na h oua moku »a ī kom ho'o ana mai Honoiulu nei aku a i Uapou. I keU makahiki, 1.000 kanaka ka i pau i ka inake ī kn mai puupuo iiiiii m* Nuuhin ; a 500 hoi ma Uapoo. Ua kukakuka pu ka ele'e me na M:sīonan, a ua hooholoia ka manao, aia a hiki mai ka makahiki 1565. a.'aiia. e lawe hou i ke ola makahiki i o Ukou !a. 1 ka makahiki 1565, o fct -Hoku Ao** Kapena James ka i holo i keia wa. Ka Mea Hanohano loane li ka eieie. He 30 oa la a hiki i Uapou. O Kev. J. Bicknell ka i heie ohua, a i kooa hoi ana mai, ua iawe aiai oia i na kanaka \uohiva he iwakaiua, me ka manaoe ao aku īa lakou i ka pono o lesu Kristo; i makaukaioi auanei lakou e noi hou i ko iakou aina hanau, e ao aku i ko lakou poe kanaka ī ke ola ma o lesa Krisio ia. I ka iuakahiki 1967, o ka "Hoku Ao Hou" Kapena Binarnu ka i lawe i ko iakou o'a makahiki: Rev. T. Koana laua o Rev. B. W. Pareka na eieie. Miss C. P. Pareka, Miss M. O. Kekeia, Mr. B. H. Naglc a me na kanaka Nuuhiva eiwa, oia ka poe ohua. He 35 na ia a hiki i Uapou, a be 2 1 na la 0 ka iauna ana me na Misionari ma keia Pae Aina/ 1 keia wa, ua hooknhunnia o Mr. Z. Hapuku ; eha Ekalesia hou ua hoomakaia, kekahi ma Hanavavr me na kanaka eiua, kekahi ina Atuono me na kanaka ekolu, kekaiu ma Hanamenu me na kanaka he umi. a o kekahi hoi Hakatu me na kanaka ewaiu. Ehiku ka poe i huipu me ka Ekaiesia ma Puamau, a he uinikumamawaiu ka i huipu me ko Oomoa Ekaiesia. O ka huinā pau loa i komo iloko o keia mau Ekaiesta mai kinohi mai he 62 ; —a eiima o lakou ua pau 1 ka inake, koe 57 e o!n ana me ka hihia ole. 1 ka lUHknhiki IS6S, o ka "Hoku Ao Hou," Kapena Adolph Tengstrom, a o Rev. L. Kamika ka eiele. Ua holo mai Honoluiu aku nei i ka 26 o Maraki, a ua hiki i Ua pou ikaia 1 o Mei, he 36 na la. O Samuela Kapaha he kanaka no iNuuhiva ua iiele ohua. Eia kekahi mau hoailona o ka ulu ana o ka gono ma ko Nuuhiva Pae Aina, i keia makahiki i haia ae, eono na luakini hou i kukuiuia, a o ke kokua aloha inai o kanaka, ua like ia me na dala hookahi haneri me kanakolu. ($130) He kanalima na kanaka i bapetizoia, a huipu me na Ekaiesia. O ka huina pau ioa i keia wa mai ka hookumu ana mai he 112. Eono o iakou ua pau i ka make, a ehiku ua kapae ia, koe 99 e ola ana me ka hihia ole. No ka nawaliwnli o Rev. J. W. Kaiwi, ua hoi mai oia e lapaau, a e hoomaha i hookahi makahiki. He umikumamakahi la me ka hapalua o ka la o "Hoku Ao. Hou" i kona holo ana mai mai Uapou mai a hiki i Honolulu nei.