Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 10, 5 March 1870 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ua HOI MAI A KA NIU–Ua hoi mai nei ka @ o ke kulanakauhale alii.  Aole hoi  ke m@ keia mau pule aku nei ke puanuanu. 

 

     Ua make iha nei o J.W.H. Kau@. E@ , ma ka bome o Hoo. Iona Kape@ i niake. a ua kanuia kona kino kupapau a ka pa Iiina o Kawaiahao.  He lolo kana ana  akamai, a ma ia hana oia I hookaulaoia a kona inoa. 

 

    Ua iohe mai makou, e hele kaapuni @ ka Lanakanawai Kaapuni o keia moku@, ma kana huakai kaapuni no ka hookoko'o ana i na hinia i hoopuia mai imua o ana Aha, a e noho aua nia na wahi a pau i @ko in e na Lunakanawai.  I keia pule aku @ e heie ai. 

 

    KA HALE HELE O HONOLULU.– Ua ke aku jmakou i keia mau la, ika pu kiekie a hikiawe loa o ke kapiliia ana o ka hale bele hou, I hoowakaukauia no ka pomaikai o ka heluhelu o na puali kinai ahi o keia kulana@. Aia no ia ke ku nei mawaena o ka @ o ka Helu 2 a me ka hale o ke kaa@ na @ a me na maukau. 

 

    Ua lohe mai makou, ua malamaia he @@@ ma kekahi o na kahuna lapaau Hawau i boopaua no ka laupaau ine ka palapala oie, oia o Waiwai, nulaila, e nana pono ka Papa O,a Hawaii i na he pono ia a he hiki paha ke @ kana mau hana e ka lahui @@@, oia i oia e u a hai kanwai nei. 

 

    @ KA A NALOWALE–Ua mahuka mailoko aku o ka Hale Paahao ma Kawa, ka @ Honolulu nei, a ua nalowale a hiki i keia wa. La hala paha nia kahi e, a ua inake paha. Ua hooluha ae ka Hamuko, e u kuia he ka@  @  @ maoli i kekahi mea a mau mea @ e hoike mai i kahi e pee nei o keia @. 

 

    Ke kena "ISABELLA" no FATCHIVA.–Ma @ o keia bebedoma, ua haalele mai kela kaua maluna ae i keia awa, a ua holo aku keia i na mokupuni o Fatuhiva, malalo o ka @ ana a ka Papa Hawaii, e lawe i na lako no na misionari Hawaii e noho la @ o na mokupuni eha o ia pae aina. Ua hoopihaia a hoounaia aku la ka moku no na @ e hiki ai ke malama ia lakou no na makahiki @.  Aole he elele i holo aku maluna o keia moku no ka makaiai ana i keia @ @. E hala ana paha ekelu mala@ ma ka holo ana a keia moku kuna a hoi @.

 

    No NA OLELO HOOLAHA. – Ke koho nei ma@ i ka lehulehu, ua hooponopono hou ia ka @ no na olelo hoolaha o ko kakou nei makoa i ka lehulehu, ua hoopono no hou ia ka uka no na olelo hooalaha o ko kakou nei nupepa, a na ka lehulehu makemake e hoolaha e hele mai e hoao i ikeia. Ke hoopuka mau nei makou i kela a me keia pule i na nupepa he 2350 a keu, a @, c ike iho @oukou e ka poe makemake hoolaha, aole nupepa nui e ae e like me ke Kuokoa e puka mau nei i kela a me keia pule, a e beluhelu nui ia ana in a na wahi a pau o keia aupunia hala wale aku i na aina e.  Ke au nei makou e hoole, aohe pepa pule ma keia kulanakauhale i hiki aku ka nui e like me keia, a @ makou e kono aku nei, he makepono ke hoolaha ma keia nupepa, a he nupepa hoi keia i heluheluia e na mea a pau.  E hele nui niai e ikeinaka no oukou iho.

 

KA HALAWAI A NA KAHUNA HAWAII – Ua

Iohe mai makou, ua akoakoa ae na kahuna lapaau Hawaii no lakou ka huina i hiki au i kr kanaono paha ma ka hale kula ma kawaihao.  O ke kumu nui o ko lakou halawai ana, o ka hoopii aku i ke kuhina kalaiaina, e noi ana e hoike mai i ke kumu i haawi ole ia ai na palapala ae lapaau i na kahupu Hawaii, i hoikeia e ka Papa Ola Hawaii i na malama loihi i hala, a ua aponoia e ia Papa. Ke kanalua loa nei makou i ka pono o ka haawi ana i na palapala ae lapaau i na kahuna elemakule, i hiki ole ia lakou e loalama i buke moolelo no na mai ana i lapaau ai.  a i ola mai ina kana lapaau ana a make aku paha. no ka mea, o ka hapa nui o keia poe elemakakule, he poe no i maamaa ole ma ke kakau a i naaupo hoi ma na huahelu No@@, aole he mea pono e wikiwiki pupuahulu ka hana ana, aka, e akahele no. lohe mai makou. i ka hoikeia ana o kekahimau kahuna he lehulehu imua o ka papa ola hawaii, ua ninau wale ia no ma ka ike i ke kakau a ua ae mai lakou. Ua kakau mai lakou. Ua kakau mai kekahi poe o lakou i na inoa ponoi iho, a malaila i pianao aku ai ka Papa Ola Hawaii ua akamai i ke kakau. Ua hoikeia hoi ma na laua lapaau a ua haiia mai.  O kekahi kumu kanalua, aole na lala o ka Papa Ola Hawaii he mau kahuna lapaau, a pehea la lakou e hoomapono ai i ka mea a lakou i ike ole ai. E nana pono i keia i pono ai, oiai, o ka meanuu i kahuna.  o ka laukua wale aku e akea ai. 

 

NA LONO MAI EWA MAI–Ua lohe mai makou, ua hoounaia mai kekahi palapala i ka hupepa ke Au Okoa mai Makua mai, i ka@ e kekahi kanaka i ku i ka Auhau, a e hanai mau nei i ke ola o ia nupepa ina ke ano palapala, ika. ua puka ma kekahi ano e ae. Aia maloko o ia palapala e hai ana, ua hoopauia kekahi lunakula paipai ma Makua, no kona koho ana i ka balatoa o J. Komoikehuehu ; a @ ua lunakula la nana i hoopau, oia no ka Lunakula o ia Apaua, ka mea iaia ka mele@ ana i na haku elua.

 

–Ua lohe hou ianai hoi makou, ua ninau a ka Lunakula e ke  Kahukula Nui, i ke kumu i hoopauia ai na kumukula ekolu o Ewa mahope iho o ka la koho balota in a Ewa, a ua hai mai ua lunakula la he elua mau kumukula i hoopania no ka oni, a he hookahi no ka ike ole o na haumana ma kana ao ana. I ko makou lono ana i keia hai ana a Kapilimeaiki, in a he oiaio, i ke Kahokula Nui. ua ninau pono hou makou me ka manao ua hewa la ka maoku hoike ana, ake. ma ia ninaninau ana, ua hooiaio loa ia mai e like me ko makou lohe mua, hookahi o na kumu i hoopauia no ka on a a no kahi meea iloko, a he elua me ke kumu ole.

 

–Aohe no i liuliu iho, hiki hou mai ana no ka lono mamoa iho o ka la balota, ua hoouna aku la ka Lunakanawai  o Ewa a me Waianae i kekahi mau omole rama, i kekahi kanaka nui a kuonoono o Waiane, me ke noi aku e hoohuli i na kanaka malalo o ua kanaka nui la, e koho i kona balatoa ponoi. Aohe i maopopo ia makou ke kumu o keia mau omole rama i hoounaia aku ai'i ua ka niaaina nui la o Waianae. He makana paha mai a ia aku, a he  uku kipe paha ? Ke manaolona loa nei makou, ua pololei ko makou lohe no keia mau mea, a  ke ninau nei i ua mea hooko kanawai lam he kupono anei iaia e hooko i na hoopai ana a na kanawai maluna o ka poe hana hewa, in a oia pu kekahi e lawelawe ana me kona inau lima hawahwa e like me keia ? Aole makou i hoopuka i keia me ka manao e hapala wale ana maluna o ko makou makamaka, aka, makemake makou e hoopololei oia i kana hana, i hahai ai na Hawaii malalo o ka hoopono a me ka pololei. O ka wa keia a kakou e hoopololei ai i ka kakou mau hana, o hilinai ole ia mai no auanei kakou . E au e Hawaii, ua kahi ku ka la , nohe pouliuli i koe.

 

KA AHAINA HOOKELAKELA MA KAPUUKOLO. Ma ka Poaono aku nei i hala, ua haawi ae o Miss Nohea, kekahi o na kaikamahine papa o ka aina o Kaneohe. I ahaaina nui maluna o na pohaku papaakea o Kapuukolo, e like me ka hoolaha ana ma keia nupepa. I ke kakahiaka mawaena paha o ka hora umi, ua puka ae he huakai i kahikoia i na nahu ano like mailoko ae o kahi ahaina a pii aku la ma Alanui Maunakea a hele ma Alanui Beritania.  Ua hoonohohia ka huakai e kekahi inau luna o lakou iho, me ka hookomo ana i ke kaikamahine nona ka la hookahakaha, a i kahikoia i ka lole silikia keokeo nani, me na apo lima gula kumukuai nui mawaena o ka huakai, a me kekahi mau kahili e luli ana.  Ua laweia kekahi mau kahili e luli ana.  Ua laweia kekahi mau kahili elua e haawi makua uia aku i ka ohana alii a Keohokalole, oia o Lilia, likelike a me Kalakaua ina Wasinetona Hale ; a mahope iho hoi ae i ka lanai ahaaina. I ka hiki ana i ka lanai, ua haawiia ka ia a ua hooneleia i kekahi hapa o ka poe i kaheaia e hele aku.  Oiai, e pupuou ana ke anaina. ua hoonohoia ka mea nona ka la ma kekahi hikee kiekie a nie kekahi noho iho la. Ua meleia mai he mau mele paonioni nana i ka wahine a kekahi lunamakaainana i noho iloko o ka ahaolelo, no kekahi mau hakukole. in a he oiaio keia, alaila ke ao nei makou e waiholoa i keia hana.

 

MAI KA PALAPALA MAI A J.W. KANOA IA D.P.AUMAI.– Oiai, aole i pau ae ka lihaliha o ka nune ana mawaena o kakou nei no ka malama maikai aole ia o na ola o ko kakou mau makamaka Karistiano e ao ana i ka olelo maikai a Kristo mawaena o na pae aina naapuo o Maikonaisia, ke hiki hou mai nei no ka lono mai a Rev. J.W. Kanoa mai o Butaritari, a penei no ia :

"Ke noce nei no ke alii pepehi kanaka, (Nakaiea, oia ka Mai nana i pepehi i na kanaka Hawaii ekolu i ka makahiki 1866) i ka inu rama. Ua lanahaakei loa no ka hoopai oleia o kona hewa karainua nui. Eia kekahi, ua pepehi hou iho nei oia elua, o kana wahine ponoi no a me kona hoahanau a ka makuakane hookahi, kaawale nae ma na inakuahine.  Iloko o ka wa on a rama keia pepehi ana, a pela no ka pepehi ana i na kanka Hawaii, iloko no ka wa ono rama. A ke oaka hou ae nei, e pepehi hou no i na kanaka malahini, ia wai la? la makou paha, a i na kanaka o ka hema mai paha? no ka mea, he nui na malihini e noho nei ma keia aina."

Ua hoounaia mai keia mau mamala olelo maluna ae ia D.P. Aumai, me ke noi pu mai iaia e hele kino aku e halawai me ka mai Kamehameha V. aka no ka houna e ana o ke Komite o na Misionariu i kohoia ma kela mau pae aina i palapala i ka Moi o keia ano, nolaiala, ua manao kela, ua ike ka Moi i ke ano nui o keia, a ua makemak oia e hoolaha ia ma ke Kuokoa, oia keia e hele aku la,

 

KE "AU OKOA" A ME KONA UWE WALE.–Ke kanaikau pu aku nei makiu me janupepa aupuni " Ke Au Okua" no kona nele i ka mea hou ole, e like me ia e uwe mai nei no ka nele a kapa mai, ua aumeomeia ka lakou mea hou e makou. E nana ko makou poe heluhelu i ka oiaio, a e kaana iho no lakou. Ma ke awakea Poalua iho nei, ia makou e hoi mai ana mai ka paina mai, aia hoi halawai iho la makou me D. Holoua he makamaka no makou i hoopakelia mai ke kai hoee o ka 1s6smai in a Honuspo, kau a i hoikia kona moolelo o ka lumilumiia ana e ua nalu ma keia nupepa. No ko makou mahui ana ua losa mau iaia he palapala e hoi ana ua ka pepehi mainoinoia ana o ke kaikuahine Kailipoui, e kona kaikunanae e Kai lihune opio nolaila ua ake nuakou e ike kino iaia a e ninau i ka oiaio. I ko makou halawai ana me ia ua ninau makou i ka oiaio a ia wa no koua hoike paka ana mai ia makou i ka palapala, a heluhelu iho la makou ike. Mahope o ka heluheiu ana ua noi aku makou i kona lokomaikai e hoolaha ma ko makou pepa ua ae mai ka on a nona ia leta, a oiaio no hoi ia makou no ka leta e paa ana. ku ae la no makou hele. a he hua olelo ka mkou i haawi aku. Aka ua pa-e mai kona leo e lawe ana i "Ke Au Okoa" a huli hou makou a ninau "Nawai i noi mai?" "Na kekahi keiki o ka hale pai" wahi ina o ka Lunahooponopono o "Ke Au Okoa" alaila he makehewa ke haawi aku i kamalii mamuli haule a poina nalowale oki loa. O ka Nupepa Kuokoa oia ka nupepa nui ma ka apana o Kau a ke heluhelu ia nei e na maka he lehulehu i hiki ole i ua nupepa la, e uwe mai nei  ke hoopapa mai Ua haawi laelae mai la kela me ka olelo pelu ole mahope iho I ke awakea Poakolu iho nei hoea mai ana i ua palapala la mamuli o ke a peupeu ikaika loa ana a ka Lunahooponopono Ua hiki mai kela i ka wa e hoonoho ana ka poe hoonohohua a nele iho la o "Au Okoa" hoi me ka wainaka i uka o wailani O ka "Ke Au Okoa loaa iho la ia e houpuupu ai" He kamalii paakai ole, paakai no ka makou  kino iho la na poo iloko o ka wai a walawala na l–m i luna.

 

KA LA WEHE O KA AHAOLELO–Ma ka olelo hoolaha a na Moi o kakou i puka ma na nupepa elua o ke aupuni. ua ikeia iho e weheia ana ka Ahaolelo o ko kakou aupuni in a ka la 30 o ka malama o Aperila e hiki mai ana oia ka Poaono. Eia iho ka olelo kahea Alii:

O MAKOU KAMEHAMEHA V,. MOI  ina ke Ahonui o ke Akua, o ko Hawaii Paae Aina:

KE KAHEA AKU NEI,

O ko makou makemake a me ka oluolu, i kulike ai me na hoakala ana o ko makou Kumukanawai ; e hoakoakoa ae na Hoa o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ko Makou Aupuni ma ka Hale Hookolokolo ma ka hora 12 awakea o ka Poaono, la kanakolu o Aperila i ka makahiki o ko Kakou Halu Hookahi Tausani Ewalu Haneri a me Kunahiku

Haawiia malolo o ko maokui Sila Alii nui ma ka Halealii Iolani ma ko MAkou Kulanakauale o Honolulu i keia la mua o Maraki M. H. Hookkahi Tausani Ewalu Haneri me Kanahiku, a i ka Ehiku hoi o na Makahiki o ko Makou Noho Alii ana. 

KAMEHAMEHA R.

Na ka Mai.

Kuhina Kalaiaina,

F.W. Hutvhinson

 

KA HANA APIKI A KE KANAKA HAWAII – Ma kekahi la o keia pule, ua kahiko iho la kekahi la o keia pule, ua kahiko iho la kekahi la o keia pule, ua kahiko iho la kekahi kanaka Hawaiian iaia he, waewae keokeo a hele ae la ma ka hale pai kii o kini e pai ia ai kona kii I ka hoao ana, aole no he kohu kupono, no ka mea he aiai loa ke kapu no laila ua haiia aku in a he kapa eleele kona alaila kuhi Puka aku la ua kanaka la a komo ma ka Hale Kuai lole ma nia o koke iho no o ka hele pai kii I Kona komo ana aku ninau mai na mea kuai i kona makemake hai aku kela he makemake i paa lole eleeleWainoia mai la i mua o ua hoa nei ka lole a nana iho la kela a ku i kona makemake nonoi aku la in a paha he mea hiki e ae ia ia i puka mai ai, aole oia i hoi i ka hale aka pii kokt ae laoia iluna o ka hale aka pii koke ae la oia linu o ka hale pai kii a oia oia r lena ana mr ka manaao r komo kapa a pai aku hiki mai ana ke kii i ua kanaka nei a lawe.