Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 30, 23 July 1870 — O ka Awa anei ka mea e lealea ai o KA HIAMOE? OKA RAMA ANEI ka mea e ikaika ai ke kino.? [ARTICLE]

O ka Awa anei ka mea e lealea ai o KA HIAMOE? OKA RAMA ANEI ka mea e ikaika ai ke kino.?

E ka Nupkpa Kuokoa k; Aloha oe:—■ Oa nui paha ka poe i hoike n>ai ;i ke ino io o nei mea he awa. aka, aole no paba oe e uluhua an» ke iohe hou aku. O ka awa, oia kekahi mea waiwai uui o Hawuii nei. n\ai ka wa kahiko mai a hiki 1 keia )a. Ika vva kahiko, o ka puni nui paba ia a ko kakou mau kupuna, o ka inu awa ; a rani laila mai ka mau ana a hiki ioa mai i keia au nou, a nolaila, ua mau loa ka inu awa ana iwaena o keia iahui. i ka wa aku mamua o ka hiki ana mai o na kukuna o ka malamaiama i Ha*ra?i nei, aole paha i manao na kupuna o kakou, he mea hew.i ka inu awa. noUila, ua hana ia* kou me k» leaiea palena o)e. Ala keia mea

hoi, ua lawe mai lakou i ka awa, oia kekahi kumu hana oka lakou lapaau. Penei hoi i akaka ai ; ina he mai ko kekahi kanaka, alaila, olelo mai la ke kahuna i ka mea mai. "he mea ka laau e ola ai, he ptxiwa-hiwa a me ka puaa," a pela aku. inu ke kahuna a ona ole, aiaila, inu hou no ; a peia mau no e hana ni, oka iii nae ke hele a nakaka, me ka oleio iho, "hunehune maikai na lima a pahee ka iii, a nani lioi me he maka j«oena makalii Im, ula weo na maka me he ka« naka luu kai la." Aole nae no ka lapaau io ana, aka, no ka lealea hiamoe wale n», A pehi wale no ka lapaau ana ioa ia ano-a hiki mai i keia manawa, me ka hoopuinpuni makuu ole. E pane mai paha auanei kekahi, *• Kuhihewa oe!" Aoie nu e kanalua ke pane aku, o kahi huluhulu awa no ke kumu lapaau a na kahuna Hawaii ; a iua aoie ia, ole loa e noho mai kahi aun»akua lapaau, aole loa no hoi o ola ka mai. Eia hoi kekahi ; aia ma na hale wiliko a ma na wahi e ae no paha, o ka hapanui o na kanaka, he inu awa wole no, a be uuku wale no ka poe manaoio hana, Ike kii ana mai o ka luna e hele i ka hana, "e kau ana no ke poo i ka uluna, o Welehu ka inalama." I pane mai ka hana oka luna, £• hele hoi paha i ka hana. Eia nae ka ia Ja, He mai au la. He buke nae ka ka haole e kope iho no kou niau ln, i ae ai oe he pilikia i ka hana a ka haole ; he pilikia ka hoi ko hoolilo i ka hapaha nui i ka awa, i kumu e iealea ai ka hiamoe ana. 0 ka rama, oia kekahi mea ino loa i ike ia ma Hawaii nei. He poe akamai ko Hawaii nei i ka hana ana i na mea ai a momona hi i rama, oia ka ipuhaole, ka ohia, ka hala-kahiki, ka papipi, uwala, ko, maia, ki a pela aku, i mea inu e ona ai a ikaika ho> ke kino ika hoolapa ana. Aole pnha i kapa mua ko Hawaii nei ia mea, "he wai hooikaika kino," aka, ika hiki ana mai hoi o ka lakou nei ae wai ulnula, kapa aku nae ko Hawaii nei, he "wai hooikaika kino."

Mahope iho o ka hiki ana mai o ka rama ma keia pae aina, ua heie nui na kane, wahine ma na hale kuai rama, a hui aku hui mai, "hui kalo ika nawao." oka hakuka ine ka uhauha ka mea i ike nui ia malaila, Mai laila mai ka hoomahui o na opio i ka inu rama a hiki mai i keia manawa, a minamina ole iho i na $2.50 ke iilo na ka omole rama hookahi.

Ma ke kulanakauhale o Honolulu, mn ka nana ana i na opuu hou, e hele wale ana

ma na alanui, me na helehelena hoohie, me ka manao oui e loaa kahi hapaha, haule aku ma Halehai, pa wahi kiaha, a o kona iho mua aku la no ia ma ia alanui, a o ka hope 0 ia, o ka holo i ke okohola, a laki ka moku, hoi mai me ka puu dala nui, a i o a ia nei, a i na kinhn rama hoi, oka puehu ae no ia. Ua ike nui loa ia keia iwaena oka poe holokahiki, ua lilo ka lei a me ka raina 1 waiwai auau no ia poe, me ke kaena iho, "aloha no hoi ka wa» hooikaika kieo q ka aina." Aole nae paha ma Honolulu wale no ia inea, eia no ma na apaoa kuaaina nei kekahi e hana mau nei i na wai awaawa. Ke lohe iki ia ka he pinika (rami) ko kahi o mea nia, he manawa ole nohoaku fina ilaila ; a pela ia wahi aku ia wahi aku. Ma io hana ana, ua haalele ka makua i ke keiki, o ke kane hoi i ka wahine, a o ka wahi. ne i ke kaae, a lilo nui aku !an i a lealea o ka inu rama. oka ilihune a rae ka aea haukae ka hopena o ia hana. Nolaila, e o'u hoa opiopio o ka imi naau* ao a me lakou nei ae hoi na hoa i ka malu 0 Auwahikika, ano ka manawa e huli mai ai a haalele īna mea ona. Eia la he mea hou, ui hiki mai ka luhile. Oke kanalima keia o na makahiki o ka olelo o ke oia raa keia pae aioa. Ke loheia nei ma kela pea keia pea o ka aina, ua awakea o Hawaii nei Ika pono. Ke hai aku nei au me ka oiaio, o k& hapa hea la o ke Aupuni Hawaii nei kai awakea ? Oke koianakauhale nui anei o Honolulu, o Lahaina, Hiio a me na wahi kuaaina o keia mau pae moku anei ? He mea maopopo iea, o ka hapakoia, ke kau nei ka ia maluna pono o kona mau aoao, a o ka eiua hapakoiu, ko kau kapakahi nei ka b ma Waianae, he eno ahiahi ko na pili Koolau. Ua pau au maanei. u E huli mai e na aawana nei, tia ka luhile nani e." JOHN KIWEUU. | Makawao, Maui, iuiai 7, IS7O. I