Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 23, 10 June 1871 — Page 1
This text was transcribed by: | Pualani Steele |
This work is dedicated to: | Dominick Doyle |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE X. HELU 23. HONOLULU. IUNE 10, 1871. NA HELU A PAU 497.
Ka Nupepa Kuokoa
O ka hiki ana mai o na haole i HaWAII NEI, HE MEA ANEI IA E EMIai keia Lahui, aole paha?
E KA NUPEPA KUOKOA E: Aloha oe:
E oluolu oe e hai laula aku i keia wahi @ kahiko ma na wahi a pau au e naue ai, e hai aku i ke kumu i emi ai o Hawaii, ka hope o ka malamalama o ka Moana Pakipika nei, o lawe e aku auanei o Lehua i ka la, poele o Hawaii opio.
1. No ka emi ana o Hawaii nei i na haole, a @ loa i mea ole, a pio o Hawaii.---Aia kakou a nana aku i ko kakou wa kahiko, ua nui na kanaka i ka nana aku, a @ ulu o Hawaii nei e like me kona aina haole. Aka, i ka hiki ana mai o na haole, a ko ae la ka@moku ma Kawaihae, a lele ako @ na haole iuka, a hele @ aku la ma kauhale, a moe aku la me na wahine o ia wahi, a he puolo uka ka uka, a he mai pala kekahi. Kuhihewa iho la kekahi wahine he puolo dala a olelo aku i kekahi wahine, "Nui hoi na puolo lei." Hamau aku la ka wahine nana ia puolo, me ka i aku, "Mai nui ae kou leo, a lohe ia mai auanei." Hoi aku la na haole i ka @ me ka mai pala, a noho iho la na wahine me ia ano mai, a wehe ae la i ua puolo mei a hemo, i kana kolo i kaua lele ua mea he uko, a waiho wale iho la ka puolo; laha ae la ka mai pala malaila, a laha po @e ia no hoi me ka uku-lele. Nolaila, ke ninau nei au, Nohea mai la nei mai ino he pala? E i mai no paha auanei oukou. No Hawaii nei no. Ke haole aku nei no au, me ka hai pololei aku. No na aina e mai keia mai ino, a laha ma Hawaii nei; a pela no hoi ka mai hepe@ nana i pulu@ iho i kekahi mau hane@ kanaka o Hawaii nei, a ke waiho mehameha nei kekahi mau wahi a hiki i keia wa. Ke huli mai nei ka poe @ i ke kumu e ulu hou ai keia lahui, aka, aohe @ he loaa o ka haina pololei, ke hele aku nei @ i ka emi loa ana, a ke p@ hikiwawe nei ka ulu ana o na haole.
Ke ninau hou nei no au, Pehea la e ulu hou ai keia lahui? Ke i mai nei no oukou, O ka mare aku o na kaikamahine i na haole, oia ke kumu e ulu hou ai keia lahui. Ke hoole aku nei no au, aole no ia o ke kumu e ulu ai ko kakou lahui nei: o ka mare no ia kakou iho ke kumu e ulu ai keia lahui.
2. O ka mare i na haole, kekahi kumu i emi ai ka lahui Hawaii---He nui na wahine i mare i na haole, pake, p@kiki a pela aku. I ka mare ana @ noho aku a loihi, hapai na wahine Hawaii nei, a hanau mai la he hapahaole; a no kakou io no anei ia lahui hapa haole, hapa pake a pela aku? Ke haole aku nei no au, aole no kakou ia lahui, no ka haole no ia lahui. E olelo mai no auanei oukou. Ma Hawaii nei no hoi kahi i hanauia ai. He oiaio no paha ia, aka, he hapa haole nae kona mau helehelena. a he makua haole, a pela aku, nolaila, lilo ole ia lahui no kakou. O ka pono loa ea, o ka mare ia kakou iho, laha ka lahui, aole hoi e emi a haole ino iho ko kakou wahi aupuni nei. E na hoa opio, "E nihi ka hele i ka uka o Puna;" imua na maka o kakou e Hawaii a lanakila. E i mai paha auanei oukou, He wahi keiki lili ka oe. Ea, aole ia he lili, aka, he imi ia i ka pono o ka lehulehu. Nolaila, mai puni aku ka kakou @ kaikamahine, e hoomoe aku i na haole no na waiwai kipe waleia mai, a ua naauao oe e Hawaii i keia wa, nolaila, e naauao ka manao, i kupu o Hawaii, aole hoi e emi.
3. O kakou iho no kekahi kumu e emi nei o Hawaii---Aia kakou a huli, a nana aku ia kakou iho i keia wa, ke mau nei no na hana o ka wa kahiko a hiki wale i keia wa, oia hoi ka anaana, ka hoopiopio, ka hoounauna a pela aku, nolaila, make no kakou ia kakou iho, no ka malama o kekahi poe i keia hana lapuwale.. Ina ke waiho nei no na puolo o ia ano, he pono ke kiola loa me ka hoomanao hou ole aku ia mau hana, oiai ke hele nei kakou i ke awakea loa o na hana naauao. Aole hoi oia mau hana wale no, o ke @ kamalu kekahi hana @ loa iwaena o keia lahui, a oia no hoi kekahi kumu e emi ai oe e Hawaii. Ua pili no keia hana i kekahi poe i @ a o ka hapa nui nae, o ka poe noho kapae, in a e hapai i ke keiki, o ke umi ia iho la no ia ao ka hilahila. No keaha keia hana ino i @ ai, no ka makemake anei i ka hooulu ana i ka lahui a i ka hoemi ana paha? Ke @ aku nei au me ke kanalua ole, No ka makemake no e emi keia lahui. Ua papa loa ia keia hana ino ma ke Kanawai o ka aina, a pela no hoi ma ke Kanawai o ke Akua, e i ana, "Mai pepehi kanaka oe." Nolaila, e na hoa opio, mai hana kakou i keia, aka, e ike ia kakou hookanaka, aole hoi e kipa hewa ke aloha i ka holoholoaa. Ma keia mau mea a pau i kawaihoia ae nei imua o kakou, he pono ia kakou ke hookaokoa ae mailoko mai o ia mau hana ino, a e holo imua e Hawaii a lanakila, mai puni hou aku i na kaikamahine a kakou i na haole, o ulu ole ko kakou lahui, a lilo no lakou la ka lahui a hiki ole ia kakou ke uau aku. Ke hooki nei au maanei, aka, ina ua hewa au ma keia kamailio ana, e pono no e kala mai. Me 'a mahalo. J.K. KAMEO.
Waiahole, Mei 29, 1871.
HE LEO KAHEA!
E kokua! E kokua!! E Kokua i ko MAKOU PILIKIA!
NUPEPA KUOKOA: Aloha oe:
E oluolu paha oe e lawe aku i keia wahi lau oliva a ke aloha, i haole iho ai hoi mawaho o ka Halelana o Noa, a nau hoi ia e lawe aku ma na kapa kahakai o ko kakou nei mau mokkupuni, mai Hawaii o Keawe, Maui o Kamalalawalu. Molokai Nui a Hina, Lanai o Kaululaau, Oahu o Kakuhihewa, a hala aku i Kauai o Manokalanipo, manuahi mai hoi o Niihau o ka haole; i ike mai ai na kini makamaka o kakou iloko o ka Haku, i keia leo kahea, a hoomanao mai ia makou e au nei i keia moana kai lipolipo a ka pilikia hiki ole ke pale ae, oia hoi ka @ele i ka Luakini ole no ko makou Ekalesia Siloama nei. O makou o ka poe i loohia i na wai hooluu anoe, i kinohinohua e na alina a ka poino hiki ole ke pale ae, i kapaia he mai Lepera, e noho ana ma Kalawao, kulanakauhale Lepera o ko Hawaii pae aina, ma ka apa@a o Kalaupapa, mokupuni o Molokai, ka poe e olelo ia nei, "Ua pai i ke kii a hewa, a kulike ole me ke kii mua." Aloha no paha ia olelo i maa.
Ke waiho aku nei makou i keia leo kahea imua o na Kahu Ekalesia makua a pau, kahi hoi o kela a me keia hoahanau i loaa he kueana iloko o ka Makua, a o ke Keiki a me ka Uhane Hemolele, i na la i hala, a ua pau hoi ke kuleana pa ana me oukou iloko o keia mau la, oiai hoi, eia makou la ke noho nei ma kahi i hookaawaleia no ka poe i loaa ka hauna pua konane, nona hoi ka inoa kaulana e olelo ia nei, "Kapala ke ke@ na ka ele ka ai." E kokua! E kokua mai ia makou i na wahi hapaha, hapalua a dala hoi, i hiki wawe hoi ka paa ana on a wahi Betera no makou e hoopunana ai me ko kakou Haku, e like me ka mea mau iwaena o kona poe kanaka.
Eia keia; no ka hiki ole ia makou ke hoouna leta pakahi aku i kela a me keia Kahu Ekalesia, mai Hawaii a hala aku i Kauai, nolaila, ke waiho ae nei makou i keia leo kahea maloko o ko kakou nupepa "Kuokoa," ke Kilohana Pookela hoi o ka Lahui Hawaii, a nana ka lawe ahonui ana aku imua o oukou, i ike mai ai ai oukou i ko makou pilikia a noho nei, pa oia hoi ka nele i ka luakini ole. O kahi a makou e hoopunana pu nei me ko kakou Haku, o kekahi hale mai no ia, e lewa ai i @ a ianei. A ke waiho pu aku nei no hoi makou i kekahi hoike e pili ana i ko makou nele, penei: O makou e noho nei, he pono ai, i-a, aohe a ke aupuni e malama mai nei ia makou; a o ka maka o nei mea he dala, ke nele loa @ maanei; aia no ka loaa o kahi dala a loaa mai, mai ka ohana e aloha mai ana i ka mea i loohia i ka pilikia e noho ana maanei, loaa iho la kana wahi hapa@, a o ka nui, he o-pu wale iho no me he palu ai ole la, a o ka hamohamo laau wale iho no a ke Lii Kekuaokalani.
Eia hoi keia; ma ka la 25 o keia malama, ua hooholo ko makou Aha Ekalesa Siloama nei, e noi aku i ko oukou lokomaikai, i awihia me ke aloha oiaio maoli, e kokua awiwi mai, i paa koke ai ko makou Betela e hoonani aku ai i ko kakou Haku Mana Loa. Ua koho no hoi keia Aha i elua Komite, a na laua e hai aku ma ko kakou pepa. (Kuokoa) i ka olelo kauoha a keia Aha imua o oukou a pau, e like me na mea i oleloia maluna. A o na apana dala e loaa ana i kela a me keia Ekalesia, e hooiliia ae no ia ma ka @ o ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii, a nana no e kuai aku i na lako e paa ai ka luakini. A no ko makou ike a me ka maa no hoi, e akoakoa ae ana oukou ma Honolulu, i ka malama ae nei o Iune, no ka Ahahui Euanelio Makahiki, nolaila, ke hoohikina aku nei makou ia oe ka nupepa Kuokoa, e wiki oe, o puehu e aku auanei na Kahu i akoakoa ae ma Honolulu, anoai o kulukulu iho na waimaka aloha o ko lakou mau naau, a kaaoha ae i na hoahanau a me na opu aloha e noho ana ma ko lakou mau kihapai, "E ala ka pule ia Iehova." Me oukou ke aloha.
Komite, {J. H. HAO, S. K. P. KOAI.
KALAWAO, Molokai, Mei 31, 1871.
Pepa pili dala i ka la Sabati.
E ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:
Aia ma ka la Sabati, la 23 o Aperila aku nei, oa loaa ia Wiliama B@e kekahi mau kanaka hana on a a me kekahi poe kanaka e ae e pepa pili waiwai ana, a ua hoopi@a ko lakou mau kino, a ua hoopaaia ma ka hale paahao; a ma ka Poaloa, la 25, ua hookolokoloia a ua ku i ka hewa. He 9 ka nui o keia poe, 3 i bela, a 6 hoi i hoopaaia ma ka hale paahao. A o na kanaka ekolu i bela ai, pa $15.00 i ka mea hookahi, ua like ia me $45.00. Ka mea a ka Pelehu la, pokeokeo ke aupuni. Oia mau dala hoi paha la e kuai ia i mau mea e pono ai ka noho ana, in a e aho ia; aole ka auanei, e ake aku ana e nui mai, he ole ka loaa, oiai ua hana oukou i ka mea kue i ka pono io maoli, a oia ka@u e ninau nei "I ke aha ole iho la paha o ke dala i ka hana kumakahiki, hele e pili dala i ka la Sabati?" Pela iho la anei e nui ai ka loaa? Nui iho la nae. Ke i mai nei o Solomona, "O ka waiwai i loaa hewa mai, aohe ia he mea e pomaikai ai."
Eia keia; i ka hookolokoloia ana o na mea eono, ua nui loa ka uku hoopai maluna o lakou; pa iwakalua a oi ae na ka mea hookahi. A oia mau dala a pau, aia no ma ka lima o ke aupuni. A o ua poe nei nae i pepa ai i ka la Sabati, ka puni kauoha no a ke@ a lakou i kauoho iho ai, "Ke hele nei au i ka make, eia no ka oukou mea malama la o Hoolehelehekii." Hopu like iho la ua poe nei i ka mauu nui o Paukukalo he Ahuawa, a e hoka oukou e hokahoka nei i Kapaakai.
Eia hou no; ua ulu a nui loa keia hana ma na pa hana kumakahiki. Ua ike mau ia, o ka la Sabati, he la pepa pili waiwai ia no lakou. Pa mai ko kai iuka o Iao, a mauka iki aku o makou nei; a e iho aku ana ko uka nei i kai, a o ka pepa no ka hana; a o kahi hoi i hoolauia'i i luakini, aohe hele ia mai iliaila. Kai no ua hookaawale ke Akua ia la, i la e hoomaha ai, a e hoonani aku ai i kona inoa, no kona malama maikai ana mai ia oe iloko o na la eono au e hoopapau ana i na hana o ke kino; eia ka he la @ dala hou aku ia no ia! A o keia poe nae la ea, aohe kuokoa ana ae o lakou a pau, aia no malalo o na hooluhi ana a na haoa, a ua paa loa ka ihu i na kaula uwea a ka aie.
Auhea oukou e o'a hoa ih@olaola o ka malu Hekuawa o Kailuku nei, a o Hawaii holoakoa nei hoi a puni, mai noho a hana i ka pepa @ waiwai i ka la Sabati, a manao iho oe, o ka loaa e loaa ana ia la, aa pomaikai oe ma ia @ ke haole aku nei au, aole nau ia loaa, aka, na ke aupuni ia a na na maikai holo lio wale iho no, a e komo ana kou kino iloko o ka hale@, e noho ai i na keena pe@pe la a ka inea, kahi hiki ole ia oe ke hookae@ne. He maka'u no anei oukou ke hele mai iloko o ka luakini i ka la Sabati? Manao anei oukou, he makai a he Kanawai kekahi maloko o ka luakini nana e hoopai aku ai ai oukou no na hana maikai? Aole loa! Ua wehe akea ia ka puka no na mea a pau, e komo mai, aole i piha na noho. Me ke aloha.
S. P. K. NAWAA.
Na Anoai o na Alo Alii.
MAWAENA O NA'LII O EUROPA o ka Emepera Wahine o Rusia a me ke Keiki Alii Ferederika Kale, o lana ka oi ma kepena kii; o ka Wahine Alii a ka Hooihua Moi o Beritania Nui, oia ka oi ma ka hookani Piano; o ka Moi Wahine hoi o Holani, ou @ ka haku mele; a o ka Wahine Alii a ka Hooilina Emepera o Geremania Hui, oia ka oi ma ka maiau ana ma na ahaaina nui a me na fea; a o ka Emepera Wahine o Geremania Hui, oia ka oi ma ke kamakamailio ana; o ka Emepera Wahine o Ausetaria, oia ka oi o ka ai o na wahine alii; o ka Moi Wahine hoi o Denemaka, oia ka oi ma ka hooponopono hale.
MA KA LA 20 aku la o Aperila i hala oia ka hiki ana aku o ko ka Emepera Napoliona mau makahiki i ke ka@ kumamakolu. Ua hanau ia oia ma Parisa i ka la 20 o Aperila 1808.
O KE DUKE OPIOPIO DE LUYNES, ka oi o ka waiwai o na Keiki Alii o Farani, a i make mai nei hoi ma ke kaua imua o ke kulanakauhale o Olina, ma ke poo o kona bataliona koa, aohe on a hooilina. O kona waiwai a pau loa, ua hiki ka waiwai io i ka 10.000.000 hapaha farani.
KE MANAOIA LA, e hiki aku ana ke Kama Alii Wahine Loisa a me ka Maquisa o Lome ma Inverary, ma ka malama ae nei o Augate, oiai, ma ia makaikai ana aku a laua, ua manaoia, e kuu akeaia'oa, aole ka apoipoi wale e hoohaikiia'i. Ma ia huakai, aole loa e ae ana ke Kama Alii Wahine, e hele pu me kekahi wahine kahu.
HE LONO KAI LAUAHEA AE, e hookiekie ho@ia ae ana ke Keiki Alii Arthur a Victoria, ma kekahi inoa hoohanohano hou i lohe e ia mai ai, he Duke no Ulster. I ka wa i hookiekieia ae @i ka Marquis o Abercorn i kahi o ke Duke, ua oleloia, ua makemake loa oia ia inoa, aka, ua waiho hemahema wale ia no e ka Moiwahine, me ka manao e hookau aku maluna o kona ohana ponoi.
HE NONOHEA ANEI?----Oiai, i kekahi manawa i hala koke iho nei, hoomaha iho la ka Ahaolelo o Beritania, a hoi aku la o Pohakuhauoli ke Kuhina Nui, i Hawarden, e hoohala ai i kona manawa hoomaha, ma kana hana he oki laau; a oki io iho la oia i kekahi laau me kona mau lima. He mea maopopo, ua loaa he manawa e oki ai i ka laau a hina ilalo. Ke manao nei oae na kanaka o Beritania, o ka laau a Pohakuhauoli i oki iho la, ua like no ia me ke Kumukanawai o Beritania Nui; a me he mea la, o ke oki ana a ke kanaka naauao ma ka hooponopono Aupuni, ua like no ia me ke oki ana a hina iho i ua Kumukanawai la.
UA HOOHOLO @O ka Emepera Whine Eugine i pau ae nei, e hanai i ke keikikane a Madame Bonne ka wahina Farani alana pap@ kaulana i pepeai mainoinoia ai e na koa Kia Lahui maloko maloko o Parisa. Eia ua keiki la ma kahi a Napohona e noho la ma E@elani.
KA NANE A BISIMAKA---He mea maa paha ia Bisimaka, ke kamaiho ana ma ua olelo nane, o@i mamua iho nei, i ka wa a kekahi haole Beritania i ninau aku ai. "Heaha la ka Perusia e hana aku ai, ina e uka ole mai ana ua Farani i ka uku no na lilo o ke kaua i ka wa i hooholoia'i?" Eia ka ua kuhikuhi puuo@e la i pane mai ai, "E hana no makou a like me ka Lanalana maluna o ka laau." Ina e like me ka na lanalana hoohauhili ana i kela lau keia lau, pela auanei makou e kau aku ai maluna o kela a me keia okana aina. E hoomaopopo nae oukou, o ke Keiki Alii Bisimaka, he kanaka ia me ke poo malona o kona mau poohiwi: aole paha he olelo na ka naa@po ka mea i laweia mai maluna ae hoi ea.
O KE'LII O KA POE AUWANA HONUA, oia o Kauka Livingston, ka mea i puana i na makahiki elua i hala ae nei, ua manaoia ua moni@ oia e ko ka honua opu ana ole; ke lohe hou ia mai nei eia no oia ke hanu mai nei ma kekahi wahi o Aferika. Ina oia ke ola mai nei he mea kupanaha nona ke heluhelu iho i ka moolelo o kona make ana---a ike paha auanei oia i ka hemahema o kekahi mau wahi o kona moolelo, hooponopono hou ae oia i pololei.
NA NU HOU ANO NUI!
KU MAI KA "MOSE TELA."
HE POINO MA KA MOKU.
KOMO NA KOA AUPUNI I PARISA!
HAULE PU NA KIPI!
Ma ka hora 11 o ke awakea Poalua, Iune 6, ku mai la ma Honolulu nei ka mokuahi "Mose Tela." Kapena Bennett, iloko o na la he 12 a me 23 hora.
He poino nui kai loohia i ka mokuahi, iaia i holo mai ai, a he 4 hora mai Kapalakiko mai. Penei ka hoike pololei ana:
"I ke awakea o ka la 24 o Mei, haalele ka "Mose Tela" ia Kapalakiko. A i ka wa i kaawale aku ai, he 4 hora mai na makalae mai i ka wa o ka wati a ke kokua wiliki mua e ku ana, loohia mai la i ka pilikia nui mamuli o ke paha ana o ka ipuhao malalo o ka moku. O ka wai wela a me ka mahu o ia ipuhao, kane ino mai la a pulu na kanaka. He 4 i make koke, a he 2 i kamau mai a hala he mau hora make loa iho la. Ua haawiia na lapaau ana a pau e ke Kauka, i na kanaka i ola mahunehune mai, aka, aole e hiki. I ka hora 7 o ke ahiahi, hoike mai la ka Luna Wiliki Nui, aohe poino i koe no na ipuhao, nolaila, hooholo iho la @ Kapena, e holo loa mai i Honolulu nei, a wili hou na huila no ka holo mai. Ma ka hora 4 P.M., o ka la 25 ae, kanuia aku la na kino kup@pau o ka poe i make weliweli. Eia na inoa o ka poe i make: Thos. Harrison, Kokua Wiliki Mua; N. Pendergast puhi ahi; H. Mooney puhi ahi; P. Nicholson lawe lanahu; W. Young lawe lanahu a me O. Hays lawe wai.
Ma keia moku i loaa mai ai na nu hou, mai ka la 15 mai o Mei, a hiki i ka la 23.
NA LONO O KA LA 15 O MEI.
Ma ka la 15 o Mei, ua kaua aku na koa kipi i na koa aupuni, me ka like a me ka ikaika ole. Ua kuee na manao. Ia manawa, na hoopukaia na kauoha, o na Aliikoa kipi a pau e hoolohe ole a na i @ kauoha, e kipuia lakou.
Ma ka la 14 no, ua hui ae na wahine ia lakou e lilo i mau koa a ua kai huakai ae ma na alanui me na have, a hiki i Hotele de Ville, kahi a lakou i hoi aku ai i mau lako kaua.
I ka la 14 holo aku la ka Alihikaua Nui o na kipi ma Porte Maillot, e nana @ i na koa. Iaia nae e kau ana maluna o kona lio kua mai la oia i na po elua o na koa aupuni me na po@a pahu elua, aohe nae i manohou mai. Wehe ae la ke Generala i kona papale, a kunou aloha aku la i na koa aupuni elua. Nui loa ko na kanaka kipi mahalo i ua Generala la.
Ma ka la 10 aku, ua ka@ he kuikahi maluhia mau loa ma Frankfort, mawaena o ke Keiki Alii B simaka a me na Elele Kuhina o ke aupuni kuloko o Farani.
Ma ka la 11, he ahaama nui ma Frankfort malaila o Bisimaka, ka @ waiwai Reke@ a me ka Elele Kuhina Perusia Arnim. O na Elele Farani aole i hiki mai no ka hoomakaukau i ka hoi. Ma ka la 12, hiki kino aku o Bisimaka i Balina. Ma ka la 13 ae, hoike aku la o @ i ka Ahaolelo o Farani, no ke kakauia ana o ke Kuikahi maluhia.
Ma ka la 14, ua hoopii ae he 28 mau Ahibihopa a me na bihopa i ka Emepera o Ausetaria, i ka Moi o Italia, he kupono e hookuokoa ia ka Pope, a e haawi@ aku o @ a me ona wahi apana aina kupono aona. Ua pakui pu aku hoi ka palapala hoopii, he kupono i na mana Katolika a me na mana Hoole Pope, e noi pu i ka Moi o Italia i wahi no ka Pope. O ka hopena paha ia o ka Pope hookiekie.
NA LONO O KA LA 16
Ua hookooia o Generala Ciuseret, kekahi o na Alihikaua kipi, mai kona hoopaa pio ia ana e na kipi. Ua komo he la ua koa aupuni ma Porte Maillot i keia la. He 40,000 ka nui o na kipi ma na bana pale aku.
Ioehinei, he nui loa na koa kipi i uwaiia ae ma Place 'Vendome, e ike kumaka i ka haule ana mai o ke kolamu.
NA LONO O KA LA 17
Ke mau nei no ke ia poka pahu ana. Ma ka la 16, ua haole mai ke kia loloa o Vendome. O ke kia hoomanao o Napoliona @, @ haipu a puehu liilii. Ua nana aku ka poe e nana ana i ke kia hoomanao me ka hoohenehene.
Makena ua nupepa i papa wale ia e na kipi aole make hoopuka, a no ia mea, ua ano kahulihuli ka manao o na kanaka a pau ma ka hiliaai loa ana i na kipi.
Eia ke waiho nei imua o ka Hale Ahaolelo o Farani, he noi, e kohoia o Th@ i Peresidena no Farani, no na makahiki elua.
NA LONO O KA LA 18
Ke haole makawalu la no na poka pahu iloko o Parisa. Ua pahu ae kekahi hale hana pauda, a he 6,000 kanaka i make. Ua manaoia, he hana maalea keia na ko ke aupuni poe agena.
Ke manaoia la, e hoopau ia Theirs mai kona noho'na Peresidena ae no ka Ahaolelo o ke aupuni ma Vaseile. Ke akela la, na Gen. Chaugarnier e pani ae i ka hakahaka.
Ua kaheaia aku o Gen. Makemahone o na koa ma Vaseile i na koa Geremania e kokua mai iaia, a nolaila, ke hoolei la na luna ana kahua kaua Geremania maluna o ka muliwai o Seine i na alahaka, i hiliwawe ai i na koa Geremania a me na koa Farani ke hele mai.
Ua ae ka Ahaolelo holookoa o ke aupuni Farani, i ke kuikahi i hooholoia e ne Elele Kuhina me Bisimaka, ma Frankfort. He wahi hoole hoopaakiki ko Gen. Chanzy, no ka hoolilo ana i kekahi mau apana aina, aka nae, ua pane mai o Theirs a me Gen. Ducarata ua ahona ia mau aina i lilo, mamua o ka paa ana mai ia kakou o Belfort.
NA LONO O KA LA 19.
He ki ikaika ana mai ka papa mai o Bicetre i keia kakahiaka. O ke kumu o ia ka poka pahu ana no ka ikeia ana aku o kekahi poe lehulehu koa lio aupuni e puuloulu ana. Ua kipakuia aku nae ua poe la e na poka.
Ua hooholo ka poe kipi, e hana ino ia Parisa, mamua o ka haawi pio ana aku, nolaila lakou e hoomau nei i ke kaua.
Ua holo ae kekahi moolelo, ua loaa ke kumu o ke pahu ia ana o ka pakeke a ka wahine a kekahi koa. I ka nanaia ana iho, he mea na Gen. Trocho i hoolala, a o ka hooko wale aku no ka na lima lawelawe. He 4 poe i hopo kokeia.
NA LOHE O KA LA 20.
O ka lono mua, e kokua mai ana na Geremania i na koa Farani, i ke kaua ana ia Parisa, aohe oiaio.
He mau kaua kai hooukaia ma ka la inehinei a me keia la, aohe nae i ike ia mai ka hopena. Ke ake mai nei na koa Vaseile, e lele kaua mai i na pa owaho o ke kulanakauhale, aole nae he kaua io mai.