Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 48, 2 December 1871 — Ka La Kuokoa ma Honolulu [ARTICLE]

Ka La Kuokoa ma Honolulu

Ua wehe mai ke alaula o ke kakahiaka o ka la 2S o Novemaba. me ka nani a mc ka laelae. Aohe leo kani ona pu, na mea hoopahupaho a ine na pihe uwa kanaka ma na alaooi, he meha pu waie no. I ke awakea ana ae oia paha ka bora 10, oa houluulu ae la na kamalii o na Kula Kuokoa elua o Honolulu nei, malalo o na alakai ana a Merssrs E, Kaiauao a me VV. A. Kiha malalo o ka malumalu o ka luakini o Kaumakapili, a ia wa koke no ka hoomaka aoa e nee i Kawaiahao, kahi i hoana e ia, i w«.bi no lakou e hoolohe ai i kekahi haiolelo kopooo no ia la ma ka waha mai o kekahi Hawaii ili ulaula. Ka Huakai Kamalii. Ma ke poo o ka huakai na keiki hookani paha \ waeia mailokoae o iaanaina kamalii< 0 ka " Hae na*i iho o Hawaii," a o na kamahi mai o na kula elua, i hiki aku paha i ka 300 a keu. Ma ka hora 11 ponoi, komo ae la lakou maioko o ka luukini, a hoonohoia ke anaina kamalii ma na noho. Ua pauiehia ae na makua i ka hana a ka lakou mau keiki, a nolaila, ua hoopiha ae lakou i na noho aohe 1 nohoia o loko o ka luakini.

Mahope o ke kuu ana o ka nehe a me ke kamumuinu, ua ku mai la na kamalii iluna, a meie mai la i ke mele -Kuu Aina Hanau e " me ka maikai a me ke kani ann o ka pahu. Pauia, pule hoalohaloha mai la o Rev. H. H. Pareka i ka Hnku nui, no na mea e pili ana i keia la kuokoa o Hawaii nei. A pau ia, ku mai la ka haiolelo o ka la, ka Rer. G. W, Pilipo a pane mai la : E na Puali Hawoii Opio o na Kula Kuokoa o Leia kaona, Ma ka hanohano a oukou i hookiekie ae nei ia'u ma ke kulana hookele olelo a'u eku nei. Me ka hauoli o ka manao, ke hoomaikai aku nei au ia oukou, no ko oukou hoala ana i keia hana pili i ke aloha aina, a ke manao nei au, ua eo ia oukou ko oukou man makua ; a ua eo pu no hoi na Luna Aupuni, aua haule ino iho hoi na Kula La Aupuni nialalo o oukou no na hana o keia la. O ko oukou ka*i huakai nani ana malalo o ka malu o na eheu o na kahakahana nani, a me ke poo hoku maemae oko kakou Hae —He hoike ana ia oko oukou hauoli no ka la a kakou e noho iho nei no ko kakou kuokoa. O ko oukou hoohui ana e komo iloko o fea malu o ka Hale o Ka Mea Kiekie Loa, o ko oukou haawi ana aku no ia i ka oukou mau hoomanao ana iloko o kona maluhia, i mau ko kakou noho kuokoa a.ia a hiki i ka puaneane. a e ola ka Moi laia. 4 *E mau ka Ea 0 ka aina i ka pono." Ma ko kakou Mele Lahui, E haubli nui oukou—E hookani me na leo kiek/e—E hooho rae na leo nunulu—E kalahea me na tenora kau aheahe—E puana me ka olioli. E waiho aku i ka oukou mau kanaenae ana i na paepae puka o ka Noho Alii Lani. Ke malama nei kekahi poe i keia la me na lealea ikaika, me ka h«lo a na lio, ma ka hulei a na kaa, me ka hilala a ke kanaka 01 ; Aka. aole pela oukou e na opio maikai. Oa loaa ka hoomanao ana o ke keiki Amerika i ka la 4 % lulai, no ka mea, o kona la ia ) hemo mai ai mai na apona a na lima hao o Beritania Nui ; a ua loaa ko lakou kuokoa ana ma ke koko o ko lakou mau makua, i alo ai iloko o ka uahi pu, ma na paka-ua poka. Pela anei i kupono ai ia oukou ka hoomanao i keia la ? He panalaau anei ko kakou aina no hai, ime ka hakaka ana i loaa ai la kakou ke kuokoa ana ? Na'u e Jioole aku, Aole, Ina i hoohalikeia ko kakou nei aupuni me na aopuni e ae o ke ao nei, aole e hiki ke manaoia, heaupuni keia—he mea liilii loa— he pula iloko o ka maka. He 60,000 ka hoina k&naka o kakou ; a ua uuku iho kakou ika o Parisa i Farani. A heaha kakou ia Farani okoa? A heaha hoi ia Beritania Nui ? Heaha la ? Aole e hiki ke ma-

. naoia. O keia mau aapuai mana aui, o fieritania a roe Farani, na makamaka mua nana ka- ; kou i ike roai naa ke ano he aupuoi kuokoa, ma ka la a kakoa e hoomanao nei; Me he . mea Ja, o ko kakou raau mokupuni, he mau ; pukoa no ia iloko o ka moana, i nalo iloko o | kona hohonu, a o keia mau mana nui, kn mea nana i hooiana ae iluna, a ikea, a helu j po ia me ko na aupuni nui e ae, i ae pu mai : i keii kuokoa ana. 1 Mai hoopoina oukou ika haawi aku a nui Ii na hoomaikai ana no Amerika—He pono I onkou e kapa aku ia ia, he kanaka lapaau nou e Hawaii—la oe i aie nui aku ai; mai i iaiia mai Ka Mea Kiekie Loa i hoouna mai ai i na Elele ana—"He haole i!i alualu, he : maka alohiiohi, he poo kihikihi," wahi a ko i oukou p«e kupuna— hoomanao pu ia Hene- ' re Opukahaia, he Krtstiano mua, nana i hoeueu i na haipule, E hoouna mai i mau kuhikohi puuone nou e Hawaii; ku inai ana o Tatina me Kinamu, he mau kahunapuie ; i o Wini m« Keiki, he mau kumuao, i kaha- \ kai o Kailua ; a hehi na kapuai i Kona Ka- ! lakekua one; a wehe ike poi oka pouli, a ; kohikuhi i ke ola iiuna, iiuna, iiuna iiio ioa, ' i ke ao eleeie la, o loko aku. Ke hookelakeia nei kela a me keia aupum ; ia ia iho. oka pu kuikele ka mea e kaena ; ai ke keiki Perusia a me Geremania okoa— ; O ke keiki Pelekane hoi ke akena ae, "Aoie . e napoo ka la ma kona aupuni." O ka Farani hoi, "O ka ikaika o ka Liona kona." Ao ke keiki Amerika, "O ka mana o ka Aeko e lele ana i ka maka o ka La."

A heaha hoi kau e ke keiki Hawaii e kaena ai no kou aina iho? Ae, owau ke kaena ae nou e kuu pina hannu, a me kau mau pulapaula. "O oe e Hawaii ka oi kelakeia 0 ka maluhia." Aohe mau apoo malu, awaawa, waonahele, w?oakua au e ka malihini e hopo ai—Aole oe e iuuluu e ka malihini i ka auamo i ka mamaka a me ka haawe i na mea kaua no kou ola, ke hele oe a pum na mokupuni o kuu aina. Aole oe i kaua aku e Hawaii, aole hoi i kaua iho, aole i kaua ia mai. Ua maluhia ka Noho Kalaunu ; ua malu kona mau aiii a rne kona mau aialo— Da malu ka mea kiekie a me ka haahaa— ua malu ka mea waiwai a me ka mea ilihune ma ka ipuka —Ca kau like ka maluhia i na mea a pau. Pela anei na mana nui nana i ae mua mai 1 ko kakou aupuni kuokoa ana—Aole, ke liuliu nei, ke hookala nei, ke hoomakau nei. Ua nihomole o Farani i kona hoa paio. Ke noho paani nei no hoi o Beritania—Ke okalakala mai nei o Kukini—Ke puahi mai nei Geremania—Ke eleu mai nei o Italia—Ke kaiehu ia aku la ka Fope Pio IX—HoopU mai la hoi o Arnerika. A pehea oe e Hawaii ? Heaha kau e liuliu nei ? Ua nui kau mau hana. Aole nae he hinuhinu mau mea kaua—ke hele nei imua ma na hana mahiai—ke komo nei kau mau hana kalepa iloko o ke ao nei—Ke hele nei imua ma ka hoonaauao—he mau Kala Kuokoa, 'ne mau kula la—Ke hele nei imua ma na hana Kristiano —Puni pono oe i na luakini hoomana Akua a me na hale kula. Ke kalokalo aku nei na pule a na haipule i keia la no ka mau o kou Kuokoa e Hnwaii. Kou mau pono kau kanawai, ua lawa ia nou ponoi no e malama i kou lahui iho, e hoopiha mai me ka waiwai, a e pale aku i ( ka noho kaumaha ana. O ka malama ana i na hana pili aupuni o kou aina nei, ua hiki no ia oe ka hapa nui, ao na hana no a pau; A heaha la ka mea i hiki ole ai ? Malia, ua paoa oe no na hana ana mua ou. Aka, ena Opio Hawaii, ka poe nona keia nnaina—e ae mai ia'u e kau leo aku. Ua nele io paha kakou no ke kekee o ka poe mua ; a e hoopololei ae hoi oukou a aulii wale—E olelo oiaio—noho hoopono —E malama pono ia oe iho, a i kau ponoi; a ia hai, ame ka hai. E imi i Karistiano io maloko. E Hawaii Opio, E hauoli oe a nui, o oe ka i kuluma i na makahiki ) hala—E kuauhau aku i au mamo, i au welo, a me na pua au, i ewe, i kahua ke aloha aina ilok» o ko lakou mau umauma no ka wa pau ole.

E Hawaii Hookupa, E hauoli oe a nui no keia la—E hui oe iloko o ke aloha kuio me ka puuwai akea, e like me ke akea o ka puuwai nana oe i hookipa mai—Mai kau oe i ka pale o ka lokoino, a nana kee mai—Ua nui oe—ua momona—ua piha ka opu—ua keekeehi kulana—E noho aloha me na pua a Wakea laua me Papa na mea nana ī hoohume aku ia oe i kahi mnlo. E Hawaii Holookoa—E hoomanao mau i | kou kuokoa ana ; a e malnma i kou kuikahi | me na aupuni i hoaikane mai ia oe. No ka mea— 1 Ke malama ia la ka maluhia o ko kakou hoakanaka i hele auwana ma na kihi o ka honua nei ; me ka malu e like me kou maluna o kou aina hanau. 2 Ke noho nei oe me ke kaua ole ia mai, no ka mea, ua pau ka poe ika-ika o waho i ka noho halekipa me oe; a pela oe e malama ai i ka lakou mau keiki e noho nei maluna o kou home, 3 E hoopaanaau i keia mau huaolelo wanana, "Ua mau ke Ea o ka Aina i ka pono." 1 ka pau ana o ka haiolelo, ua mele mai la na kamalii, i na mele "Anthem of Liberty" a me u Ko kakou aina oluolu." Mahope iho he haiolelo ku i ka wa, na Mr. Z. Poli e paipai ana i na keiki e hooikaika i ka naauao, e ao i ka hoopulolei a me ka hilinai aku i ko ka Lani. Ua paipai pu aku hoi i na makua, e lawe pono i na keiki i na hale kula a me ka hookaa pono ana i ka uku o na keiki. Pau keia haiolelo, ua meleia ke Mele Lahui Hawnii i hakuia e Hon. Mrs. L. K. Do* minis me ka nani a me ke kani hone pu ana a na pahu. Pau ka himeni, a hookuuia ke anaina me ka pule hookuu. Ka Paina ana o na Kamalii. Mahope iho o ka hora 1, ua puka aku na kainalii, a noho iho la malalo o ka malumalu o na Kiawe, kahi i haliiia ai o ka papa aina no ia anaina opiopio. Malaila, i uluia mai ai na mea momona a me na mea ono i kupono no ia poe hoomanao la Kuokoa. Ua ai a maona, inu a kena. Kaihoakai ana a komo hou i Kaumakapili. I Mahope iho o ka hora 3, mahope iho o ka luana ana i ka maona, ua ku hou ae la na kamalii ma ka laina malalo o ke alakai ana a ka pahu, a kaihuakai mai la a komo hou i Kaumakapili mamua iho o ka hora 4. Mahope o ke mele ana i ke Mele ''Hoonani" a me "Kuu Aina Hanau," ua kukaiia mai la ka pule hoalohaloha i ke Akua a me ka pule hookuu e Rev. G. W. Pilipo, a hookuuia ka iakou kamalii anainn. Ua mahalo makou i ko lakou kulaia kamalii ana i ko lakou la i Kuokoa ai, a ke manaolana nei makou, e ike hoii i kekahi la o ia ann, me ia anaiaa kamalii nona na pnpalina aiai a eleu na hiohiona. Ka Papaaina a xa Papa Himeni o KauNAKAPILI. Mnhope iho o ka hora 4. ua malama ae la na lala o ka papa himeni nona ka inoa maluna ae, maloko o ko lakou Keena Halawai, He poe kakaikahi loa ka i konoia, aka, ua lawa no ka nui i na lala o ka Papa Himeni

iho. Malaila makou i kaukau pu ai me ka lokomaikai o ia poe me ka lohe ole ia o na leo kaoi a hookuu wale ke aoaina. Ua maluhia ka papaaina, ua maikai na mea ai, aka, hookahi mea i hoopoinoia, ka inu wai huihui ana no ka Ihikapu a me ka la nona ka hoomanao ana. Na keia hemahema eao mai i ka wa e hiki inai ana mai hoopoina Ka Ahaaina ma Mauna Kiekie. He ahaaina kekahi i malamaia ina kela wahi, aka, no ka hookae o kekahi o na alakai, nolaila, ua lilo i mea hauna ia ahaaina. INA LEALEA £ AE. Ua puka ae ka Puali Koa Pualu Kaifela o Honolulu nei malalo o Kale T. Kulika me ka lakou mau mea kaua a hele aku la ma na alanui e paikau a hookahakaha ai. Ua malama pu )a hoi he Aha Kini Popo haole, e na keiki haoie o uka nei a me ka poe olulo o ke kai ma Kulaokahua a na kamaliie ka honua nei ka ai. He anaina hanohano kekahi i malamaia ma Waikiki kai, a no ko makou lohe pono ole, aole e hiki ke hai aku. Na Eepaoka la. Aohe i napoo ka la, me ka halawai ole o na makai, me na lawehala ona rama. Ua īkeia ka nui • ka poe ona, a ua miki mai la na owau o ke aupum no ka hemahema, a hului aku la ma ka hale paa.