Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 40, 4 October 1873 — Page 1

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Alex Beaton
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XII. HELU 40.           HONOLULU, POAONO, OKATOA 4, 1873.         NA HELU A PAU618.

E PAU NA PUP@PU KAHIKO!

 

E pani me an Hale Laau!

 

E HELE I KA HALE KUAI PAPA

I PAHEEIKALIAE 0

Samuela G. Waila Ma.

 

AIA MA KA PA KUAI PAPA KAHIKO

O KIMO PELEKANE MA IHO NEI.

E Kuai Makepono Loaia Ana

ME KE

Kumukuai Haahaa Loa.

NA PUU PAPA NUI,

NA LAAU A ME

NA LAKO KUKULU HALE

A PAU MALAILA

OIA MOI NA

LAAU NOUAIKI o na auo a pau,

Na Papa Manoanoa Nouaiki,

Na Papa Nouaiki

Na Aabo Paina Ulaua,

Na Pili Laau Paina Ulaula

 

NA PINE PA!

NA AAHO PA A ME

NA POU PAINA ULAULA,

NA PILI LAAU CIDA, NA

PILI LAAU PAINA ULAULA.

 

Na Puka 2--0x6--0 a hiki i ka 3--0x7--6.

Na Puka Komo Laau Aniani, 2--9x6--6 a hiki i ka 5--0x9--0.

Na Laau Puka Aniani, 7x9 a hiki i ka 12x18.

 

NA PANI OLEPELEPE

I penaia, a pena ole ia,

O na sno a pau.

Na Aniani Puk@aniani,

Na Paina Ulaula Molina,

I Iniha a hiki i ka 5 Iniha.

 

Na Ano Pepa Hale Maikai

A ME NA LIHILIHI.

Aila Hoowali Pena Maikai Loa,

Aila Hoomalo Pena, Vaniki,

Na Pena Keokeo,

Ka Lead & Zinc,

Pena Eleele o na

Ana Pena e ae o

Kela ano keia ano.

 

NA LAKA PUKA!

Na Laka Poepoe,

Na Ami Lolos,

Na Ami Pokopoko,

Na Laka Uwai,

Na Kui-nao,

Na Ami Lele,

Na Puka Aniani, &c., &c

Na Kui Hao,

Kui Wai,

A Kui Kui,

3d a hiki i ke 60d, &c., &c.

            O keia mau mea a pan, e kuai makepono ia ana ma ke DALA KUIKE.

            O keia mau mea a pan, a o kahi paha o keia, e hiki no ke hoounaia ma kekahi o na awa o keia Aupuni.

 

He mau Agena no Makou no ka

MOKUMAHU "KILAUEA,"

Kapena D. Taylor.

614-3m           

WAILA Ma.

HE MOOLELO KAAO

..NO..

ROBIANA LO

KA HIWAHIWA OKE KOA,

Heiu Akolu o ka Ikaika.

 

I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii.

 

MAHELE III--HELU 91.

 

AIA nae iloko o kela wa a Lo Hipa e noho ana ma ka aoao akau o MELEvile aia nae iloko on a ka manao hoohuoi kahi i uilani ai, nolailu, au ae la kona mau maka ma o a maanei, aole nae oia i ike i ka lua o ke kaikamahine i loaa ai iaia ma ka moe, no ka mea, o na haiawahine he kanalima e nonoho mai ana, he poe hoa kuka no lakou no Melevila, oiai aole e hiki ia Melevila ke manao no kekahi mea a hooko ma on a wale iho, ke ole lakou e hooholo mua. A o ua poe wahine nei hoi, he mau helehelena like ko lakou, aole i kue kekahi i ko kekahi, a he like wale no hoi lakou ma na mea a pau, aka, hookahi wale no hoi o Melevila i kona ano.

           

A no ke ano e o na helehelena o Lo Hipa, he mea haohao loa i ko Melevila manao, no ka mea, ma kana ike iho, he ano hi-o a pihoihoi kona, a me he mea la aia iloko on a ka manao kanalua a hookae paha, a ua hui pu o Melevila me na haiawahine ma ia noonoo ana, nolaila, huli ae la oia a ninau iho, E ka oi o ka honua, ka hiwahiwa a kou mau makua, ka mea hoi a'u i manao ai, i milimili oe ua'u a mau loa aku, aka, komo iho la nae ke anu o ka hilahila iloko o'u, no ka mea, ke ike nei au, ua ano e kou helehelena, a heaha ka manao iloko u?  Nolaila, mamua ae o ka noa ana o kuu kina ia oe, e hai mua mai oe i kou manao hookae no'u i noho maluhia ai no au pela a hiki i ka noa ana i ka mea i hoopalauia.

           

O ua Melevila nei nae, ua noho maluhia oia a me kona kaikaina, aka, iloko o kela mau po a lakou i paani ai ma ka moe, ua noa ae la ko laua noho maluhia ana.

           

A lohe nae o Lo Hipa no na olelo kaukau a Melevila, puana ae la oia i ka i ana aku, E ka oi o ka nani, ka hiwahiwa hoi o ka lewa nei, ka mea a kuu manao i kau nui ai, aole au i poina iki no olua a hiki i keia wa a'u e ike maka nei ia oe, nolaila, aole au i hulu mai nei ia olua no ka manao hookae, aka no ka hooko wale ana no i na hoohui ana a ka po ; nolaila, o ka manao iloko o'u, he mea haohao wale no, no ka mea, elua olua i loaa ia'u ma ka moe, aka ano, ke ike nei au o oe wale no, auhea la hoi kou kokoolua, he makemake au e ike iaia ano, no aka mea, ua ike ae nei hoi au i kou mau maka, aole hoi ko ia la.

           

I mai o Melevila, Auhea oe, o ua wahine la, o ko'u kaikaina no ia, a ua like wale no ko maua mau helehelena, aka, aole nae oe e ike ana iaia i keia manawa, a aole no hoi oia maanei, he aupuni okoa no kona, no ka mea, mai anei aku a hiki i kahi ana e noho mai la, he kanalima kumamalua mau aupuni, a pela no hoi i ko'u nei, a o na haawina aupuni ana no ia o maua ; noho nae ia me ke kupunawahine o maua, a owau hoi me ke kupunakane o maua.  No'u nae ka pilikia, he hiki iaia ke kokua, a nona hoi ka pilikia, aole e hiki ia'u ke kokua aku, no ka mea, ua oi aku kona mana i ko'u.

           

A no ka mau kawelewele no o na manao no kela hana mua ana, a me ke ake nui no hoi o Melevila, e lilo e no iaia ka pahu hopu o ke kahua lealea, nolaila, ua hoao koke ae la laua.

           

A liuiu wale na la o ko laua noho pu ana, me ka luakaha wale ana maluna o ka huleilua a ka hela uwea gula o laua i kapa wale ia o "Lea kulou a ka lawaia ua malie." Ua ano kamaaina iho kona noho anamawaena o lakou, aia hoi ma kekahi la, haule iho la o Melevile i ka hiamoe, a o Lo Hipa hoi, hui 'ku la oia me na haiawahine, ma ka hoomaamaa ana ma ka lealea, a he mea hou no hoi ma ka lealea, a he mea hou no hoi ma ka lakou ike ana.  Aia nae i ka wa a Lo Hipa e lealea ana me kekahi wahine, ua hui ae la laua he alo a he alo, e like me ke ano mau o ka lelea ana, aia nae, ala mai la o Melevile, a ike mai la ialaua nei e lealea ana, o ka manawa no ia i pii ino ai ke kai "a haale i ka lau o ka hau," a liho iho la i mea nui loa.  O ka wahine hoi i lealea pu ai me Lo Hipa, kipaku ino ia aku la oia e auwana hele wale.

           

Ulu ae la a mahuahua ka inaina wela iloko o Melevile, a waiho iho la i ke kaupale mawaena o laua ; aka, aole nae aole nae pela ko Lo Hipa manao.  A no ka lilo ana hoi o keia mea i hana nui mawaena o laua, nolaila, manao iho la o Lo Hipa e hookomo ia Melevile iloko o ka eke talena, a e hoihoi a hiki i ke aupuni Poepoe, anoai pela la hoi e pau ai kona inaina, me kona manao nae hoi he wahine maoli kela, eia ka auanei, he olali oia no ka lewa, he puhi nau okaoka no ka mana. [ Ma keia wahi la e na hoa kaau o keia moolelo, e ike pu iho ai kakou i ka lilo ana o ka mana kupua kaulana o ka eke talena i mea ole, a aole no paha e ole ke komo iho o ke anuanu iloko o ko mau houpo, no ko oukou hoaaloha opio ka Lo Hipa; heaha la auanei ke kulana e loaa ana iaia ma ia hope aku ? ]

           

Aia nae a hoohamama aku o Lo Hipa i ka waha o ka eke talena imua o Melevile, nee mai la oia i hookahi kapuai, a hoi aku la no a kona wahi i ku mua ai.  A ike nae o Lo Hipa ua komo ole o Melevile ma ia hana ana, ano kaumaha iho la ia, aka, puana ae la oia : I komo ole paha oe iloko o kuu wahi eke, no kuu lena ole ae a pau pono na alu o ka waha, a in a paha wau e kuu pau loa 'ku ana ma ka hoohamama ana, alaila, aohe me ou e paa aku ai ; a e lohe no auanei au i kou kapalulu ana iloko.  Ia wa, lena pau loa ae la o Lo Hipa i ka waha o ka eke talena, a ia hoohamama ana'ku no, hele mai la o Melevile a kokoke ma waha o ka eke talena ; ia wa no i iho mai ai ka lau o kekahi kumu laau e ku ana, i kapaia hoi o kona kupunakane, a pa iho la ma ke poo o ua kaikamahine nei, a hoi aku la no a kona wahi i ku mua ai.  A ie iho la o Lo Hipa i keia mea, naluea mai la kona noonoo, a hailepo mai la kona helehelena ma ka nana ana aku.

           

O ua kumu laau la e ku ana, nona hoi ka lau i pa iho i ke poo o Melevile, o ke kupunakane no ia o Melevile.  A ike maopopo iho la o Lo Hipa, ua lilo ka mana o kana eke i mea ole, nolaila manao iho la oia, aia ma o ka Pahi-wakawaka la kona lanakila ; nolaila, ki ae la oia ma ka aoao akau o ua pahi nei, a puka aku la ekolu kapuai ka loa, [ Ua oleloia no ua pahi nei, in a no e ani wale ae, o ka manawa no ia e lilo ai ka enemi i mea ole.}  Aia nae iloko o kela wa a Lo Hipa i ani ae ai i kana pahi wakawaka, lohe aku la no oia i kekahi mea kuku, aole nae oia i ike i kekahi mea e ae, aka, aia nae a nana iho oia i kana pahi, ua manumanu ka maka, a ua hala hoi ka nani, a aole wahi pono i koe no ia mau mea e hilinai aku ai ; nolaila kapae ae la oia i ka eke talena a me ka pahi-wakawaka, kulou iho la oia ilalo, a na ka waimaka no e hiolo,

           

"Kulu ka waimaka, uwa ka opua,"

 

a mini iho la ia no ka make, no ka mea, aohe puuhonua i koe e kalele aku ai no kona ola.

           

Ma kea wahi nei, e hoomanawanui kakou i ka huli ae i hope, a e nana aku ia Hipa, a e kamailio hoi nona.  Oiai o Hipa ma ke aupuni poepoe, ua hoomanao no oia no ke kauoha a kana keiki, a i ka hala ana o na mahina eono, aole oia i ike i kekahi ouli o ka mea i kauoha ia, nolaila, ua palaka loa oia ma ka hoomanao ana i ke kauoha a kana keiki.  Aia nae i ka malama hope o ka makahiki, a in a pule hope o ua malama la, hoomaka mai la ka ha-uli ma ka pa palina hema o ke kii o kana keiki, a panee malie ae la ua ha-uli la a pii iluna o ka ihu ; a i na la hope loa o ua malama la, iho@aku la ma kekahi aoao a palahea aku a @a ma ka papalina akau.

           

A no ka oiaio o keia kauoha, ua nonoi aki la @ Hipa i kana wahine Dia, a mamuli o @e ano hoomauhala, ua hoole aku la oia me ka i aku, Aohe e loaa ia oe ko keiki ke imi aku, no ka mea, he nui wale n@ kupua nana e keakea mai i kou hele a@a aku, nolaila, ua oi aku ka pono o kou noho ana mamua o kou hele ana e im@ iaia, a komo aku olua iloko oia pilikia.

           

A no kei@ mau olelo a ka wahine dia, pane aku la@o Hipa, Heaha la hoi auanoi ka hew@ ke make au mamuli o kuu mea i aloha nui ai, no ka mea, aole i oi aku kuu aloha ia oe mamua o ke aloha o kuu keki a heaha ko'u hewa ke make mamuli@ on a, no ka mea, he aloha huihui ko@ ko ka wahine, a o ke aloha o kuu keiki ua hele mai nei au a puni i ka wela.

           

A no ia mea, o ko Hipa hoomakaukau iho la no i@, a lele aku la, aole nae he mau keakea i loaa iaia ma ke ala, no ka mea, ua p@ loa na kupua i ka luku ia e Lo Hipa. A ma keia lele ana o Hipa, ua hiki ak@ oia i ke aupuni kanalima kumamalua@ a kau ana iluna o ke kumu laau, (a o ka la hope no ia o ka makahiki) a ike ak@ la i kana keiki e uwe ana, a pane ak@la, Uwe ana oe, hoomanao owau, o ka@uu pale nana e uwao i kou mau pilikia.  A lohe keia i ka leo, manao iho la no keia, he pilikia hou non@, nolaila, makaukau iho la keia, e hoohamama aku i ka waha o ka eke talena, ma kahi a ka leo i pae mai ai, aia nae, pae mai la ka leo E Lo Hipa, mai hana naaupo oe, owau no keia o Hipa o kou makuakane, ka puuhonua o kou mau pilikia a pau.

           

Aia nae a ike aku oia ia Hipa, opiopi koke ae la oia i ka eke talena, a hoihoi iho la i kana pahi wakawaka iloko o ka wahi, a ia wa, i mai o Hipa, Pane no auanei au, hoolohe no oe me ka hoomakaukau pu ia oe iho a me kau mau mea a pau, hamana no hoi kuu waha, o kou manawa no ia e komo mai ai.  Ia pane ana mai no a Hipa, lohe no o Lo Hipa, a o ka hoomakaukau koke iho la no ia, me ka haka pono aku o na maka.  Hamama no hoi ko Hipa waha, o ko Lo Hipa wa no ia i komo aku ai, a poholo ana iloko, a o ka hao aku la no ia o ua wahi hipa nei i ka lele.

           

A ike nae e Melevile, aole o Lo Hipa ma kona wahi e kulou ana, i nana aku auanei ka hana, e lele ana o Hipa iloko o ka lewa, lilo iho la ia i mea ino loa i ko Melevila manao.                   

(Aole i pau)

 

Olelo hooholo a ka Papa kahu o ke Kula Hanal o Hilo

Sept. 13, 1873.

 

Me ke aloha nui aku i ke Akua no kona lima hoomalu, a alakai no hoi i hoikeia mai i ke Kula Hanai o Hilo mai mua mai, ke hooiaio nei ka Papa Kahu o ua Kula nei i ka Olelo Hooholo a na kahu ma ka malama o Iune iho nei ; oiai, me ka minamina loa lakou e hookuu aku nei ia rev. D. B. Lyman mai kona noho Poo ana o ke kula, mamuli o kona noi pinepine ana mai, no ka nui loa o ke kaumaha kupono ole i kona nawaliwali e noho nei.

           

Ia makou hoi e ae aku ana i keia mea, he pono no ke hoike makou imua o keia lahui okoa, i ko makou manou mahalo i ke Poo o keia kula, a i ke Akua hoi i ka mea nona mai ka ikaika a me na pono a pau, no kona hoomanawanui paupauaho ole iloko o neia mau makahiki a pau i hala aku nei, no kona imi ana i na mea e pono ai keia kula, a me na mea i makaukau ai na keiki Hawaii i puka mai ke kula ae, no ka lakou hana koikoi, a nani no hoi iaeua o keia lahui mai Kau a Niihau.

           

A he poe hoike lakou i keia la, ma na wahi a pau o keia Pae Aina, a ma na oihana maikai a pau mai o a o, no ka oiaio o keia mea a makou e hooiaio aku nai.

           

He mea hiki ole hoi ia makou ke hopoina i ke kokua hoomanawanui mai me ka noonoo mau a me ka noeau lua ole o Lyman wahine i kana kane, ma kana hana luhi no keia Kula Hanai mai kona hookumuia ana a hiki i keia la.

           

Oiai, o ka nani oi iloko o keia mau hana a pau, eia no ia.--Ua hana ia no Karisto, a o ka olelo a ke Akua ka pohaku kumu kihi i hooholoia'i keia mau mea a pau.

           

Nolaila ke hooholo nei keia Papa kahu penei.

           

I.  Ke noi ia aku nei o Rev. D.B. Lyman e hoomau i kona kuleana m@ ke kula, mamuli o ka oihana Poo makua, mai ka la 1 o Feb. 1874 aku, me ka mana a me na pono i pili iaia i na makahiki i hala aku nei.

           

II.  A ke noi aloha ia aku nei o Rev. D. B. Lyman e noho Puuku Dala, a Luna hooponopono waiwai no keia kula, e like me ka ikaika a ka Haku e haawi mai ai nona ma keia hope aku.

           

III.  Ma nee hope aku, e imi keia Papa e waiho i ke kula a nui aku, iloko o na lima Hawaii ; e noi mau ana i ke Akua, e kokua mau mai ma keia mua aku me ia i kokua mau mai ai i na makahiki i hala aku nei.

           

IV.  Na ke Poo makua o keia kula e hooko aku i keia manao nui, a e hooponopono pela me na kumu e noho nei a me kahi poe e aku paha e pono ai mahope aku e like me ka mea ku i kona mauao.        

T. KOANA.

Kakauolelo.

 

Ka make ana o Rev. S. W. Nueku.

 

Ua hanauia oia ma Nawawa Kona Hema Hawaii kokoke i ka makahiki 1832 peha.  Ua hoonauaoia oia ma ko lail@ kula apana.  I ka malama o Iulai 1851 ua komo oia no ke kulahanai o Rev. D. B. Laimana ma Hilo, a hookahi makahiki, o kona noho haumana ana malaila, a me ko'u ano kamaaina loa ia ia iloko oia makahiki o ka noho ana, aole au i hoomanao iki, he paio ana ia'u a me ko maua mau hoakula, he akahai, a he oluolu hoi ia makou a pau.

           

I ka malama o Augate, M. H. 1852, he 7 mau hanmana i hookomoia no Lahainaluna, a o S W Nueku kekahi oia mau haumana, a o ka mea hoi e kakau nei, a me na mea e ae.  Iloko o na makahiki eha o ka noho ana, ua pipill maua he mau hoaloha mau loa, a hiki i kona haalele ana mai la.

           

O kona ano he malie, he akahele, a kuoo no hoi.  Aohe mea nona e kamailio ia ai, oiai kona wa e noho ana i ke kula.  Ua hookahua iho ka pono Euanelio iloko on a, a oia no ka mea nana i kono iaia, e lalau i ka Oihana ana i paa iho nei me ke kuoo, a kauo ia aku la e ka anela eleele ma kela aoao o ka muliwai pouli.

           

He haumana oia i puka pono, me ka hoaponoia ana e na kumu.  Noloko o na haumana 7 mai Hilo mai no Lahainaluna, he elua wale no maua i hiki i ka hopena o ka noho haumana ana a oia hoi ka pau ana o na makahiki eha ; a noloko o na haumana he 27 paha o ko makou komo hookahi ana he 8 wale ne i puka pono, a o S. W. Nueku no kahi.

           

Ma ka malama o Mei 1856, ua hookuu ia makou no ka hoi ana no na home, a ua haalele aku la me ke aloha i kauhale a makou i luakaha ai @ e ka hoohihi no.  I ka makahiki hope o ka noho ana, ua hoike aku la oia i kona makemake i na kumu, e ana mo i ke kea o ka Haku.  a na ia makemake no i hoouka ia mai ai ua ukana laahia la iluna ona, a malalo oia auamo oia, a kuu aku la ka luhi.

           

I ka mekahiki 1857, ua hoonohoia oia he Haiolelo no ka Ekalesia o Honuaula Maui, a i ka pau ana o na makahiki ekolu, ua kaheaia oia, e lawe i ka oihana o ke Kahu Ekalesia no ia Ekalesia, a ma ia kulana oia no na makahiki eha, a kahea ia mai la e kahi Ekalesia e.

           

He paahana pauaho ole oia i kona Kihapai mua, he* nui na pilikia o ke kino, aka, aole i kaniuhu, a hiki wale i ke kahea ana mai a na hoahanau o ka aina hanau o kana wahine.

           

Ua mareia oia me Miss, Emelia Kamaipelekane ma Halawa Molokai, i ka la 10 o Feberuari, M. H. 1851, a oia kona hoapili o kela aina makamaka ole o Honuaula, a ua piiia e laua ka aina na kai--a ilaila laua i hoopomaikai@a mai ai e na hua o ko laua mau puhaka, me na keiki ekolu, a he hookahi o lakou i make.

           

I ka makahiki 1864, ua haalele laua ia Honuaula no ka leo kahea a ko Halawa poe ; a ilaila oia i puana aku ai i kana wahine.  "O ko ka ua wahi keia e uoho ai a waiho na iwi, aole kaua e imi hou aku i wahi no kaua e hele ai."  Ua hookoia ia olelo--Ua pau ka hane.  O ka 9 keia o na makahiki o kona noho kahu ana ma keia Ekalesia hou.  Ma na lono, ua hapai oia i kana hana me ka hoomanawanui e hele ana i ka loa, a e iho ana i na kawahawaha pali o Koolau, a me na piina ikiiki.  Ua noi no hoi kona lawelawe ana i na hana o ke kino, i mea e hoolawa ai i kona ohana lehulehu.  He makuakane oia no na keiki ehiku e ola nei, a he kane hoi a ka wahine kanemake, he keiki na ka makuahine i hooneleia.

           

He Kahu Ekalesia oia i kupaa iluna o kana oihana hookahi, a me ka imi ole e loaa ke ola ma ka lalau ana i oihana e ae.

           

He elua makahiki i hala ae nei, i loohia ai oia i keia mai, a ua oleloia e na kauka, he mai kona i pili i ke ake-mama, a me ke ake-paa, a i ka puuwai hoi, ua hoao ke kauka Farani i kana ano lapaau, a ua hoole oia i ka hiki ole iaia ke lapaau, a pela hoi i ke kauka Pake, a na ia hiki ole i kauo aku iaia i kona mau makamaka a pau, a kuu aku la ka luhi no Kawaiahao i ka la 17 o Sept 1873.

           

He nui na wahi ana i waiho hakahaka @ ai @ @ @i@ @ @ P@Hawaii @ he lala hoi o ka Ahahui @ Pae Aina Hawaii, he lala hoi o ka Ahahui Lunakahiko o na Mokupuni o Maui, a he Kahu Ekalesia hoi no ka Ekalesia o Halawa Molokai, a he kane aloha no ka poli o kaua wahine e noho @ nei, a he makuakane aloha no na keiki, a he hoaloha no ka lehulehu.

           

Ma na kuka ana no na oihana, he manaoio pipili kona i kona Haku makamae, a he mea akaka, ua ohi oia i ka hua o kana mau hooikaika ana.  Owau hoi, ma ko'u pili ana iaia ma na wahi a maua i no-nonoho ai, ua halia wale mai no ia'u.

 

Kun hoa i ka na Kanilehua o Hilo,

 

Mai kahi ia kai@ ili i ka welelau o ka lima,

 

Kuu hoa hoi i ka lai o Mauna Fiku,

 

A ka la wela o Lele Luna,

 

Aloha wale ke kula i Kaauapali,

 

Kahi a maua i hele ai ma ka leo a na kumu,

 

Aloho hoi ke Kula, kela kualono la i Pa'u-

 

Aloha wale kahawai o Kauaha,         

 

[pa'u,

 

Na wahi paala i makahinu wale i ko laila

 

Aloha wale kuu hoi i ka makani he, [kini.

 

I uhi ae la paa na moku,         

 

[Kauaula,

 

Kuu hoa o ka hana a ka Haku,

 

Aia oe i lerusalema Hou.

           

Ua kuu ka luhi.--Ua maha, maha ia Iesu.

                                               

G. W. P.

                                   

Honolulu Sept. 23, 1873.

 

He nee ana maluhia loa kai poai ae nei mawaena o na poai hoohanohano o Enelani.  Mai keia wa aku, o ka noho ana laun@, ke manao kekahi makamaka a hoa@loha paha e haalele i ke kulanakauhale, o ka hele aku o kekahi i ko kekahi wahi, a waiho aku he nota i kakau penikala ia, "P. P. C" I keia wa in a e waiho io ia pela, aole nae haalele iki a hala ewalu la, aole no e ahewaia ; ake, in a e hala ana ke anahulu me ka ike hou ole ia mai o ka mea e haalele ana, oiai oia e noho ana, alaila, o ke ano oia he pau loa no ka ike ana--he kanawai loli ole keia, a ua like me kanawai o Media me Peresia.

 

Aia hoi kekahi mau ipo ua makemake laua e hoohuiia ma ka herita mare, no ka mea, ua pipili loa ko laua aloha.  Aia kahi noho o ua keikikane nei ma ke kulanakauhale o Celevalana, i Ohio.  Ua hoopohala ia nae keia mare, no kona mare e, aole i iwakalua makahiki.  Aka, no ka paa o ua keikikane nei i ka manao i kana ipo, aia hoi aihue iho la oia mai ka waihona m@i o kona makuakane, he $500 d@ls, a me ia oia i kii aku ai i ka lima akau o kana ipo, a holo i Buffalo i loaa on a laikini mare.  Ia hui ana, au iho la ka manao o ua keiki ne e holo i Canada, e ike ai i ka m@li a kona makuahine.  Kau iho la laua maluna o ka waapa me ke kaikunane o ka ipo opio, a holo aku la maluna o ka muliwai, a e nanea ana laua i na hukana a ka hoomahie luna, aia hoi, ikaika loa mai la ke kauo ana a ka wai, a lilo aku la ka waapa, a lele aku la maluna o ka wailele o Niagara.  Pela iho la ka hoopeua i loaa ia mau waiwai makamae.