Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 21, 23 May 1874 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA

-ME-

KE AU OKOA

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

 

HONOLULU, MEI 23, 1874.

E Hoi hou anei kakou Ihope?

____

Ua hikilele makou i ka ike ana iho ma ka Poakahi i hala iloko o ka Hale Ahaolelo i ka h@olaha ana mai o ke Kuhi@@ Kalaiaina akahiakahi, e lawe mai ana oia he Bila e auhau ai i hookahi keneta maluna o kela a me keia nupepa e hoounaia ana maloko no nei o ka aina, oia hoi, e kau auhau hou iho ana i 52 keneta maluna o kela me keia makauinana e lawe nupepa ana. Ua minamina loa hoi makou i ka ike ana ma ka aoao o ke aupuni e lawe kino mai ana kekahi kuhina e auhau maluna o ka naauao i dala e uku ia ai ko lana mau pahu sika, a hoopoina iho la i oa hooponopono aupuni o na makahiki loihi he iwakalua i hala, ke au i ae ia na mea i paiia e hele wale maloko o ka leta.

He ahona iki no paha keia hila no ka poe haole ka poe i uku nui no ke lekou nupepa, a he hapa wale no lakou, no ka mea aole paha i oi loa aku mamua o ka ekolu hane@eri ka poe haole lawe pepa, aka, o ka auhau ana mai i na nupepa kanaka, oiai he @lua dala wale no puni ka makahiki, he mea puakiki ka hoomau ana aku. Ke laweia nei maloko o ka Eke Leta he ekolu tausaui Kukoa, a he tau@ani hookahi paha "Ko Hawaii Poinoi," i kela a me keia pule. A owai kela poe lawe? O na Hawaii wale no, a eia nae maluna no o ka Hawaii e koiia mai nei e uku auhau hou aku i dala e uku ia ai ua luna aupuni hookiekie. Heabe la auanei ka hopena o keia kanawaii? Eia no ia, e hoole mai ana na kanaka ke hookiekieia aku ka uku nupepa a e make ana na nupepa Hawaii a pau e paha nei. Ua ike no na hoa a pau o ka Hale Ahaolelo, a pele no ka Luna Leta Nui, aohe he hana waiwai o ka hoolaha nupepa Hawaii ana. Ua poin anei i ka lehulehu ka nupepa "Ke Au Okoa," @ana i monimoni aku @@@kolu a eha na t@usaui dala o ka waihona

aupuni i ka wa e ola ana ia nupepa, mamua ae o kona mau lo@a. O ka "Hawaii Ponoi" hoi keia e paiia nei e Balaka me Olo, aole i hoi mai ka hapalua o ko lau@ maulilo.  A o ka nupepa Kuokua hoi nona ka poe lawe i oi aku mamua o ka eha tsusani kope, aole no e hoi kona mau lilo ke ole ka uku kokuaia mai oka aoao eha. Nola@l@, heaha la ka inoa o keia kauawai a ke Kuhina Kalaiaina i lawe mei nei? Eia no, he Kanawai A wahua, e pepehi ai i ka hoolahaia ana o na pupepa.  Hawaii, ka huawi wale ia ana o ka naauao i ka lahui, a o ka hope paha; "e pupuhi ana kukui poele ka hale," oia hoi e hoihoi ia ana kakou Hawaii e noho ike ole i na mea e hanaia ana ma kekahi noao o ka honuanei, alaila, hali@ ae ke alo @una hela i

na aho o ka hale.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

K@panaha wale olua,

E na ma@ina wahapaa,

Konohiki hookaumaha,

I ke kai o ka pua mana

 

_

 

 

Pehea la ka manao o ka lahui ka poe nana i hoouna mai nei i na luna@@kaainana, ina na

na nupepa i paipai aku nei e auhau hou iho i hapaha keneta maluna o ka waiwai paa, E kahaha koke mai paha onkou a kapa mai he hookaumaha ka makou mau hana. Aka nae, ua hele mai nei oukou e hoomama i ka auhau o ka lahui, eia nae ke koiia mai nei oukou e ke Kuhina Kalaiaina, e auhau hou maii hookahi keneta maluna o kela a me keia nupepa a ke kanaka Hawaii e lawe ai a uku. Aole o ka poe waiwai ka nui o ka poe lawe nupepa, aka o ka poe ilihune wale no. He aha la ka hewa o ka hoonaauao ana a na nupepa i koiia mai nei e auhau. Aole anei oukou i ike, o ka mea lawe nupepa nona iho, ua oi ae na o ka naauao mamua o ka mea lawe nupepa ole, ae oia no.

O ke kau hou ana i keia auhau maluna o na nupepa, he kau ana ia i auhau a kanawai poepoe maluna o ko na kuaaina poie makaainaua, e like la me Hawaii, Maui, Molokai, a me Kauai, sole maluna o ko Honolulu nei mau nupepa ponoi ma ka luna aku o na Luna lawe pepa, aole mai ka Hale leta aku.

Ua hoike mai ka Luna leta i ka lilo o kana oihana, ua aneaue like loa me na lo@a mai, aka, ina e hoe@iia mai na uku makahiki o ia poe e like me ka manao i lohe wale ia o na hoa, alaila, koe okoa ke dala I dela aha keia a ua Luna Leta nei e makemake mai nei e haawi hou aku? I mea ai anei na na moa ana? E nana oukou i keia, a mai noho a auhau hou aku maluna o na kanaka ilihune, aka, e ae aku i ka lakou mau nupepa e holo wale ao no manawa a pau. Oia no ka makemake o Kauikeaouli, ka mea nana i kukulu i keia uku pooleta, a hoaponoia e Kamehameha IV, V a me Lunalilo. Aka, he mea pohihihi nae ia makou ano ka hoike ana aku, i ka aoao a keia au e mea na kuhina i hilioai ai, he minamina no nae hoi ko makou, ina e kulaiia ana na mea i kukuluia'i eia poe kilo aupuni, a aole hoi makou e ae e kapaia mai he au hookaumaha ko Kalakaua.

Eia wale no ka makou e kalai pinepine nei: E hoemi loa ka uku o na Luna Aupuni, e laa ka Luna Leta, hoemi iho a iwakalua kumamaha haneri no na makahiki elua; a ina e haalele mai, ei'ae no ua mea hoopono, a pela e emi pu ai na uku oihana aupuni e ae. I pau loa no ko kakou maudala @ keia poe luna aupuni. uawai e hoomahuahua ai i ka naauao,

Ua paipai mai ka Moi ma kuua haiolelo ahi e kau i na kanawai e hoomahuahua ai i ka naauao, a e hooheihoi ai i ka ulu ana o ka lahui a me ka holomua, aka, o keia lio olohe hoi, (bila) a ke Kuhiua Kalaiaina kaulei, aia ma ka aoao kue mai i ko ka Moi manao. Aole no paha keia Kuhina i noonoo pono, a olalau e mai nei no akaka no nae hoi ka bila onoonou ia mai.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ina makemake ka Ahaolelo e imi i kekahi wahi e ae e loaa mai ai ke dala, ke olelo aku nei makou, e uku makahikiia na luna aupuni e loaa nei ko lakou ola ma ka hana ana i ka ke aupuni hana a ohi mai i  i na dala a hoi mailaila mai  E like paha me ka Luna Hooiaio Kope a me kekahi poe e ae o ia ano. Ua nui loa ko lakou loaa mamua ae o kekahi poe e uku dalaia nei. A ina oia mau dala la a pau i loaa ia poe a hoihoi mai i ka waihona aupuni, aohe dala mai a kana.

No ka bila hoohaiki i ka pono o ka lehulehu a me ke kue i ka pauku 3 o ke Kumukauawai, nolaila, ke konoia mai nei makou e pale no makou me ka hilinai na ka noonoo naauao o na hoa e kiola aku maloko o ka ipukuha i ua bila la

___________________

 

 

Na Aina Aupuni i hoolimalimala,

a e ohi nei i na hoolimalima

makahiki.

____

   

     No ka waihoia ana e ka Hon. Jos. Nawahi he olelo hooholo iloko o ka hale Ahaolelo i kekahi ia o kela hebedoma aku nei, e kauoha ana i ke Kuhina kalaiaina e hoike mai i na aina aupuni a pau o ke Aupuni Hawaii, nolaila, ua laweia mai keia mau aina malalo iho nei e hoike aku i ka lahui eia iho ko lakou waiwai io la.

     He aina aupuni aia i Paalae, Kailua, Oahu, aia ia James I. Dowsett, he $45 00 uku makahiki ka aina i Nuuann ia Mrs. H. Hillebrand, he $200; aia i Hamakua Hawaii, ia T. H. Davies, he 62.25, no ka makahiki, he 35 nae makahiki ka loihi; aina o Kapulena, Hamakua Hawaii, ia T. H. Davies he $93 50; aina pili o Kohala ia T . H. Davies n@, he $200; aina o Papaa Kaui aia @ F Bertelmann, he $50; aina o Kulaimano Hawaii, ia Pulani ma he $70, mokupuni holookoa o Kahaoolawe aia ia E H allen, no 39 makahiki ma ka $250, uku makahiki; aina e kokoke la i ka Hale Pupule aia ia Uai@, he $25, aina aia i ka pa hale Hookoloko o Lahaina, ia A S Clegburn, he $200; aina i Kau, Hawaii, aia ia W T Martin no 10 makahiki ma ka $2l5; aina o Makua, Oahu ia Samuela Andrews he $175; aina o Honuaula, Hamakua, Hawaii ia T H Davies no ka $37.50; aina o Hana, Maui Hikiua ia A Unna, no ka $25; aina o Puuanahulu, Hawaii ia T H Davies no ka $100; aina o Waimanu, Ewa, Oahu, ia Raymmond no ka $100, aina o Kaohe, Kohala, Hawaii ia J P Parker no ka $400; aina o Kaluakoi, Molokai ia R Keelikolani no ka 19 makahiki ma ka $500.

     Aina o Kohala ia Allen & Caillingworth no ka $50; Hamakua, Hawaii ia J P Parker no ka $150; Awawa o Nuuanu ia J H Wood no ke $30; Waikane, Koolaupoko Oahu ia % Cummins ma ke $75; Kuokala, Waialua, Oahu, ia Samuela Andrews no ka $150; Kamoko, Hawaii, ia J P Parker no ke $40; Manuka, Kaulanamauna, Kau Hawaii, ia W T Martin ma no ina no ke $50;

 

 

 

 

 

 

 

 

Lanai ia G W M Gibson no ka $100; he 14 makahiki ka lohi; Kau, Hawaii, ia R Keelikolani, he $150; Kau, Hawaii, ia Reed & Richardson no ka $150; Kau, Hawaii, ia Kaonohi ina no ka $150; Olohena, Kauai, ia E Krull no ke $75; Kau, Hawaii, ia O B Spenser no ka $150; Kaiwiki, Hilo, Hawaii, ia F H Harris no ka $130; Kamoku, Lanai ia Ah See no ka $100; alanui Moiwahine, Honolulu ia J H Thomson no ka $200; alanui Moiwahine, Honolulu ia J I D@wsett $300; Makeke kuai ia W Sumner no ka $150; Makeke kuai ia Ah Woo no ka $120; makai o Ainahou, Honolulu, ia James Taylor no ka $106 80.

     Aina ma alanui Moiwahine, ia H Prendergast no ke $50; alanui Moiwahine, ia C Brewer & C., he $1,200; alanui Moiwahine, ia Oat & Co. no ka $360; Hale Pai Palapala aupuni, ia H M Win@ no ka $1,200; Makeke kuai  ia, i ka Ahahui Hana Hao, no ka $237; Makeke kuai ia, Wong Kwai, no ka $60; Ainahou, Honolulu, W D Raymond no ka $25; Loko ia o Kuili ia A S Cleghorn no ka $355; Ainahou ia J A Burdick no ka $320; Awawa o Manoa, ia L Severance no ka $4 50;  Ainahou ia Foster & Co. no ka $400; alanui Moiwahine ia Pierce & Co. no ka $1,200; Ainahou ia Thompson no ka $250; Ainahou ia J I Dowsett no ka $200; Hale papaa mauka iho o Hale Dute kahiko ia H Hackfeld & Co. no ka $150; alanui Moiwahine ia Tibbetts & Sorrenson no ka $150; AAinahou ia Jas Robinson no ka $250; Lahaina, Maui ia A S Cleghorn no ka $400; Loko ia o Kaihikapu, Ewa, Oahu ia S W Mahelona, no ka $740; Loko ia o Lelepana ia G Waller, no ke $60; Ainahou, ia L. L. Torbert no ka $400; awawa o Palolo ia ka wanine a Noa no ka $40; Ainahou, Honolulu, ia W. L. Green no ka $500; Hale o lalo o ka Hale Dute kahiko ia C. Brewer

&co., no ka $300; Ainahou, ia H. Hackfeld &co., no ka $600; Pa lanahu ma Ainahou ia ke Aupuni o Amerika Huipuia, no ka $300; Ainahou, ia H. A. Widemann no ka $25; Alanui Moiwahine ia G. P. Judd no ka $180; Aina Kalo i Kalihi no ka $155; Aina kalo i Palolo ia Ioela no ka $10; Aina kalo i Kunawai ia Kealakua no ka $20; Aina kalo i Mano ia ka poe lehulehu no ka $18.

_________________

 

Hoike Kulanui o Lahainaluna.

 

     Ua hoike ke Kulanui o Lahainaluna i ka Poalua, Poakolu, Poaha, oia hoi ka la 5,6,7 o Mei nei; elua la ma Lahainaluna, a hookahi ma Lahainalalo.  Malaila ke Kahukula nui, ka makua Mrs. Bele, ke Kiaaina o Maui, na Kahu Ekalesia, na Lunakahiko, na makua, a me na makaikai he nui wale.

     Ua nui no na mea i hoikeia, sole nae i pau pono na mea i ao ia. Ua eleu na haumana ma na mea hoike he nui. O ka eleu loa nae, o na palapala me na kii, e like me ka Palapala Aina, Anatomia, Akeakamai, Uwea Telegarapa, a pela aku. O ka mea oi loa nae i keia hoke ana, o ka lawelawe kino ana o na haumana i na mea Uila, me ko lakou mau lima ponoi, sole ke kumu. Ua kupoai na kanaka, a lawelawe na haumana me ko lakou lima iho, a puku aku la ka uila, a anuu like na mea a pau, a puiwa ae la me ka akaaka. O ka Anatomia kekahi mea i hoike akaka lea ia

 

 

 

 

 

 

 

 

ma na kii i paiia. Ua wehewehe pono ia ke kaapuni aua o ke koko i ke kino a puni mai ka puuwai aku, me na @kana maikai no kela wahikeia wahi, a me ka lawe ana mai o ke koko i na mea ino o ke kino a kiola ma ke Akemama.

     Ua hookipa maikaiia na makaikai e na kumu a me na haumana, ma na mea e oluolu ai ke kino. Ua ai no a ana, na inu no a kena. Aole mea hoohalahala.

     O ka haiolelo a ka Papa I ma Wainee, ua maikai no, i ka nana aku, ua olioli wale ia no e ke a@aina a pau. Eia ka mea oi loa o ka maikai o keia haiolelo ana, o ka puka ole mai o na olelo hoakaaka, a me na hu@olelo mele. Ua h@na kanaka makua maoli keia poe  Aole wahi keakea iki o na kumu no kekahi o lakou, no ka mea, na kupono wale no @@ mea a pau.

     O na olelo paipai o ka poe i kono@a e na kumu. O ka ke Kiaaina J. M. Kapena ka paulehia loa, a me ke eehia no kona paulehia loa i ka mahalo i na mea i hoikeia ia mau la ekolu. Ua koikoi a kuio ka@na mau olelo paipai ma na mea pili i ka hoike. He kanaka ia no ke aloalii mai, kahi o na Kula Kiekie, a me na ha@olelo he nui wale, @a paulehia loa n@e kona me ha la akahi no a ike i na mea kiekie o ka ike.

     No ke ano maikai a kiekie o keia hoike, ua noi hou mai elua haumana o ka poe kipi na kumu e hoi hou mai i ke kulanui i keia hoomaka hou ana o ke kula. He hoike anaia o ka pono a me ka oiaio o ka hana a na kumu.

     Nolaila, e ka poe e makemake ana e imi i ka naauao, e hele mai me ke kanalua ole. Ua makaukau ka ai, ka hale, ka naauao ka pono io maoli. O ka mea molowa, a palaualelo, oia ke nele. Na'u na M Kuaea.

     Lahaina, Mei, 11, 1874.

 

Nu Hou Kuloko.

______

 

Mareia. - Mei la 9 ma Lahaina mareia o McSheen me Lilia Kalomi.

______

    

     Ma ka Poalua iho nei ma Kamaoiliili ina kahi o ka Hon. J. Kahai ka Moi a me ka Hooilina alii kahi i hoonanea ai a aui ka la.

     I Na Kumukula Hanai. - Ua makemake ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii o ka Ahahui Euanelio, e hoouna mai oukou iaia he hoike no ko oukou mau kula i mea e komo ai iloko o kana hoike makahiki.

______

    

     Ma Mana, i Honolulu nei, make iho la @e kaikamahine hiapo a Mr. a me Mrs J L Kaulukou, he kama nona ka makahiki hookahi a me eono malama, a i hanauia ma Keauhou, Kona Akau, Hawaii.

_____

 

  

 

 

 

 

 

     Ke kauohaia aku nei ka poe a pau i kuleana maloko o ka Pa I@na o Kawaiahao, ma ka la 29 o Mei nei, hora 10 o ke kakahiaka.

_____

 

     Ke kokoke mai nei ka manawa hoike o na Kula Aupuni, oia hoi o lune ae nei. Ma ka pule elua ae nei o Iune, e hoike ai na kula haole, a ma ka pule hope na kula Hawaii.

_____

 

     Ua lilo iho nei ia Kapena Hopena, o Makawao, kahi moku kuna i kuai kudala ia ai ma kela Poaono aku nei, no ka $2,000, a e kapaia aku ana paha o Ka moi Keiki .

_____

  

     Ua loheia kekahi leo iloko o ka wa poeleele o ka po, e kapa ana i kekahi mau hana a ka Ahaoleo, he kamalii a he walaau wale no ka ! No ko makou hele kino ole ilaila, nolaila, aole e hiki ia makou ke hooia aku ia olelo.

_____

 

 

     Make Hikiwawe. - Ma Ka Poakolu iho nei, ma Honolulu nei, oiai ka wahine a Mr. Sawyer, (Koia haole) e ainana lole ana, aia hoi, o kona manawa no ia i kailiia aku ai ke aho, a make iho la.

_____

 

     Poohu Ka Lae. - I kekahi la o kela hebedoma aku nei, ua iliki ae na makai i ka poe hooinu hia hana iho, a pau nui ana i ka noho iloko o ka Halewai. Imua aku hoi o ka Aha Hoomalu, hooili na pai, a kahi ana ke pohue i ka lae. "Pakela no hoi i na hia loloa" ua mea he haihai Kanawai.

_____

 

     Nouia I Ka Pohaku. - I kekahi la o kela hebedoma aku nei,ua ala kue mai la he 15 mau Iapana o ka Mahiko ma Ulupalakua, a pepehi iho lai i ko laou luna hana me ka pohaku, aka, u pakele no nae. A i ka Hookolokoloiaana, ua waihoia keia poe he 15 imna o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o Maui. Elua aoao o ka ninau, a he pono e ike like ia.

_____

     Ma ka Poaono aku nei i hala, ua haule kekahi wahine mailuna iho o ke kowali, i kikuluia ai  i mea houluulu aku i ka poe palaualelo.  Pakele nae ke ola, aka, ina nae e pilikia, ina la ua hopn ia ka mea nana i kukulu na kowali la, a he hoi wale aku no i Kawa i ka ai samano. Ua mahalo nae makou i ka lohe ana mai, ua hoopau loa ia.

_____

 

   

 

 

 

 

 

 

     Ke hooheneheneia nei ko kakou Ahaolelo e kekahi poe haole, "Ka Ahaolelo ka o na kanaka," me na huaolelo hoopupuku iho o na maka. I ke kui paha o ka lono, he kipaku wale no i na haole ka kekahi mau Luna ke kamailio ae. He nele manao loa no hoi paha kekahi, nolaila, hopu hew i ke kaunooa i ka laau hihi wale iho no; o aha ia no la hoi na hoa hanahano ke kamailio noeau, eia ma na mea paakiki e kamailio ai, malia no paha aole no hoi i maopopo i ka oiwi.

_____

 

     Halawai Ku I Ka Wa. - I ka la 20 o Mei nei, na halawai ka Ahahui Euanelio o Oahu, ma Kawaiahao; eia na mea i hooholoia: Ua ae ia o Rev. D. Kekiokalani, a noho i Kahu no ka Ekalesia o Kahana, a ua kohoia o Rev. L Kamika, Rev J Manuela, Rev. S. Waiwaiole, i Komite e hoonoho. A ua kohoia ka Poaha, oia ka la 28 o Mei nei, hora 10 kakahiaka, oia ka manawa e akoakoa nui mai ai na hoahanau ma ka Luakini o Kahana, e hooko i keia hana maikai.

_____

     Ua ike iho makou i kahi luna a na makaainana i koho ai, e hau ana ka waha ma Alanui Maunakea, na pekuia mai paha e ka lio olohe a kunewanewa.

_____

 

     Hoopanekia. - Ua minamina makou i ka h@opaneeia o kekahi mau Manao Pep@ ano nui. @@@ne ka palapala a ka Pereside@a o America i ko kakou Moi, no ka piha o ka pepa o keia pule.

_____

 

     Ma ka hoolaha a ka Papa Hoonaauao e keia la, e ikeia iho ai, e hoike ana ke Kula Keikikane o Haleakala, ma ka la 3 o Iune, a e makaikaiia ana na mea naauao a me ka paikau koa ana.

_____

    

     Wailua Make Alanui Manakea. - Make awakea Poakolu a me Poaha iho nei, ua ikeia aku la na kanaka he lehulehu wale e piha ana ma ke poo mauka o ke Alanui Maunakea, e nana ana i ka haale mai a na wailiola mamua pono iho o ka hale noho o ka Hon. J. Kahai. Ina e he'e ae kekahi mea ma ia wahi ma na mau awakea la, e ike ia aku no ka maalo ana @e o ke aka maluna @ u @a wai la. Ke i mai nei kekahi poe, he "mea hou" ka ia. Ke i aku nei hoi makou, he mea mau no ia m@ na wahi a pau iloko o na la wela ki-kiki halailai, no ka mea, i ka wa ikaika o ka wela o ka la, pii ae la ka mahu o ka honua, a i ko laua hui @u ia ana, @a lilo ae la ia me he wai la ma ka kakou ike aku.

_____

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

      Mai Hoomainoino - He mea mau i na makua Hawaii ka pepehi naaupo ana ika lakou mau keiki, a ke ao aku nei makou, o ka pepehi ana pela, he kumu no ia e hana ino mai ai. Inehinei, ua

ikeia aku kekahi wahine e pepehi naaupo ana i ke keiki ma Alanui Ema; aole ma ka hale kahi kupono no no ke ao ana, aka iwaho o ke alanui. E ka@o ana, e peku ana, e kulai ana, a ane mauleule maoli ke keiki i ka ua mea o ka uwe i ka eha, @a ka@i kau aka no ka makai ole. Ina e hewa ke keiki, e ao me ke ano laau hahau kupono, aole me ka poniponi o ka huhu, no ka mea, "o na keiki o keia mau la, ka lahui o Hawaii nei ma keia mua aku.

_____

 

     Ua Nui Ka Ai. - Ma keia mau la, ke ike ia aku nei, ua ano mahuahua mai ka ai, no ka mea, ua make ka umeke poi no ka hapaha wale no; aka, o na wahi pai laui nui o Waikiki ma, ua lewa iho la i uka i kai a lilo ae la i ka ha@alua, a i ka wehe ana se, ua hele a puali i ka hauhoa ia i ke kaula. Ua mana@ o Kapena Makanahelehele e hoolako mau mai i ka ai pai no ke kulanakauhale nei i na wa a pau. Oiai, ma keia mau la iho nei no, ua kuaiia ke pai @@@ui o Molokai me Kauai i 60 keneta wale no, aole hoi ke dala hookahi a oi ae, e like me na wahi pai puali ama@a, a laui, e kalewa mai nei. Aka he mea mau no ia, he wi no Honolulu a kanaaho no i ka wai ti, a o na poe maauauwa pai liilii, hakahaka wale ka opu o ka ohana, me ka hoao pu no paha e hele i ko hai puka'hale e anee ai.

_____

 

     Kanaka Nahuia E Ka Mano. - Ma ka Poakahi nei, Mei 18; na holo aku o Wailehua k., o Waikiki kai i ka pahoe malolo, ia pu a ana a hiki mawaho ae o Kalihi kai, kuu ia iho la ka upena a Kahaleluhiole, a o Wailehua, a me kekahi poe e ae ke au ana, ma ke ano he moe, e nana pono i ke ano o ke komo ana o ka ia, ia wa e luu mai ai mahope. A i ka hoomaka ana e huki i ka waha o ka upena, ma ia wa @ka ikeia ana o ka mano ma waena o na kanaka aole nae i nahu ia lakou, aka, ike aku la o Wailehua i ka hol@ ana mai i ona la me ka hamama o ka waha, o ka wa ia ona i au ai a a'e maluna o ka upena, ia komo ana omua ona, koe ka hope mawaho o ka upena, o kona wa ia i nahua mai ai a moku ma ka papakole, a ike oia i ke nahuia ana mai, pale oia me kona lima, nahu hou mai la ma kona lima hema, a ia wa i komo 'ku o Wailehua maloko o ka upena, a komo pu no ua mano nei iloko; a au aku la o W., nei a kau iluna o ka waa, a pela no hoi ka lehulehu. Ia wa ona i kau aku ai, ike pono ia iho la kahi moku, aia ma ka papakole hema a me ka lima hema pu hoi kekahi. He ano menemene no ke ike aku; a mahope iho o ia wa, ua hoikaika loa o Kaukanaka ma ka hou pinepine ana i ka hoe, a ano waliwali iho la @a mano nei; a o ka waia i huki awiwi ia ai o ka upena a hiki i ka pupu, a kau ua mano nei i ka wa@. I ka nana ia ana, aole no i anana, aka. o kona poo, aole no i like me na mano e ike ia nei o kona mau halo, he loloa, @ohe kuala o ke kua, hepahupahu kona poo, @ohe like me na mano e ae ka oioi imua a emi mai ke a lalo ihope. O kona maka, e nana mau ana olua o kona maka, he huluhulu me he kue maka la, o ka lehelehe luna, he huluhulu, a koe owaena, he loihi kona ola ana, aole i make koke

 

 

 

 

 

 

 

 

 

iho, a i kona puka ana i Kawehewehe i Waikiki kai, ua puh@ia i ke ahi, a he mau ahua wahie ka i pau iaia, o ke poo nae kahi loihi loa, aole i a kokeia a loihi. A ke waiho nei o Wailehua i ka ehu iaia, a e ola ana no nae, aole nawaliwali. Ke noi aku nei ka mea kakau i ka lehulehu, e noen@o pono ke kanaka iaia iho, o ku ia auanei e like me nei makamaka; oiai, o Laka ke akua a keia kanaka e pule mau ai. [O ka mea no ka paha ia i lakaia @i o@@ @ ia nui ea?]

                                                  W. H.Nailip@lap@la.

 

 

O Ka Makena O na palapala hoop@@ imua o ka Hale Ahaolelo mai na apana mai a pau, e kue ana i ka hookomo ana mai a me ke kuai ia ana o ka opium@, rama a me ka awa, he hoike ana ia, na kaupaonaia kela mau mea, a ua ike ia ko lakou mama. Ua lohe makou mai ka palapala hoopii mai a na pake @he 502 e noi ana e hookapu loa i ka opiuma, he hookahi wale no pake ma na Koolau aku nei i hoole, aole e kakau inoa, a he elima paha ma Honolulu nei, aka, o ka lehulehu pake e ae, ua ae lakou a pau i ke ino o ka opuma, a he kapu ka ma maikai. He nui na mea liilii ku i ka make ma keia mea i hoike ia mai ia makou, aka, ua lawa paha ia ma ka hui pau ana aku ma ka aoao ho@hewa ia mea he opiuma, a pela no hoi ka rama a me ka awa.

_____

 

KEAUOKALAKAUA.

_______

Na hana o ka A haolelo.

_____

 

     La Hana 13. Mei 14. - Hoomakaia ka hana e like me ka mau.

     Heluheluia mai he mau hoopii no Honolulu nei, e hoololiia kekahi mau ru@a o ka makeke kuai ia, a i awa ku moku noa @ na mea a pau o Honolulu

     Ma ke noi a Mi Kaai, ua hapai hou ia ka noonoo o ka rula hou i hoohol@ia ai @nehinei a ma ka noonoo ana, ua hoopanee loa ia.

     Hoike mai ka hapa nui o ke Komite Malama Ola e waiho ma ka papa i ka hoopii e hoihona na mai lepera mai Kalawao  mai. A o Mi Martina hoi ma ka aoao e ae aku ka hoopii. Ae ia ka hoike a ka hapa nui. Na ia Komite hookahi no, e waiho ana ka hapa nui o ke Komite i ka hoopii e kukulu i mau hale mai lepera ma na mokupuni pakahi @a ka papa, a o Mi Martin hoi ma ka aoao kokua i ka bila e kukulu ana i mau halemai lepera. Waihoia ma ka papa. Na ia Komjite hookahi no, e waiho ana i ka hoopii kue i ke Kauka o ka Halemai Moiwahine ma ka papa. Aeia.

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     Hoolaha mai o Hon. Martin he bila e papa ana i ke kalewa mea ono. Na Mi Martin opio i heluhelu mua mai i ka bila e hoemi ai i na auhau lio a me ka medala ilio. Na Mi Moehonua i heleuhelu mua mai i ka ho@loli o na Pauka 21 a me 24 o ke Kumukanawai. Na Mi Kaai, he bila e hoomahuahua ana i ka uku hoopai no na poe on a rama. Na Mi Kaai, he bila e hookuu akea ana i na kanaka e inu rama. Na Mi K@kanu, i hoolaha mai he bila e hoololi ai i ke kuai ana o ka piuma. Na Mi Kaa@ he bila e hookaawale ai i hookahi laikini opiuma ma ka $15,000. Na Mi Kaukaha he olelo hooholo e hookaawale ana i $15,000 no na lilo o ka Ahaolelo 1874. Ae ia Na Mi Kaukaha he bila e hoololi ai i ke kanawai no ka helu ana. Na Mi Kepoikai i heluhelu mua mai i ka bila e hoololi ai i ka P@pa Ola Hawaii.

     H@paiia ka noonoo no ka hoololi o ka Pauku 22 o ke Kumukanawai.

     Makemake o Mi Nawahi e kiola aku kahi mahope i ke Keiki Alii Leleiohoku. Kauohaia e pai ka hoololi.

     Hapaiia ka bila e hoole ana i na mare ana o na wahine Haaii me na pake, a hooholoia kakau poepoe. Hoopanee.

_____

 

     La Hana 14. Mei l5. - Hoomaka e like me ka mau.

     Heluheluia he palapala hoopii na na haole he 80 o Honolulu e kue ana i ka bila hana 9 hora. Lilo ka hale i ka hoopaap@a, a kamailio o Kaai, Aholo, Koakanu, Haupu, ma ka hoopanee loa; a o Moeholua, Kauk@ha, Komo@kehuehu, Kakani ma ka waiho i ke Komite Wae. Ma ka ninau ia ana, ua wa@hoia i ke Komite wae elima lala, oia o Moehonua, Aholo, Waila, Kipi a me Naukana. He hoopii no Honolulu mai, e hoohohonu iho i ke awa ----e hoihoiia na wahine Virigini i poe malama mai no ka Halemai Mo@wahine a e hookaawale i $1,000 no ko lakou ola. Mai W@luku mai e noi ana, e i@@ akeaia ka rama a e kukuluia i hale in@ bia malaila. Mai Honolulu ma@, e noi ana, aole e kau i na d@te maluna o na waiwai halepule ke hookomoia mai. Mai Honolulu mai e noi ana, o na panihakahaka o ka noho alii e koh@ia e ka la@ui. Waihoia ina ka papa. Mai Koolaulo mai e noi ana i puu dala no na manu ai la@ki.

     Hoike mai ke Komite o na Ah@ Hookolokolo no na palapala hoopii lehulehu e waiho ma ka papa. Ae ia. Na ia Komite hookahi no e hoopanee loa ana i ka hoopii a ko Niihau poe e noi ana e hoole i ke kua@a ana o Niihau. Ae ia. Na ke Komite Kalepa e waiho ma ka papa i ka hoopii a ko Honolulu e pili ana i na ohua a noonooia @e ka bila no ia mea. Na ia Komite hookahi no e hoopanee loa ana i ke aoi e noa wale ke awa o Honolulu. Ae ia.

     Heluhelu mua mai o Mi Kaai he bila e keakea ana i ka laulaha ana aku o ka mai S@ b@las@ a me ke kaokao. aiho mai o Mi Nawahi he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i @a aina aupuni a pau, ko lakou mau waiwai io, na loaa makahiki a pela aku. Lilo ka hale i ka hoopaapaa, a waihoia malalo o na rula.

     Hapaiia na hana o ka la , oia ka heluhelu akolu ana i na bila:

     E HOOLOLI AI i ka Pauku 925 o ke Kivila, a e hoomahuahua ana i ka mana hookolokolo o na Lunakanawai Apana a hiki i ka $200.