Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 24, 13 June 1874 — Page 2
This text was transcribed by: | Ada Sadler |
This work is dedicated to: | Na Lei Hulu I Ka Wekiu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.
MA KE KAUOHA.
Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku la @@ Ex. R H Stanely i K@ no na A@ L@ @ ma kahi H. A W@ i waiho mai.
Honolulu. Iune @. 1874. @@@ 2
Oiai ua waiho mai na hoa o ka Aha @@@@@@, I ka Poalua aku nei i hala. @@@ @@ i k@ la@@@ @@@ palapala na @@@@@ I k@ @@@ ka @@@ ka @@@@@@@ @@@ @ @@@ @@ @@ @@@@@@ iho @@@
H@@ @@ P NAHAOLELUA. @@@@ @ @@@@@
H@@ E@ W @ GREEN, K@@@@@ Kala@@@@@ @ @@@@ @@ @@ na Aina @ @ ka manawa.
H@@ @@. B B ST@@@@. @@@@ K@@@@@@
@@@ 2@, 1@@@ @@@
Ua hookohoia o J D H@@@@@@ o M@@@@@@. @@@@ i keia la I A@@@@ @o keia Oi@@@@ @@ ka @@@@@@@ @@@ @ @@ @@@@@@@@ @o ka A pan@ o @@@@@@@@. @@@@@@@@ o M@@@
THOS. BROWN, @@@@ H@@@@@@ @@@@
A p@@@@ @
H. A. W@@@mann.
K@@@@ Kak@@ @@@@. Honolulu, Mei 1@, 1@@@. @@@
E hoike ana ke Kulahanai Keikikane o Haleakala, ma ko lakou Halekula ma Makawao ma ka Poakolu, @a @ o I@@@ mawaena o ka hora 7 o Kakahiaka a me ka hora 2 o ka auina la. U@ @@@@@@ ka lehulehu e naue ae ilaila a e makaikai i ka hoike. E hoomaha ana ke kula ma ka la @ o Iune a hiki i ka Poakahi, la o Iulai. O na makua a kahu paha e ako @ e hoi ka makou mau keiki i na home no ka hoomaha he pono ia lahou je jajay palapala i ke kumu. Mr. W. L. ClARKE< a ke ole e @ ke kumu mai a lakou mai, e kipa ia ana na keiki ma ke kula no ka hoomaha.
HITCHCOCK. Kahukula Nui,
K@@@@ O@@@@@ Aopalapala, Honolulu, Mei 15, 1874. @@@
Hoike Kula Aupuni.
E hoikeia ana ae Kula Aupuni o ka Apana o Kona, Honolulu mokupuni o Oahu Iloko o keia malama ae o Iune, e like me keia hoomaopopo ana i ho malalo;
Na Kula ma ka olelo Enelani.
Poalua, Iune 9, k@ Kula ma Alanui Papu.
Poakolu, Iune 10, ke Kula ma Kahe@@@@
Poalima, Iune 12, ke Kula o Pohukaina.
Na Kula ma ka olelo Hawaii
Poakahi, Iune 22, ma ka @@@@@@@ o Kamoiliili na kula o Wailupe, Palolo, K@@@@@@@, Waikikikai. Makiki. Manoa.
Poalua, Iune @@, ma ka Luakini o Kawaiahao, na Kula o Moanalua, Moanalua-@o@a, Kalihi uka a me Kapalama.
Poakolu, Iune 21, ma Kawaiahao no na kula o Kamakela, @@@@, @@@mae, @oma (k) a me @o@@ (w).
Poaha, Iune 23, ma Kawaiahao @o, na kula o Kalihikai, Kaumakapili, Kawaiahao (k) a me Kawaiahao (w).
E hoomaka ana ka hoike i ka hora 9 o kakahiaka o kela a me keia la i laila maluna.
Ke konoia aku nei ka lehulehu e hele nui ae.
E hoomaha ana keia mau kula, mai na la i ha@@@ maluna a hiki i ka Poakahi, la 3 o Augate, 1874, a ma ia la e hoomaka hou ai ke kula ana.
Ma ke kauoha a ka Papa Hoomamo.
W. JAS. KAMIKA, Kak@@olelo.
Oihana Aopalapala, Mei 19, 1874. 631
Hoolaha Kula Aupuni. - Mai ka la 1 o Aperila 1874, a ma la hope aku, e hoili ana ka Papa Hoonaauao iluna o keia me kela kumu kula @ai@ kekahi kula ma ka olelo haole Enelani, ma Honolulu, ma ke ano he hana pili i ka Oihana, ke kakau ana i na bila kula, a me ka ohi pono ana i na @@@@ mai kela me keia haumana, i ka pau ana o kela me keia @@paha kula, a lawe koke ae i ke Kakauolelo o ka Papa ma kona Keena hana.
Aole e ae ia ke kuu wale ana o kekahi me ka uku ole i ka uku o ke kula, ko@ wa@@ no ka poe i ae ia e ke Kakauolelo mamuli o ka mana i haawi @a e ka Papa ma ka rula e pili ana ia mea.
O na haumana a pau i ha@@e ka hookea ana o ko lakou uku kula no kekahi hapaha kula oko@, e hoopau ia ana ko lakou hele ana i ke kula a pau pono i ka hookau @a ko lakou aie no ka hapaha kula i k@@ hope ae, ke ol@ e ne la ko lakou hele hou ana e ka Papa Hoo@nauao no kekahi kumu kupono i ko lakou manao, a ke ole hoi i ae ia e ke Kakauolelo e like @@e k@ mea @ @ai ia maluna.
O k@ uku no ke kula ana ma ke kula o Alanui Papu, (Kula o Beckwith) he @@@@@@@ no kela a me kela he@@doma, a m@ na kula o Ka@ehuoa a me Pohukaloa, Elima Da@a no ka makahiki, oia @e $1.2@ no ke@a me keia hap@h@.
Ma ke kauo@a a ka Papa Hoonaauao.
W. Jas. Kamika,
Kakauolelo.
Honolulu, Ap@r 13, 1874 646
OIHANA O KO NA AINA @. - E ike ananei na mea a pau e naua mai ana, ma kela @a ua hoike mai James H Wodehouse Esq., ko Beritania Komisina a Kanikela Nui, e ike aku ia Mr. George Macfarlane, ma ke auo Kokua Kanikela Beritania, no ka manawa e kaawale ana o Mr. Hope Kanikela Davies, a m@ ke@a, ko hoike@a aku nei, mamuli o ke kao @a a k@ Moi, e @@@@@@@@ @@na mau @@@@ Kokua Kaulikela Beritania a pau e ko ka Moi aupuni.
H@@@ila @@lalo o ko'u @@@@ a me ko S@@a o ka Oihana
o ko na Aina e, i keia ia 30 o Maraki A.D. 1874.
W.L. Green,
@@@@ Kuhina o ko ua Aina e.
OLELO HOOLAHA I NA KULA HANAI KAIKAMAHINE HAWAII. - Mai ka la @ o Iu@a@, a ma ia hope aku, aole e uku ana ka Papa Hoonaauao i ka uku e uku mau ia nei, no na kaikamahine e hookomo ia ana ma ia mau Kula, ina na oi aku ka nui o na makahiki i ka umi (10), I ka wa i hookomoia aku ai; a mai ia manawa, a mahope aku, aole e uku ia ana no na kaikamahine i @@ aku na makahiki mamua o ka umi kumamaono (16).
I na ua hele mau ka haumana i kekahi kula o keia ano, mai ka umi (10) mai o kona mau makahiki, a hoololila aku i kekahi kula e ae o ia ano, o@@@ o@@ e hele ana Uoko o ka p@@@na o ka umi (10) a hiki i ka umikumamaono (16) o kona mau makahiki, e @@@@ aku ana no i ke Kula ka uku nona; aka, e uku ia ana no nae no ka lo@@@ o ka manawa i hala ai mai ke komo mua ana i ke kula ana i hele hope ai, a i noi ae ai hoi i ka uku nona; me ka hoomanao ole ia o ka loihi o ka manawa i hala ai iaia i na kula i hele mua ia.
I mea nao e lo@@ ai ka uku i oleloia, no na haumana e hoolohia ana e like me ka mea i @@@ia maluna, e hoomaopopo pono ia ka hookuu maikai ia ana o ka haumana mai ke kula i hele mua ia ai, ola iho no hoi, o ke kula e noi ana i ka uku no ia ano haumana, aia ia malalo o na rula a ka Papa Hoonaauao i hooiahala i ka la 8 o Iune 1865.
Ma ke kauoha a ka Papa Hoonaauao.
W. Jas. Kamika,
Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao.
Honolulu, Ian 26, 1874. 637
HE HOOLAHA I NA MEA A PAU.
Mahope iho o ka pau ana o Iune 1874, e haawiia aku ana wale no ka nupepa Kuokoa i na Luna Pepa a me ka poo i uku pau a hiki i Dekemaba 1874.
Ua konoia mai makou e hoopololei mahope o keia rula, no ka hiki ole ke pai i ke Kuokoa me ka hoaie, oia hoi ka hookaa e ole ia o ka uku nupepa i kinohi.
He pono i na Luna a me ka Poe Lawe ke hoolohe i keia leo kahea.
H.M. Wini.
Luna Hoopuka.
Iune 8, 1874.
Ka Nupepa Kuokoa
-ME-
Ke Au Okoa
I Huiia.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, IUNE 13, 1874.
Aole! Aole Loa.
Ma ka Poalua iho nei, na lawe mai ke Kuhina Kalaiaiua, ka Luna Hoomalu o ke Komite Wae i waihoia aku ai e noonoo i ka bila kanawai e ae aku ana i na mahiko e puhi rama i ka hoike a ka hapa nui, ma ka aoao e ae aku ana i na bila puhi rama la. Ke hapai nei makou i ko makou leo ma ke kukala akea ana aku, mai ae e hooholo ia ano kanawai e like me ka hoike a ko Komite, no ka mea, aole i hoopii mai nei na haole mahiko, a aole no o lakou makemake iki e puhiia ka rama. Ua ike no na haole mahiko, ina e aeia ke puhi rama maluna o na mahiko, o inu ana ko lakou poe paahana i lilo i poe o@@ rama, alaila pilikia a poho na mahiko, a kudala ia no ka aie. Aole o hiki ia oe @ ka Ahaolelo ke ae i ke puhi rama me ka inu oleia, a ma i@ hana ana @ nui ananei k@ make o ka lahui, a aole e emo a noho alii mai ka haole maluna o kakou. Ma ka haiolelo a @@ @@@ @@ paipai mai oia i kona ako nui @@@@@@@@ k@ l@@@@; aole oia i paipai e @@@@ rama ka aina, @ nolaila, o keia hana @@@ ak@ ana @ pahi rama, he makemake.
maoli ana ia e koe aku i ka manao aloha la@@i. He mea oiaio loa keia, aole @e hookamani ke olelo ae ina e @eia ke puhi rama, alaila, @a @ilaia ka make o keia lahui. He wa pokole mam@@ iho nei, palapala mai @a kekahi haole mahiko ia makou me ka olelo, aole o lakou makemake e puhi rama, @ ina e k@@ia kekahi kanawai e hookikiia aku ana e puhi rama, aole ia e puhi rama ana ma kona mahiko ponoi iho. Pela no kahi poe e ae o na haole mahiko. N@laila, mai hooholo i ka mea i makemake ole ia, a i noi ole ia mai. Aole, aole loa. Kai no paha he pono kahi i ka lilo ana ae nei a pau he Hawaii wale no, eia ka no kakou e awiwi aku nei e lilo ko kakou aupuni i ka haole. Pau kuhihewa i ka Hawaii ko-u waha, he piha makani oloko.
O NA MEA HOU mai Farani me he mea la e kuhi ia ana o a ia nei e @ke o ka loli ae. O ke kumu nui o keia ano pioo, o ka Ahaolelo no ko lakou makemake e noho no me he mea la o lakou ka mana nui, oiai ka lahui e noi mai nei e hoopau i ko lakou noho ana mana. O ke ko ole ana o ka bila @ na Kuhina, a i hahaia mai e ko lakou waiho ana aku i na oihana kuhina, a me ka hikiwawe ole ae o ke koho ia ana i ona Aha kuhina, ko hoikeike mai nei ia mau hiohiona i ke kahulihuli oia ano aupuni. Ke manao la kekahi poe, e hoihoi mai i ke aupuni Emepera ma ka noho kino ana mai o ka Emepera wahine a me ke Keiki Alii a Napoliona. Eia no he poe nui okoa @oko o Farani e makemake ana i ke aupuni moi, a he ae waha wale mai no paha i ke aupuni Ripubalika kumukanawai. McW@ena o keia mau welelau, ke @@ki nu-a nei ka nalu, a ina e hiki io mai ana ka manawa e au hou ana ke aupuni i oko o ka haunaele pili kuloko iho.
HE POLOLEI ANEI KEIA? Ke hoao nei ko kakou Ahaolelo hanohano e hooemi i na uku makahiki o na luna Aupuni e hana ana i ka hana a ka lahui. No keaha ka mea o na lunamakaainana i hoomaka ole ai e hoemi i ua lilo o ke aupuni mei ko lakou mau uku ponoi iho ka mua, ma ka hooholo ana i olelo hooholo e pili ana i ko ke aupuni uele i ke dala ole, i hiki ai i ka lunamakaainana ke ohi i $150 wale no, aole hoi i $250 e like me lakou e kau aheahe wale nei no. E nana kakou la, iloko o elua malama wale no paha @@@ei e pau ana he $15,000 o ka lahui. He kaupaona like anei keia mawaena o na luna aupuni a me ka Ahaolelo?
LA O KAMEHAMEHA I. O ka Poaha iho nei, ka la 11 o Iune, oia ka la o Kamehameha V, ka panina loa o na mamo a Kamehameha i hookaawale ai i la e hoomanao aku ai keia lahui i ka Nai Aina nui Kamehameha I. Ua malama ia keia la ma Honolulu nei e na kanaka nona ka aina, a penei na haua i maalo ae imua o ko makou mau maka:
I ka hora 10 paha, he anaina puhi Ohe ma Halealii imua o na Moi, na Alii a me ka poe i konoia.
Mamua iho o ka hora 12 he paina ka k@ P@ali Mamalahoa ma Halaaniani.
Hora 12 awakea, na ki ia ua pu he 21 mai Puowaina mai.
Ua malama ae kekahi mau keiki Hawaii he Ahahui Kinipopo ma nae aku o Kawaiahao i ke awakea, a i ka hora 12, ua hoi e paina ma Haimoeipo. He 30 ko lakou nui, a he nani hoi ka lakou papaaina.
Hora anina la, he ahaaina na ka Ahahui Opiopio mauka o Kapalama, a ua hiki kino ae ka Moi a me ka Hooilina Alii.
Aluna la, he hooholo lio o na Hawaii kane, wahine ma na alanui, a ia wa i ike ia aku ai ka nui o ka poe ona rama, e holo lio ana a walaau na waha. Nohea mai la ka rama o ka ona ana?
Hora 3 paha me hapa, haole iho la o Kuheleloa kamana ma ke kihi o Alanui Papu me Moi, a pa ke poo i ka paepae pohaku o ke alanui a make loa iho la. O ke kumu o keia, i ahaii@ e ka lio, ua kaohi wale aohe no a paa iki. Aohe ia i manao o kona hora hope ka hapalua hora 3 o ia la.
Hora poeleele, he paina inu ti a ai mea ono na ka poe Misionari haole a Hawaii ma ka rumi malalo o Kaukeano. Ua akoakoa ae malaila na hoa o ka Ahahui Euanelio nui me ka lakou mau wahine. Ua lohe makou ua kono ia 'ku na hoa o ka Ahaolelo, aka, elua wale no alii a me ekolu lunamakaainana i hiki ae. Mahope o ka paina, he mau mele kike ma ka olelo haole e Hawaii ka i meleia e ka poe i maamaalea o ia anaina Ma keia luana ana, ua hoike mai, aole i hookae na haole i n@ Hawaii.
NA KULA HAOLE. I ka Poalua iho nei o kela hehedoma, ua hoomaka ka hoike 'na o na Kula Aupuni olelo haole o ka apana o Honolulu@nei. Na ke Kula o Bekue ke alakai ana i ka hoike, a i ka Poakolo ae o na Kula o Kahehuna, a me ko Elizabeka Bi@@@@ Kula Hanai Kaikamahine. Ua hiki kino ae ka Moiwahine e ike i ke Kula o Bi@@@@ ma Kawaiahao. Inehinei, ua hoike kula kaikamahine o Pohukain@. Ua ano maamaalea no na haumana ma na mea i hoikeia mai, a oia no paha ka lakou i ao ia ai i ka makahiki i hala. Mahalo loa ia ke kula hanai o Bi@@@@ no ka eleu o na haumana, me he mea la he manaolana ko@ o Hawaii maluna o na kaikamahine @ malamaia nei malaile. I ikaika oukou i ka malama, e aloha i ka aina hanau a e hooulu no i ka lahui i kawowo.
Nu Hou Kuloko.
E puhipuhi ana ka poe Puhi Ohe ma Pohukaina i ka hora 5 me hapa o keia ahiahi. E aho ke koele wawae malaila.
UA HOI AKU ke K@ena Oihana o ke Papa Hoonaauao, aia iloko o ka Hale Aupuni hou ma Mililani, me ke @ibi hema o ka hale. Malaila e loaa ai ua @@@e kula, a me na mea e ae.
I ka la nui kulaia iho nei, @@ @a@a@@ ke kaa lio naui o K@uk@ M@ka@u ma ka huina o na Alanui Nuuanu a me Moi. He ekolu mau i@de maluna o ke kaa a o ke kahu lio ka a@@, ak@ aohe @@e mea i eha, a ke kaa wale no kai pilikia.
HE MAKANA HOOHANOHANO. Ua oluolu ke Alii ka Moi Kalakaua, e makana manawalea wale aku i na hoa a pau o ka Hale Ahaolelo me kekahi medala kau mamua o ka umauma me ka lip@ue, a ua kahakahaia mawaena o ia medala na hua kumu, D.K.
Ua make ma ke aumoe o ka Poakolu iho nei o Riki (Richard Gillaud), kekahi o na haole kahiko o Honolulu nei, a hoa kahiko hoi o ka Puali Kinaiahi Helu 2 1 ka hora 4 o ke ahiahi @@ehinei ua hoolewaia aku kona kino kupapau e kanu.
Ua kono mai o Miss Mere Gerina, Kumakula Kaikamahine o Waialua ia makou e hai aku i ke akea, e hoomaha ana ke kula mahope iho o ka la 26 o Iune e hiki mai ana, no ka manawa hookahi wale no malama.
NO KA OIAHANA MISIONARI KUWAHO. Apopo he haiawai hui ko Kawaiahao a me Kaumakpili maloko o ka luakini o Kaumakapili ma ka hora 10 1/2, no ka hoolohe ana i ka haiolelo a Rev J Waiamau, no ke kumamanao nona kela poo. Mahope iho o ia he wahi lulu kokua, a hookuu aku.
WALKER & ALLEN. O keia hui kalepa nui o Honolulu nei a he mau Mahiko malalo o ka laua hoooonopono ana, na @ana@@rupe iho nei i ka Poakahi. O ko laua aie, he $128 500, aka ua koho wale ia aku, o ko laua waiwai io, aole e emii pokole malalo o ka $180,000. O ka nui o ko laua aie aia i ko waho poe, a he $20,000 wale no paha ko laua aie ma Hawaii nei.
Ua 'ku mai nei kekahi moku papa mai Oregona mai, o ua kapeia kona inoa ma o ka Hamuku nui la o keia Aupuni, W. C. Parke. O kona Kapena, oia ko ke keiki hiapo a Kapena Penihalo (Pe@ha@low) kekahi o na haole mua loa o Honolulu nei Ua haalele keia keiki ia Honolulu nei kona aina hanau i kona w@ kamalii loa, aka, o kona hoi ana mai nei e ike i kona aina hanau, he moe uhane ia.
Ua hookolokoloia iho nei ke Kapena o ka mokuahi "Mikado," mamuli o ka hoopii a kekahi mau haole Tela o Honolulu nei, imua o ka Lunakanawai Hoomalu, no ka ae wale ana i kekahi haole o Honolulu nei e kau maluna o ka mokuahi "Mikado" a holo malu aku i Kaleponi. Ua hooholo ka Aha e hookuu i ke Kapena o ka moku, a e hoopai i na Agena me ke Kupakako e like me ke koina. Ua hoopai ia keia mamuli o kekahi rula o ka Aha Kiekie. Ua hoopii hou na mea i hoahewa ia i ka Aha Kiekie ae.
NAU LUA NA KUI. E aka makou a maloeloe i kekahi wahi makai e ho@@ei ana i kekahi ilio wiwi launa ole, e noke ana i ke alualu, i ka hei ana, huki ino mai ana, e poholo wale mai ana ke kaula, holo hou, a uwa ia aku e kanaka, nui lua ka waha o na wahi makai la i ke kahea e paa ma i kanaka a i ka loaa ana, ua koaiele ae la i o a ianei me ka hakau ana, me ka haalulu a me ka n'u o na kui o ka makai. I iho la makou, he mea hilahila ma na aina a pau, ke ike aku e hakaka ana ke kanaka ola me kekahi kupapau e laweia ana e kanu.
KE ANAINA MELE A KE KAIKAMAHINE HAWAII. Maloko o ka nupepa Alla o Kapalakiko i ike iho ai makou i ka Miss Bella Miller anaina mele akea mua i wehe ai, a penei na olelo a ua nupepa la:
"Ua akoakoa ae he anaina hanohano i ke ahiahi aku nei i hala, maloko o ka hale Platt, e hoolohe ia Miss Adelaide Miller, (Bella Miller paha ka pololei,) ka manu leo lea o ka ululaau lo@lo o Oahu, a o kona hopena he mea e haohao ai a e lealea maoli ai no hoi. Eia maanei ka ui Hawaii opio, aole i mohala ae mawaho o na makahiki o ka noho ana wahine, me ke hoomaamaa nui ole ia, aka, ua mele mai nae i kana mau mele Hawaii hoohaihai, i ka Italia, Geremania, Farani a me ka Beritania me ke kupanaha, me he mea e kena mai ana i ka manao o akena aku, ina e loaa iaia na hoomaamaa naauao ia ma ke mele. O ka makamua o kana mele oia o V@@ine. Ua mele oia me ke kahiko o kona aina hanau, he holoku, i ki@ohi@ohiia me na hoohiehie nani. Ua maopopo aku i ka iioi ka puana mele ana. O ka lua o kana mele, oia no o "Poli Anuanu." Ua like @ae no a i elua ka maikai. Ke manaolana nei makou, e koiia aku ana o Miss Mila o mele hou, a ia wa paha e mele mai ai oia i kekahi mau mele kahiko o na alii, o na au kahiko loa o na Moi."
HE HANA LOK@MAIKAI. He makana i @i ae imua o ke dala ka loaa ana o na makamaka a me na hoaaloha oiaio ma ke kino e like me James Wood o Puuhue, Kohala. Oiai i ka wa i hiki aku ai na laau a me na l@ko hale makai o Mah@@@@@, me ka manao e halihali liilii a k@k@lu iho maluna o ke kahua i pau mua iho nei na hale i ke ehi, aia hoi, ua lele @@kahi mai na kanaka o Kohala a kokua ma ka halihali aoa i na laau a me na lako hale a pau i uka. He hana lokomaikai lua ole keia a ko Kohala poe. Ke mahalo nei makou ia hana.
J. R. KINI. Ua hoi mai nei o Mr. Kini, (Kinn-y) kumukula mua iho nei o Kahehuna, e lawelawe i ka Oihana Kahuna L@p@@@ ma Honolulu nei, ua kap@@@ oia i nei wa o Kauka Kini. Ua ao ia oia ma ke kula Kauka o N@ loka no elua makahiki, a hoopukaia; noho ma ka halemai e hoomaam@aia ai, he eono malama, holo i Geremania a noho ma kekahi halemai olaila, he umikumamaha malama. I ka puka'na mai ke kula kauka ae, ua eo iaia ka helu ekahi o ka poe akamai, a ke laua nei ko makou manao, e halawai mai oia me ka holomua ma kana hana. Aia kona hale hana ma ke kihi o Alanui Nuuanu me Kukui, mauka loa aku o Ka@puaua.
KA LUKUIA O NA ILIO. Ma ke kakahiaka Poakolu nei makou i ike aku ai i ka hoohei nui ia o na Ilio o ke kulanakauhale nei, a kauo ia aku la e m@hai i ko lakou mau kino iho imua o na pu panapana, i uku no na kanawai hookaumaha wale o ke aupuni. He oi loa aku paha ka p@no ke kukuluia i pa no ia ano holoholona, e like me na lio helehewa. A e hoopaaia ua ilio a kodala aku, malia o hele mai kekahi poe makemake ai ilio e k@ho no lakou, e ahoia mamua o ka hana hoomainoino ana. Me keia luku ana, na komo pu aku kahi mau ilio i kaa ka auhau, a i malama ia na metala e na kahu o lilo i ka aihue, oiai, aole i maluhia loa ia apana hana a na makai.
HE HOPENA PAHA. Ma ka la Sabati iho nei, oiai ko makou hoaloha e noho ana ma na kapa muliwai o Makaho, malalo iho hoi o ka malu olu kohai o na kumu manago, aia hoi, ike aku la oia i kekahi wahi hapauea luahine, e lu@ nahawele ana iloko o ka muliwai, pane aku la oia, Aole no hoi anei e pono ke waiho apopo l@@ ka nahawele? Pane mai la nae ua luahine nei, Makena paha hoi na mea he nahawele o ka muliwai nei, i ka hao ana iho nei paha o keia mau la no ka hoomaluia ana. Pane aku keia, Ae ka hoi paha, e waiho hoi apopo, he la Sabati keia! A lohe nae ua luahine nei, auwe ae la oia a i mai la, E kuhi ana no au i ka auau a na moopuna he la noa, eia ka o ka la Sabati no keia. No kamaliihoi ka ike ole i ka helu po, i oleloia, a no keia luahine ae nei hoi ka ike ole i ka helu la.
Ma ka auina la Poakolu iho nei, ku mai la ke kiapa "D C Murry" me elua la nu hou hope loa. O ka mea hou ano nui ina e oiaio ana, o ko ka Emepera Geremania ae ana aku i kona Kuhina noho ma Parisa, e hookuu iaia mai kona noho ana kuhina. Aole i haiia mai na kumu, aka, me he mea la nae paha no kona ano hookuokoa ae iaia mai ka Bisimaka mau kuhikuhi mai a me kona ano h'o iki paha ma ka aoao o na Farani. Malia paha ke kuko hou mai nei o Bisimaka e kaua ia me na kumu kupono ole. Ina pela, aole e holo ana ke au o ka pomaikai mahope ona. E noho malie oia a aa kumu ole ia aku e kaua, alaila, hoola@@ mai ke kaua ia wa, aohe nao ai i ka piliahi. Mai noho a hooia loa ae i kou lanakila mua ana.
Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua malama ae na keikikane o Kahehuna i anaina haiolelo, mele, a paio mea hoohoihoi manao o keia wa kulolia maloko o ko lakou Hale kula mau. Ua hiki kino ae na Moi a me ka Hooilina Alii. Ua maikai na mea i hoikeia, a ua ku i ka makemakeia aka, aole no nae paha e loaa aku ko Bekue mau hoike o ia ano. He liilii loa no nae hoi na keiki o keia wa, aole e like me kona he nunui, oia paha kekahi kumu o ko lakou keu. I ka pau ana o na hana o ia po, ua oluolu ke Alii ka Moi ka haawi ana i kekahi mau makana i na haumana o ia kula i mahaloia.
NA MAKE ANO EMOOLE. Mei 31, ma Mana i Kauai, ua make emoole o Hana Okaoa Ma ka Poalima iho no ka haalele ana ia Koloa no ka hele ana e nana i ka pali o ahi, aka, make e nae kela ma Mana.
Ma ka Poakahi nei i hala Iune 1, ma Pauoa, ua make hikiwawe iho la kekahi kaikamahine nona na makahiki ekolu me ka mai ole, na Kahele a me L@k@, a o ka umikumamakahi ia o ka laua mau keiki, o ka ha ia o na keiki i make, a ehiku mau keiki e ola nei. Aloha wale ka lahui hou.
Ma keia kulanakauhale o Honolulu, i ka Poaha aku nei i hala, make iho la o Ulumealani, kaikamahine a Kealohapauole me Kahakuhaakoi, he ehiku makahiki wale no.
Ma ke kakahiaka Sabati aku nei i hala, ma Apua i Kou nei, make iho la o Miss Pa-u, he kaikamahine ua 15 paha makahiki, he wahi mai ano ole kona a make ai. He lala oia no ke Kula Sabati o Kawaiahao, aka, ua hala e aku la kela.
Ma ka Poakolu nei, ma ke kihi hikina o Alanui Kaahumanu me Kalepa, ua make iho la kekahi waha olelo o ka lahui, oia ka nupepa Hawaii Ponoi, mahope o kona ola ana hookahi makahiki. ma kona h@@@ hope loa, ua ohumu ae la oia i ke kokua ole aku o ke Aupuni i wahi kenikeni. He ala@@@ kona mai a hele wale aku la no. Auwe ! aloha ino no ka hoi.
KULA HANAI O HALEAKALA Ua malama ia ka hoike makahiki o keia kula o na keikikane ma ka Poakolu o ka hehedonia i hala, ma kahi e ku la ia kula ma Makawao Malaila ke Kiaaina opio o Maui, ka Hon. J. M@tt Smith a me ke Kahukula Nui. Ua hoikeia na haawina me ka mahalo, a na nui hoi ka aie no k@ ke Kumuluna F. L. Clarke a me kona mau kokua hooikaika ana e mahaloia mai ka lakou hana. Mahope o ka pau ana o na mea hoonaauao, ua paikauia na keiki ma ke koa, me na@ ahiko maka like. Ua mahaloia no hoi keia lala o ka ike e na makaikai. I ka po aua iho, ua hoikeikeia kekahi mau kii ma ka hooleleaka ana me ke kukui, a he wahi ahaaina ka panina. Mawaho a e o na palapala hoonaauao a me ka hoomaamaaia ma ke ko@, ke ao pu ia nei ka makua o ka pomaikai kino, oia ka hana li@a. I keia manawa ua lawa ka hale no na keiki he kanaono, aole hoi ke ka@ah ae like me m@mu@. Aia ke pili la i ke kahua hoonaauao he aina nui a palahaleha e loaa mai ai kekahi mau lako ina e hoo@@naia ana a nui, a o na loaa he mahele likeia me ka poe luhi. He aina maikai no hoi no ke kanu kope ana, a@he paha hewa ke hoohana ma ka hoao ana.
KE AU O KALAKAUA.
Na hana o ka Ahaolelo.
La Hana 30. Inue 4. Hoomaka na hana e like me ka mau.
Heluheluia na hoopii mai Niihau mai, e papa loa ia ke kuai waiona - a mai Koloa mai, no na kumu hoopii lehulehu.
Hoike mai ke Komite wae no ka bila e kuai ai i na aina moraki, me ka hookolokolo ole ia, e hooholo loa me kahi hoololi, a hooholoia e kakau poepoe. Aeia.
Heluhelu mua mai o Mi Nahi@@, he bila e haawi ai i mau haawina hoomau no P. Kanoa, P Nahaolelua a me Ruta Keelikolani, ma ka $1,200 pakahi o ka makahiki. Kapaeia na rula, i hooholoia ma ka heluhelu elua.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina, he bila e pili ana i na pono wai o Honolulu.
Heluhelu mua mai o Hon. Bihopa i kana bila e hoohana ai i ua keiki kula. Haawaiia e pai.
Heluheluia mai ka palapala na ke Kakakauolelo a ka Moi, i ke Kuhina Kalaiaiaina, me ka bila kikoo no na $243 66, ma ke ano he makana i na mai lepera. O keia na dala i hookupuia mai i ko ka Moi wa i hele makaikai iho nei. He palapala hou no o ia ano mai ka Moi mai, ia ka Puuku o ka Halemai Moiwahine Hon. C R. Bihopa, me na $243 66, no ka Halemai Moiwahine, oia ka hapalua o na hookupu.
Waiho mai ke Loio Kuhina i ke kope o kona manao e pili ana i na pono lawaia.
Hapaiia na hana o ka la, oia ka papa ana i na paahao, aole e hoolimalima. Kue loa mai o Kaukaha, Kaai a me Aholo, a kokua ikaika loa mai o Mikalemi, Nawahi a me Kakani i ka bila. Hoopauia ke ko mite a hoopanee loa ia. Heluheluia ka bila e pai ai i na kanawai a pau o keia aina ma na olelo haole a me Hawaii, a hoopanee loa ia.
Heluhelu mua mai o Mr. Kaukaha i ka bila e hookaawale ai i Mea kakau kuauhau o na alii. a hoole loa ia. Heluhelu aluaia ka bila e papa ana i ka ohiia ana o na uku o na luna aupuni holo i na aina e, a kauohaia e kakou poepoe. Heluheluia ka bila e pili ana i na pono lawaia o na konohiki, a waihoia i ke komite wae. Heluhelu alua ia ka bila e hoemi ai i kekahi mau lilo, a waihoia i ke komite wae.
Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i ka Pauku 1073 o ke Kivila a hoopanee loaia. Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i ka Pauku 516 o ke Kivila a hoopenee loaia. Hoopaneeia.
LA HANA 31. Iune 5. Hoomaka e like me ka mau.
Waiho mai o Mi Kepoikai he olelo hooholo, o hoikeia mai na loaa o na aina lei alii. Hoopanee loa ia.
Hapaiia ka hana o ka la, oia ka Bila Haawina iloko o ke Komite o ka Hale:
Uku o ka Moi $45.000, a ma ke noi, ua hooholoia he - $40 000. Poe kokua e hoomau i ka haawina e like me mamua, o Kaai, Aholo, Koakanu, Kakani, Kuh@oa Waiwai, Loio Kuhina Kuhiau o Ko na Aina e. Poe ma ka hoemi i ka uku Moi, Nawahi, Kauai, Haupu, Bihopa.
Uku P@@@. & Kakanolelo $5 000 hooholoia
" Moiwahine Emma 12,000 "
" Lilo o ka Ahaolelo
me Kukamalu 15,800 "
" Lunakanawai Kiekie 10,000 "
" Kokua Mua 8,000 "
" Kokua Alua 8,000 "
" Kakauolelo Mua Aha
Kiekie 3,000 "
" Kakauolelo Alua 2,400 "
" Unuhiolelo Aha Kiekie
a me Hoomalu 2,000 "
" Lunakana wai Kaapuni
o Mani 3,000 "
" Na Lunakanawai Kaapuoi
o Hawaii 3,600 "
" Lunakanawai Kaapuni
o Kauai 2,000 "
" Lunakanawai Hoomalu
o Honolulu 3,000 "
" Lunakanawai Hoomalu
o Hilo 1,000 "
" Luanakanawai Hoomalu
o Lahaina 1,000 "
" Lunakanawai Apana
o Puna 600 "
" " " Kau 600 "
" " " Kona Akau 450 "
" " " Kona Hema 450 "
" " " Kohala Akau 600 "
" " " Kohala Hema 600 "
" " " Hamakua 600 "
Maanei, ua noi mai o Mi Nawahi e kakauia na ae a me na hoole, aka, na h@@le ka Peresidena, i ka nana ana i ka moolelo o ke Kau i hala, ua pololei ka Luna o Puna. Hoopanee ka Hale.
LA HANA 32. Iune 6. Hoomake na hana e like me ka mau.
No ka pau o ka wa no na hoopii malalo o na rula, nolaila, aohe hoopii i heluheluia.
Hoike mai ka hapa uuku o ke komite no na hora hana eiwa he bila hou kana. Waihoia.
Hoike mai ke Komite Wae i waihoia aku ai e noonoo no ka papa loa i ka hookomo ana mai o ka opiuma, e hoopanee loa, a hoolaha mai he bila hou e hoohuihui ai i hookahi laikini opiuma.
Waiho mai o Mi Aholo he olelo hooholo o hookaawaleia i $2,000 no ke kula kaikamahine o Makawao.
Kapaeia na rula, a heluheluia mai he hoopii no Honolulu e nui ana, e hoolohia ke Kanawai no ka Halemai Pupule. Hoomoe ia ma ka papa.
Hapaiia na hana o ka la, oia ka bila e hoolilo ai i ka olelo Hawaii i olelo kumu, a waihoia i ke Komite Wae mahope o ka noonooia ana iloko o ke Komite o ka Hale.
Mamuli o ke kapaeia ana o na rula, ua hoike mai ka hapa nui o ko Komite Wae no na hora hana eiwa e hooholo i ka bila. Ua waihoia a ka Poalua noonoo. Hoopanee.
LA HANA 33. Iune 8. Hoomakaia na hana e like me ka mau.
Heluheluia na hoopii malalo nei: Mai Wailuku mai, i $3 000 no ka pale kai o Makena, a $1 500 i ona hale hookolokolo a me hale paahao no Honuaula. Mai Hamakua mai, he elima mau kumu hoopii. Mai Kau mai, e nei ana i $15. no ka malama o ke kaiko; i $50 no ka hapaha kula o na kumu; e ukuia na hoike o na hihia Karaima e ke aupuni; e aeia na Hawaii, e kuai lole aku me ka laikini ole; aole e kuaiia kekahi aina aupuni a aina lei alii i na haole. Mai Kaanapali mai, o ka poe kuleana ole, e hookuleana ma na aina lei alii mai; e hoolimalimaia na aina lei alii i ka poe e noho ana maluna iho, aole i ka poe e ae. Hoomoe loa ia keia mau hoopii hope. Mai Honolulu mai, e hoopauia na ia kapu a na Konohiki.
Hoike mai ke Komite Wae, e hoomoe loa i ka bila e koi ana i ka poe paahana e hele i ke koho balota. Hoike mai ka hapa nui o ke Komite i waihoia aku ai e noonoo i ka bila e hoololi ana i ka Papa Ola, e hoopau loa. Hoike mai ke Komite Wae e pili ana i na holoholona i kuni ole ia, e hooholo loa me kahi hoololi. Hoike mai ka hapa nui o ke komite i waihoia aku ai e noonoo i ka bila e hoopau loa ana i ka hoopae lima hana, e hoopaneo loa i ka bila. Ae ia. Hoike mai ke komite no ka bila e hookuu ana i kekahi mau waiwai no ke kuai ana no ka aie, e hooholo loa me kekahi hoololi.
Hapaiia ka hana o ka la iloko o ke Komite o ka Hale, oia ke koena aku o ka Bila Haawina
Uku Lunakanawai Apana
o Wailuku $800. hooholoia
" " " Makawai 600 "
" " " Hana 600 "
" " " Kaupo 600 "
" " " Honuaula 400 "
" " " Molokai 600 "
" " " Lanai 600 "
" " " Ewa &
Waianae 600 "
" " " Waialua &
Koolauloa 600 "
" " " Koolaupoko 600 "
" " " Hanalei &
Anahola 600 "
" " " Lihue 600 "
Uku Lunk. Apana o Koloa 600 "
" " " Waimea 600 "
Kakanolelo Aha Kaapuni
Apana " 2 400 "
Kakauolelo Mua Aha Kaapuni
Apana " 3 300 "
Kakauolelo Alua 3 300 "
Kakanolelo " 4 300 "
Lilo e ae o na A@a Hook. 1,500 "
Na Lilo Aha Kaap Ap. 1,000 "
Aha Kaap. Apana 2 1,590 "
Aha Kaap. Apana 3 1,500 "
Aha Kaap. Apana 4 800 "
Kuai ana i na buke Kanawai 500. Hoopaapaa ka Hale, a olelo o Mi Mikalemi, ua lawa ka buke. Ninau ua M. nei, ua makemake hou anei na lunakanawai i on@ naauao hou ! Kai no o ka poe i kohoia i mau lunakanawai ua piha i ka naauao, a aole la he mea hou ana aku i koe e imi ai. O keia