Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 31, 31 July 1875 — "NO KA LUA PA-U NUI!" [ARTICLE]

"NO KA LUA PA-U NUI!"

E KA LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe: - Eia kekahi olelo pane, no ka olelo nona kela poo maluna ae, i hoolaha ia iloko o ka "Lahui Hawaii" o ka la - o Iune nei. Eia na manao pilino kela olelo. 1 He hoopunipuni ka nui o na olelo maloko oia palapala. Ua maopopo ka hoopunipuni, no ka mea, ua ninau ka poe Kiekie o ke aupuni, a ua hoole ia mai e ka poe oiaio, aole i like me kela olelo; aole kane, aole wahine i hele ma ke alanui me ka ona. Ua ai no paha i ka uala awaawa, aole nae me kahi o na makai e kuleana ai e hopu. I na kekahi o lakou, ma ka hale ka ona aoa, ae Ilema ke akea. Aole mea e i ike ika oke ie o Da wab», oia (Hoohuhkaoala) hooka hi Wd!e no ka i ike. Eiii kekahi mea e maopopo ai be honpuoipuni Aoie i 'ke kekahi kaoaka, oa oa» kekahi makai oo ka ai ana i ka oala awaawa. ado ka ioo ana i ka okolehao pahi. I ua oa ike o Hoohoiikaoaka, e bioa an* | keKahi makai pela, heaha ke komu i h<*i | ole mai oua i ka hope makai oui ? 1 hiki ke | hooaaaopopoia ia makai hewa, a maopopo 1 hui, he ouio kaoa olelo. ! £m hoi kekahi. Ua hooponipooi oia i : kooa iooa, a o koaa wahi i eoho ai. Aoie ' kauaka uia Koh«la Heaia i lohe ia, o iloe—. ! holikaoaka kooa inoa, aole no he kaoaka o tGW (C kooamia boa kooio t A ioa be i kaoaka oiaio keia, a be oiaio kaoa oielo, | oo ke aha i huna ai oia i kooa inoa 7 I hiki ( ai i ka hope laakai oui e hele io oa la, e oi ' oao ī keia poe ooa, okeie o ka waha. ; 2Ua miopopo, he imihala, me ka eoanao | ino ke kakao aoa i keia paUpela, me ka Ooolaha aaa. Aole i b«le o Hooholikaoaka iaiaa o ka «naiai dqi, a o ka Laoa kao»w»i, a ] kektbi makai paha o keia apaoa, o»e ka bat mai i kekahi ooa aoa I ike ai, « i ole, o kek«h< makai ?oo oala, a o kekahi aba hauoaele paha, a t o\m ia m«o Dea, o kekahi mea ; puhī oko'ehao paha. Aole oia i hoao i keaahi o keia mao mea imoa o kekahi kaoaka o ke aoponi, a i«e i ka nele, maopopo k» oiaio o kaoa olelo.

A 'k» oo ona !oht?, u* booptkele ia hi ht»w» hook*hi i lohe U, me k* h >pa v U* 11, a liwe iuiu* oki Lmi kaD«*r*i. K * oo k*ua me» i »ke, • me kekahi po« e. U* ike oo Ukoo, i n« e ibo ka raak*i bi K#- : w*ihae, holo koke ke kio, * i ole i*. ku ae 1» kek»bi kaoak* m* k» of«to ; ks maka! !'' O ka holo qo ii o ua kaoaka • pau, a i o!e i», hiioa ia n» »e» īoo, • mo- . lovr« ka ra%kii, hoi, aUiU iea te likou. A | ua ike oo o Hoohultk«n»ka ( «ole ia i hai i kekahi o kei« m»u naea i na makai ; aka. ua huo-i ī& a hiki i koua U i hoolah* •< i;o---ko o ka '"Lihui Hawau.* A Q* ike uo hoi i ka hoopiia aoa o n« h*Aori wai ona, a oa hoopake'e ia e k» Luii» kaoawai No ka m»kai • oe» >a hew i i Eit» ka oinsu nui uo oa n»e» • Hoonuii. j k»n»k* i kakau ai. i na ua ike oia i kei* I >nau mei, a ua huo» oia, aole i ho>ke i nua 0 ua maoa o ke aupuui, • ik« oia i ka Imole ia mai, »ka, hooUh* malu me ka maopopo ole, uaamuli o ka uiaaio hea ka htK>i«ht ana / Maoao oiaikai oiaio ptha i Maoao iuo hoopunipuoi paha ? Maanei wau e bai i ka oiaio o na mea i hana ia ma keia apnua. lfn kounika na kanaka o Kawaihae ka«, iloko o keia maa pule i haU, i ka hina *iu i ka uala awatwa ; a ua heie ako, he!e inai na kanaka e inu ; aole uae i hele oa kautk« maw*ho o ko Ukou mau hale, a mtu pahale p*hi, me ! ka ona. I oa oa ooa Ukou, iloko uo o ka hale ia ona ana, aole loa ke «ke«, a ma j kahi kHūaka pah», i hiki »i ka makai o hov>u, : ke o ! e e honpii mai, a haawi mai pah*, ka mea oona ka hule e komo ka makai iloko. ! O ka hale, a o ka pahtle paha, ko ke | kanuka pukaua ia. Aule hiki ke komo | w.ale, ke houpii ole ia mai, a loaa ke knleai na kupono, alaila komo,. Eia, aole i luiopii | mai kekahi k,»nakti o Kaw»>hae, no ka pre hana, » haawi mea ooa, a no ka ah« hooliaunaelo paha, a no kekahi ona paha ; aka, ua noi maoli ka llope nmkai nui i kekuhi poe, e kokua iai», oi» ke kinai ana ia miu hewa, aole nae i ae mai, u» heole niaoh mai. A i ka naoa aku, o k« p< e n«o« 1 kamail»o nui no kei* mau hewa, 0 lalou ka poe komo hohonu \loko. Nui ko lako» ol«lo, • po ka la a poeleele iho, holo aku U i k« hale inu uaU, a okolehao p*ha, Uwe i« uiai ka uul» imua ooi, me ka io puaa — he a» ka olelo. A no ka poe pnhi, a koai a h«aw{ p*h%, 1 ka ōkolehao ma Kawaihie uka, i ko'u >ke ako, aole mea akamai e noho nei m» keia apaua, e imi a loaa kei» mau kewa ; uo ka meu, ua m«a na kaoaka puhi rarna i ko ooei oiau kauaka a Ukou i makau ole ai ; a o ke kanaka m%lih»nt e hele af iUila e koai, aole e loa» iki aua. Un hoao pioepu ue ia naea, a ua mau no ka oele. A o kekahi kanaka o kahi e mai, i m»rjto e 1-iaa ana iaia, e hele m»i e bo»o, a iua e loa», loaa no ka uku nai iaia, a pomaikai keia wahi. E hele mai ka mea makemake e hoao, i ka makai du>, a naoa no e kokua ia i» i kana mea makemake e pooo ai kaoa hano. Aka, o ia poe e hana ana e like me Hoo« hulikanaka, oa )ikc lakou me ka ilio hilii, meau, aoaoa ma k« ipuka o ka *.ale, a bolo kiki iloko e pee miUlo o ka hik ee. A ua aneane like aoe i«, ka oui o na hoahanao o n» Ckaiegia. Ua hoole o R*v. Laiaoa, aole e loaa kekahi o kooa Ekaleaia, e biki ke pauleie i kooa kokua toau ll# hiki w*we ke olelo, a o ka h»ua, he ole. Waiuia. Waimea, luUi 23 \ē~>o Kb mau oei m* ke aupon» o Monaeo ka piii wai«ai aoa ma oa kuma pili nui Ma ' ka Hale Piii Waiwai o M Le BUnc, ua oleloia» ua lilo aku kekahi haole Amerika, he hookahi haoen m» kaoalieaa Uinai diU, a oa lilo po ako kekahi kaik»aabioe aiii Ri:si* f he hookahi milioo», eMaa baneri laeaaoi dal», a no ia mea, oa bolo oiaiau ae oia a popule. Ua eo mai i kekahi Duke Sekctia ma ka pili ana iloko o ka hapalua hora, he kaoaooo Uoaaoi d«U, aka i ke kapoo ana a ka U, oa pan loa kela pou d*lt, • oa lilo hou aku, he puo dala oui. He ekolo poe kaawe iioko o ka pule, oo keia mao pili waiwai. Ke ioaa oei i ke Keiki Alu o Mooao be haoen kaoaltma Uaaaoi d«la eku hoohmalima makahiki oo ka btle, era eae, aoie o«a makemake e hooīoai ae. la Paolo Boyton i haalele «i i a« k«p«kai o F*raoi, a au aku ta i KoeUoi maluoa > o kooa aabo au noaoa, ua hi>U inia he 23 I 1 bor* a ne 40 euiaole mamua o kooa keabi | aoa i ka aioa. I