Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 33, 12 August 1876 — Untitled [ARTICLE]

E ka Nupepa Kuokoa e ; Āloha oe :— (Ja ike iho nei on i kn piūe a ka Lona o j Kon* Akau, ma kou Ilelu 30. o ka !u 2*2 o Inlhi nei. Ke hai aku la i ko'u kulana iluko o kti Hale Ahaolelo, a ke i aku la i ko [liio, uta ka makamaka o Ukou. E ole lioi, eiau);ii ko oukou mnkam ika oia nei. he hookupu aku li i nu huinn «ni ī lu iho nei Pehoa la e lohe mai ni ka pue o Hilo i ka* na olelo kohu ole, na ike no lakou la, aole o ka'u mau tnea au e apa ee lu ka'u mau Uaiu o H;lo, o na hana a ke kauaUa iN&kua k»» ; u i hana ai, o kan no ka Wrti kuhikuhi lalau. O Uau mau mea e kuhikuhi ne» iloko o ka Hale Ahaolelo, uu pee walo no ma Kaa, ka aina kaulana i Keaau, Ap ina o Puna, i noke wale iho Ia no i ka noke i na Kuhina, eohe wahi a neeu »e, na ike ia aku la ko lakou ia hula oie. Ke i ae la, uole ka he hua "Imii," ma ke Kumukauawai. Ua p.ia paha na wiaka o ua luna ia o Kona Akau, i ike ole iho »i na maka ona i ka pauku 47 o ke Kumukanawii, e olelo aoa, "E hoohiki pakahi keU hoa keia hoa o ka Hale Ahaolelo." Aole no oe i ike, o lakoo kekahi i hoohikiia e na Luoakanawai Kiekie, a ma ka knkou olelo akaka | loa Ma ka olelo Hawaii, ua oleloia ka poe | iloko o kekah» an&ina, he poe hoa Ukou oo j ia anama, e like me ka olelo mulokooka j pauku 43, "e noho no lukon mawaena o na'iu aole i oleloia, 4 e noho Ukou oiā j ka aoao o na'lii. 1 ' Aia lakou iwaeua konu | o oa aiii. A ina pel i ka olelo ana, alaiU, | he poe hoa oiaio lakon no na alii, oia kahi e uoho ai ka poe kupono. aole i oleloia e noho lakou m& kapa, a ma kae hui, noo wale iho noia mauao. Ke olelo hou mui la no kuo kupono ole e ooho Lunakanawai oo ka | Apaoa o Hilo, ae, e aho no ooe ko laiU ke | kupono ia oe Ua lohe paha oe, ua noho : Lunakanawai loibi ao ma ka Apana o Pu> j oa no na makahiki 15, a oo kuu bele i ka j nahe'.e i ka hana pola a me kuu boi e noho , i Haku oo kaloa o pele waiho mai au i ka ; oihaoa. A p»u koa noho ana IUiU, hoi mai j ao i kai o Puna, oole ao i noi mat i ka oi--1 hana au e olelo mai la, i haawi wale ia mu no, haalele loa ao. Aka ua olelo ikaika la | oui e Uwe—a Uwe ao U, A heaha no U I hui kou mea i ooi ole ako ai i ka poe i ku- ' ieaoa maia wahi nou hoi la wahi. Eia kckalg kumo t Uoeili ia mti ai, o ko'u like kaheka la oa paL pooo o lalo ao'e "nono" ka mea e piha ai i ke kai lana mal:e—» ua like me ka huewai ka nooo ole maa oo ka wai ka ptha v aka o ka hae aaikai ke nono aku, he kuoono &ae o Uio & i ka wa e kii ako ai e »nu, aole he wai om emi e like m* "paUhemo" aole be me* maloko. na neo. Ua lohe au nou maia mei. I koa wa e ooho K.«hun«pule aoa oo Kaemakapili, oa

1 «we o« ou» tbo am k?otkeai • ka p«« ihhu* oe A ie awe oei lakao, t m* kau e ole'u aoai eei o*ao kai lokoioo i ka poe ilihune o Hilo, u* oaea «a i* mea »ote i p<li msi i*'a i» meo, a ooUila, o kaa pohaka i n<>u ra»i »i o& hoi hou aka eoia • p» i kou ihe. Aole oae au e oielo nai ako ia ve Qi*i* me» aia hoopoka hoa aku ao, aUiia koa pao aku ao i kuu puuwai e lele lo». KLe olelo ako la ee i ko Btlo oo kou h ī puolo aku he Luoahela dc ka Apaua o Puqj, ua oiaka paik oo ka oa luqi U o Kona Akao he lu* nahelo kahiko no ao do Puoa, a pehea U ia o kapa tao wale aku U 00, ae, bovnele oo hoi lakou U ia oe, aole hot i houiii ih'aa 00 boi la oe ka iuoahelo o Kooa Akau, aole pab« ep ti kela olelo me kaoono ia oe, o ka luoahelo he helu w«le iho oo kaua, aia 1 ka luna ohi ke d->la. Aole au i paoe mawaho oka maoa ala> oui i he'e ai, oo ka mea, o na haoa iloko o ka Hile Ahaolelo, oia ka m»na olelo, a o be koikuhi oia kana i huhu a:—a ua mahui mai bq i ke ahe nia-aa, u&palapala aku nei ka i ko Kona Akau i na e holo ke knikahi alaila humo ika malo. Malia uo ooa luna la o Kona Ak&u ke hume i ka malo, oia 00 ka ka enea e paakiki nei i ka huole i ka hooie i ke kuikahi ua uiakau honua no ka o hume ik& malo, aloh i ioo no ka hoi, ke i inai la e haawi pio aku au ia ia, ooe no kai hoopio mai ia'u, aole oe i pune inai nei i na mea a'u i pane aku ai ma ka Heiu 28 o ke Kuokoa, nui na ine* i koe aole oe i paoe niui, n iio k& ioaa pabi o ko puu-ii, ke luhī maila oe me ka maoao e hemo, aolo e hemo aa moe kea, aku eia ka pono e moui mau ie i aiia mahauah*na i pahee, alaila hemo, ke i maiia ua piha ka au i ka inaioa no kuu pilikino oku ka la ia. Uu nooooo iho nei uu i ka'u inea i pilikioo aka īa īa, aole au i ike—aa olelo ao oo oa mea ana i haua ai ma ka ilale Ahaolelo, aole mawaho, koe t)26 kuu hoohulike oo ke kai papau, a peU no na haanou hou iho uei no na nalu e ake e poi maluoa ona Kuhina. Kaii mulie ia uiai no e na Kohioa a ueo iho na nalu. Oili aku no lakou U puka Uelae aku 00, a like wale iho no me na ale o ke kai i kupikipiki o, a huuhua ae i ko lakou hilahHa iho, o ua luna U v Koua Akau kai pilikiuo m J ia'u, a ua ike na lehuleliu mai Hawaii a Niihau, ua olelo oia ke noho uei uo au me ka wahine manuahi a puUu koiki eha paha ko lakou uui. A heiha ka'u 1 pllikiuo aku ui ia ia ? Eia ka*u hana ma ku'u hele ana iloko o ka nahelehi'.'e, he iko <>ku i ku poe pilikia & kokua aku, i ka wa ake Akna i hoopai si i ko Kau, ua hofo mai iakou a hiki i ko'u wahi ma Kapuaiei a ma ka hile hookipa i Kaauea, ua wehe akea au a haa wi wale ina mea ai, ai Ukon a hele a«u me ka uku ole—Eia ka'u i lohe ai nou i kou wa ma Kona, olelo pono mai kek&hi in'u nou, ua kanaha komo ana o kou lima iloko o kana umeke me kaua ipnkai, aole hookahi ana i kou, olelo mai kekahi poe oiaio a kupono o Kona Hema ia'u nou, uia .hiki oku oe i ko Ukou wahi ohaoha Ukou ia oe hookipa no hoi, hanai ia oe e like me ke ano o ke kanaka kupono, aia hoi a liele mai lakou ma Kona Akeu i kou wahi, i ke miila nae oe e hele mai aoa kekahi ka oo elima pahu kanui, oiii mai oe mailoko mai o kou hhle a ku ma ka puka pa, ninau aku ia la Ukou, ua makemake paha oukou ekipa i ko'u wahi, ae maila lakou, olelo oku la oe, ua piiikia loa au e hele anu au i keia wa, hele aku la oe, a hele aku U Ukou ma kahie, oia ko'u lohe pono i kau hana ma kou wūhi, iua pela ka hina a kekuhi kanaka, aUila, eia kona inoa he kanak» pi. Aole pela ka pee noonoo kupono. Eia ko'u ike ina e kipa kek&hi haole i kp'u wahi a ai a makemake e uku mai, a haalele aku, e nke no oia e kipi au a&i ma kona wah», alaila pau kona aie, pela kekuhi poe haoie e uoho nei ma Honolulu nei, e ake lakou e hele au ma ko lakou wahi e ai ai, aka, aole o'u ne aku, a ina peU au e hana ai be pui uwui eleele au ? A ina pela kau hana ana alaila puuwhi keokeo oe ea ? A e kupouo io no oe pela, kohu io ne—Puuwai laelae. Eia ka'u ike maka, ma Kahehuna ma ka U 4 īho nei o lulai, ma ka bor<i 3 oia 1», ua kukulu ia he papaaina nui na na haole a me na Lun&makaainana, ua paiua a p*o haiolelo, a ooa o Pilipo kekahi i haioielo maia U. Ua hai kela he pono ia Hawaii e hui aloha me Amenka, a e koi lima pu uo hoi, a e lilo laua i eoau hoa aloha a kuikahi like hoi, naoa aku la au ina Amerika e lou iki mai aua ka aka, a o kekahi poe e hui pu ana meia ano namuoamu iho la oo ko Ukoo lohe ana ako, e hoohui aoa ta Hawa'i me Atterika, no ka noke aoa iho paha kekahi ma eoo oka papa kaukau a ko'u ka puo bewa ka waha, a ke ike maila oukou e ko Kona Akau ī keia aia nei i hana iho nei e i haawi aua ia Hawaii ia Amenka, a me oo- | kou walo aku la ooia. Ke hooki nei «u ' maaoei, ke hea maiU na pou o Poowaios ! i*'o. Me na keiki oka Papa Pai ko,n we- j lina, a ene k* Luoahooponopooo ka m*balo j L Kalwa. ! i [Ke hoopoka nel makou i keia olelo paee j a L. Kain », aka, ke hai ako oei makou o ka pao keia o ka hoop»apaa oaa waeoa o Uua me G W. Pīlipo ra« ke Kuokoa, oo ka mea, aole ha koma ano nui ka laoa e kamaīlio nei, aole hoi e makemake nakoa e hoo* piha wale t ka nopepa i oa olelo pili kioo. L. H.]