Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 29, 21 July 1877 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

A ME

Ka Laau o kou Hale!

No Hea la?

KA INO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la,

OHI KA IO o KA LAAU o MAKAWAO

i ka ua mea o ka nani o

Na Papa, Na Laau.

A ME

Na PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU,

MA KE KIHI O

Na ALANUI PAPU a me MOIWAHINE,

Honolulu

MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA

makemake no ke

Kumukuaimake pono loa

 

PAPA, PAPA, PAPA

Na PAPA huluhulu,

Na PAPA manoanoa,

Na PAPA i kahiia,

Na PAPA kepa,

PAPA hole keokeo,

PAPA hole ulaula

NA LAAU! LAAU!

NA KUA, NA KAOLA, @AHO, MOLINA, PEAPEA,

PINE HULUHULU, PINE I KA@IIA,

Na Papa a me na Laau Ulaula!

PILI ULAULA,

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PANI PUKA ANIANI

IPUKA ANIANI,

OLEPELEPE/

 

PENA O NA ANO A Pau

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui

AILA PENA!

AILA HOOMALOO,

WANIKI, PATE.

NA LAKO

o kela a me keia ano.

NA AMI-PUKA HALE,

NA AMI-PUKA PA

 

ANIANI!

Pepa hale me na lihilihi.

E LOAA NO MALAILA

Paakai Helu 1,

O KAKAAKO a me PUULOA

 

            No ke Dala kuike, a loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.

            O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, loaa'aku ana ia lakou, e hooko koke ae mai ana no ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio.

 

Ke ala o kamahele.

[Kakauia e J W D Lehuanui].

[Koena mai keia mau pule mai].

            Me ka la 30 o Mei loaa iho la o J W Kalelhuanui i ka mai, a ma ka Poakahi, la 4 o Iune, a ma ka hora 10 o ia kakahiaka, haalele mai la oia i keia ola ana, a ia makou hoi kona mau hanau mua no ka Ahahui, a he Kakauolelo hoi oia o ia Aha, a nona hoi keia wahi kanaenae walohia:

            Ke uve nei makou,

            Me ka u me ka minamina,

            I kou hala ana anu nei,

            I ke ala hoi ole mai.

            Ke uve nei makou,

            Me ka u me ka halia,

            I kou nalo ana iho nei;

            Ke uve nei makou,

            Na keiki o ka Ahahui,

            I kou hala ana aku la,

            I ka poli o ka Makua, & c.

            Iune la 6, kau aku la makou maluna o ke kaamahu, a holo aku la no Kalawa ka ihu. Ua kahiko pihaia na hoa o ka hui me na aahu, me ke kau ana hoi i na hua like ole, o na hoa o ka hua o ka hui a me na luna o makou, he mau hoailona okoa no ko lakou, a o ko makou aloha no ko makou pokii i hala, au lawa makou a pau.

            O na hale eepakeke mahope loa o na hale ukana, ma ka hale mua, e ku ana ka pahu hae, me ka hae Amerika, a ma ka lua o ka hale, e kau ana ka hae nani o Hawaii a me ko ka hui. Oiai makou e lai malie ana, pa'e ana na leo, Heaha kela hae? Pane ae la hoi kekahi, He hae no ke kanaka, no kela Ahahui ma Tacoma. Ke kuupau nei ke kaa i ka holo, ke kaui nei ke oeoe, a ke kui-ke nei ka bele, me he mea e i mai ana, E hookaawale mo ke alanui.

            Holo aku la makou iloko o na ululaau loloa, a he nani na laau e ku ana, a me na mea ulu oloko o ia waonahele. A ma keia wahi. aole au i lohe aku i ke mele mai a na manu, e like la me ko ka nahele o kuu aina hanau, oia hoi o Hilo a me Puna. "Noho no ilaila ke ala me ke onaona." He mau hora pokole, aia makou iuka o Tarawa, ua lawa ko makou ike ana ia alahao, a ua pau kuhihewa, me ka i iho iloko, Kau i ke kaa ahi ike ia nu Ioka. Ua hala hope ia ma kou he 105 paha mile i loko o na hora 3, ke ole au i pehia mai e na manao kuhihewa. A ma ka hora 5 1/2 o ia ahiahi, huli hou mai la makou no ka home, oia hoi o Tacoma Hou. Ua haawi mai la la ka agena o ke kaa ahi a me kona mau hoa ekoku mau buro no makou, a pela no hoi makou i kukai aku ai i ekolu mau buro no lakou. Kau ae la makou maluna o kekahi wahi mokuahi no ia hui no, a welo pu ae la no me ko makou mau hae, ua oki oe i kokoe wale ana a pili i ka uwapo o Tacoma Mills, a haawi mai la hoi ka haku o ka noho ana ma Tacoma nei i kona aloha ia makou, ma ke kani ana o ka hokio o ka Mills no ua manawa ekolu.

            A hiki makou ma ka hale o ka Hui, na hoomakaukauia he wahi paina malaila, a pau ia, he mau manao hoolana iwaena o makou iho, no ka noho'na kaumaha a luuluu hoi, no ka hala ana aku o kekahi mau hoa i ke ala hiki ole ka-ua aku. A mahope iho, ua himeni ia he mau himeni i hakuia e na keiki o ka "Ahahui Hawaii Kalakaua."

            Nani keia Ahanui,

            Ua ku ma kahi kiekie,

            Aohe mea e nalo ai,

            Ke velo nei kou hae,

            Ke buro ia mai la,

            E na kupa o Amerika,

            Ua lohe ka Akau me ka Hema,

            Ka Hikina me ke Komohana,

            Ahahui Kalakaua e,

            E ola i na Lani, &c

 

PALAPALA POLOAI.

            Ia Mr. S. Kamoahakau. - E ko'u makamaka maikai, Aloha oe: Ma ka lokomaikai o na Lani, ua loaa mai ia'u kau leta ano nui, no na mea o ko'u home, au ike au, no lakou kekahi aloha. A no kau noi hoi ia'u, e hoouna aku au i ke Kumukanawai o keia Ahahui, nolaila, ua noi aku au i ka Peresidena a me ke Kakauolelo o keia Ahahui, a ua ae ia mai, nolaila, ke haawi aku nei au ma ka lima o ko kakou Kilohana Pookela, a nana hoi e lawe hele aku ma na wahi a pau a@a e hele ai, a i ike oe a me na tausani heluhelu nupepa, mai Hawaii a hala wale mai i na aina nei.

            Pauku 1. O kela hoa me keia hoa, e uku pakahi lakou i hapalua no ka pule hookahi. Ina ua hooholo ka Aha, ma ka hooi ana aku i ka uku maluna o kela hoa keia hoa, aia nae i ka mea i hooholoia e ka Aha.

            Pauku 2. Ina e hele kekahi o na hoa o keia Hui ma kekahi wahi e aku, e pono no ia e hoomanao mai no kona uku auhau pule. Ina e hala na pule eha me kona uku ole mai, alaila, e uku palua ia aku oia. Ina ua kuihe a kanalua kona manao no ia mea, e pono iaia e hai mai i na kumu o kona kanalua ana no ia uku auhau; ina he kumu kupono a kupono ole paha, e pono no iaia e uku e like hoi me ka mea i hooholoia e keia Aha. A ina ua hoole oia ia uku i hookauia aku maluna ona, alaila, e hookuuia aku oia mai keia Ahahui aku, a o kona dala i komo mua, e lilo no ia no ka Hui.

            Pauku 3. Ina e loaa kekahi mau hoa o keia Hui i ka mai, na keia Hui no e malama iaia; a e ukupaha i na bila laau a ke kauka. Aka nae, in a ua loaa oia i ka pilikia noloko mai o ka waiona, aohe kuleana o keia Hui e kokua aku iaia.

            Pauku 4. Ina ua pilikia mai kekahi hoa a mau hoa paha o keia hui, ma kahi e aku o ka apana o Tacoma nei, alaila, e pono no i keia Aha ke hoouna aku i kona elele, e hoihoi mai i au mea mai la ma kahi a keia Aha e noho ana.

            Pauku 5. Ina i makemake kekahi hoa a mau hoa paha o keia Hui, e hele loa ma kahi e e noho ai, me ka hoi hou ole mai, alaila, e hoihoiia ke koena o kona puu dala maloko o ka pahu a ka Hui me ia.

            Pauku 6. He pono no i keia Ahahui ke hookomo mai ia na keikikane a me na kaikamahine, i hiki aku na makahiki i ka umi a keu, me ka auhau aku maluna o lakou no ka uku pule, i. 12 1/2.

            Pauku 7. Ua ae ia na wahine a kela a me keia hoa i mareia, e komo mai iloko o keia Hui, me ka auhau aku maluna o lakou, i hapaha no ka pule.

            Pauku 8. E hoolako mai kela a me keia hoa o ka Hui i na aahu piha a me na kahiko nani, i ka manawa a ka Hui e kahea aku ai maloko o keia hale.          

            Pauku 9. Na ka Puukku e hele aku e aie i ka mea dala, ma ka ekolu keneta ka ukupanee no ke dala hookahi, aole nae e oi aku mamua o hookahi tausani dala, no ka manawa he eono malama.

            Pauku 10. Ekolu luna o keia Ahahui, he Peresidena, he Puuku a me ke Kakauolelo. Ina ua pilikia ka Pelesidena a me ke Kakauolelo, he hiki no ke koho i mau hope no lau, aka, o ka Puuku, aole e hiki ke kohoia i hope nona, aia wale no a ae ka hapanui o ka Hale.

            Pauku 11. Aole e ae ia kekahi hoa i loaa ole kona uku hebeboma iloko o ka pahu dala a ka Hui, aole e kokua ia kona mau pilikia. Eia nae, ina ua komo pu oia iloko o ka wa a na hoa e lulu dala ana i na Poakolu mua o kela mahina keia mahina, no na pilikia kuwaho o ka Ahahui, a na ka Aha e nana iaia.

            Pauku 12. Aole e ae ia kela a me keia hoa pakahi, e lawe aku i na olelo huna a keia Ahahui, a kamailio aku mawaho, ina nae ua papaia oia e keia hui, koe nae ka mea a keia hui a ae aku ai e hele e kamailio. O ka mea kue i keia, e hoopaiia oia i $10 a oia dala no na pilikia kuwaho o keia Ahahui.

 

NA RULA O KA HALE.

            Rula 1. E akoakoa mai kela a me keia hoa pakahi, i ka wa e kaheaia aku ai lakou e noho mai, ina au auwana hele aku lakou; na ke Elele e kii aku ia lakou, a houluulu mai maloko o ka hale o ka Ahahui,

            Rula 2. E puke ka mea pule mamua o ka noho ana o ka Ahahui; a i ka pau ana o ka halawai, e pule hou a hookuu ka Aha. Aole e ae ia e puhi baka a e papake i ka wa e pau ai na hana ma ka hale o ka hui, a me na hana lealea a pau.

            Rula 3. Aole e ae ia kekahi walaau a holoholo ano ole iwaho, a puhi baka, a nau baka, a ano e ae paha i ka wa e noho ana ka Aha.

            Rula 4. Aol e ae ia kekahi o na hoa o ka hui a mau hoa e ae paha, e komo mai iloko o keia hale me ko lakou ona rama, i ka wa e noho ana ka Aha, a hana mai i na hana kupono ole; e papa aku iaia, a i lohe ole ia, me ka hana hou aku mahope, alaila, e hoopaiia oia i na $10 a oia mau dala, no na pilikia kuwaho o keia Ahahui.

            Rula 5. He pono i kela a me keia hoa, ke waiho mai i ka lakou mau bila noi ma ka inoa o ka Peresidena o keia Ahahui.

            Rula 6. Ua ae ia kela a me keia hoa pakahi, e ku mai iluna e hai i ko lakou mau kumu manao.

            Rula 7. O ka Peresidena wale no ka mea i ae ia e noho ilalo e hai ai i kona mau kumumanao.

            E ka Lunahooponopono; no kou lawe ana i na manao "Hoomaikai Moi," i hoopukaia ma ko kakou nupepa o na la i hala, a au ike makou ia mau hoomaikai; a no ke noi i ka Moi i mau kumukanawai, a i mau rula, nolaila. ua manao paha ka Moi a me o'u mau tausani hoa heluhelu nupepa, ua hemahema keia Ahahui ia ano, nolaila, ma kou ahonui a me kou lokomaikai, e lawe aku oe i ka'u hoike no ia mea, nolaila, in a e aolmai ana oe ia'u a me makou a pau, na lala o keia Ahahui, ma kau lawe ana aku no ka kakou nupepa, alaila, e kuilima pu aku no au me oe no na hoomaikai ana he nui. E olai na Lani.

            Oia iho la no ke Kumukanawai a me na Rula o keia "Ahahui Hawaii Kalakaua," mai ka hoomaka ana a hiki i ka la 28 o Mei, oia ka puni ana o ka makahiki o kona ku ana. Ina hoi aole he palapala noi i ka Moi mailoko aku o keia Ahahui no ia ano, ina aole au e hoopilikia wale i ka pepa a ka lehulehu. E na hoa puni mea hou, ina ua hewa au ma keia kamailio ana, e kala mai ia'u.

            Ua oki au maanei a no ka Lunahooponopono ko'u aloha kiekie, a no na keiki o ka Hale Pai ko'u mahalo, a no lakou nei ka anoai ia oukou a pau.

            Tacoma, Saw Wills, Iune 2, 1877.

 

NA PALAPALA I KE KUOKOA.

He Lua Dala ma Hakipuu

Koolaupoko.

 

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe: -

            E oluolu mai iau a me kou Lunahooponopono e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino holookoa me ka hakalia ole, i ke la mau hua e kau kehakeha a e la maluna. He Lua Dala ma Hakipuu Koolaupoko.

            Ma ka pule hope o Mei, ua hoomaka i ka i@i ia ana o kahi e loaa ai o ka lua dala mama ke kauoha a C. H. Judd ka Haku nona ia aina, me ka pule mua o Ione, lo@a kahi e eli ai, ma Puupaipai, hoomaka na kanaka o Kualoa e eli me ua ko@ lipi ma ke kumu o ka Puawa, puka maila $5 00 no ka paila hookahi, i keia mau la e n@ue nei, ua paa pono ka aina i kahi e lo@a mai ai ke dala, pau pono na kanaka o Kualoa me Hakipuu, ka poe u@ me na elemakule, hookahi a'u mea aka o na wahine i ka lawe hele i kahi ume@e ai me kahi papai, limu a pela aku, e haohao ana paha ka poe i nee mua a i@e ia Hakipuu he aina paa pono i ka Poawa i keia manawa ke aoai nei ka maka o ke koi lipi i ke kumu o na puawa, he neo iaia

            Ke lohe wale ia nei e kanu ia ana o Kualoa Kaawa me kahi hapa o Hakipuu i ke ko e ke Keiki Lalawai o Koolaupoko oia hoi o C. H. Judd ke hana ia nei ka pa @@@ i w@h@ no na holoholona ma uka o ke alanui aupuni e pili ana me Waikane, holo pololei iluna o ua pali he pa laau ma kau wahi, nana aku oe i ka pa me he enuhe kakalawe@a la ka panio i ke kula.

            No ka wi; - Hahana no ka wi me keia mau aina e noho nei, pii ino no ka ai $4 no ka lalani @i, $1 no ka pakeke a@ wai, o ka ai a ke Akua ma ka nahelehele kekahi poe, o ka Laiki kekahi poe, a pela aku

            Ua oki au maanei o ke aloha @ kou @ me ka Lunahooponopono a me na keiki @@@@ @@@ kepau e ou i ka @nu o ka poe lawe i kou kino.

S.E.K. HAIMEAHOU.

Waikane, Iulai 11, 1877.

 

Holo ka hana i ka Hui Lokahi.

            E ka nupepa Kuokoa; Aloha oe: -

            E oluolu mai oe, e kuilima pu aku me oe, i keia mau huaolelo ma kou kino lahilahi.

            A nau ia e niele aku, ma na pea heke o na Ailana; a puehu aku i Kala, ka palena mai o na mokupuni; a kalewa wale aku ma o. Oiai, o ka "Hui Lokahi" i oelo ia maluna. Oia na Lala Kakaikahi o kela hui keia hui; o ka Hui eha (4) o Laie nei.

            Ua hoomaka ia keia Hui, ma ke kakele olelo ana, i ka la 17 o Iune, Sabati (awakea). Ua hooko ia e hana i kekahu hana lima, i ka la 3 o Iulai, poalua, h@@a ko)

            Mai ke alakai mai o ka ekaresia. O kekahi Apana aina, ko ulu, kalai weuweu ka hana, $34 00 ka uku pau. Oia no ka lilo i ke kalai mua ia ana, i ka poe ukupau ma ka laiua; a ku a mahina no hoi. Ua pau nae ia lakou no na pule elua a o@ae. I keia "Hui Lokahi" hoi o ka hana ana hookahi no la me ka hapa, ua pau. Holo io ka hana. He ma-u ia wahi kauna huaolelo; o peku leo ia mai hoi au i ka hoomaka e aku i@ oe.

            Me oukou ko'u welina piha, e na keiki hoo@ni@ poahi o ka H@@l@, o ka papa pai, a me ka L. H. ka anoai a kou puuwai.

            J. L. K. KEALAKUHILIMA.

            Laie, Iulai 5, 1877.

 

Ka Iubile o na Kakolika Roma.

            I ka Poakahi iho nei, Iulai 9, oia ka piha ana o na makahiki he kanalima o ko na Misioneri Katolika hiki ana mai ma Hawaii nei, oia na kahunapule Bachelot a me S@rt, na mea i haalele ia Farani maluna o ka moku, "Hoku welowelo" a holo mai i Hawaii nei.

            Ua malamaia e ka Bihopa L@i me ke kokuaia e ekolu Kahuna ma ka luakini Katolika Roma ma Honolulu nei, i ka hora 10 kakahiala oia la, he pule Mesa nui, no ka hoomanao i ka puni ana o na makahiki he kanalima o ko lakou hoolaha ana i ko lakou ao@o hoomana maloko nei.

            A i ka pau ana o na hana hoomana, ua malamaia maloko o ka lanai i kukuluia ma ka aoao mauka o ka luakini he ahaaina Hawaii, na kela a me keia ohana i hoolako ia lakou iho me na mea ai, a malaila lakou i luakaha iho ai no kekahi manawa. A no ko makou hiki kino ole ma ka lanai, nolaila, ke pakui aku nei makou i ka palapala lolo@ah@@ malalo iho nei i kakauia e kekahi ma i ike maka i na hana o ka ahaaina.

 

E KA NUPEPA KUOKOA, Aloha oe; -

            Ma kala 7 iho nei o keia malama, ua halawai aku au me Ioane Akina ma ka Halepule ma Roma, Heaha keia mau hana e hoomakaukau ia mai nei e ka poe kamaua, me he ano ahaaina la? Ae mai kela, "ae, o ka piha ana keia o na makahiki he 50 o ka noho ana o ka aoao hoomana Katolika ma Hawaii nei, mai ka pae mua ana mai o na kumu mua o Bataro ma i kipaku ia ai e Kaahumanu. Ae aku la au, @e, i kulike me na hoike manawa a oukou i paiia ma na pepa luhi ma na makahiki mua i hala ae nei, oia hoi ka la 9 o Iulani M.H. 1827 a pela a hiki i nei la 9 M. H. 1877, ae mai kela; ae oia hoi keia mau pahu ai a makou e kui a e hoowali ae nei.

            E like nohoi papa me kela aoao hoomaua o kakou a Rev H. B@@amu ilawe mai ai a piha ke 50 makahiki i ka M. H. 1870 iho nei.

            A maia ahaaina nae, ua noa i na kanaka a p u, a ua kokua nui ka Moi Kamehameha @ 5. A pela no keia, i na makemake oe e hele mai, he hiki no a me kekahi poe e ae, wahi a Ioane Akina.

            I ka hiki ana ma na minute liilii mahope iho o ka hora 12 o ke awakea o ka la e 9 iho nei, ua l@lau mai o Ioane Akina a me Petero kumukula o Heeia ma mua a he mau hoolauna kamu no'u nona la ihala aole nae o Petero Heeia, a ua hoolauna loa kahi o ka poe okoa no lakou i wae ia. aole paha @@'u, a malaila iho la ka laua malihini, oiai o Ioane Akina no ka Pauku Nui o ka la, a o kona kokoolua he kuene paha no ke pakaukau o'u a laua i hookipa ai.

            I ka hora 1 oia auina la, ua makaukau ka papaaina ma ka pule ana a ka Epitopo a me ka himeni a na keiki puukani oia aoao, a ua paina na mea apau. I ka nana aku, ua maikai a luuluu maoli no na papa @ina i na ouo a pau e hoohalahala o e ai. I ka naua au i ka Mrs. Kaiama papaai@@@ a me @@ ka E@@@@po, @@@@@ Pu@a i ke o ia one, a pela no ke@alii pakaukau loihi @na ka aoao ma Ewa. Ua lawe mai no na hoa hanau i ka lakou ai a me ka ia, ua ai na malihini a kena, ua huli na luna i ka poe pololi e hele e ai, e olioli i ka Iubile, na kuuia na pio, na ola hou mai o B@@ero, ua olioli o Simeona Paele i kona hoopaa pio ia ana ma ke kapakahakai o Pak@ka, a he mea hoomanaonao paha ia kakou ke hoomanao ae. Ua hoomauia ka paina ana a hiki i ka hora 5 o kea ahiahi. Aole haunaelo malaila, he maikai wale no. E haawi ia ka hoomaikai piha i ka Epitopo Lui.

            Iulai 10, 1877.            J. H. K. MALIHINI

 

No Honuaula a me ke ano o ka noho ana.

            E ka Nupepa Kuokkoa e; Aloha oe: -

            e oluolu oe e hai aku au i na mea e pili ana no Honuaula; a me ke ano o ka noho ana.

NO HONUAULA.

            O Honuaula ke ano o na moku aina o Maui Hikina, ke hoomaka ia ka helu mua ma Koolau, he moku nui no o Honuaul, aia oia ma ka Hema ponoi o Maui, ua mahele ia mawaena e na kualapa puu mai ke kuahiwi mai a hiki i na k@pa kai.

            O kekahi aoao ehuli ana i ke komohana, o kekahi hapa hoi e huli ana i ka Hi@i@.

KE ANO O KA AINA.

            Ma ka nana ana i ke ano o ka aina, e hoomaopopo ana oe i ke ano o ka hapalua o ka aina me kou hoohalike i ka pouli o ke aumoe pe la no oe ke ike aku.

            U@@@@ kai o Kahikinui, i kaua mea o ke aa aole oe e pono ke hele loihi ma kahi a me ke kamaa a ka haole e neo ana ia.

NA AHUPUAA.

            O Auahi ke Ahupuaa ma ke aoao Hikina o Honuaula, he aina Lei Alii keia no R. Keelikolani, no Kanaio oia ka lua o na Ahupuaa nui o Honuaula, me ke koho o ka mea kakau, he ekolu a e ha paha mile ka palahalaha ma kau wahi a oi aku kau wahi.

            I ko'u hoomaopopo ana i ka aina elua hapa kolu he a-a wale no aole ulu ka mauu aole hiki na holoholona ke hele mai ia mau hapakolu o ka aina. He aina Lei Alii keia mamua aka i wa wa i hiki mai ai ka lokomaikai o ka Moi Kamehameha e kolu, au kuai ia e na kamaaina na eka nona ka huina i aneane ehiku haneri

            Ua lilo ka hapa nui o kahi maikai i na kamaaina, a kikokiko kahi i koe i ke Aupuni. Aia ma ka hemo o keia ahupuaa. Ke a kaulana o Hanakaieie, nona keia mau lalani mele.

            Kaulu wela ke a o Hanakaieie.

            I ke ahí a ke kua wahine.

NA HALE.

            Ewalu no ka nui o na hale ma kea Ahupuaa nui, ekolu hale laau, o ke koena he mau pupupu. Ka nui o na kanaka o Kan@io nei, he 97, ke hui pau ia na makua a me na keiki. Ma keia wahi no na ohana hanau nui elua i ikeia ma na nupepa i h@i mua ia @enei mahope.

KA HANA A NA KAMAAINA

            O ka hana a ua kamaaina o ka aina, he hanai kao, lio, bipi, puaa a pela aku. O ka noho ana he oluolu aole pilkia.

O KA LOI A ME KAUNUAKANE.

            He mau ahupuaa liilii keia ma ka aoao komohana o Kanaio, elua no hale o keia mau ahupuaa, a elima no ka nui o na kanaka.

NO NA PAPAKA.

            Elua keia mau aina, ua neo aole kanaka.

NO KEONEOIO.

            He mau hale lehulehu ko keia wahi, ame na wahi kaona kanaka no. O Ulupalakua ka i noho i ka uluwehi, he taona ia no ke keiki lalawai James Makee, ua hele wale a nolu@p@ i ka lehua makanoe i na mea he nohea i ka noho i ka m@l@ lau laau o ka wao. Ke au ae mao a puni kahi o au keiki la, o ke ku mai hoi a ka hale aniani me na pua like ole o na ano, o ke ku mai hoi a ua pua kanu, o ka halaoa mai hoi a na puaa uahi eha o ka hale wili ko, e kuko oe a haalelel wale. He Haku maikai oia, ke hoolohe pono na paahana, he nui no hoi na paahana ma keia mahiko, aole nae au i ike i ka huina o lakou. Maanei au la huli hoi i ka hikina, a na lakou la @e hoi e hoopau aku ke koena. Me ka L.. H. ka aloha nui, me na keiki paahana o ka papa pai ka ano ai a ke aloha.

STEPHEN MAHELONA.

Kanaio, Honuaula Maui Iulai 11, 1877.

 

            Mau b pi @@@@@@ loa eha i pepehi @@@ e Mr. Sinclair o Niihau mamua aku nei, a u @ loaa mai he 1,600 paena @@@@  ka b pi nui loa o ia mau bipi, he kanaha d la a oi aku ka loaa i ka ili a me ka @@@@, koe ko ka io. M@kena no ua kala.