Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 32, 11 August 1877 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka haalele ana o na Tureke ma Rusika.

            Siminz Poalima @nmoe Ua hiki mai he lono ia nei, e i ana, ua halele na Tureke ia Rusika a eia lakou me ke alanui e hiki aku ai i Setova. O ke Keiki Alu Maseke mahele koa keia, ke eli ia lakou i mea auwaha no lakou e malumalu ai, aka, o ko Rusia manao nae, ka hoeha kana koke aku.

Na loo o ka ia 2 o Iulai.

            Ladana, lu’a 2 Ke hiike mai nei ka lona waea olelo mai Sumia mai penei; Ua kohoia aku, he 30,000 na Rukini i a e mai ma kela aoao oke Dennbe ma Satova a hoomaka koke no ka nee ana ma kahi e hiki aku ai i Biela aka na paaia mai u@e e na Toreke ma Pav@e.

            Aohe moolelo pololei i hiki mai. Ke hoike mai oe kekahi loaa hoa na lele kaua aku ke na Rukini Maluna o Bela, aka ua hoauhaeia mai lakou e na Tureke me ka puino nui. He kaua hoa koko@e loa ke upuia ia.

Ka Haulele ana o na Tureke

ia Nikopolisa

            Ka kaalele nei na Tureke ia Nikopolisa. me he mea la i ka nani aku, e lele kauaia aku ana o Samole mai ka Hikia Hena mai. Ke hoike mai ne keia i ko na Tureke manao e haalele i ko lakou lai@ pale ma ke Denube, me ka hookamau wale iho o ka paa ana i Rusika a me Silistire, e like ka loihi mo ka lakou i makemake ai, alaila kumi hope aku i na manua o Balakana. Ke ike nei na Tureke i keia wa i ka hiki ole ia lakou ke pale kue mai i ko na Rusia ko no kaua ana aka. A in@ hookahi a elua paha mau kaua lanakila a Rukini e iliki iho ai alaila o ke lilo holoukua mai no ia o Bulegaria malalo o ka hooponopono ana a ka Enepera o Rusia. ke ike e nei no na Tureke i keia wa, eleele auna akau ana na kanaka o Bulgaria ma ka aoao Rusia. Ke kapu aku nei na Turake i ka olelo kuahaua a ka Empera i na Bulegaria he p@pai i na makauinana Bulegaria e kipi i na Tureke i ka wa a na Rukini a pau, a ae mai ai maane o ke Denube. He pono i na Bulegaria ke make iloko o ka hakaka no ko lakou ku@koa iho mamua o ka make aua no ka pololi a me ke ahulau ai ole.

Ko na Rukini lawe ana ia Tanova.

            Bukaresi, iulai 2 – Ua komo mai ia na Rukini iloko o T@nova, ke kulauakauhale alii o Bulagaria a noho iho la a ua kukalaia ae la ke Keiki Alii Tehakusi i Kiaaina Kuloko no ia Okana Ama.

            Ke hoise mai nei ua lono, ke haawiia ia ka mana koho balot@ ia okana aina, e koho i mau lunakakaeainana.

            Ke hoojou aku ia na Rukini ma aku Tagova a o ka hiki aku i na kakai wauna o Balakaua.

            Vienna, Iulai 2 – Ua hiki ae he pauli koa Rukini C@ ma Tanova. Ua lalo mai o Tanova i na Rukini mahope o Eiwa hora o ka hakaka ana.

Ka Palapala Akea a ke Suletana ia Europa

            Kona@nopela, Iulai ? – Ua hoopuka ae ke Suletano o Tureke i mea o ke ao holooko i keia olelo kekaha malalo iho. “No ko ua Rukini hoole paaki ii na ha@a aloha i na kino kanaka a me ko pa puali koa mau lako, luku @no ia Rusaka, oioi i keia wa, na lilo i mea ole a he puu o na hun@ ke kane. Aole hoi lakou i malana i na Hale Alii na Halepule, na Halomai a me na Hale Aupuni, noia ia ke hoike aku ne makou i keia ma i hana @no a Rus@a no ka pololei a me ko Europa aloha kanaka.”

Kona Rukini Kulana ma ke Denube.

Ladana Iulai 3 – Ke hoike mai ne na lono mai Sia@ a me Bakaresa, na ulia mai ka pomaikai o ka loaa ana i na Rukini o na kuleana maikai no ke pale aka i na Tureke, a no ka loihi o ka manawa a na Tureke i awiwi ole mai ai e kana i na Rukini aku ai i na pukuuiahi nunui no ke pale aku. Aka iloko pae o na ia elua mamua iho ua anoniaoni ko na Rukini kulana.

            Sumaia Iulai 3 – Ua keekeehi kulana o na Rukini ia S@tova, a aole he puali koa o Tureke e hiki ai ke kipaku ia lakou mai S@tova aku.

Kanohaia na Makaainana Bulagaria e hele i mua o na Aliikoa Rukini

Ke hoike mai ne kekahi mea kakau nupepa ina Bukaresa, ua kauohaia na makainana kino ikaika a pau o Bulagia e hoiko ia lakou iho i mua o na wahi hoomoana o na puali koa Rukini a e ohiia ona mau koa no ka malama ana i ko lakou aina ma keia mua aku.

            Ke hoomau nei ka Emepera i ka makaikai mau i kela a me keia la i ka poe i eha e waiho nei ma ke Denube.

He Kauoha na Rukini i 30,000 mau Lio

Ua kauoha ae nei ke aoupuni o R@ia, ua makemake oia e kuai aku i 30,000 mea lio i keia manawa. Ua hoopuka koke ae hoi a Geremani he kauoha k@ aole e ae ia ka lawe ana mailoko aku o Geremania i kekahi lio.

120,000 Rukini maluna o ka lepo o Tureke

 

            Bukaresa Iulai 5 – Ua hoike ia mai ua oi aku mamua o 120,000 mau koa Rukini i ae aku ma kela aoao o ka muliwai Denube ma Simin@ me na lako kie kaua pukauiahi nunui, ke hele pu ia kekahi mau pukuniahi manaono a kaumaha. Ua nui kelakela ka oioli mau ena o na ko Rukini no ko lakoku @ an@ melena o ua lepi o Tureke. Ua hele e aku na puali kaua lio he iwakaina kilouetere mamua o na puali koa hele waewae. No ka nui oli o kokino ana ia K@tinopela.

Kauohaia na Tureke e hele i ke Denube

            Ko@tiaopela, Iulai 6 – Ua kauohaia o Generala Suleimana o na ko Tureke e kana nei me na Monatenegaro, e m@ki pololei ae i ka muluwai Denube me kanahakumalima mao bataliona koa a pela no hoi ka nui i manoha ia mai S@pin@

Na wahi kana ma ke Denube

Bukaresa, Iulai 6 – Maloko mai o ka 120,000 Rukini i ae aku maluna o ke Denube, he 20,000 o lakoku he mau koa kau ilio a me 250 m@ pukuniahi nunu ua kokoke paha e 80,000 mau koa Rukini hou aku, mahope o S@ a me T@ M@. O ka puali kaua i @ ae ai ma S@stova, ua mahele ia i ekolu mau mahele. O ka mahele nui lakou, ke hele la i Rusaka a o na mahele e ae elua, ke hele ia i Balakana a me Nikopolis.

                Ua hiki ae o Generala Ignatieff ma kahi hoomoaua o ka puali kana ma ke Denube.

                Aia ke Duke Nui Nikolosa ma S@stova i keia manawa.

                Aia ko ka Enepera wahi hoonoana ma S@ Ua malie keia manawa no ke kaua a ua maikai kupono hoi ke ola o na koa Rukini. Ke hoomau hou ia nei ke kipu ana ia Rusaka a me Saragavo.

Ke kulana o na aupuni kaua ma ke Denube

            Ladana, Iulai 7 – Eia ke kulana o na puali k@ o na aoao elua malalo iho nei:

                Ua hoolo i ae nei na Tureke a ko lakou kulana, mai ka huli pono ana mai imua o na Rukini a i ka huli ana i ke ko@ Ua hookaka ia ka hoolololi ana mai ka wa mai a ua Rukini i komo mai ai i Bugaria. Ke pahoio aku nei ma Rukini ma ke kalele o ko lakou welau hema ma ke Denube, i huli pono aku ai lakou i ko na Tureke @ ma Rusaka a hiki i Samola. I ka wa e holopono ai ke mau hoonohonoho ana alaila, e hoomaka ia ke kaua aia wale no ke kaua ole, a emi hope hoana aku na Tureke i na kakai mauna o Balaka@ a i ole ia a manao na Rukini e lele kau@ pau loa ma na wahi a pau, a hoohuli no ka hele pualu ana @ B@lak@ O na puali koa Rukini e hele mai nei mai D@ ke hanohano mai ia lakou mahope o ua laina koa Tureke mai Rusaka a me S@mala. O keia puali koa Rukini ea ikaika loa lakou no ke kaua mai i na puali koa Tureke a pau e hooana ia aku ana mai ko na Tureke Waenakoau aku no ka mea, aole e biki ia waenakonu ke ona e hooko pela, ke ole e hamama pe aku kona hope imua o waenakonu o ka puali. Rukini nui I ka hoouna ana aku a ka mea kakau i na me i hoike ia maluna, ua ike ole ka mea ka kanika nui o no koa Tureke i hoonoho ia ma Silistiria, Varana a ne Kosetineja, no na mea eia mau kolaakauhale, ua  H@no  no ia penei he 23,000 ma silistira 20,000 Verana, a he 10,000 Ma Kusetineja mai hoi ina e komo ana lakou i oko o ke kaua e lele mai ana lakou mahoe o na Rukini. Aia hoi mawaho ae o keia mau koa i hoonoho ia, ko Generala Suleimana mau koa e kaua nei me na Monetenegero, ka puali hoi hoike ia mai nei wa ua lono o na la mamua@ ua kauoha ia e hele i ke Denube. @ e hui ia keia mau koa ina o aku o ke we’a’u hema o na koa Rukini alaila e hiki ko lakou heluna i ke 50,000 a @ hoi o na koa Rukini ma U@ he 30,000 wale no.

            Ke hooweliweli nei na Tureke ma ke io pouai mai e ke puali koa Rukini ma Satova, a mahope mai hoi e na kolainu @ e puka mai ne ma Dobaruka. Ke manao pau nei na ahi koa kiekie ma ke kajua kaua aole e emu a pau ke kaua ina he hookahi lanakila nui ana e loaa ai ina Bukini aia la akaka ki pau o ke kana.

Ke kaua ma Biela

            Somala, Iulai 7 -  Ua hoouke ia he kaua hou ma kahi kokoke i Biela, a he 12 hora o ke kaua ana. Ua emi hope aku na Rukini i Sstova me kahi poino nui, aohe n@e moolelo o ke kaua i loaa mai.

Na iono a neie i na hoo@ole

            Ladana, Iulai 8 – Ke i mai nei na lono hope mai Somala mai, keawaiho akaka ole nei na lono o ke kaua ma Biela Ke pane mai nei na lono mai Sana Peteroboro mai, aohe oia o o na lono o na Rukini kuemi hope ana ma Biela, a ke i mai nei @, aia ka o Biela iloko o ko na Rukini mau lima.

Haalele na Tureke ia Biela

            Ke hoike mai nei kekahi lono mai Si@ mai, ua haalele iho na Tureke ia Biela i ke kakahiaka Poalima (Iulai 6) mahope o ke kaua ana. Ua emi hope aku lakou waluna o na laina o Rusika. He kana koe ma kahi kokoke i Ta@ova.

Na Makamahone i na Kos

            Ma ka la 1 o Iulai, ma Parisa, na malama iho o Peres dena Makemahone he paikau koa nui, a o kaua mau h@ lo huolaualana i ne koa, penei no ia “Ua maupopo ia’u e koko mai ana oukou no ke kuaniu ana i ka maholoia mai no ke aupuni a me ke kauawai ma ka hooku ana i ka @ i hilinaiia mai maluna o’u, a’u hoi e hoo@o aku ai a hiki i ka hopena”

                Ua h@ pinepineia mai ua loaui Peres dena la i kona wa i hi aku ai i kela mau nuaolelo imua o n@

                Eia hoi ka olelo pai a ka nupepa Pays: “A hiki loa mai i keia nupepa, ke ike nei kakou ke hooualuaia nei kakou e ka lima nana e o@ i ka pahikau@ Ua hoopi mai nei ke poo o ka puali kaua i ua el@u pu, a ne ono i na mea a pau ke hoi e liu @ o ka lakaou mau hana @ iho.”

MA KE KAUOHA

            Ua hookohala o Mr. Thos. F, Mullis i keia la i Komisina no na Ala Malu a me na Pono Wai no ka Apana o Ha@akua, mokupuni o Hawaii   J MOTTSMITH   Kuhina Ka@ Keena Kalaiaina, Iulai 30, 1877  818 3ts

                Ua hookouia o D. Taylor esq. i keia la i Luna Alanui no ka Apana o Lahaina, mokupuni o Maui, ma kahi J.C. Kirkwood Esq. keena Kalaiana, Iulai 27, 1877   818 3ts

            Ua hookouia i keia la, o John Stupplebeen Esq., i Agena hoolaio Palapala Kepa no ka Apana o Kohala Hema, mokupini o Hawaii, ma kahi o D.F. Sanford Esq., i waiho mai.   J. MOTTSMITH, Kuuina Kaiaiana   Keena Kalaialoa, Iulai 23, 1877

I keia la, ua hookohuia o mr. D.K. Fyfe i Luna Helu no ka apana o Ewa a me Waianae ma kahi o J.K. U@ i make.   JNO KAPENA Kuhina Waiwai   Keena Waiwai Iulai @ 1877

Kuai kudala o na hoolimalima aina aupuni.

            Ma ka Poaono la 25 o Augate 1877, ma ka hora 12 awakea, mamua iho o ka puka komo o Aliiolani Hale, e kuaiia aku ai ma ke ku iaia i ka mea koho kiekie, ka hoolimalima o na Apana aina helu o ke aupuni  e waiho ana mawaena o Kaao a me Manuwaiaina, Hamakua, Hawaii. Uku hoolimalima he $65 o ka makahiki.  J. MOTTSMITH, Kuhina Kalaiaina  Keena Kalaiaina, Iulai 24, 1877   817 3ts

                Ma ka Poaono, la 11 o augate 1877, ma ka manawa a ma kahi i oleloia maluna e kuali ma ke kudala i ka mea koho kiekie ina aina o “JAWAKA,” ma Kau, Hawaii. Kumukuai e koho ai, he $60   J MOTTSMITH, Kuhina Kalaiaina  Keena Kalaiaina, Iualai 9, 1877 815 3t

MAKA Poaono ia 8 o Sepatemaba i ka hora 12 awakea mamua iho o ka puka komo o aliiolani Hale, e kuai ia aku ana ma ke kuai kudala, keia aina i kaoala o Haakoa, e waiho ia ma ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii. He 38 @ eka oi aku a emi mai ka hoi.  J. MOTTSMITH  Kuhina Kalaiaina.  Keena Kalaiaina Aug 7, 1877

            Ua hookohala o Mr. AW Mio i keia la, i Agena Haawi alapaia Ae Mare no ka Apana o Hamaoa, Hawaii, ma kahi o GWD Halemanu i make.   J. MOTTSMITH, Kuhina Kalaiaina,  Keena Lalaiaina, Iuno 25, 1877 814 3ts

                Ua oluolu i ke Alii ka Moi, ka hookoju ana aku i na Keonimaoa malalo iho, i mau la a no ka Papa Hoopae Lima Hana: @ Ex J.M. Kapena a me hoa A.F. judd  Halealii, Iolani Iulai 3, 1877  814 3ts

Ka Nupepa Kuokoa

me

Ke Au Okoa

I Huiia

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, AUGATE 11, 1877.

 

Imua e na Hawaii!

            Ua hoomaopopoia mai nei ia makou, ua hoohui ae ke Alii WT matina, W Kaaemoku a me kekahi o na keiki o ka aina pua, malalo o ka Hui mahiko Kuikahi Panailike, maluna o ka aino o Honuapo ma Kau e mahi ai. Na lakou ke kanu ana i ke ko o Naalehu e kukulu i ka wili no lakou maluna o ka aina kahi a ke ko e ulu ai. Ua hanaia ka olelo aelike, a ke hoomaka nei ka aoao kanu ko i ka lakou apana hana, o ke kanu i ke ko.

                Ke mahalo nei makou i keia poe, i ka lawe kino ana i keia hana nmui e pomaikai ai lakoku, na kanaka a me ka aina kahi hoi a lakou e paeli la. Aole e liuliu na la, a e hookiekieia ka waiwai o Honuopo, a e keokeo mai auanei he ke uhale keokeo mailuna mai o ia aina kehakeha.

            O ka makou hoi kei e kalokalo ae nei, imua e na Hawaii paeli lepo, a hiki i ka waiwai ana; a e malama hoi i ka inoa a me ka hana, a na ka pomaikai no e alualu mai.

 

He mea kaumaha a ehaeha hoi no makou, ke pakuikui pinepine aua mai ma ko makou mau pepeiao, o na lono e kau ana i ke alina o na hoahewaia maluna o ko makou mau hoa kanaka, e lawelawe ana i kekahi oihana aupuni a hana e ae paha e hilinaiia aku ai, he hana ia no kekahi Hawaii a mau Hawaii e pii ae ai ma ke kulana o ka ikeia mai a mahaloia mai.

            O ka oihana kepa kanaka o keia kulanakauhale, kekahi o na oihana e lawelawe nui ia ne e na kanaka Hawaii. He hookahi poo maopopo, aka, he nui uae na poe kakalalo e mumulu ana, a e koke hele ana, e imi a e hoolauna, a e koke hale ana e imi a e hoolauna, e aku ana o ka maliu mai o ka poe e noiia aku ana e kepa i ke okohola, mahiko a hana paha i ka aina lepo manu.

                O ka mea mua i keia poe paalalo o ka hoihana kepa, o ka akena aku ma ka ninau ana i ke kanaka, “Aohe nae paha ou makemake kepa? Ina makemake oe i ka mahiko o mea, elua makahiki e kepa ai, he Hookahi Hanere Dala ka ohi mua – hele kaua i keia manawa i na agena, a e loaa ke dala i keia wa koke no.” Ka iho la ke kanaka a noonoo i keia puu dala nui e paneeia mai ana imua o kona aio, a o kona puni aku ia no ia haawi pio iho ia iaia malalo o ke ia opiki iole, a laweia aku ia oia e kepa; loaa mai la iaia na dala ohi mua he Haneri, aka, aole nae nana wale no na puu dala nei. Nonoi koke mai ia no na poe paalalo nei, “E mea dala ao e hoopaa ai, a e mea ae hoi no ka luhi.” Hukiia aku ia ke kanaka i kepaia iho la i ka Halekuai Iole, komo aku ia na apuhi a ua poe nei, ei aku ka lole maikai, kakepono, emi no hoi. Eia nae he mau keneia “pkeu pali” no kekahi a ua poe nei mai na poe mea Halekuai lole mai. a he mau dala e ae no kekahi mai ka poe. Ona Mahiko mai mawaho ae. He mea maopopo, na hiki i ka iwakalua a oi dala a ke kanaka kiure, mailoko ae o ke kanaka hookahi i kepaia.

            Maanei, e ku kakou a nana i na aoao ekolu, a e noonoo hoi i ko lakou mau hopena. Oia keia, ka aoao o ka mea dala, ko kumakahiki ao a me ko ke kiure aoao.

                Ua makepono anei ka aoao o ka mea dala ma keia hana ana? Ua lilo aku ia ka haneri dala mai konapoli aku, a eia ke kanaka malalo o kona mana. A eia nae, make iho ia na kanaka nei iloko o kekahi mau ia pokole. Eia ka ninau. Ua makepono anei keia puu dala i hoolilo e ia? Ke manao nei makou, aole! A ina pela, o ka hopena o ka aoao o ka aoao o ka mea dala no ke kanaka hookahi i make e aku ia, ua poho ia. Oiai ina i haawiia na ohi mua uuku, e pakele no kona poho nui.

                Pehea hoi ka aoao o ka mea mumakahiki, i kona wa i lawe ai i kela puu dala nui he hookahi haneri? Ua paa oia malalo o ka mana o ka mea nona ka aoao dala. Aohe upiki iole ikaika e ae e like me ia. Ina e makemake oe e hele mamuli o kou manao iho, ma kou ano kanaka, e hooneleia ana oe ia pono. A hookahi wale no au leo hoolohe, o ko ka aoao dala. Ua pau kou kuokoa ana. E hana wale ana oe i hookahi makahiki loihi me kahi uku ole. E hana pono ana paha oe, e hana ana paha me ke kunukunu? I na minute au e pau ana i ka haneri dala i kinohi, oiai oe ua kepa ia, ua olioli oe; holo ke koko i o ianei; au na maka i na mea o na halekuai, a koho aku i kau mea e makemake ai me ka manao kanalua ole. Aka, ia oe nae e hele kino ai e hana, ano e mai la na manao o loko, a i kekahi manawa, imi oe e hakihaki i ko olelo aelike i hoohiki ai, a kue hoi i ke kanawai o ka aina. No keaha mai keia? Nau no e hai mai i ka haina o ka ninau, oia keia: O ka punihei i ka haneri dala ohi mua. E lawe ia ai no ia paha i ka uku o ka malama mua, he umi dala ina ua maalahi au a pela ka haku. Ku iho ia oe nalu eia nae, ua hala ka manawa pono, aole e hiki ke kuemi hope, nolaila hana wale iho ia no oe me ka hookuanui a me ka hoihoi ole. Aie hou aku la paha, aie hou, a pela aku a i ka nui loa ana. No laila, ua pau kou lanakila, a aole no hoi i kaawale na nika kuapaa o ka Hema mai a oe aku.

            O ke poo hoi o ka Oihana Kepa, pehea ia? Malia paha ua laelae ko lakou kuamoo i na makahiki i au wale aku la ka la, aka, i keia wa. ke kaa mau nei ka honua e poai i ka la, a ke hoomahuahua ia mai nei na noonoo o kela a me keia. Ke laweia nei ke kii nui ana i na paahana mawaho aku o ka aina nei, me ka ohi mua, he $12 wale no dala. Ke hoolimalima nei na haku hana i kekahi poe e ae mawaho o ko oukou poai, a o ka hopena ananei paha o ka oihana nona ka lawelawe ana ia mea, e pakeekee a koho wale me ka hana ole i kekahi mau la. Nowai mai ka hewa? aole anei no ka lawelawe ana a ka poe kepa? Nolaila mai no. Hoouku wale aku lakou i ka poe e kepaia ana a nui wale aku; kepa wale lakoku i kekahi mau kanaka ua kepa mua ia i kekahi mau mahiko e ae, a imi wale paha i dala i kekahi manawa ma ke ano hoopunipuni. Ke houluuluia nei keia mau hewa, a ke ku nei he puu ahua okoa: a o ka hopena o ke pakeekee o ka oihana.

            O ka ke Kuokoa e hooikaika nui nei, o ke kepaia o ke kanaka ma kahi ohi mua nuku, he umi a umikumalima paha dala e ohi mua ai. Alaila i ka hana ana o ke kanaka i ka malama mua, e pau no kona aie. hana aku oia mahope, alaila, he mea kana e upu aku ana he umi a oi aku paha dala, e like me ka uku malama i kepaia ai. Alaila, hana oia me ka hoihoi no ka mea, pau ka manawa hana, ohi mai oia i kaua a ua olioli like na aoao oina. O ko makou ake nui keia, e hanaia pela.

 

Na Nu Hou Kuloko

            Oiai – he oiai ikaika ma ke ku@ hale o Hilo i ke ahiahi o ka la 2 Augate iho nei.

                Aole i lilo – O ka Pahele ma ala@ Kuikui, ua hoaoia e kuai ma ke kudala i ka Poaono i hola, aole nae he mea @ i kuai.

            Ka Hikinanui – Ma ka Poalua iho nei o keia pule, ua weheia ka lole hou mai nei o keia halekuai o na kanaka Hawaii e hoopomaikaiia nei.

                ua wehe iho nei o Mr. A,A. Mootana i kona Hale Pai Kii hou maluna @ o ka Hale Kahi Umiumi ma ka m@ o na Alanui Moi a me Papa

                Ua loaa mai ia makou makana a W.P. Leiahiahi o kona la hanau i manawalea wale aku ai i ka poe i hele aku e ike iaia, a e hoomaikai ma ka puoi ana o kona makahiki mua.

 

            Ma ka la 30 o Iulai, ma ka Hale noho o ka wahine ma Kahuku, Oahu na hoohui ma ka beritamare o James Aylett o Honolulu a me Rebecca Paukeaui o Kahuku. He mau hou @ a elua.

                Ma Honolulu @ nei kekahi o na ona milioua o Lahaina, oia o Kimo. A ma ke ahiahi Po@ iho nei ua huli hoi aku ia no ka Malu Ulu o Lele me na hoo@ no kona holo kaa@ ia Hawaii @ ua o ka moku Neti Mela.

            Hoomomoa – Ua lohe mai makou eia ke hoomomoa mai nei kehahi poe Hawaii o na wahine i ka lakou mau wahi kenikeni me ka manao e hau ma ka huakai mua a ke “Kilauea Hou” e holo ai ma na Hawaii a ao kekahi w@ e ae ma Hawaii nei.

                Ua lohe mai hoi makou, ua nui ka mahalo o ka Apana o Waialua, no ko la kou Luna Helu, oia hoi ke Alii Simon K Ka@i, aile hoi e like me ko ka poe i hala e aku, ka “Ohi hapuka o ka makapeju o uka”

                Kaapuni ia Kauai – I ke ahiahi Poakolu iho nei o keia pule i au aku ai ke Kilauea i ke kai loa o Kaie@ ma kana hua kai hope looa “ i ka mokupuni kaili la.> Ua kau aku maluna ona kekahi poe lehulehu wale a me ko makou kakau olelo nui. A ke kakahiaka o ka la apopo, (Sabat) Augate 12, e ku hoa mai ai oia i ke awa lai o Kou.

                KA MOIWAHINE KAPIOLANI. – Ua ha@ makou i ka lohe ana mai aole i hoonaha iki ka Moiwahine i ka hapai ana i kekahi hana nuie kaulana ai kona inoa, oia hoi ke kukulu ana i mau Anahui H@ Lahui, e like me ko Honolulu nei, ma ua wahi a pau ana i hele aku ai. Ke hoike mai nei keia i kona manao paa, e hoolaupai hou i kona lahui.

            POE LA WEPEPA o KONA AKAU, HAWAII – Aohe i lohe iki mai makou i ko Kona Akau, Hawaii mai no ka mea e ppi ana i ka poe lawe Kookoa o keia makahiki maia apana. ua hoopaa makou i ka hoouna ana i na nupepa i lakou ma ka hoomaka ana o ka hapa hope o keia makahiki. No keaha ia malia paha ua hilahila. No keaha ia malia paha ua hilahila lakou i ka loaa ole o kahi dala no ka iloko o na malama eoao. Ue keu aku ka nele ina io pela. Aole n@ pane mai na luna i keia hoopaa honuaia ana o na @ Ke aneane nei makou e hoohui ia e koho aku i ka @ hewa a makou ma ke ano hoomanawanui.

                HE MOAUAHI HOU – Ma ke ku ana mai nei o ke @ Victor, mai Keom@lewa wai, ua loaa mai he 70,000 kapua@ @ia ai ke kahi mokuahi e Mess Tibb@ts & S@rres@ no Kapena Hobena (@bro@) A ua olelo a no o ke keu ka keia o ka laau papa maikai i hiki mai ma keia awa ua wae a me ke aku hele loa no keia hana. O ka loa he 110 kapuai, he 25 ka laula a he 10 ½ @ hohonu, a he 250 @ ka hoi o kana lawe ukaia a ua hooa@ ka @ me Hoku Ao O kona makini e hanaia ana no ia ma K palikiko a o ka upuhoa ia nei n@ A e makaukau ana paha no ka holo pili aina i ka pau ana o keia makahiki he hoomahuahua ae ia i ko kakaou mau wahi ohana moku holo pili aina.

            HE MANAONAO – I ke ahiahi o ka Poalima o ka pule i hala, mamau o ka polehulehu ana iho oiai ke Kilauea e hookomo mai ana iloko o ke awa, he kau io holo lealea no Rev. W Frear, a ua haawiia ia Mr. Wilbur, e ko ana ma ka uwapo loihi ma Aiuahoo, na pekia aka ia ua kua nei e ka@ haule aku la iloko ke kai, o ke kane me ka wahine a me na kei@ ekolu I ahona iki i ka nui ana mai o na kanaka malaila ia manawa olai ke koa @ule aku ia ua hiki koke no ke kokua, ana ia ua oi aku mamua o ke oia hookahi kai pino. O Wahine ua ka mea i lole mua iloko o ke k@ ua kokua ia aku no hoi ia e Fuller, a ua kokua pu no hoi o p@ a he lehulehu wale. A ua lawe ia ae ia ka wahine a k@ o ka uwapo, a na paa ia iho ao hoi na keki elua aia a hiki mai ka waapa. O kahi ke k@uku a Wilber ma kai lana ole ae maluna o ka ilikai, no ka hihia ana paha i kekahi wahi o ke @, a i ka loaa ana ae he hora i koa paha k@holiia ana ua pau kona oia. Ua make ka lio a ua mainoino no hoi ke kau.

HOOLAHA HOOKOLOKOLO

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapoui Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAUNELE (k) no i @ i make.

                Ua heluheluia a na wauhoa ka palapala noi a Hoohie Moku , e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kaunele (k) bi Lanai. HPA i make, ae hoohoioia @. Noia ua ke @ ia aku nei na kanaka a pau ke @ o ka Poakahi oia ka la @ o Augate 1877, ma ka hora 11 A.M. ma ka Hale Hookolokolo me Lahaina, oia ka la a me kahi @ no ka @ ana i na poi ia a me na mea hoe ke hoikena.  ABR. FORNANOFF Luna K Kaapuni Apana HPA Lahaina Ag. @ 1877 @ @ @

MA KE KEENA o ka Luoakanawai Kaapuni apana Elua ko Hawaii Ape Aina. Ma ka waiwai o HOKU no Wainee Maui i make.

                Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi a Mana (k) e hoi ana e hoo@ ka waiwai o Hoku (k)no Wainee, Maui HPA i make i ua hoolima N@ ke kauohu i aku nei na kanaka a pau ke poi, o ka Poaeolu, oia ka la 29 o Augate 1877 ma ka hora 9 A.M. ma ka Halehookolokoloio ma Wailuku oia @ ia a me ka ia a me kahi i hohona no ka @ ana i na noila a me na mea kue ke hoikeia ABR. FORNANDER, Luna K. Kaapuni Apana HPA  Lahaina @ @ 1877   319 3ts @

MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Ana, Ma ka waiwai o KANOHOLANI (W) no Waiehu Maui, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Haole (k) e noi ana e hooholoia ka waiwai o Kanohoiani (w) no Maiena, Maui, H P A i make i na hoo@ Nolaila ke kauohal’ku nei ua kanaka a pau ke pili o ka Puakolu aia ka la 10 o Augate, 1877 ma ka hora 10 A.M. ma ka Halehookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua mai ia a me na mea kue ke hoikeia. ABR FORNANDER, Luna K. Kaapuai Apana 2 H P P Lahaina  Iulai 30, 1877  819 3ts 821

                Ma Ke keena i ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai i IOSEPA SYLVA (k) no Wikapu, Maui i make.

                Ua heluhelu a ana waiho ka palapala noi a Kaina (w) e hoi ana e hoohaohoia kekahi @ i mea mahelahela a kaa waieia kona mahele hoku o ka waiwai paa a me ke koena o ka waiwai @ o kana kane Iosepa Sylva no Waikapu, Maui, H P A i make. Nolailia ke kauoha ia ku ne na kanaka a pau ke pili o ka oakolu na ka la @ o Augate, 1877 ma ka hora 11 A.M. ma ka halehookolokolo ma Wailuku oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua no ia a me na mea kue ke hoikeia. ABR FORNANDER Luna K. Kaapuni apana 2 H P A Lahaina Iulai 30, 1877  819 3ts 821

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o WM Graham(k) no Wailuku, Maui i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi o Wm. L. Davis, ka Luna Hooponopono waiwai o Wm Graham no Wailuku, Maui P.A. i make e hoi ana a hooponoia kona Moowaiwai a e hooilua ka waiwai na hooilana, a e hookZ@ iaia mai ka oihana ae. No@ ke kauoha ia’ku nei ua kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, o ka la 2 o Augate, 1877 ma ka hora 2P.M. ma ka Halehookolokolo ma Wailuku, oia ka ia a me kahi @ no ka hoolohe ana i ua no ia a me na mea kue ke hoikeia. ABR FORNANDER Luna K. Kaapuui Apana 2 H P A        Lahaina, Iulai 30, 1877  819 3ts 821

                Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kuapuni apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KUHELELUA (k) no Waikapu, Maui i make.

                Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Haneenee(w) e hoi ana e @ ia ka palapala kauohu hope @ a kana kane o Kaheleloa(k) no Waikapu, Maui, HPA i make. Lolaila ke @ ia’ku nei no anaka a pau ke pili o ka Poaha oia ka ia @ o Augate, 1877 ma ka hora 9A.M. ma ka Halekookolokolo ma Wailuku oia ka ia a me kahi kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kua@ hoikeia.   ABR FORNANDER  Luna K. Kaapuni Apana 2 2 H P A   Lahaina, Iulai 30, 1877   819 3ts 811

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAHANANUI no Waiehu Maui i make.

                Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kamaka (w) a me LW Papalimu, ua Lunahooponopono o ka waiwai o  Kahananui(k) no Waiehu, Maui, HPA i make, e hoi @ e hoaponoia ko laua Moowaiwai, a e hookunia iaoa mai ka oihana ae, a e hoohoioia ka waiwai i na hooilina. Nolaila ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha oia ka la 30 o Augate, 1877 ma ka hora 10A.M. ka Halehookolokolo ma Wailuku oia ka la a me kala i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia. ABR FORNANDER Luna K. Kuapuni Apana 2 HPA  Lahaina, Iulai 30, 1877.  819 3ts 821

                Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawai Pae Aina. ma ka waiwai o NAWELU (k) ma o kona Loio D Kukaulelo, e hoi ana e hapai hou i ua hana ia e pili ana i ka hoihoio ma o keia aha i ka waiwai o na Nawelu (k) ia no Wailuku, Maui i na hooi@ no ka mea ano, ua loaa mai ka hooia he keiki ma ke kanawai o Nawelu@ ia Nawelu (k) a me Paahao (w) na mea kame. No aila ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha, oia ka la 30 o Augate, 1877 ma ka hora 11A.M. ma ka Halehookolokolo ma Wailuku, oia ka ia a me kahi i koheia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.   ABR FORNANDER  Luna K. Kaapuni Apana 2, H P A  Lahaina, Iulai 30, 1877   819 3ts 821

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni apana Elua ko Hawaii Pae aina. Ma ka waiwai o LONO (k) no Kula, Maui i make.

                Ua heluheluia a na waihoia ka palapala noi a Hoomanawanui (k) e hoi ana e hoonoho @ i Luna Hooponopono no ka waiwai o Lono (k) no Kula, Maui, HPA i make a e hoohoiaia i na hooilina. Nolaila ke kauoha i aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua oia ka la 4 o Sepatemaba, 1877 ma ka hora 12@ ma ka Halehookolokolo ma Manawao, oia ka ia a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi  la a me na mea kue ke hoikeia. ABR FORNANDER Luna K. Kaapuni Apana 2 HPA  Lahaina, Aug. 1, 1877 819 3ts 821

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. ma ka waiwai NAPOKO (k) no Pulehuiki, Kula, Maui, i make.

                Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a K WS Kawahaweia, e noi ana e hoonoho iaia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Napoko (k) no Pulehuiki, Kula, Maui H P A i make. Nolaila ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau ke pili o ka Poalua, oia ka la 4 Sepatemaba 1877, ma ka hora 11A.M. ma ka Halehookolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i kohola hoolohe ana i ua @ ia a me na mea kue ke hoikeia.  ABR FORNANDER Luna K. Kaapuni Apana 2H P A  Lahaina Aug. 1, 1877  819 3ts 821

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAIHE (k) a me PALAOLELO (k) no Makawao, Maui i make.

            No ka mea, ma ka la 23, o Aperila, 1877 ua hoopaneela ka hana ma keia waiwai o Kaihe (k) me Palaolelo (k) a hiki i ka wa e hoolaha hou ia ke kuu @ Nolaila, ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau ke pili o ka Poalua, oia ka la 4  Sepatemaba, 1877, ma ka hora 10 A.M. ma ka Halehookolokolo ma Kakawao, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ou ana i keia hihia a me na mea kue i ka mahele ana i ua waiwai ia o Kaihe a me Paiaolelo.  ABR FORNANDER, Luna K. Kaapuni Apana 2 H P A Lahaina Aug. 1 1877   819 3ts 821

                MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAWAA(k) no Makawao, Maui, i make.

                Ua heluheluia a na waihoia ka palapala noi a JD Havekost e hoi ana e hoonoho iaia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Kawaa (k) no  Makawao, Maui H P A i make. Nolaila, ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau ke pili o ka Poalua oia ka ia 4 o sepatemaba 1877, ma ka hora 9 A.M. ma ka Halehookolokolo ma Makawao oia ka ia a me kahi i kohoia no kahoolohe ana i ua hoi ia a me na mea kue ke hoikeia.  ABR FORNANDER Luna K. Kaapuni Apana 2 H P A   Lahaina, Aug 1, 1877   819 3ts 821

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina Ma ka waiwai o ka HUI o HAMAKUAPOKO Maui.

            no ka mea, ma ka la 23 o Aperila 1877 ma Makawao ua hoolohe keia aha i ka palapala noi a JM Alexander o hoonohola kekahi Ko@ i mea mahele a hookaawale i kona mau mahele iloko o na Hui o Hamakuapoko ia a no ke kue ae ia e na laia e me o ua Hui ia, nolaila ua no aku ka ha i ka nonoi a ua JM Alexander nei. A i keia wa ua hoike mai ke Komite i ka lakou hana.

                Nolaila ke kauohalako nei na kanaka a pau ke pili a he kino mai imua o keia ana ma ka Halehookolokolo o Makawao i ka la 5 o Sepatemaba, 1877 ma ka hora 10 A.M. i mea e hoopono la i ka palapala hoike a ke Komite nana i mahele i na @ o ka Hui o Hamakuapoko.  ABR FORNANDER, Lun K. Kaapuni Apana 2H P A  Lahaina, Aug 2, 1877  819  3ts 821

                Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o HIKIAU (k) no Hamakualoa, Maui i make.

            Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi JD Havekost, ka Luna Hooku kanoha ma ka waiwai o Ilikiau (k) no Hamakualoa Maui H P A i make, e hoi ana no na kumu kupono i hoikeia i ka ae mai o keia aha i kona kuai kudala ana i kekahi waiwai pau o ua ilikiau la, i mea e h@ i kona mau @ ia hai. Nolaila ke kauoha ia aku nei ua kanaka a pau, ke pili o ka Poakolu,  oia ka la 5 o Seoatemaba 1877 ma ka hora 9 ½ AM ma ka Halehookolokolo ma Makawao oia ka ia a me kahi i kohoia no ka @ ana i ua @ la a me na mea kue ke hoikeia.  ABR FORNANDER, Luna K. Kaapuni Apana 2 H P A  Lahaina, Aug. 2, 1877  819 3ts 821

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina Ma ka waiwai o SP AHIONG pake no Makawao, Maui i make.

                Ua heluheluia a na waihoia ka palapala noi  a JD Havekost, Luna Hooponopono o ka waiwai o SP Ahiong pake no Makawao, Maui H P A i make, @ @ ana no na kumu kupono i hoikeia i ka ae mai o keia aha i kona kuai kudala ana i ekahi waiwai paa o ua Ahion la, i mea e hook@ i kona mau me la hai. Nolaila, ke kauohaia aku ne na kanaka a pau ke pili, o ka Poa kolu oia ka la @ o Sepatemaba 1877, ma ka hora 9 A.M. ma ka Halekolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i kohoia no ka koolohe ana i na hoi ia a me na mea kue ke hoikeia.  ABR FORNANDER Luna K. Kaapuni Apana 2 H P A Lahaina, Aug2, 1877  819 3ts 821

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o KAMIKI (k) no Puuonipau, Hana Maui i make.

                Ua h@ a ua waiho a ka palapala noi a AB Wahinemaikai, e hoi ana e hoonoho iaia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Makiki (k) no Hana Maui, i make aku nei a i hoohina hoi. Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poalua oia ka la 11 o Sepatemaba 1877, ma ka hora 9 AM ma ka Halekuia ma Mokolau, Kaupo, oia ka la a me kahi i Kahoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.   A FORNANDER  Lunakanawai Kaapuni Apana Elua  Lahaina Aug 5, 1877 818 3ts 821