Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 10, 8 March 1879 — Untitled [ARTICLE]

Iwaeka o Uo mnkou poe heiuhelu, he nui j na poe opio mawaeim o (<n umi n tne ka iwakalua mnkahiki. Aole no hoi lakou i komo nui oku iloko o na lnwelpw,- hohonu nm raa n\ hana kmo o keii nohe ana ; nin iloko o tta hale no keknhi poe o !,-kou he nui waie. Maluna o lakou ko makon inau manao maikai iloko o keia kalai inanao ana. Ua loaa ia lokou kein nu o Hawaii iloko o na makohiki o ko lnkou noho opio ana. He au hpl°ou»a keia. He nui ka poe o na aina e e holo mai nei iloko o keia pae aina, a ke lawe pu ia mai nei na hana v o ko na aina e a kukulu i« ianei. E ko ana ke au imua ma na «nea he nui wale, a he nui ka poe e hoiomua ana, a e loaa ana no ia iakou na pomaikai o keia holomua ana mamuli.o ke lakou Uwelawe pono ana. He pono i ko makou poe makamaka opio ke ninau akaheje ia lakou iho no na mea e pono ai a e pomaikai ai lakou ma keia mua iho, a e hoohana a e hoohele no hoi ia lakou iho imua raa na mea e loaa niai ai ia mau pomaikai. He mea hiki o\e ia makou i keia wa ke hoike aku i na hoolala ana he nui wale e pili ana i keia ninau ;aka, o keia manao hookahi, ua maopopo loa ; oia keia, h£ tui olelo kaole keia imua o k&kou. Ke hoike mai nei na hailona he nui wale. i ka oiamo keia. Ina he manao iloko o ko makou poe heluhelu opio, e ku pu me na haole, i hookahi unnuina me lakou, a i hookahi hoi ka hooikaika pu ana me lakou no ke ola, a no na pomaiWai o keia ola ona, alaila, e hoomakaukau iaVou ia lakou iho eia ka olelo haole e pono ai. E lilo ana ka oleio haole i olelo m\kuahine no keia pae ahm* B iiloana ka olelo Hawaii i mea poiaa a e pam ia no ka oielo Enelani ma kona wahi. Aohe ia he mea hewa; no ka mea. ua lawa ka olelo Hawaii no na wa i hala ae mahope, aka* aole i loaa iloko ona na hooiawa ana i na noonoo a me na laweUwe ana o ka manao e ko pono ai na makemake o ka poe noonoo ma na kulana kiekie o ka ike a me ka holomua. O ka mala a me ka pa k na aahu iloko o na kau kahiko loa, aka ano, aoie la«a pono ia aahu, oiai ua kiekie ae ka lahui iluoa. O na aahu kahiko o na lahui oieio Enelaoi a me na ano hale o lakou iloko o na kau kahiko los, aole kupono no keia ws, no ka mea» ua holo ia mau iahui imua a ua haa» Je!e ia ma» kulana kahiko. kp t>akoi|

nei o'elo ln» e helo toa fca lihoī ;mo3. e a soi ofok> kāhiko. no ka pc3. aoie i Uora u no m. I* weUore ana o keia ira a tne ko kea mua aka. heaha lrs bope o keia ? Heaha ka 4 c*au»o iia ko Hawaii ewi poe opio i keia i wra? Ua maopopo }oj, * eia no ia ; e ao noi lakoa i fca olelo Eoehtni. E hooīkaika ma « na ano a pau i !ī!o keia i ole'o kamaaiaa. £ ' hoornafaa«boa ia o» ku'a ma la olelo. E t hoora»araia kanaka la iakoa iho tnt i& olei 10, o olelo ak'j a olelo mai roa ia o'.elo. 1 Aafe e ko aaa keia ileko o ka haoaooa hoo» { > kahi, be hana hakaiia no paha keia ; aka, o ka hopeoa no ia, a o ka pomaikai • keia haoauna, o;a ka ioaa aoa o kau wahi hapa o i keia olelo. he rnea in e mahoahua aku ai ka pomaikai ona haoaona oiahope ako. Mahope paha e kamailio hou makoo no keia ■ kumuhana. Ua ih'E makou i na manao iioko o Ko lluie ni Pae Aina e piii ana no ka " He Hoomana Hou, " a ua tke pu me kekahi poe eaeo na hoa heluhelu nupepa. Heaha la ka manao o na poe lawelawe iloko o ia nupepa ma ka hoolaha ana i na nianao opala e • iike me keia ? " tJā olelo nui lakou aole i : ike pono ka kakou m;tu kumu hao!e i ke • Akua ame ke ano oka Baibala. " A eia ! hou no ; " O Moehonua ua hala aku la, o ; Kamakaeha ka hope, a o Likelike aku, a o • ka Moi Kalakana aku ; " a me na wanana lapuwale e pili ana no Wa poe īnai pake, he- ! aha la ka manao o ka Pae Aina i ka hoolaJ ha ana ia niau manao pono ole, i ku i ka hoo« ; hiiahila i kona lahui a me ka hoalaala i na manao naaupo a me na hana kue ? Eha kolamu a oi o ia pepa i piha me kela kalai mnnoo ana no kela *• Hoomana Hou, "a. noloko ae oia i lawe mai ai makou i kela mau hopunaolelo maluna ae. Ua nele manao anei ia e hanai nei i na poe heluhelu me ia opala? A ua makapo anei ia i kana rnea e hnna nei ? Ua makapo paha, a i ole ua paewa ka noonoo ; no ka mea, ua maopopo i nn mea noonoo pono a pau, o ka pahola ana aku i na manao e like me ia imua o ka lehulehu, ua like ia me ka hanai nin i ko lakou noonoo me ka auhuhu. He ninau kahiko kai ninau ia penei : " ina e noi mai kau keiki i berena, e haawi anei oe i pohaku ; a i noi mai i ia, e haawi anei oe i nahesa nana ? " Aka, ma kahi o ka ai, kupono no ka noonoo, ka mea e ulu ai na manao maikai, ka mea e mahuahua ai ka malamalama, a me ka maluhia, a me ka pono 0 na kanaka a pau, ke hanai nei kela pepa 1 l<a nahesa ame na pohaku. U'oki ia hana ;>na pela. Ua aneane pau na wawa olelo ana uo na powa o Honolulu nei i keia wa, koe na hauwalaau ana o Ko Hamiii Paeaina. Oka powa i olelo nui ia ma ka hale o Afona iloko 0 keia mau pule, ua ike ia he mea ole. Ua hele aku kekahi Keonimana me kana wahine ma ke alanui Puowaina e ninau no kekahi makamaka o laua, a ua hai ia inai, aia 1 ka huina o na alanui Nuur»r-u me Iv.ula kahi i noho ai; nolaiJ<i hc)e )oa )aua i kahi i kuhikuhi ia. E kolu hale ma ia huina,a 0 ka hale mamua nae i loaa ia laua, oia ko Afona. Komo aku la ke kane a ninau no ka mea i imi ia. Afea, ua pane pakike ia mai oia, a kapa ia mai la he powo, aole nae na ka mea hale keia hana. Mahope iho ua loaa ka mea a ua kano nei me kana wahine 1 imi ai ma ka aoao ma ke nlo mai o ka hale o Afona, uui kahi o Dilinahama. Oka hua īho la keia o na hoolaha lalau ana a me ka hoao nna e hooweliweli a makou i hoaiai aleu at. Ua hooweliweli mua ia kekahi poe no na powa, a iio ke kau o ka weli maluna o kela mea mn ka hale o Afona, no* laila, ua koho koke oia he powa kela kanaka maikni i hele aku imua ona, a hoolah&ia he powa. O keia hooweliweli ana ika lehulehu maloko o ka nupepa a me na olelo hoomaka'uka'u ma ke kamailio waha ana, he hana kolohe loa. | Oka powa i olelo ia ma ka halekuai oka : pake ma Apua, eia no ke ano oia mea. Ua I komo aku ka haole ī ka halekuai a kuai i i kekahi mea, a ua ulu ka hoopaapaa mawaejna o ka haole me ka pake no ke kumukuai | i olelo ia. Huhu iho )a ka haole a nou i ka omole a holo, a holina hoi ka pake. O ka hopena la o kela powa. He pono ina kakauolelo o " Ko kakou Hiwahiwa " e imi hou aku, malia paha ua holo i Waikiki.