Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 1, 3 January 1880 — Page 3
This text was transcribed by: | Ilihia Herrod |
This work is dedicated to: | Kamehameha Schools |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MEA
HANA
E. Weller
WATI.
ALANUI KAAHUMANU.
938 Honolulu. 1y
PAPA! PAPA!
NO
ALLEN & ROBINSON
UA WEHE AE NEI MAUA I
PA KUAI PAPA
MA
KA UWAPO O PAKAKA
Na Papa Ulaula o na ano a pau.
Na Papa Paina o na ano a pau.
Na Pili Hale Ulaula.
Na Pili Hale Keokeo.
Na Pepa Hoonani Hale,
Na Pepa Molina.
Ka Pena a me na Aila Pena
NA KUI O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA a me
NA PANI PUKA ANIANI.
NA PANI PUKA a me
NA OLEPELEPE
NA LAKO KUKULU HALE
O NA ANO A PAU!
E KUAHA MA KE
KE KUMUKAI HAAHAA LOA
O keia Makeke.
Allen & Robinson
Honolulu, @@@ 1. 187@ 853 tf
LOLE MAKEPONO
Ke Kuike.
E LOAA NO IA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE!
E LAA NA
Ahinahina, Kalakoa,
Keokeo, Leponalo,
Pena, Aila, Aniani,
HA MEA PIULA!
KOPA, AILA HONUA.
AILA HOOMALOO
Kui Kakia, Pakeke,
Tabu, Kaula, Noho Lio,
Hulu Palaki, na P@l@mi.
A HE
AGENA NO HOI NO NA MOKUPUNI O HAWAII NEI NO NA
Lainakini-nao,
Lainakini Maoli,
Palule Kalakoa,
Alapia, Kelepa. Kilika,
No lole kupono i ka wawae
Palule H uluhulu
Na Lole Huluhulu
Na Lole no ka hoohehelo ana
Lipini, Lihilihi, &c.
LIPINE, LIHILIHI, &c.
A ME NA
Mikini Humuhumu MakeponoLoa!
A HE
MAU MEA AI KAHI
Ka Palaoa K@paa.
Raiki, Pi@, Hoohu.
Paakai. Huaala,
Pia Kulina, &c.
A he Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNES.
Laau Kunu,
Laau Hoomaemae Koko,
Laau Hoopau Naio,
Penikila, Huaale,
A ME NA LAAU HAMO, A PELA'KU!
840 tf
KAKELA a me HAKI.
O KAKELA OPIO A ME F.M. HATCH, ua hui lena ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio Ua hiki ia laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i @@ hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Ai@@, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Ho@@e D@@@ ana.
W.R. Castle, Luna Hooiaio Kope.
Keena Hana, ma@@n@ ae o ka Halekuai o Dillingham & Co. Helu 37, Alanui Papa. 36 m@
TIMOTHY KALEONE.
He Loio a he Pale ma ke Kanawai.
IMUA o ka Aha Hookolokolo Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai. A he Agena hoi no ka hooiaio ana i na Palapala Kepa no ia Apana. E loaa no au ma Anahola, a i ole ma Waikalua, Koolau, Kauai. E makaala no au i na kauoha me ka eleu loa.
895 ly Jan. 25.
E. LILILEHUA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai!
IMUA o na Aha Apana a Hoomalu o ka mokupuni o Oahu. E hanaia me ka eleu loa. E loaa no au ma Lepekaholo, Kikihale, ma alanui Maunakea, a i ole ia, ma ka Hale Hookolokolo o ka Aha Hoomalu ma Honolulu. 898 ly
RICHARD F. BICKERTON,
[PEKETONA.]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!
E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, in a paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.
Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o keia a me keia ano.
Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana in a aina, ma ka ukupanee haahaa loa.
E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.
Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole. 840 ly.
JNO. LOTA KAULUKOU.
LOIO A HE KOKUA.
UA makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heela Koolaupoko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa. 901 tf
J. W. M. POOHEA.
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
No na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana. E hookoia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa. E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o "Kalauonaona," ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Halehookolokolo ma Pukoo.
895 ly Jan 25
KAUKA MAINA.
KEENA HANA MA KA HALE KAUKA O
Hopemana, Alanui Kalepa, e pili la me ka Baneko o Bihopa.
WAHI NOHO, ma Alanui Hotele, makai iho o ka puka komo o ka pa o ka Hotele Hawaii.
no15 937 6m
S.B. DOLE.
LOIO! LOIO!
O ka Ua Okiukiu o Makawao, Maui.
UA makaukau oia e kokua i na mea a pau e hele aku ana i on a la, ma na mea pili kanawai imua o ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu, me ka Aha Keena a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui. Elona no au ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, a i ole ma Haiku.
885 ly no16
ANO NO I LOAA MAI NEI!
Na Kaa Lio
Holo Lealea!
Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa mai o ka Hui o Cortland ma Nu Ioka.
DILLINGHAM & Co..
876 tf Na Agena kuai ma Hawaii nei.
Hoolaha Hooko Moraki.
Ke hoolaha ia aku nei ma keia, oiai mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i kakau ia ma ka la 22 o Sepatemaba, 1877, i hana ia e Keano R Eldridge jnr., a me D P Eldridge ia Stephen Spencer. a i kakau kope ia ma ka buke hoopaa helu 52, ma na aoao 317, 318 a me 319, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike maloko o ua palapala moraki nei, o na aina, na kuleana a me na pono a pau i olelo ia maloko o ua palapala moraki nei, e kuai ia, mahope o ka hala ana o ka manawa i ae ia e ke kanawai, ma ke kudala akea, no ka uhai ia ana o na kumu aelike e like me ka mea i hai imua ia ae la O ka waiwai i hoike ia maloko o ua moraki la. ke waiho la ma Kula, mokupuni o Maui, a i hoomaopopoia o ke Ahupuaa o Kaonoulu, nona na huina eka he 20,000 a oi aku a emi mai paha. Stephen Spencer,
Ma o kona hope olio H A WIDEMANN.
CECIL BROWN, Loio no ka mea moraki.
Dec. 13, 1879. 942 4t
HOOLAHA AIE.
KE hoolaha ia aku nei ua hookohu ia ka mea nona ka inoa malalo iho i Luna Hooponopono no ka Waiwai o YIN CHING, no Honolulu, i make, a ke kauoha ia aku nei na mea a pau e waiho mai i ko lakou mau koi, i hooiaio ia, i na ua paa malalo o na moraki a ano e ae paha, ma ke keena o Sing Chong &co. ma alanui Hotele, Honolulu maloko mai o na mahina eono mai keia la aku, o hoole loa ia, a o ka poe a pau i aie mai i ua waiwai la, ke kauoha ia aku nei e hookaa koke mai.
Kakau ia ma Honolulu, Dekemaba 13, 1879.
A.H. LOO NGAWK.
Lunahooponopono o ka Waiwai o Yin Ching i make.
941 4t.
Amara.
O WAR o A kamu pake, ua makaukau au e hana ma na mea hao a pau loa. Na Mekini Humuhumu, na Laka Pahu i poloke, na Pu, na Kepa Bele a me na kapuai lio me ka uku oluolu loa. He 75 keneta ka uku no na wawae mua a he $1.50 no na wawae a pau. E hana no au me ka eleu a me ka mikioi loa, a he oluolu loa no hoi ka uku hana. E loaa @@ ko'u hale hana ma alanui Maunakea, helu 10, makai iho o ka uapo a Kamika ma ka aoao ma Ewa. 933 6m
HE LUNA AUPUNI HOU. ---Ua minamina makou ma ka hoomaopopo ana, ua haalele mai la kekahi o na Luna Oihana i hilinai nui ia e ke aupuni i kona kulana malalao o ke aupuni, a ua nee mai la ma kekahi oihana okoa mawaho nei. Oia ka makamaka maikai o na kanaka Hawaii, o Joseph O. Carter (Keo Kaaka,) ka Luna o na Buke Waiwai o ke aupuni, a e hoi ae ana oia maloko o ka Hui Nui o Burua ma. Iloko o ko Keo Kaaka noho ana malalo o ke aupuni, na ike ia "he kanaka oia ma kahi kupono," a ua malama oia i na hana me ka maikai a me ka pono e hanohano ai oia ma na hoike ana a kana mau buke, a o ke kau Ahaolelo hope loa iho nei ka hooia no ia mea. Aka, iloko no nae o ko kakou hoonele ia ana me kona makaukau a pau, no kona noonoo makaukau ma ka malama ana i na buke o ke aupuni, ua kau aku maluna o ke Kuhina Waiwai, ka hana nui o ka wae maiau ana i panihakahaka no ka makalua, a ua hopu aku la oia i kekahi kanaka, oia hoi o Godfiey Brown.
OLELO HOOLAHA.
KE AHI-KOE KILAUEA!
KE AHI-KOE HAWAII 8 PAPAA
A ME KE
AHI-KOE HAWAII HUINAHA!
O
KE ANO MAIKAI LOA.
Ua owili ia iloko o na wa-bi he 36, a he 3600 o ka pahu hookahi. E malama mau ia ana no ke kuai ia aku.
E.O. Hall & Son.
E loaa no keia ano ahí ma na halekuai a pau maloko o keia Anpuni, no ke kumukuai haahaa loa.
KE AHI-KOE KILAUEA'
He Nui Anei Kou Makemake i na
Mekini Humuhumu Lole?
Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai
@
KAKELA A ME KUKE.
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELER a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.
Ka MEKINI a SINGER,
ma ke $50 pakahi, a me ke ano
MEKINI a WILCOX me GIBBS,
ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.
I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. 862 tf
Kauka O. S. Cummins, M.D.
HOMEOPATIKA.
Oia ke Kauka i Kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,
"KULU WAI LIILII"
Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. Go. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano. 888tf
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUMAHU HAWAII
"LIKELIKE"
KAPENA. : : : REYNOLD.
Poalua, Ian 6, hora 5 pm …………………………Hilo
Poalua, Ian 13, hora 5 pm …………… Kaapuni ia Hawaii
Poalua, Ian 20, hora 5 pm …………………………Hilo
Poalua, Ian 27, hora 5 pm…………….Kaapuni ia Hawaii
AOLE AIE NO NA UKU OHUA?
Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea, in a he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae ia ka lawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole ia ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.
HE KUIKE KA UKU UKANA.
Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mua ia. A e hookoia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia. A e malama ia no me ka makaala na ukana, paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki.
E hoailona ia me ka moakaka na Pahu
Rama a me Waina.
O ka poe no lakou na ukana o keia ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakauia me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.
O na koina no na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.
Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like, e pii iluna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai i ka uapo, aia wale no a pau na ohua eepakeke i ka lele.
No ke ake nui e hoopomaika@@a ka lehulehu kaahele, ua hoololi ae nei na on a o Likelike i ka Papa Hoike Manawa oia Mokuahi e like me maluna.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole a kakauia ka loaa ana mai. E hookaaia ka uku ukana ka wa e noiia aku ai.
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA!
E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei:
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e i mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ka la mua o Sepatemeba i kela makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300. alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka hale Banako i na ia hana a pau.
851 tf BISHOP & Co.
E KII KOKE MAI.
EIA maloko o kuu pa holoholona, ke holo nei no hookahi makahiki ae nei, he lio wahine ahinahina, he 4 paha ona makahiki---Aohe kuni. E kii koke mai ka mea nona keia lio me ka auhau pu he $2400 no ka pa, ma kuu hale ma ke kihi o alanui Hotele me Papu, iloko o hookahi mahina o lilo loa ia'u
JAS.DODD
Honolulu, Dec. 12, 1879 941 4t.
AINA KUAI A HOOLIMALIMA.
HE Kanalima Kumamaona eka aina ma Iwilei. (Makai iho o ka Halepaahao) He Loko I-a, Aina Kalo, Aina kau Paakai, aina kula me ke kai. A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai. He oluolu ke kuai ana. E ninau ia J. H. Coney, (Koni).
Honolulu, 865 tf
OLELO HOOLAHA,
UA papa ia na mea a pau, aole e komo hewa a lawaia ma lawaia ma na kai o ke Ahupuaa o Honouliuliu, mai Puuloa aku a hiki i Waimanalo, ma ka mokupuni o Oahu, apana o Ewa. Ua hookohuia o AARONA HATTON i luna malama no na kai lawaia o Honouliuli, aohe mea e ae.
Kakauia ma Honouliuli, Oct 9, 1879.
933 tf JAMES CAMPBELL.
Nuhou o ko na Aina e
Ka Liona Beritania i kahi Haiki.
Hoopuni ia na Puali Kaua Beritania
Maloko o Kabula.
He 30,000 Koa Afegana e nee la ma ke Ala o ke kaua.
O ka make loon hope loa, oia no na mea hou mai Kapalakiko mai, Dekemaba 17, a penei na mea ano nui:
NA HIONA MA KABULA.
He lono mai a Gen. Robata ae i ka Vika o @nia i hoea aku ma Kalakata, Dek. 15, e hai ana i ka mau o ka hahana kaua. Ke nee papa mai la no ka enemi imua. Ua hooholo iho la no ua Generala nei, e hoakoakoa mai i kona mau koa maloko mai o na poai o ke kuono Shirpur Cantonment, a haalele aku i na kahua kiekiena maluna o ke kulanakauhale. Ua kauoha ia aku o Gen. Gough mai Gandamuk, a o Gen. Arbuthnot mai Jeilalabad mai, e awiwi ae i Kabula, ke hoouna ia aku la na kokua me ka eleu no ke pani ana i na koa o ia mau wahi.
Aole i alai ia mai na kamakamailio ana me Gen. Robata, aka, ua manao ia e ulu mai ana he haunaele nui a weliweli, i kela a me keia manawa. Ua lawa pono no ke aupuni me na koa kaua.
NIAU IKI NA BERITANIA IMUA.
He lono mai Kabula ae, e olelo ana penei: Ua hoouka aku o Gen. McPherson i ka enemi maluna o kekahi awawa maluna aku o ka Bala Hassar, i ke awakea o keia la Poalima, a ua lilo mai a ke paa nei i ka aoao malalo o ua awawa nei. Ua hoea mai nei o Gen. Baker mai Maidan mai. He mau hoouka hahana kaua i ka Poakolu a me ka Poaha. Ua lawe pio mai oia i ka puu ana i hoopuni ae ai i ka Poano nei.
Ua malie ke kulanakauhale o Kabula.
KA IKAIKA O KA ENEMI.
Ua hoike ae o Gen. Robata mai Kabula, hookahi e kona mau pukuniahi nui nana e paa ana ke kiekiena o ke kuahiwi, ua lilo aku i ka Poaono. Ua koho aku oia i ka ikaika o ka enemi i ke 30,000 koa, a he nui ka weli a me ka ehaeha o ka lakou mai kipu ana. He manaolana nui kona he hiki iaia ke hoomalu ia Afeganikana, aka, aia nae a loaa aku na puali kaua hou i hoomaka koke ai kana mau hana ana me ka awiwi loa.
KA MANAO O KEKAHI KUHIKUHI
PUUONE O KE KAHU KAUA.
Ua kakau ae kekahi koa o ke kahua kaua i ka nupepa Times, penei: "O ka noho mana ana no kahi manawa pokole o Mahomeda Jan maluna o Gen. Massey, i hoohui ia hoi me ka hoauhee ia ana o kahi mau kulana me ka lilo nui i ka la 13 iho nei, ua hooulu mai i na kumu nana e koi i koa kakou mai ikaika a pau e panai aku no ka hoopio ana. O ka Shirpur Cantonment, e waiho la he elua mile ma ka akau aku o Kabula, ua paa, a ua lawa me na mea ai no kahi @u mahine okoa. He ola maikai oa koa o kakou, aka, he mea kaumaha no ka hoomaopopo ana iho i keia manawa, ua kau ae la ka hiona lanakili i na Afegana; o na kahua o ko kakou mau puali ua hoopuni ia, a ua kaalo aku ke Kulanakaukala o Kabula mai ka poho aku o ko kakou mau lima, a ua hoololi ia'e ke kulana Kiaaina a kau maluna o Mahomeda Jan; aka, aole i hoea mai na kumu o ke pihoihoi ana. Aia maloko o kela kahua he lehulehu wale o lakou i hala wai aku he alo a he alo me na hiona poino i oi aku ka weli mamua o ko keia, a oiai he mea kaumaha no paha ka ike ana i ka nui a oi aku o na manao inaina hahana o na Afegana ia kakou mamua o ko lakou mau inaina o ka 1842, aole nae he mau kumu e manao aku ai e kau mai ana na ulia ino o ka hilahila maluna o kakou i kau mai ai ia mau la.
HE MAU LONO HAKUMAKUMA----KUPILIKII KE
KOA ROBATA----HULIAMAHI KE ALANUI O
NA AFEGANA.
O na lono mai Kabula ae i hoea aku i Ladana i ka la 15 o Dek., e hoike ana i ke kaumaha o na hiona a me ka nui o ka weli o ke ano holo o ka pilikia. Ua ulu nui mai la me ke kaheawai ana o ka heluna o na kanaka aekai a me ko ka uka, me ka hoopuni ana i ke kulanakauhale, a ua kohoia ko lakou nui mawaena o 12,000 me 15,000 koa i makaukau no ke kaua ; a he lehulehu no o lakou me na mea make ikaika loa a he poe hoi i akamai ma ke kaua ana. No ka manao ia o ko lakou hoouka kaua ana mai, no laila ua ume mai la o Gen. Robata i kona mau koa a pau a houluulu ae la ma kona kuono Shirpur Cantonment, a ua kauoha aku la i mau kokua mai kekahi mau wahi okoa aku, a ke nee koke aku ia ia mau kokua ma ke awawa o Khbyer Pass. Ua ma nao nui ia, o ka hooikaika nui ana me ka awiwi loa e kipaku aku i ka enemi, oia wale no kahi pono i koe; a no ia mea, ua kauoha ae ka Vika e lawe ia na koa mai loko mai o na makaainana me ka nana ole ia o kona kulana.
He omamalu loa ke kulana a in a e haule ana ka lanakila nui o na koa Beritania maluna o ka enemi a puni i ka hoouka mua, me he la e paa pu ana ke Kapitala i ke pani ia. Ke hele 'la a puni ka aina, a ua paa pu me na enemi i hele a have, me ka makaukau nui e inu i ke koko o ko lakou mau enemi.
O ka huina o na koa Beritania i makaukau no ka hana e hoomoana la ma Kabula, ua haule ia malalo iho o ka hapalua o ka huina pau o na koa enemi i makaukau a e ku ana ma ke kahua kaua, a o ke akamai nui o Mahmoud Jans a me kahi mau alakai e ae o lakou, ua manao ia aohe no he mea nui, aka, he kuhihewa pilikia loa ia, oiai, o ko lakou akamai he oi loa ia mamua'e o ka mea i manao ia.
Ua makau nui ia e loaa aku ana na puali koa e maki mai ana no ke kokua ana ia Gen. Robata i na enemi, oiai, ke kali 'a lakou he mau tausani maloko o na ululaau ma na aoao o ke alahele o na koa Beritania e maki aku ai.
Ua ala'e he wahi hoouka kaua uuku a ua poino ka koa Beritania he 19 i make, elua mau alii, a he 85 koa me 3 alii i loohia me ka eha.
ANO EHAEHA RUSIA.
Ua loaa mai nei he mau pepa lehulehu a ua waihoia aku imua o ke aupuni Beritania e hoike ana i kekahi mau hana a Rusia e pili ana ia Afeganitana mai ka 1873 mai, a he mau hooia oiaio no ka hoopunipuni o na olelo e pili ana i ka misiona a Rusia i Kabula. He mea keia e pii ai ka wela o Enelani.
KIPI HERATA.
Ua haalele iho ke Kiaaina Ayoub Khan, Kiaaina o Herata, i kona kahua o ke aupuni me kona mau koa me ka manao e hoouka kaua aku i na koa Beritania ma Candahar. Ua manaoia e hui pu ana na Durians o Candahar me na Beritania no ke kue ana aku ia Ayoub Khan.
HE MOMI NA HOOMANAO ANA IA KENELA
KALANI.
Ua hoopuka ia ae ka nupepa Manawa o Ladana, he mau manao, e hooia mai ana' in a e koho hou ia ka Makaainana Moi o ka Repubalika Nui, ke koa kaulana hoi nana i anapuni ae nei ka honua, a kulou mai la na poo Kalaunu o na Aupuni Nui, a i poha mai ai na leo mahalo laulaha, he mea no ia nana e hoopiha i ka puuwai o ko Enelani lahui; mai ke poo a i ka Makaainana, a e hooi ia'i ka paa o ke apo o ke aloha hoahanau mawaena o na aupuni elua.
Ka Halawai Haiolelo a E. K.
Lilikalani a me R. Hoapili Baker.
I ke kakahiaka nui o ka Poalua iho nei, ua ulono ia mai la ma na paia o ko makou keena nei, e malama ana kekahi mau lala o ka balota i kapaia e ka lehulehu he "balota alii" i halawai haiolelo na laua ia ahiahi, i ka hora 7:30, maloko o ka Hale Keaka o na Pake, ma Ainahou ; no na mea e pili ana i kahi mau kumu hana nui a koikoi, a lakou i noonoo hohonu ai, a me na hoike ana mai i ke kahua kahi a lakou i manao ai, ua kupono laua ma ke kulana Lunamakaainana, a e pono hoi ke koho ana o na makaainana ia laua ma ka papahele o ka "Hon." no ke Kau Ahaolelo o 1880 e nee malie mai nei.
I ko makou mahui ana i keia, ua aui kokoke ae [a na onohi a haule aku la ka ike maluna o kahi kino uku iki o ka makou "Pinaau;" a me ka leo ano Alihikaua, i haawi aku ai iaia i ke kauoha paa, penei : "Ina he minamina kou i kou ola, alaila, me ka hala ole, e hele aku oe i keia ahiahi, e kiei e halo, e hoolono a e ike i na ouli a me na hiona o na mea e hana ia a e kamailio ia ma na mea e pili ana i keia halawai haiolelo, a e haawi mai i kau hoike imua o keia Ahamakakila no ka pomaikai o na makamaka o ke KILOHANA POOKELA o kona oili mua ana iloko o ka Hape Nuia; i ka hora 8 A.M. ponoi o ka la apopo; a mai hoohala!"
Okuku ae la na wahi oho okakala o ka puniu o ua wahi "Pina" nei kulu iho la na omaka hou koikei e hoopulu ana i ke oolea o ka a-i kala o kona palule ekaeka, a kunou mai la, me ka pane ana mai; "e hoike piha ia i koe ai ko'u ola!" a eia malalo iho nei kana mau hoike:
"Hora 7---Eia au ke ku nei ma kahi koliuliu ma ke alanui Moi, mamua iho o ka ipuka nui o ka pa Alii. 7:15---He mau lamalama ke lalani kaola'e nei mamua o'u, a he ano koikoi ka eehia o ka manawa, i ka alawa ana'e i ka hiona o ka lani, a puanuanu mai la oloko---ke nee nei ka huakai lama me na leo nunulu o na ohe keleawe mamua, me he la e uhola ae ana i ka lono maluna o ka welelau makani me neia mau huaolelo---he mau wahi lamalama ka makou la, aia i kaheka ke kahua o ka lawaia!"
Hora 7:25---Eia au maloko o ka Hale Keaka Pake, a ke nana nei i na hiona oia wahi. O na ano no o Kina---ke kau mau nei na kii ano hoomakaukau, a he uhi wai gula me na hoailona deragona ke hoohanohano ana i ke pakaukau o na mea nona "ka po lea o Halalii."
Hora 7:30---He olai paha? A komo mai la o Ed. K. Lilikalani; kunou ma o, a aloha maanei.
Hora 7:35---He uila paha? A nihi ana o R. Hoapili Baker, nohe i kunou, aohe i aloha.
Hora 7:40---Wawalo na leo o na ohe holokeke a wena ka ula o ke ahi o na lama a ka lawaia.
Hora 7:45---Iluna o ka papahele na kalaimanao---Pane mai o Lahilahi--kupono kela inoa, oiai aole manaonoa o kona waihona kakaolelo. "E malama i ka maluhia;" wahi ana, "maikai kela, e o'u mau makaainana" wahi ana, hewa kela. Ano, he mino aka paha? E umiki ana i ko Lilikalani mau papalina iluna a ilalo, oiai e hoike mai ana kona mau maka i ka olelo iho--"e ke kiekie, i papahele oe no'u---e ka hanohano, i papale oe no'u." E like me ke ano o ke koa i hele imua o ka waha o na pu ma na hoouka kaua kaulana a weliwli ma Kulaokahua, pela iho la na onohi maka o ka Lutanela Hoapili Baker, e hulili ana me he ahi la na ka pauda.
Hora 7:50---Kamailio o Hoapili Baker. Nui na kumuhana--maikai ke kulana o ka umauma, leha na onohi imua, a poha ka leo. Mawaena o na kumuhana---E hooponopono i na kai lawaia---na aina lei alii---ke komo nui ana mai o na Pake, a pela wale aku. Maikai na hoakaka ana, a maikai ole no kekahi.
Hora 8---Ku o Ed. K. Lilikalani. Kunou a haahaa a ea mai. He pua rose ma ka puka pihi o ke kuka, a aole kana kumu huipa---auhea la? Mino aka helu 50. Poha mai la ka leo oi, e oki ana i na mea a pau imua on a. Kamailio no kona kupaa, kupono a huna ole. Pau na kahunapule i ka papakemaia me kana wai momona, a haehae liilii ia na nupepa a nahaha na Papa Pai.----Hoomanao au---"Ua oi ka mana o ka peni mamua o ka pahikaua" Elua wale no ana kumu hana---Hoopae nui mai i na Pake, a i Aie Miliona. Kamailio mai, mahalo no i ka pahee a me ka pakika, mama nae ma ke kaupaona ana.
Hora 8:30---Nonoi mai na makaainana e ae aku ia C. Kanui e kamailio. Ae ia. Pane mai---Kue loa i ke komo hou mai o ka Pake. E hooponopono i ka Papa Ola. I Aie Miliona aha? Ua olelo ia mamua e lakou la, ke holo ke Kuikahi Panailike, hu ke dala me ke gula; hiki ole ke helu pakahi, a me ke kopala e helu ai; a ku ka halewiliko o ke kanaka Hawaii no $150; a i dala aie hou aha keia!"
Hora 8:40---Ku mai o Lahilahi, a puana mai la he leo hanehane mailoko mai o ke anaina, "o lakou la na lawaia, a o oe hoi kahi makau me ka maunu awaawa!" a hoohaiki i kana kamailio ana. Kukala mai o Kanui a ka po o ka la apopo, maloko o ko makou luakini, e hele ae malaila, he halawai nana makaainana, e kamailio kela me keia me ke keakea ole ia. Pau ka hana keaka a hoi mai. Nui na walaau a me na kue o ke anaina i na kumu hana a Ed. K. Lilikalani." MEA KAKAU.
NU HOU KULOKO.
UA pa aheahe ae na leo mele hoohoenei lai i awili pu ia me na koni mapu a ka piano me ke gita, a ua hoopuanuanu ia na haupo o ke anaina i akoakoa ae i ka aha mele ma Kaumakapili i ka po Poaono aku nei. Aole nae i lehulehu ka poe i naue ae, aka, ua lai. Ehia la ka loaa?
ULIA. ---Ma ke kakahiaka Poaha i hala o kela pule, ua kau he ulia poino maluna o kekahi pukiki, oiai oia e hoopahupahu pohaku ana me ka pauda, mauka o Pauoa. Ua weluwelu na manamana o kekahi lima, a ua eha kona mau papalina. Ua lawe ia ae oia ma ke keena o Dr. Hutchinson a ua kau ia na laau.
HE PUNAWAI HOU. ---Mamuli o ka holomua o na hana a Mr. Jas. Campbell, ma ka eli ana i ka luwai a loaa ka wai nana e hoomau i na eka lehulehu o kona kahua nui ma Honouliuli. nolaila, e hoomanao ia ana ka eli ana oia ano like, Mr. A. D. Prence, ma Pawaa ae nei, mauka iho o kahi o ka Lunakanawai Makale, a he mau la koe, e kahe auanei ka wai maluna oia kahua panoa.
MAI WAILUKU MAI. ---Ma ka oluolu o Wini me Robikana o keia kaona, a me ko makou makamaka J. Haole, o "Ka Mal@ Hekuawa," ua loaa mai he lono e hai ana; ma ka la 14 o Dekemaba, ua ku ae la ma Kahului, he 18 la mai Kapalakiko mai, ke kuna Eustace, me na ohua he 15. He ohana he 12 ka nui, nona ka inoa o Horner, a he poe e ae ekolu; ua lawe ae i ko lakou mau ukana noho'na a me ka hana ana, me 16 lio. I holo ae nei ilaila no ka mahiai ana i ke Kulaokamaomao, malalo o ka On a Miliona o ia wahi. He hiona nui keia, oiai, he kulina, ota, hu@a a me na mea ano like.
NA LEALEA MA AINAHOU. ---I ka hiki pono ana aku ma ka hora 5 auina la Poaha e like me na lono i pahola ia ae ma ke kulanakauhale nei no na lealea heihei ma ka uwapo o Ainahou, ua lehau ae la na uwapo i na kanaka, ua luluu na moku, na i-a, na puu papa i na kanaka no ke ake nui e ike i na le@lea heihei, ke holoke mai nei hoi kekahi poe me ke kahea ana i hoa e pili mai mahope o lakou ma kekahi o na w@apa heihei. O ka heihei mua, he heihei au, he elua mau haole, no na manawa laua.
Heihei elia. ---Heihei waapa--waapa o "Lakawana" a me "Kapiolana," he 5 mile ka pahu heihei, e hoomaka ana ma ka poe maloko o ke awa a ka poe iwaho i ka nuku o ke awa a hoi hou mai a hiki i kahi i hoomaka ia ai. Ua eo ia "Kapiolani." Hapaha mile ke kaawale.
MAHALO PIHA. ---Ke wehe ae nei makou i ko makou ipu o ka waihona mahalo, a hookuu aku e pa kolonahe aku me ke aheahe a loaa na makemake lehulehu e noho ana ma na wahi a pau o ua aina kulaiwi nei, i ae a oluolu e kuilima pu me ke KILOHANA POOKELA O KA LAHUI HAWAII, o ka M. H. 1880; a maluna o na Luna oia poe, oia hoi o P. R. Holi, o Waimea, Kauai, me kana mau inoa he 43; o J. Haole, o Wailuku. Maui me kana mau inoa he 35. He poe lakou i hiki mua ano no aole i kali. Ma keia wahi, ke makemake nei makou e pane ae; a oia keia. Ua noi @a mai nei makou e hoolaha pakahi aku i na inoa o keia poe a pau maloko o ka kakou nupepa, a ua kanalua makou, no ka mea, in a e pai ia lakou, alaila e loaa ana ia kulana i ka poe a pau e lawe ana i ke Kuokoa o ka 1880 e noi mai ia haawina hookahi, a ke hanaia pela, awe! e piha ana ka pepa i na inoa wale no, a e nele ana kakou i na mea i makemake ia ai ka nupepa, oia hoi na manao, na nuhou, na kaao, a pela aku. Nolaila ko makou kanalua ma ke pai ana i na inoa, a e manao ia keia mau olelo, he noi aku i na makamaka e kapae ia mau manao.