Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 7, 14 February 1880 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ma Ke Kauoha.

 

            UA hoopao ia ako o T. HOOMAHA i keka la mai ka oihana aka do ka Agena haawi Palapala Mare no ka apana o Hamakualoa, Mani.   

                        SAM'L G.WILDER, Kuhina Kalaiaina

             Keena Kalaiaina, Feb. 9, 1890.         950-3t

 

            Ua hookohu ia aku o Ma. P. KEALAKAI I Agena haawi Palapala Mare no ka spana o Hamakulaoa, Maui; ua boomaka kona Komieina ma ka la 20 aku o Augate, 1878.

                        SAM'L G. WILDER Kuhina Kalaluina

            Keena Kalaiaina. Feb. 9, 1880.          950-3t

 

Hoolimalima o ka Aina Aupuni.

 

            MA ka Poakahi, Feb 23, 1880, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia ako ana ma ke kudala akea, ma ke alo o Aliiolani Hale, ka koolimalima no umi makahiki kela apana Aina Aupuni e waiho ia ma ka apana o Hilo, Hawaii, a i ike ka he lihi ia no Kawainui.

            O ke kumukuai, $100 a pii aku no ka makahiki. E bookaa mua ia ka uku boolimalima i keia a me keia hapa makahiki.        

SAM'L G. WILDER. Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Honolulu Jan 24, 1880. 918 3t

 

Kuai o ka Aina Aupuni.

 

            MA ka Poakahi Feb 23, 1880, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ma ke alo o Aliiolani Hale. kela Pa o ke Aupuni e waiho la ma ke alanui Moi, Honolulu, e pili pu ia me ka pa o W. L. Moehonua. No umi makahiki ka hoolimalima. E hookaa mua ia ka uku.

            No ka hoomaopopo ana i ke ano o ka aina maluna ae, e ike ia no ma keia Keena.

SAM'L G. WILDER, Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Honolulu, Jan 24, 1880.      948 3t

 

            UA hookohuia i keia la o Mr Ja@ W Girvin i Komisina no na Ala Liilii a me na Pono Wai no ka apana o Wailuku, Maui ma Kahi o H W Daniels i make. O na laia o ka Papa Komisina-- H Kuihelani, N Kepoikai a me Jas W Girvin.

SAM'L G. Wilder, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Jan 22, 1880.           943 3t

 

            O KA Pa Aupuni no na holoholona hele hewa ma Hamakua, Hawaii, us hoololila mai ka aoao mauka mai o ke alanui Aupuni ma Kukuihaele a i ka aoao makai.

LIKELIKE, Kiaaina o Hawaii, Keena Kiaaina o Hawaii, Hilo Aug 18, 1879.

Aponoia          SAM'L G. WILDER,

948 3t  Kuhina Kalaiaina.

 

I na Luna o Maui.

 

            E HOOLOHE--E hele aku ana o SAMUELA KAAIKAULA no ka mokupuni o Maui ma ka pule hope o keia malama o Feberuari nei, no ka ohi ana i na auhau o ka NUPEPA KUOKOA no keia makahiki ; e paa pu aku ana oia ma kona lima i ka Makana, i hakalia ole ai ka loaa ana ia oukou ; e lele mua ana oia ma Lahaina, a mai laila aku no na Waieha a me na apana e ae.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUILA.

 

No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula

 

POAONO, FEBERUARI 14, 1880.

 

MALOKO o na nupepa haole i hoopuka ia iwaena o kakou e ike ia ai iloko o na helu o ka pule i hala ae nei; na manao o ko kakou poe haole naauao a waiwai no hoi e piliana no ke koho balota e ka Poakolu o kela pule i aui hope aku la. Ua hoopuka keia mau nupepa i na mea i hana ia ma ka la koho balota a me na manao i hoolaha ia mamua ae o ka la koho. Ua huai nui ia mai la na mea pono ole i hana ia. Ua olelo ia no hoi, aohe he wahaolelo kupono iloko o keia kau Ahaolelo ae no ka apana o Honolulu. -- Aohe hoike kupono no ka naauao a me ka waiwai i hui ia o keia apana nui iloko o keia kau Ahaolelo e hiki mai ana. Ma kanana ana, he oiaio keia kumu hoohalahala a ia mau nupepa e hapainei. He oiaio e lawe ia ana keia mau lono i na aina e, a e heluhelu ia ana keia mau mea a pau e ka poe heluhelu i na nupepa hable ma ia mau aina.

            A pehea la ko lakou manao no kakou? Ina e ae ole ia ana ka poe naauao a me ka poe waiwai e kuka pu me kakou a e lawelawe pu ma ka hana ana i na kanawai, nole anei e kahaha lakou me ka haohao no keia men? A ina e loaa kekahi poino ma keia hope aku mamuli o na alakai makapo ana o ka poe makaukau ole no ke kahua hana o ka Hale Ahaolelo, pehen, e koi ia ana anei na mana aupuni e ae e komo mai e hooponopono, a e hoomalu?

            E mamao loa ka la e hoohaahaa hou ia ai ka inoa o Hawaii ma ke komo ana mai o ka mana e ae e hooponopono i kona hemahema.

            He mea weliweli ka hapai ia o ka poe makapo na lakou e alakai ka poe ike.

            Ua loaa mai i ke KUOKOA he mau palapala na kekahi poe makamaka mai e hoohalahala ana no ka hooili ole ia aku o ko lakou mau pepa; a e kauoha mai ana kekahi poe ma ka moku mea e hooili ai, a mai hooili hoi ma ka moku mea; a he pono ole ka eke leta o mea, a o mea ae ka pono, he hikiwawe, a pela wale aku. Eia wale no ka mea i biki ie makou ke pane. O na pepa a kukou, ua wahi ia ma na ope a me na wahi liilii, a ua kakau pololei ia na inoa maloko o keia keena, alaila ua hoihoi ia aku iloko o ka Hale Leta; a o ka palena no ia o ka makou hana. Aohe o makou kuleana e olelo aku ai i ka Luna Leta no ka moku a me ke alanui kahi ana e hooiliaku ai na eke leta me na pepa.

            O ka Luna Leta, he kauwa ia na ka lehulehu, a o ka mea i makemake ia e ka lehulehu, oia ka hiki wae o na eke leta me ka hele pololei a me ka maluhia o na waiwai maloko. A ke manao nei makou pela no ka Luna Leta e hooikaika nei no ka pomaikai o na mea a pau. Aka, he mau ulia keakea no kaki ma na alanui, a ua hakalia no paha na lawe leta i kahi wa. Aia no hoi ma na apana kunaina o kakou kekahi hemahema, no ka mea, aole i makaukau los ko kakou wahi aupuni ma kahi mau apena me na hale leta a me na luna leta. Ma kekahi mau apena, ua kiola wale ia na leta me na pepa iloko o kekahi pahu hamama me kapa alanui, a i ole ma ka lanai paha o kekahi hale kuai, a ua kii wale ia ka waiwai a lole wale ia e kela a me keia; aole i nele ka lawa waie ia o kekabi mau pepa a leta paha me ka noonoo ole ia, a ma ke ano kolohe no paha kekahi i lawe ia ai.

            Ina paha i loas i ko kakou poe kalai manan e koi nei no ka aie umi miliona, ka noonoo e hoolilo i mau wahi haneri no na hale leta o na apana kuaaina, ua oi paha ka pono oia mamua o ka hoomakaukau ana i mau pakaua ma Leahi me Kawaihoa no ke kaua ana aku i ko na aina e.

 

Na Kilibati i Hoekhaeha ia ka Naau.

 

E KA LUNAHOOPONOPONO. Alokha oe:--

            E olouiu oe e nana ae i kela mau hua e kau ae ia maiuna, a e bookipa aku ma kekahi o kou mau kolamu, a e hoaiai ae, i ike ka iahuikaoaka mai o a o, a e noonoo iho. E ninau mai paha auanei ka lahui. Owai na Kilibati i hoehaeha ia ka naau? Eia ka haina. O na kanaka o Maikonisia Hikina na kanaka o ko Kilibati Paeaina; i lawe ia ma; nei e na moku kii kanaka. A e ninau hou iho auanei ka lahui: Heaha ka mea i hoehaeha ia ai ka naau o na Kilibati? Me ka haina walohia au e pane nei.

            O ke kaiki ia ana o na keiki a na kanaka Kilibati mai ia lakou aku i ko lakou wai i hiki malihini mai ai ma ke Kaona o Honolulu. Ua kepa ia na makua e na luna o na mahiko o Hawaii nei, a o na keiki e haalele ia ana, a ua kaili ia e ko Honolulu, ua hopuhopu ia mai la na kamalii Kilibati, mai na mea omo waiu a i na keiki nui ae, aole nae i kupono i ke kepa ia, ua hao aku la na lima menemene ole o ko Honolulu i na keiki Kilibati, a o na makua, e hele ana e hana no ka pomaikai o ka poe kalepa huliwaiwai o Hawaii nei. Ua nui ka ehaeha o ka naau o na Kilibati, a ua hookii kekahi mau makuahine i ka ai, no ke aloha i na keiki, aole ni i ka ai, aole ikaika ka manao i ka hana, a ano e mai na makua no ka hoomanao i na keiki i nalowale aku mai ko lakou alo aku; a ua mai no kekahi mau keiki i kaili ia, a ua make no kekahi, no ka hoomanao i na makua o lakou; oiai e noho ana na keiki me ka poe i maa ole ia lakou, me he poe pio la, aole akaka ka pono i ka manao o na keiki.

            He mea ehaeha io no no ka naau i ka nana aku a me ka lohe ana i keia hana ano powa, i ulu ae nei iwaena o Hawaii nei; ma o kona kulonakauhale aiii la, a kulanakauhale poo aupuni la, kahi o na oihana lahia, kahi kaukanawai o ka Paeina Hawaii, nana i hana na kanawai kaulike; na pono pili paa o ke kanaka kamaaina; a me na malihini, ka hale hokele o ka moana Pakipika. Pehea la keia hana hoehaeha neau ma ke awa o Kou?

            He nui ke kaumaha o na kanaka Kilibati no keia mea, a ua ohumu mai lakou i ko kakou lahui kanaka, a me ke aupuni, a me ka poe nana lakou i lawe mai; no ka mea, ua hoopunipuni ia aku lakou, me na hana maalea a na moku, me ka lakou kumuhinu, ka lawe hele ana i ka inoa maikai o ka Moi o Hawaii nei, i mea e hele nui mai ai na kanaka me ka ike ole i na mea e hana ia aku ana ia lakou. O ka hookaawale ana i namakua me ka lakou mau keiki, oia ka hana ino i pili loa i ko lakou io. Ke olelo mai nei lakou, "kai no he aina naauao keia, a he pono la hoi, aole hana hewa, iea ka he hana ino no. Ua minamina loa makou i ka makou mau keiki i kaili ia aku i Onoruru, (Honolulu.)" Ae, ua minamina no hoi ka poe i ike i ke ano o keia hana lokoino. Eia paha kekahi ninau e hoomaopopo ana i keia meu, Pehea la ko kakou manao, ina e hele ana kekahi mau kanaka naauao o ke aupuni Hawaii nei me na ohana keiki a lakou, a noho ma kekahi mokupuni i kapaia o Hougoru ma ke komohana aku aku o Ponape, no kekahi hana a lakou i manao ai e hana malaila, a i ko lakou hiki malihini ana, aole nae lakou i ike i ka olelo o ka aina, a ala mai na kamaaina ponoi o ka aina, a hopuhopu mai i ka lakou mau wahine, a me na ohana keiki a pau i ke kaili ia mai ko lakou alo aku; pehea la ko kakou manao ke lohe, ua hana ia ko lakaou mau ohana pela? Olelo like mai paha ka lahui Hawaii, he mea kaumaha keia i ka lohe ana. A pehea hoi ka manao o ua mau kanaka la i ike pono i ka hana ewaewa a na kamaaina ia lakou, i ka hao ia ana o ko lakou mau ohana aloha? Aole anei he walania o ko lakou maau, a me ka ena nui, ke kaumaha, a me ka uwe waimaka, me ka pono ole o ka manao? Ae, e hooia mai auanei kakou i ka ninau, a e kaumaha ka lahui Hawaii ke hana ia pela ko kakou mau kanaka i hele i na aina e, aole paha oluolu kakou, a ulu mai paha ka manao e hoouna i mea kokua e hoopakele ia lakou mai kela poino mai? Ae, a pehea hoi keia poe Kilibati i lawe ia mai nei i Hawaii nei he poe malihini, me ke akaka ole o na mea e hana ia aku ana ia lakou e Hawaii nei? A i ka hiki ana mai, akahi a ike maka lakou, he mau hana maewaewa kai hana ia aku ia lakou e na Hawaii, a hana hoomokumokuahua naau, a hoeha i ko lakou lunaikehale.

            A ina e lohe ana kela paeaina Kilibati i ka Hawaii nei hana i ko lakou poe kenaka. Pehea la ko lakou manao? E boino mai auanei lakou i ka inoa maikai o ka Moi a me ke aupuni a me ka lahui kanaka o Hawaii nei. A e hoiao mai no hoi i na hana misionari a kakou, no ka mea, o ka Paeaina Kilibati, oia no ke kahua hana o ko kakou Misiona Hawaii e noho mai la iwaena o kela lahui kanaka.

            Ua mahalo paha kakou i ka hele nui ana mai o no Kilibati ma ka Paeaina Hawaii nei, e ao ia i na hana, a e imi i pomaikai no lakou, a e kokua i na hana nui o ko kakou aina nei, a e hoolaupai i ka aina, ma ka hoolaukanaka ana i ko lakou hele pu ana mai me na wahine, a me na keiki a lakou, a he mea ia e kokua mai ai i ka iahui i ka hoomahuahua ana ae, a lilo i poe pono, naauao ma ka nono ana ma ke kino a ma ka uhane hoi. A he mea e waiwai nui ai ke aupuni, ke malama pono ia ka maluhis o na malihini, e komo mai ana iloko o ka Paeaina Hawaii. Aole anei he pono e hooponopono ia keia mau hana hewahewa, i ulu ae la ma Honolulu? Mawaena paha o na poe kepa kanaka keia pilikia, no ka mea, ua kepa ia na makua a haalele ia na keiki, no ke kuleana ole o na keiki iloko o na palapala kepa, a aole i ku i ke kanawaike kepa ana aku i na keiki; a ua makau paba na haku hana o pau wale ka ai i ka ai ia e na keiki Kilibati. Aka, ina e manao ana na haku bana he poho ia, aole anei e loaa ka ai a na keiki ma ka uku mahina o na makua? No ka mea, ua olelo ia ma ka palapala kepa he $4 paha o ka wahine a $5 paha o ke kane, oia ka uku mahina o na makua, (ua like me $9 ka nui no ka mahina.) aole anei e loaa ana he mea ai na na keiki noloko o keia mau dala uku mahina o na makua? Ke manao nei au ua loaa no, a ola no na keiki ke hele a noho pu me na makua, me ka oluolu o na manao i ka noho pu ana o na keiki. A he pono keia o ke kanaka e hiki ole ai ke keakea ia, a he pono puokon hoi. Nolaila, e ke KUOKOA e! E paipai aku i ke aupuni ma o na poo aupuni la, i hana koke ia keia mea i keia wa. E huli i na keiki a e hoakoakoa ia lakou na keiki a ka poe Kilibati, a e imi i mea ike i ka olelo Kilibati, a nana e ninau pono i ka inoa o na makua o kela keiki keia keiki e noho nei ma na wahi mahiko, alaila, e hoihoi ia leka poe keiki me ko lakou poe makua, a o ka pau no ia o ka noho u a uwe ana no ka lakou mau keiki i noho kaawale, a loaa hou ia lakou he pono noho ohana ana, a kuokoa hoi me ke keakea ole ia mai; a e like la me na ohana Hawaii, ohana haole, ohana pukiki, a pela wale aku.

            Aole au i ike, a i lohe, ua hana ia na ohana e ae i hiki malihini mai ma Hawaii nei i kekahi hana maewaewa e like me ia e hana ia nei i na ohana Kilibati. A no ka manao paha o na Hawaii, na haole a me na mea e ae, he naaupo kela poe, nolaila, hopuhopu wale ia aku la ka lakou mau keiki, me he mau holoholona komohewa la me ka lohe ae no i ka uwe ae i na makua, eia nae "ua haalele koa waa ia koa kanaka, a ahu iho la ka hoka i kapakai." Aloha ino!

            Ke manao nei aw, ina e holo pono ana keia mea, alaila, e pau ka ekaeka o keia lahui kanaka, a e maemae ke aupuni, a e mahalo mau ia aku ke Kalaunu, a e hoomaikai mai na Lani, a e mau ka olelo ia o Hawaii he aina aloha, heahea, heokipa malihini, a he kia hoomanao mau ia na na kanaka Hawaii. Owau iho no,   J. H. M. MAULILI.

 

KE KOHO BALOTA.

HAWAII.

 

Hilo--J. Nawahi                       327 kohoia

"--D.B. Wahine                       292 "

Puna--S.K. Mahoe                  86 "

Hamakua--Kaunamano           179 "

Kohala--Mr Woods                 336 "

Kona Akau--G.W. Pilipo        172 "

" Hema--S. Kaai                      140 "

Kau--A. Kalauli                      --- "

 

MAUI.

 

Lahaina--W M Gibson                        266 kohoia

"           L. Aholo                    126 "

Wailuku--J W Kalua               255 "

"           M Kealoha                 222 "

Kaanapali--J A Nahaku           89 "

Makawao--G Glendon            201 "

Hana--J K Hanuna                  --- "

 

MOLOKAI ME LANAI

 

Molokai me Lanai--F W Beckley 150 "

"                       " --S Kupihea 140 "

 

            OAHU

 

Honolulu--A Kunuiakea         643 kohoia

"           E K Lilikalani            620 "

"           Hoapili Baker            596 "

"           James Keau    546 "

Koolaupoko--J L Kaulukou    281 "

Koolauloa--C N Kalama         73 "

Waialua--H N Kahulu             86 "

Ewa & Waianae--H U Mahi   126 "

 

KAUAI

 

Waimea--Kuapuu                    --- kohoia

Koloa me Lihue--Geo Wilcox 240 "

Hanalei--Kakina                      187 "

            O ka mea nui i ike ia ma na apana koho a puni ka aina, oia no ka lawelawe ia ana o na hana o ka la koho balota me ka maluhia, he mau wahi baunaele uuku wale no ma na apana koho like ole a pau; aole e like me na makahiki i hala, ka uluku o na hakaka, ona rama a me na hoohaunaele ana o na kanaka; aka, i keia makahiki ua ku kela a me keia e malama i ka maluhia o ke Aupuni a me ka maemae o kona inoa lahui. He mau haiolelo ana me ka ikaika ka mea i haawi nui ia ma na apana koho a pau e na poe e holo ana a me ko lakou mau luna kokua; he mau haiolelo waiwai kekahi i ike ia, aka, o ka hapanui ua halahu mawaho o ke kupono.

 

MAU MEA HOOMANAMANA

 

Mr. Lunahooponopono. Aloha kaua:--

            He wahi mea hou ka'u e haawi aku ana ia oe, eia no ia. Ma ka Poakahi iho nei, ma ka Puukolo ua puhi ia i ke ahi kekahi mau mea hoomanamana kahiko, oia keia, he moena i kapa ia ka inoa "Opanee i ka loa a me Panee i ka laula;" he kanoa awa a me na apu awa eha.

            E ia hou, ma ka Poaha iho nei ma Kauanonoula, ua puhi hou ia no i ke ahi kekahi mea hoomana kahiko, oia keia, he aho lawaia a me kekahi mau mea e ae.

            Auwe! aole no o kana mai o ka nui o ua pouli la.

            E ia ke kumu i puhi ia ai i ke ahi, aia malalo o ke alakai ana a kekahi mau opio i ike i ke Akua Oiaio a kuhikuhi aku i ka hupo, aia ke Akua i ka lani a me ke Ola i ka lani.

            Auwe! nani wale ka haawi pio ana? I na pela na mea a pau e haawi pio ai i ka lakou mau puolo o keia ano, nani maoli.

            Owau no

R.K. KAIKIOMEHUELA.

            Ke manao nei makou aole oia wale no na koena poeleele i koe, aka, i na aku no.

            Ke mahalo nei makou i na opio o keia ano, o ka hookomo aku i ka malamalama i auhee aku ka pouli [L.H.]

 

HE MEA WELIWELI

 

            Ma ka pahale e pili ana me ka Hale Aupuni o Aliiolani Hale ma Mililani, malaila he makai o Kekumano ka inoa, i ka la konohi o na pake, he kanaka maikai o louolu ke ona ole; aka, i ka ona ana, ua pepehi oia i kana wahine mare ia Pake w, a ua eha, weliweli no, i hili ia i ke kookoo a haihai ka laau kookoo puipui no hoi o ka makai e paa nei, a me ka hehi no hoi i na kapuai nui eha ma ka lima ma ka wawae a eha ma ka hokua pakele no ke ola o ka wahine, hu aku la ke koko ma ka waha a ma ka ihu.

            E ia kahi mea nui, ua hapai keiki ka wahine na laua, oia mea nui ia o ka lahui o ke Alii ka hooulu lahui ke kakia o ke aupuni e paa ai.

            No na hale pake ka mea inu; he loaa wale ka ka rama i na makai i ka la konohi. Ea, e hookuu akea anei ka rama i ka poe nona ka aina, aole anei he pono ke kanawai o ka aina ka malama ana mai i ke ola o ka lahui ka ino maopopo o ka rama a ino! ino!! ino loa ka rama!!!

D. MANUIA.

 

Na Leta a na Makamaka.

 

           O kau e Hezekia e hai mai ana i ka make ana o paalua Kauwe iloko o ka 19 o kona mau makahiki o ke ola ana, aloha no.

            O kau e J. M. Kauhi, ke hoouna ia aku nei.

            Mahalo i kau e James Hanuwela a me kau e J. G. Hoapili no na Lunamakaainana o Kona i puka mai nei.

            Mahalo pu no hoi i kau e J Kaaukai o Honokaa.

            Ua hooko ia kau e W N P Kauhi me ka eleu loa.

            Ua loaa pono mai kau mau dala e D. Keaweamahi o Kaap@, a ua haawi ia aku ka M Kuaea.

            Ua Loaa mai kau e J Haole.

            Mahalo i kau papa helu e D. H. kaialiilii no na lunamakaaiuana.

            O kau ninau e Isaac Kihe e haawi koke aku oe i kau mau dala elua ma ka lima o ko makou luna ia G. P. Kaonohimaka a na makou e huouna aku i kau pepa ma ka owili pakahi ma kou inoa me@ ke pooleta ole. Ke hoouna mau aku nei makou i kau pehea la i hiki ole aku ai? E kali i na nane au, a lowa ka wa kupono.

            Ua loaa mai kau leta e J K Konia o Kaneohe, e hai mai ana no ka make ana o kau wahine iloko o ka manao lana he kuleana kona iloko o Kristo, a ua noho oia ma keia ola ana me ke aloha i kona ohana, a na ka make i hookaawale ia lakou. Ke hui pu aku nei makou i ke kanikau pu ana me ka ohana i hoonele ia.

            Ua loaa mai kau e T N Puuohau no ka make ana o kau kamalei aloha, a i na e loaa he manawa kupono i keia pule ae, alaila, e hoopuka aku no makou.

            He nui wale o na nane e waiho nei ma ko makou keena, a i na e loaa kahi kaawale, e hoopuka aku no makou.

 

            LUAWAI NA HAMAKUA MAUI--Ma kekahi mau la o na pule i hala, ua haule aku la he pipi kauo iloko o ka auwai ma Hamakua. Maui, a ua lawe holookoa ia aku oia e ka wai maloko o kekahi o na paipu i hoomoe ia, no umi kapuai a oi aku a ili iho la, me ka hiki ole i ka wai ke kahe he elua la mahope iho me na kaula a me na balaka i hemo ai. O ke anapuni o ke paipu maloko o ka waha, he elulua kapuai me elua iniha. Ma ka makakiki i hala, he pipi keika me ke kiwi kekahi i komo ma keia mau paipu, a i kekahi wa he ilio kekahi i ike ia.

            Ua KARISTIANO MAIKONISIA--Na loaa mai ia makou ka lono, ua noi mai nei ka Ona o ka Hui Mahiko o Kilauea o ka mokupuni o Kauai i ka Papa Misiona Hawaii e hoala ia i luakini no na paahana Maikonisia he 80 a oi ma ia mahike; he hookahi haneri dala i haawiia. A ua komo pu aku la ke anaina hoomana o Pulelewa ma ke kokua ana no keia hana, ma ko lakou lulu ana he $40. Pehea kakou na ekalesia a puni o Hawaii nei, e ku wale anei kakou a nana maka i ko kakou mau hoahanau iloko o ka pono? Aole, e kokua kakou ia lakou. Ua oielo ia o ka Rev. J. H. Mahoe ke kahu no ia luakini ke makaukau.

 

KAUKA MAINA.

KEENA HANA MA KA HALE KAUKA O

 

Hopemana, Alanui Kalepa, e pili la me ka Baneko o Bihopa.

            WAHI NOHO, ma Alanui Hotele makai iho o ka puka komo o ka pa o ka Hotele Hawaii. nol5 937 6m

 

JAMES M. MONSARRAT.

[MAUNAKEA.]

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai

 

            I MUA O NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU o keia Aupuni. E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka hoaie dala ana.

            Koena hana maluna ae o ka halekuai buke o Wini me Robikana, Alanui Kalepa, Honolulu.

Jan. 3, 1880,    944 1r

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ma ke keena o ka Lunakauawa Kaapuni Apana @ o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o @ Wall(w) no Wailuku, Maui i make. Ua heluhelu ia a na w@ ia ka palapala noi a Nakiowai (w) e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Hiehie Pahoa (w) no Wailuku, Maui i make, a e hoo@ ia i na hooilina. Nolaila ke kauoha ia ’ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka @ oia ka la 23 o Feberuari 1880, ma ka hora 10 A.M. ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i koho ia mo ka hoolohe ana @ nonoi ia a me na mea kue ke hoike ia.

ABR FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H.P.A

Lahaina Feb. 2 1880   9@0-3t

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ke papa ia aku nei na mea a pau, aole e hele a hookuu wale i ko lakou mau holoholona bipi, lio, @ a pela aku, maluna o ka aina i kapa ia Pia ma Kahoiwai, Manoa, Oahu. O na holoholona a pau e loaa ana maluna o ka aina i hai ia maluna, e hopu ia no e like me ke kanawai; ua haawi au i ka mana hooponopono o keia aina ia Puamana, a nana e hoouku i na holoholona e loaa ana, i ka auhau kupono.

CURTIS P @AUKEA

Honolulu, Feb. 12, 1880         9@0-4t

 

HOOKAPU AINA.

 

            O ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa loa aku nei au i kuu mau apana aina e waiho ia ma Manoa mokupuni o Oahu, no lakou na inoa i ike ia penei Aihualamaiki, Haukulu. Waihinui, Lonalaea, Kahuaiki a me Naniuapo. Aole e hookua wale kekahi mea a mau mes paha i ko lakou mau holoholona ma ua mau aina ia. Bipi, lio, miula, kekake e uku no au i $1 no ke poo. Ke loaa ia’u a me ko’u mau luna aina e hele hewa ana, a ina e hoopau ana i ua mea ulu, e uku mai ka mea a mau mea paha no lakoa ka holoholona e like me ka nui o ke poho. E ki pu no au i ka puaa, hipa, kao, moa, pelehu, ke loaa ia’u e hele hewa ana maluna o kuu mau apana aina. A o kela kanaka keia kanaka ua papa loa ia lakou aole e ku wa e i na mea e uku ana, e moe ana, a e holo ana maluna o keia mau apana aina me ke kuleana ole. O ka mea hookuli i na olelo o keia hoolaha ana a'u akalla, e hoopii no au ia ia ma ke kanawai

F. SILRY. Maoa, Oahu

Feb. 10, 1850 950-4t

 

Hoolaha Kuai Moraki.

 

            Ma ke kanoha s A. J. Cartwright ka mea nona kekahi moraki i hana ia i ka la 24 o Dekemaba, 1877, e W. P. Lumaheihei a me Kaniu kana wahine, a me kekahi ia Thomas Cummings, a mai iaia aku ia A. J. Cartwright. Ua kauoha is au e kuai aku ma ke kudala akea no ka uhaki ia ana o ka aelike ma ka moraki i oleloia, e hoomaka mua ma ka Poaonoo, ka la 13 o Maraki 1880, hora 12 awakea ma ko'u keena kudala ma Honolulu, keia mau apana aina e waiho ana ma Kona, mokupuni o Hawaii, a i ike ia o ke ahupuaa o Maihi a me Kalahiki, a me keia apana aina ma Kona Akau, i hoakakaia ma ke Sila Nui 1855, nona na eka 6 60-100; a me keia apana e waiho ia ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui 1965, nona na eke 301; a me keia mau apana aina e waiho la ma Honolulu, mokupuni o Oahu; a oia na apana 2 a me 3 o ka Palapala Sila Nui 1603 a me na apana 4 a me 7 o ka Palapala Sila Nui 1604.

            No na mea i koe e uinau ia

E.P. ADAMS, mea kudala.

A i ole ia CECIL. BROWN, Loio o ka mea nona ka moraki

950-5t

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eikoiu o ko Hawaii Pue Aina, ma ka waiwai o Waahila (k) no Makaka. Kau, Hawaii i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a J. Kauhane, ka lunahooponopono o ka waiwai o Waahila (k), no Makaka, Kau, Hawaii i make, e noi ana e hoapono ia kona hoike hope, a e hooholo ma ka waiwai i na hooilina, a e hookuu ia oia mai ka oihana. Nolaila ke kauoha ia'ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaono oia ka ia 7 o Maraki, 1880, ma ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe aoa i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

F. S. LYMAN,

Lunakanawai Kaapuni Apana S H. P. A.

Hilo. Hawaii, Jan. 27. 1880.

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o Nahala (k) no Paauau, Kau, Hawaii i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Hoohoku (w), e noi ana e hoonohoia i lunahooponopono no ka waiwai o Nahala (k), no Paauau, Kau, Hawaii i make. Nolaila ke kauoka ia'ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaono oia ka la 7 o Maraki, 1880, ma ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia. F.S. LYMAN,

949-3t              Lunakanawai Kaapuni Apana 3 H. P. A.

 

Hoolaha Kuai Moraki.

 

            MAMULI o ke kauoha a Stephen Spencer a me H A Widemanu na mea nona ka moraki i hoike ia iloko o na olelo aelike ekolu iloko o kekahi palapala moraki i hanaia i ka la 25 o Novemaba 1976, Aperila 20, 1977 a me ka la 22 o Sepatemaba 1877, i hanaia e Keano R Eldredge me David P. Eldredge kana kane ia H A Widemann me Stephen Spencer. Ua kauoha ia au e kuai aku ma ke kudala akea kehiki aku i ka Poaono Maraki la 6, 1880, ma ka hora 12 awakea, ma ko'u hale kudala ma Honolulu i keia apana aina e waiho la ma ke ahupuaa o Kula, mokupuni o Maui, oia ke ahupuaa o Kaonaulu i ike ia, nona ka ili aina i oleloia. ua 10,000 eka a oi aku a emi mai paha, a oia ka apana aina i hooliloia ia Hewahewa e Kukana, Helu 3237. O na mea i koe e ninau ia

E P ADAMS, Mea Kudala

            A i ole ia CECEL BROWN, Loio o ka mea nona ka moraki.

949 4t

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

            O ka mea nona ka inoa malalo iho eni, ua hookohu ponoia mai i lunahooponopono no ka manawa, ma ka waiwai o Charles C Anney o Waiehu, ahupuaa o Wailuku, mokupuni o Maui H P A i make, ano ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i aie mai iaia e uku koke mai, a o ka poe a pau he mau koina ko lakou ma ua waiwai la i oleloia ina ma ka moraki a kuma e ae paua, e hoike mai ana me ka oiaio, e hoike mai lakou me na hoike kupono i ka mea nona ka inoa inalalu iho, ma Wailuku, Maui, iloko o na mahina eono mai ka la e puka aku ai o keia hoolaha ma ka nopepa, a i ole, e hoole mau loa ia aku no.            MR W EVERETT.

            Lunahooponopono no ka manawa ma ka wa wai o Charles C Anney. 949 4t

 

OLELO HOOLAHA.

 

            KE kahea aku nei au ia S. Kailihiwa Halaki ka'u kane mare no Wailupe. Honolulu, Oahu, e hoi mai e noho pu maua e like me ke kanawai o ka mare, oiai o ke kolu keia o na makahiki o kona haaiele ana mai ia'u, a ina aole oia e hoi mai a hala na mahina eono mai keia la aku, e hoopii no au e hookaawale i ko maua mare ana.

MRS HALAKI S KAILIUIWA.

Paiolo, Ian 28, 1880. 949 2t

 

OLELO HOOLAHA.

 

            NO ka mea, ua nonoiia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e Mose Mahelona k e hoomaopopoia a e hooiaio ia na palena o ke ahupuaa o Kamiloloa e waiho ana ma Kona mokupuni o Molokai, ko Hawaii Pae Aina. Nolaila, o ka poe a pau he mau Ona no na ahupuaa e pili ana me keia ahupuaa, ke hoikeia nei, o ka Poaha oia ka la 19 o Feb 1880, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ka halehookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hoolohe ai keia hoopii ana.

L. AHOLO.

Koomisina Palena Aina o Maui.

Lahaina, Maui, Ian 21, 1880. 949 2t

 

OLELO HOOLAHA.

 

ONA Teena Oihana Loio o ka poe malalo iho, e pani ia ana ma na Poaono a pau ma ka hora 1 P.M. ma keia mua aku, e hoomaka ana ma ka Poaono Feb. 7, 1880.

EDWARD PRESTON,
CASTLE & HATCH,

R. F. BUCKERTON,

W. C. JONES,

CECIL BROWN,

J. M. MONSARRATT. 949-tf

 

OLELO HOOLAHA.

 

INA kanaka a pau e ike ana i keia, aole oukou e hoaie mai i ka'u wahine mare ia Elizabeka Coekell me ko'u ae ole aku. CHARLES COCKETT.

            Lahaina, Jan 24, 1880. 949 4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

            MA keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia iloko o kekahi Palapala Moraki i kakau ia e Mary Kamalu Maikai (w) me J. Maikai kana kane, a me Kaehu Kamai (w) me Joseph P. Kamai kana kane, ia W. C. Jones, mea hooko kauoha o ka hooilina hope los a Nicholas George I make, a i hanaia i ka la 5 o Aperila 1979, a i kakau hope ia ma ka Buke 54 ma na aoao 286, 287 a me ka aoao 288, ke manao nei o W. C. Jones, ka luna hooko kauoha i olelo mua ia, e hoopau i ka moraki i olelo ia. no ka uhai ia o na olelo aelike i hoike ia ikoko o ua Palapaia Moraki la, oia hoi, ka uku ole ia o ka uku panee i ae like ia, a mamuli ola hoopau ana, e haawi aku i ka aina ma ke kudala akea ma ia Poaono ia 21 o Feberuari 1880 ma ke keena hana o W. C. Jones. Luna hooko kauoha i olelo ia, ma ka heiu 66 slanui Papu, Honolulu ma ka hora 12 awakea. Oia ka aina apaui olelo ia iloko o ka moraki i olelo ia, a i ole ia kekahi hapa o na aina la, e lawa'i na koina o ka moraki i okeloia a me na lilo e pili ana, ke ole e hookaa mua ia mamua ae o ka la i okeloia.

           O ka aina i oleloia, oia no ka pa hale me na hale e ku ana, e waiho la ma Keoneula Kapalama. Honolulu, Oahu, nona ka ili 406 anana kuea, e pili pu ana me ka pa hale o Hon J. I. Dowsett.            W. C. Jones,

            Luna Hooko Kanoha o ka waiwai o Nicholas George I make. 948 3t

 

OLELO HOOLAHA.

 

            KE kauoha ia aku nei na mea a pau i hoa na kukeana iho ko o ka PA ILINA MA KAWAIAHAO e hele koke mai a e hoomaemae i ko likou mau po, maialo o na kuhikuhi ana a D Manuia, ka luna nana e kiai nei ia wahi. O ka poe hooiohe oie i keia, mahope o ke kali ana no ka wa kupono, e manaoia aohe o lakou kuleana i a e lawelawe ka poe nona kahi e like me ka iakou i ike ai he pono.

941 tf

 

AINA KUAIA HOOLIMALIMA.

 

            HE Kanalima Kamamaono eka aina ma Iwilei. (Makai iho o ka Halepaahao) He Loko Ia aina Kaha, Aina kau Paakai, aina kula a me ke kai. A me kekahi mau eka aima ma Peieula, he aina kalo, aina kalo, a me ke kai. He oiuoku ke kuai ana. E ninau ia. J. H. CONKY, (Koni). Honolulu, 855 tf

 

OLELO HOOLAHA.

 

            UA papa ia na mea a pea, aole e komo hewa a lawaia ma lawaia ma na kai o ke Akupuaa o Honoaiiuhi, mai Puuloa aku a hiki i Waimanalo, ma ka mokupua o Oahu, apana o Ewa. Ua hookohuia o AARONA HATTON i luna malama no na kai lawaia o Honouliuli. aohe mea e ae.

            Kakauia ma Honouliuli, Oct 9, 1879.

933 tf  JAMES CAMPBELL.

 

E.O. HALL & SON.

(E. O. HOLO MA.)

 

            NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI, Na Lole, Na Pena, Na Aila, a me

Na ano Lako e ae a pau heluhelu wale.

946 Kihi o Alanui Papu Me Moi. ly

 

OLELO HOOLAHA.

 

            MA ke keena o ka Lonakanawai Kaapuni. Apana Kloa ko Hawaii Pae Aina ma ka waiwai o P. Kaiawaia no Lahaina, Maui i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a M. Makalua, ka Lunahooponopono o ka waiwai o P. Kalawaia, no Lahaina Maui i make. e noi i ana e hoopono ia kuoa moo waiwai a e hookuu ia ia mai ka oihana, a e hooholo ia ka waiwai i na hooilina. Nolaiala ke kunoha ia ‘ku nei na kanaka a pau. ke pili o ka Poaono ka ia 21 o February. 1880, ma ka hora 10 A. M. ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i na noi ia a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

            Lunakawawai Kaapuni Apana Elua H. P. A. Lahaina. Jan 27, 1880. 949 3t

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai e W. F. Cooper no Makawao, Maui, i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala nei a J. D. Hare@, ka Lunahooponopono o ka waiwai o W. F. Cooper no Makawao, Maui. i make, e noi ana e hoapono ia kona moo-waiwai a e hookou ia ia mai ka oihana. Nolaila ke kauoha ia ku nei na kanaka a pau, ke pili. o ka Poalua oia ka 2 Maraki, 1880, ma ka hora 10 A.M., ma ka Hai Hookolokolo ma Makawao, oia ka ia a me kahi i koho ia no hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.           ABR. FORNANDER,

Lunakawaiwai Kaapuni Apana 2 H. P. A.

Lahaina, Jan. 28, 1880 949-3t

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Poe Aina. Ma ka waiwai o Ohakee (k) no Wailuku, Maui i make. Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a  G. Kaimina, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Ohakee (k) no Wailuku Maui i make, a e o hooholo ia i na hooilina. Nolaila ke kauoha ia ‘ku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono ka la 28 o Feberuari, 1880. ma ka hora 9 A. M., ma ka Hale Hookokokoko ma Waiiuku, ua ka ia a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoke ia. ABR. FORNANDER

Lunakawaiwai Kaapuni Apuna 2 H. P. A.

Lahaina. Ian, 31, 1880 949-3t

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni. Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai a Ioane Waio (k.) no; Makaka, Kau, Hawaii i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Kaaihue (k), e noi ana e hoonoho ia i lunahooponopono no ka waiwai o Ioane Waio (k) no Makaka, Kau, Hawaii i make. Nolaila ke kauoha ia’ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaono oia ka la 7 o Maraki, 1880, ma ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia. F. S. LYMAN.

Lunakawaiwai Kaapuni Apuna S H. P. A.

Hila, Hawaii, Ian. 27, 1880. 949-3t

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Keehi, no Waihee, Maui, i make. Ua heluhelu ia o ma waiho ia ka palapala noi a Kanae w. e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Keoili k. no Waihee Maui i make, a e hooholo ia i na hooilina. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili. o ka Poalima oia ka la 27 o Feberuari 1880, ma ka hora 10, ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

Lunakawaiwai Kaapuni Apuna S. H. P. A.

Lahaica Jan. 15, 1880 947-3t

 

            AHA Kiekie o ko Hawaii Pae. Aina, ma ka hooponopono wai wai. Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina ss. Ma ka waiwai o IKEOLE k. i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala. Kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, nia ka la 21 o Ianuari 1880, ua waihoia mai imus o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa a Ikeole i make akulai a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko no Pelani w, wahine kane make a Ikeole i oleloia, ua waihoia mai e Pelani i olelo ia. Nolaila. ua kauoha ia o ka Poakahi oia ka ia 16 o Feberuari 1880, ma ka hora 10 am. ma ka Rumi hookolokolo oia Aha ma Aliiolani Hale ma Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaio ia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia a hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka Nupepa Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolaha ia ma Honolulu

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. Jan 23, 1880.

CHASO HARRIS,

Ikea: Lunakawaiwai Nui o ka Aha Kiekie.

A. Rosa, Hope Kakauolelo. ja31 948 3t

 

            AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae aina ss. Ma ka waiwai o ROMELIA WHITING no Honolulu, Oaha i make. Olelo kauoha e koho ana i ka e hooiaio ai ka Palapala Kauoha. a no ka hoalaha ana. No ka mea, ma ka la @ Ianuari i 1880, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oielo ia, oia no ke kauoha hope loa o Romelia Whiting i make aku ia; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia keia palapala kauoha a e hoopuku hoi ka palapala luna heoko ia Wm. B. Wright o Honolulu, ua waihoia mai e Wm. B. Wright i oleloia. Nolaila, ua kauohaia o ka Poakolu oia ka la 15 o Feb 1880, ma ka hora 10 am ma ka Rumi hookolokolo oia Aha ma Aliiolani Hale, ma Honolulu. Oahu, oia ka ia me ka hora e hooiaioia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoba, a me ka hoopuka ana i ka palapala iuna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka Nupepa Kuokoa he nupepa i paiia a i hooiaha ia ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Jan 27. 1880.

LAWRENCE McCULLY.

Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

A Rosa, Hope Kakauolelo. ja31 948 3t

 

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ke noi e koho i kahu no ka waiwai o Paulo a me Solomona he amu keiki oo ole o Honolulu. Lunakanawai L McCully. Olelo kauoha e hooiaha 'ku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heiuheiu a me ka waiho ana mai o ka palepale noi a K@onohi w a me Keola kana kane no Honolulu, Oahu, e hoike mai ana o Paulo a me Solomona no Honolulu, Oahu, he mau keiki oo ole, he waiwai ko laua Hoko o ka mana hookolokolo o keia Aha a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu kahu malama waiwai no ua mau keiki ia ia Kaonohi w. Ua kauohaia o ka Poakolu ka la 11 o Feberuari 1880 ma ka hora umi oia la, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, imua o ua Lunakanawai ia. ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu. ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua nui ia. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i elua pule ma ka Nupepa Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. Jan 23, 1880.

LAWRENCE MCCULLY,

Ikea: Lunakauawai o ka Aha Ieale.

A Rosa. Hepe Kukaolelo. ja 31 948 2t

 

HOOLAHA KUAI MORAKI.

 

            MA ke kaueba a H. A. Widemann a me J. L. Richa@son na mea nuna kekahi Palapala Moraki i hana ia ma ka la 26 o Sepatemaba 1877 i bana ia e Debora Haakulou (w) a me Kaahaaina kana kane ia C. S. Bart@, ka Luna Hoomalu o ka papa kahu waiwai o ka Hawaiian Lodge No 21 F. a me A. M. i hoolilo ia'ku e ia ia H. A. Widemann a me J. K. Richa@son, a i hooiaio ia i ka ia 27 o Mei 1877. Ua kauoha ia au e kuai aku wa ke kudala akea ke hiki aku i ka Poaono. Feberuari 7, 1880, e hiki mai ana, ma ka hora 12 awakea. ma ko'u keena kudala ma Honolulu. O ka waiwai i elelo ia ma ua Palapala Moraki ia i hoikeia aia no ia ke waiho ia me Waianae, Oahu, a aia kekahi ma Leleo, Honolulu, Oahu mea i koe e ninau ia. E.P. ADAMS.

mea kudaia, a i ole ia CECH, BROWN.

Loio o ka mea nona ke Moraki. 948-2t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

            MA keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o ka mana kuai i ike, a iloko o kekahi. Palapala Moraki kakau ia ma ka ia 16 o Feberuari 1878. i hanaia e S. Kipi a me Nihoa kana wahine mo Hilo, Mokupuni o Hawaii ia E. Bond o Kohaia Mokupuni o Hawaii, a i kakau kope ia ma ka buke 54 ma na aoao 141, 142 a me 143 a i hooliloia ia C. R. Smith ma ka palapala hoolilo i kakau ia i ka la 26 o Augate 1879 a no ka uhai ia o na olelo aelikeke i hoike ia ma ka Palapala Moraki ia, o na aina a pau a me na waiwai e ae a pau i hoike ia iloko o ka Palapala Moraki ia, mahope iho o na la i ae ia ma ke kanawai, e kuai ia aku no make kudaia akea. no ka uhai ia ana o na olelo aelike i hoike mua ia ae ia. O na waiwai iloko o ka Palapala Moraki i hoakaka ia'e nei, aia no ia ke waiho ia ma ka Mokupuni o Oahu.        C. R. SMITH,

R. F. Biekerton, loio o ka mea nona ka moraki. Hanaia ma Honolulu, Ian. 24, 1880 948-4t

 

KUAI A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

            MA ke kanoha a Hon. C. C. Harris, ka Lunakanawai Kiekie o ka Aha Hookolokolo Kiekie i hanaia i ka ia 12 o Januari, A. D. 1880, o ka mea nona ka inoa malalo iho, e kuai aku ana oia ma ke kudaia akea, ma ka hale kudaia o R. P. Adams ma Honolulu, ma ka Poaono, i ka la 10 o Aperila A. D. 1880 ma ka hora 12 oia ia, i na apana aina i hoike ia mahalo iho, oia kekahi hapa o ka waiwai paa o Hon. W. L. Moehonua i make i mea e hookaa ia’i ka aie o ka waiwai i hoike mua ia ae nei. a penei.

            1 O ka mahele aina mauka o ke Ahupuaa o Pulehunui. e waiho ia ma ka mokupuni o Maui, L. C. A. 5280. nona ka ili 11,550 eka; o ke Ahupuaa i olelo ia, aia no ia ke moe la mai ka mauna a hiki i kahakai; a o kona palena ma kahakai, ua ua aneane 1,000 kapuai. O ke kii o ua aina la i olelo ia, e ike ia no ia ma ke Keena hana o Kakela me Haki.

            2 O na apana aina ma Palolo, Mokupuni o Oahu. O kela apana aina apau i hookakaia Hoko o ka Palapapa Sila Nui. helu 2539 nona ka ili, 1 eka me 1 20-100 kaulahao kuea. O kela mau pa hale i hai ia ae ia maluna, oia no na pa hale i hoolilo ia aku ia Moehonua, i olelo ia ma ka palapala hoolilo a Kinopu i kakau hope ia iloko o ka buke 21, aoao 178.

            3 O na pa hale ma Manoa Mokupuni o Oahu. Ke Ahukuaa o Puulena, Palapala Sila Nui, heiu 7263, nona ka ili 34 4-10 eka.

            Koe nae na apana sina malalo iho i hoolilo ia e Moehonua i olelo ia, oia hoi; 7 1/2 eka i kuai ia aku ia Apeo i kakau kope ia ma ka buke 6, aoao 25.

            Ka apana sina i kuai ia ia Hani i kakau kope ia ma ka buke 21 aoao 266.

            Ka apana aina i kuai ia ia Kaiwi i kakau kope ia ma ka buke 21 aoao 394.

            Ka apana aina i kuai ia ia Puaiole i kakau kope ia ma ka buke 27 aoao 81.  

CHARLES T. GULICK,

Lenahooponopono waiwai o Moehonua i make. 948 2m 957

 

S. AUKAI.

 

LOIO! LOIO!!

 

UA ae ia mai oia e lawelawe ma ka Oihana Loio imua o na Aba kakau Olelo o ka mokupuni o Oahu. 898 ly

 

Hoolaha Hooko Moraki.

 

            MA keia ke hoolaha ia aku nei, oia mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i kakau ia ma ka ia 7 o Feberuari 1878 i hana ia e William Johnson o Honolulu, Oaku. ia James Campbell oia wale no, a i kakau kope ia ma ka buke hoopaa helu 54 ma na aoao 49, 50 a me 51, a mamuli o ka uhai ia ana o na olelo ae like maloko o ua palapala moraki nei, o na aina, na kuleana a me na pono a pau i olelo ia maloko o ua palapala moraki mei, e kuai ia, mahope o ka hala ano o ka manawa i ae ia e ke kanawai, ma ke kudala akea, no ka uhai ia ana o na olelo ae like, e like me ka mea i hai m@ ia ae la. O ka waiwai i hoike ia maloko o na moraki ia. ke waiho ia ma ke komohana akau o alanui Kaahumanu ma Honolulu.

JAMES CAMPBELL

            CECIL BROWN, loio o ka mea nona ka moraki. Hanaia ma Honolulu Jan 24, 1880. 947-4t.