Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 2, 14 January 1882 — Page 2
| This text was transcribed by: | Leilani Lindsey-ka'apuni |
| This work is dedicated to: | Henry K Lindsey Foundation |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
Ua oluolu i ka Moi ke hookohu ana ia W M Armstrong i Komisina no na aina Lei Alii ma kahi o H A P Carter i waiho mai.
Halealii Iolani Ian 10 1882. 1053 3t.
Ua hookohu ia o H P Baldwin i keia la i Agena ae Palapala Mare no ka apana o Makawao mokupuni o Maui.
W N ARMSTRONG, Kuhina Kalaiaina no ka manawa.
Keena Kalaiaina, Dek. 28, 1881. 1050 3t.
RULA HOOPONOPONO O NA KAA HOOLIMALIMA—WAHI E KU AI HELU 6.
Ma keia ke hoike hou ia aku nei, o kahi e ku ai o na kaa hoolimalima helu 6 oia hoi ka aoao makai o ke Alanui Hotele mai kahi o ke kuea o Burua Ma ma ka hikina, ua hoololi ia a ma ka aoao mauka o ke Alanui Hotele, ma ka hookuina hikina o ke Alanui Uniona.
Aole e oi aku mamua o eono kaa e aeia e ku ma keia wahi i ka wa hookahi. 4 ma ke alo iho o Alanui Uniona, a 2 ma ke alo iho o Alanui Hotele. W N ARMSTRONG
Kuhina Kalaiaina no ka manawa.
Keena Kalaiaina, Ianuari 6, 1882. 3t
HOOLAHA KOHO BALOTA.
O ke koho balota no na Lunamakaainana i keia Ahaolelo ae, e malamaia ana ma na wahi koho balota lehulehu a puni ka Aina ma ka Poakolu, la 1 o Feberuari ae nei. E hamama ana na wahi Koho Balota mai ka hora 8 kakahiaka, a e paniia i ka hora 5 ahiahi. Penei na wahi Koho Balota i hookaawaleia:
HAWAII.
Apana o Hilo. Ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo.
Na Luna Nana.
G W A Hapai - - Lunakanawai Hoomalu
L Severance - - Luna Helu
Jos. Nawahi - - Luna Auhau
Apana o Hamakua. Ma ka Hale Hookolokolo ma Honokaa.
Na Luna Nana.
J P Miau - - Lunakanawai Apana
R A Lyman - - Luna Helu
Chas. Williams - Luna Auhau
Apana o Kohola. Hale Hookolokolo ma Waimea, Kohala Hema.
Na Luna Nana.
S H Mahuka - - Lunakanawai Apana
___________ - - ___________
Geo. Bell - - Luna Auhau
Wahi koho balota alua. Hale Hookolokolo ma Kohala Akau.
Na Luna Nana.
H Johnson - - Lunakanawai Apana
___________ - - ___________
D S Hookano - - Luna Auhau
Apana o Kona Akau. Halekula ma Kailua.
Na Luna Nana.
J G Hoapili - - Lunakanawai Apana
___________ - - ____________
D Makainai - - Luna Auhau
Apana o Kona Hema. Halekula ma Hookena.
Na Luna Nana.
C W P Kaeo - - Lunakanawai Apana
D H Nahinu - - Luna Helu
J Nahinu - - Luna Auhau
Apana o Kau. Halekula o Spencer ma Honuapo.
Na Luna Nana.
J H S Martin - - Lunakanawai Apana
H M Whitney - - Luna Helu
J Kauhane - - Luna Auhau
Apana o Puna. Hale Hookolokolo ma Pohoiki.
Na Luna Nana.
J W Naeole - - Lunakanawai Apana
T Kaaihili - - Luna Helu
Mokuhia - - Luna Auhau
MAUI.
Apana o Lahaina, Olowalu, Ukumehame a me Kahoolawe. Hale Hookolokolo ma Lahaina.
Na Luna Nana.
D Kamaiopili - - Lunakanawai Hoomalu
J W Kalu - - Luna Helu
S E Kaiue - - Luna Auhau
Apana o Kahakuloa a me Kaanapali. Halekula ma Honolulu.
Na Luna Nana.
___________ - - ___________
___________ - - ___________
___________ - - ___________
Apana o na Waieha, e hoomaka ana mai Waihee a e hele loa ana a komo pu o Honuaula.
Hale Hookolokolo ma Wailuku.
Na Luna Nana.
H Kuihelani - - Lunakanawai Hoomalu
T W Everett - - Luna Helu
W B Keanu - - Luna Auhau
Apana o Makwao, e hoomaka ana mai Hamakualoa a e hele loa ana a komo pu mai ma Kula. Hale Hookolokolo ma Makawao.
Na Luna Nana.
W F Mossman - - Lunakanawai Apana
F H Hayselden - - Luna Helu
A Fornander - - Luna Auhau
Apana o Hana, me ke komo pu ana o Kahikinui, a hele loa aku a komo pu mai me Koolau. Hale Hookolokolo ma Hana.
Na Luna Nana.
S W Kaai - - Lunakanawai Apana
P Kawaiku - - Luna Helu
P Kamai - - Luna Auhau
Apana o MOLOKAI a me LANAI. Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai.
Na Luna Nana.
S K Kupihea - - Lunakanawai Apana
J Nakaleka - - Luna Helu
J Kaluapihaole - - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Ma ka Halekula ma Kaohai, Lanai.
Na Luna Nana.
S Kahoohalahala - Lunakanawai Apana
R W Meyer - - Luna Kula
R Newton - - Luna Kula
OAHU.
Apana o Kona. Ma Aliiolani Hale.
Na Luna Nana.
R F Bickerton - - Lunakanawai Hoomalu
J E Bush - - Luna Helu
G H Luce - - Luna Auhau
Apana o Ewa me Waianae. Halekula ma Honouliuli.
Na Luna Nana.
W G Needham - - Lunakanawai Apana
Frank Brown - - Luna Helu
A Kauhi - - Luna Auhau
Apana o Waialua. Hale Hookolokolo ma Waialua.
Na Luna Nana.
S K Mahoe - - Lunakanawai Apana
___________ - - ____________
J Amara - - Luna Auhau
Apana o Koolauloa. Halekula ma Hauula.
Na Luna Nana.
J Kaluhi - - Lunakanawai Apana
H Kauaihilo - - Luna Helu
Paukialani - - Luna Auhau
Apana o Koolaupoko. Hale Hookolokolo ma Kaneohe.
Na Luna Nana.
J L Kaulukou - - Lunakanawai Apana
T A Lloyd - - Luna Helu
W C Lane - - Luna Auhau
KAUAI.
Apana o Waimea. Halekula ma Waimea.
Na Luna Nana.
J Kauai - - Lunakanawai Apana
I H Kapuniai - - Luna Helu
A Kaukau - - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Halekula ma Niihau.
Na Luna Nana.
Geo. Gay - - Lunakanawai Apana
J H Kaika - - Luna Helu
E Kahale - - Luna Auhau
Apana o Puna. Hale Hookolokolo ma Lihue.
Na Luna Nana.
S R Hapuku - - Lunakanawai Apana
J G Tucker - - Luna Helu
A W Maioho - - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Hale Hookolokolo ma Koloa.
Na Luna Nana.
Jacob Hardy - - Luna Helu
___________ - - ____________
Rev. J W Smith - Luna Kula
Apana o Hanalei. Hale Hookolokolo ma Hanalei.
Na Luna Nana.
J Kakina - - Lunakanawai Apana
R Puuiki - - Luna Helu
W Lovell - - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Halekula ma Anahola.
Na Luna Nana.
J H K Kaiwi - - Lunakanawai Apana
Jas. Bush - - Luna Auhau
S W Wilcox - - Luna Kula
W. N. ARMSTRONG,
Kuhina Kalaiaina no ka manawa.
Keene Kalaiaina,
Dek. 15, 1881 17 1047 6t
Hoolaha o na Hoololi i manao ia o ke Kumukanawai, e like me ka Hooholo ana o ke Kau Ahaolelo o 1880.
HE HOOLOLI
manaoia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, M. H. 1864, i hoohooholoia a aponoia ma ka la 13 o Mei M. H. 1868 e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoolohia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia’i:
“Pauku 56. E ukuia ka Poekohoia e na makaainana no ka lakou hana e like me ka mea i oleloia ma ke Kanawai no loko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni, aole no nae e hoonuiia keia uku i ka makahiki i hooholoia’i ka olelo e hoonui i ka uku, aole hoi e kaulia kekahi Kanawai e hoomahuahua ana i ka uku o ka Poeikohoia mamua o na Dala Elima Haneri no kela me keia halawai ana o ka Ahaolelo.”
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu ako@ ana i ka la 9 o Iulai, M. H. 1880.
JAMES M. MONSARRAT,
Kakauolelo.
HOOLOLI
I manaoia no ka Pauku 61 o ke Kumukawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololiia a ma keia ua hoololiia ka Pauku 61 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai, ma ke kapae ana i na huaolelo “elima haneri” a e hookomo ana ma ia hakahaka “elua tausani” a me kapae ana i na huaolelo “elua haneri me kanalima” a e hookomo ana ma ia hakahaka “hookahi tausani” a penei e heluhelu ai i ua Pauku la:
“Pauku 61. Aole no e kohoia kekahi Lunamakaainana ina he pupule a he hupo paha, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakaluakumamakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia aupuni i ekolu makahiki, a o ka makahiki hope mamua iho o kona kohoia ana, a ke ole hoi o na waiwai paa hihia ole iloko o keia aupuni e like me elua tausani dala, a i ole ia, o kona loaa nae i kela makahiki keia makahiki aole i emi malalo o na dala hookahi tausani i loaa no loko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke Kanawai paha.”
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana, i ka la 9 o Augate, M. H. 1880.
J. M. MONSARRAT,
Kakauolelo.
1041 3ms.
MAKANA
—A KA—
NUPEPA KUOKOA
NO 1882.
—KE KII O—
Ka Ohana Alii o Beritania!
He Umikumamalima poe okoa, i paiia iloko o na waihooluu like ole he Umikumamaono. E loaa wale no keia Makana Hiwahiwa, a kahiko hoonani hoi no na Home, i ka poe a pau e lawe ana i ke
KUOKOA NO 1882,
Me ka Hookaa Mua mai i ka Uku o ka Pepa,
$2.00,
Iloko o keia Keena.. E waiho akea ana ka puka no keia pomaikai a hiki aku i ka
LA 31 O MARAKI.
Eia kekahi, e hiki no i ka Poe e lawe ana i keia Makana waiwai ke lawe ae i ka Hale Hana Wai Hinuhinu o J. H. BRUNS ma ke Kihi o ke Alanui Moi me Betela, ma Polelewa, a e hoopaaia iloko o ke Aniani no EKOLU DALA wale no.
E nana pono i na Hoakaka ana o keia Kii ma ka Papa Ki i hoopukaia ma ka Helu Akahi o ke KUOKOA no keia Makahiki.
NA KA HIKI MUA KA LOAA MUA.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
POAONO, IANUARI 14, 1882.
KE KULA O WAIALUA.
Ua malama ia iho nei ma ka la 5 o keia mahina he hoike hapalua makahiki o keia kula hanai o kakou. He kanalima a oi ka huina o na haumana i ikea ae ma ka la hoike. Ua maikai na hana e like me ka mea i maa mau i ke kula o Haleiwa. Mai ka hora 9 aku o ka Poaha, la 5 o Ianuari, a hiki i ka hora 2 o ka auina la pau ka hoike o ke ao. Mai ka hora 6 aku o ke ahiahi a hiki i ka hora 9 na hana himeni a me na hoikeike hana akamai o na haumana, maloko o ka luakini o Waialua. Mahope iho o na hana hoike o ka po, he elua mau kaikamahine i mareia, no Houalulu aku nei na kane, a mahope iho o ka mare ana, he luana hoonanea kai wehe ia no na hoaaloha a pau ma ka hale kula; he nui loa no hoi na mea ono i hoomakaukau ia.
Ua malama ia no hoi he halawai no na makua i hiki ae i ka hoike, no ke kuka pu ana ma na mea e pono ai ke kula, a no ka lohe ia no hoi ua waiho aku o Miss M E Green, ke poo o ke kula, i kana oihana kumu. He nui ka minamina o na makua no keia lono, a ua lokahi ko lakou manao he mea pono ke imi ia i kumu hou i pani hakahaka no ke kumu i waiho mai i ka hana. Ua waiho o Mele Gelina i keia hana, aole no kona aloha ole i ke kula a me na haumana me na makua. Ua haawi holookoa oia i kona ola mamuli o keia hana no na kau i hala; a ua ikea ka hua maikai o kana hana. Na ke ano o nawaliwali o ke kino wale no i hooki i kana hana no keia wa. Ua lohe ia mai iloko o keia mau la iho nei, ua ae o Mrs C Kinney e kokua ma ka malama ana i ke kula no ka manawa a hiki i ka wa e loaa ai ona kumu hou. He kumu keia i maa i ka lehulehu o Lahaina no kekahi mau makahiki ma ke ano he kumu no ke kula haole o ia kulanakauhale, a ua noho hope kumu no hoi no kekahi wa ma Kehehuna. Ua lokomaikai oia e haawi i kona mau kokua ana no Waialua iloko o keia wa pilikia.
He kula waiwai o Haleiwa no keia lahui, a ua hoopomaikai no oia i ka lahui kanaka ma na kau i hala. O kona pilikia nui i keia wa, aole o ka nele haumana; aka o ka nele i na hale kupono a me na kumu kupono. Pehea, e kokua no anei ka lehulehu i keia pilikia?
HE LONO NO WAILUKU.
Ua lohe pono mai makou ua ae aku o J Haole e laweia kona inoa kekahi iwaena o ka poe holo balota no ka apana o Wailuku, Maui. A oiai aohe a makou mau inoa e pai nei no keia Kau Ahaolelo ae, no makou iho; aka nae, ua oluolu loa makou i ka lohe ana ua ae aku o Haole i ka makemake o kona poe makamaka o Wailuku e holo balota no keia kau; no ka mea, he kanaka oia i ike pono ia no na makahiki loihi a ua hilinai ia no ka mikiala ma ka hana, ka hoopono a me ka pololei o kana mau hana. He Hawaii oiaio o Mr. J Haole, a e hanohano no ka Apana o Wailuku ke puka oia. He kanaka noonoo oia, a he makaukau ma ke kamailio ana. Ma na kau i hala ua koi pinepine ia oia e holo balota no ka Ahaolelo, aka, ua keakea ia mai ma na mea e pili ana i kona oihana, a akahi wale no a loaa kona ae e holo no ka hana a ka lehulehu. Ina oia e puka, he mea maopopo oia no kekahi o ka poe oi iloko o ia Hale, oiai ua ike mua ia no kona makaukau ma kana hana e noho nei. No na makahiki he umikumamakolu kona lawelawe ana i ka hana ma kahi hookahi, a ua pii ae oia mai ke kulana o ke keiki malama pa a i keia wa oia ke poo o na lima lawelawe iloko o ka halekuai kahi ana e noho nei. O ka hanohano keia o ke keiki Hawaii e hana pono ana i kana hana. He kupono io maoli no ke hapai hou ia ae oia i Wahaolelo no ka lahui, a he lana ko makou manao e loaa ona kokoolua i ano like me ia, i mau hoa no ua aina nei i aloha nui ia o ka Malu Hekuawa.
NO KE KOHO ANA.
A HIKI i keia la, aole makou i lohe no ke kaheaia o kekahi halawai o na makaainana o keia apana ma Honolulu nei, no ke kuka pu ana ma na mea pili i ke koho lunamakaainana. Ua lohe ia he nui wale na halawai liilii i hoalaia e ka poe e makee nei i ka inoa Lunamakaainana, e onou nei no hoi ia lakou iho imua o ka poe koho. He lehulehu wale ka poe e holo nei ma keia apana, a ua lohe ia no hoi aole o lakou makemake e hoalaia kekahi halawai nui o na makaainana; no ka hopohopo ka o apo ole ia aku ko lakou mau inoa e ka lehulehu o ua halawai nei, a haule iho lakou imua o ka halawai makaainana. Pela io no paha; no ka mea, he nui ka poe e holo nei i kupono ole loa no ka oihana lunamakaainana; a ina he halawai nui o na makaainana kahi e kukulu ia ai o ko lakou mau inoa, aole no paha e nele ko lakou hoole ia e ka poe noonoo a me ka poe makee i ka hoomau ia o na pono o Hawaii. Nolaila, ke manao nei lakou e aho ka naku wale ana aku iloko o ka poeleele imua o ka poe ike ole, a malia o puni mai lakou i na hoomalimali ana a me na haanui ana, a pela hoi e komo ai. Ua haiia mai keia ia makou e kekahi mau makamaka Hawaii i ike i ke ano o ka noonoo ana a me ka maalea o ua poe holo balota nei. E puni io ana no ka poe naaupo; aka, aole paha e puni ka poe i ike i ka noonoo, a i maa hoi i ke kaupaona ana i na olelo o kanaka.
He pono i na makaainana koho balota ke noonoo akahele mamua o ka waiho ana aku i ka mana hana kanawai iloko o na lima o ka poe kamalii, ka poe i ike ole i ka lakou mea e hana ai. Ua ike maopopo ia i kahi wa ua poino na hana pilikino o kakou ma na lima o ka poe hawawa; pela no e oi loa aku ai ka poino o ko kakou aupuni a me ka lahui, ina e waihoia ka hana koikoi o ka hookele ana i ke aupuni ma na lima o ka poe ike ole, a ma na lima paha o ka poe kolohe.
Pono no hoi e noonoo akahele na makaainana no ke kulana mua o ka poe e ake nei e komo hou i keia kau. Ua ku anei i ka hoopomaikai ka lakou mau hana mua? Ua pololei anei? Ua hoopunipuni ia anei ka lehulehu e lakou? Ua hoopilimeaai anei lakou mamua? Ua hooikaika anei lakou no ka aie nui hewahewa e pilikia ai ke Aupuni? He mau ninau kupono keia ke noonoo ia e ka poe nona ka mana koho o keia wa. O ka mana koho, he mea weliweli ia ma ka lima o ka poe i ike ole i ka hooko pono ana i ua mana nei; he mea e poino ai ke hanaia me ka naaupo, e like me ka poino ana o ke keiki liilii ke waiho ia ka mea oi a mea make paha ma kona lima. Aka, he mea e pomaikai nui ai ua mana koho nei, ina ma ka lima o ka poe i ike pono i ke ano o ia mea, a i makaala hoi ma ke koho naauao ana. O ka makou ake nui, aole no na Lunamakaainana, aka no na makaainana i koho naauao lakou, a i puni ole hoi lakou i ka poe kolohe, ina paha he haole a ina he Hawaii. A e hoopakele ia hoi ko kakou aina i na popilikia o na hana naaupo.
NO NA LUNAMAKAINANA.
I ka Luna Hoooponopono o ke KUOKOA;
Iloko o keia mau la i hala ae nei, aole au i ike ua pane ia mai na olelo o ka‘u palapala mua. O ke kapa ana mai ia H H Paleka he kahunapule “aloha ole,” “lokoino,” a pela aku, aole ia he paio, aole no hoi he pale no kela aoao. Aole no hoi owau, ka mea e kakau nei, o H H Paleka, he mea okoa loa no. Aole no hoi no ka lokoino, a no kekahi kumu pilikino paha ka hoopukaia ana o kela mau manao no ka Luna o Lahaina; no ka makee Lahui, a no ka lili okoa no no ka inoa maikai o kakou nei o Hawaii, nolaila ia hoopuka ana.
Me he la ina e ikaika ana kekahi kahunapule e hoike i na hana o Diabolo, alaila e kamailio koke auanei o ua Diabolo nei i kona poe hoahele. E! He keu kela o ke kahunapule lokoino, aloha ole, awaawa o ka manao; he hookamani wale no paha kana ao ana ia kakou e aloha i ka hoalauna! Ua like paha koianei pane.
E like no me ka‘u olelo mua, aole i pale ia ka‘u hoopii no ka Luna o Lahaina. Ke kau nei no ka moolelo o kana mau hana ma Lanai make akea; eia nae ua hopohopo paha kona manao no ka poe o Lahaina, a ua hoi mai i Honolulu nei e pai balota ai, ma kahi kokoke. O kekahi keia o na ouli mua o ka auhee loa ana; o he kapuai mua keia o ka hoi i hope, keia hoololi ana o kona apana.
O kekahi mau ninau kupono no ka poe o Honolulu e ninau ai, penei paha kekahi: No ke aha kona komo hookahi ana ma ka aoao haole iloko o na balota he umikumamalima me na hoa hoa Hawaii maoli wale no he nui wale? A ke kapa nei kona nupepa Elele ia lakou a pau he poe kupono wale no;” aohe wae, aohe kukulu mai i kumu paio no ka pono a me ka pono ole o kekahi balota; hookahi no pono, wahi ana, e koho ia Kipikona, ke “Pukonakona,” ka haole hookahi no ia i aloha oiaio ia Hawaii; a pela aku.
Heaha la ka mea i makemake ole ai kona mau hoa haole iaia? No kona aloha nui paha ia Hawaii, ana e kaena mau nei a e pailani nei! O ka mea aloha io, aole ia e kamailio mau ana no ia mea. Ina ma ka aoao Hawaii, e aho no i Hawaii maoli a ina ma ka aoao haole, i haole i hoaponoia e na haole i mea e nana i ko lakou, aole o keia haole kapae, i pili ole i kekahi aoao, aole no hoi i kekahi.
He mea maopopo loa, o ke kumu o ka makemake ole o na haole kuonoono, ka poe i hookahua maoli mawaena o kakou nei, iaia nei, oia no o kana mau hana paewaewa ma ke akea. Mai ka manawa ana i hookonokono ai i ka poe Malay o Asia e hoonaueue kaua me na Holani, a i ka makanwa ana i hoohoka ai i ka poe Moremona o Palawai; mai kona kaena ana no ia hoohoka ana e hiki wale mai i ke Kau Ahaolelo iho nei, ua mau ka hoahewaia ana o kana mau hana pili aupuni, e ka poe noonoo a hoopono, o ka “Pukonakona,” he mea no ia e lealea ai na pepeiao o ka poe makaikai Ahaolelo. O ka wahako‘u, he mea ia e kani ai ka aka, a e wawalo ai ka paipai lima o ka poe ma na noho o hope, aka aole ia o ka mole o ke kalai aupuni; aole ia o ke akamai o ka mea hookele i ko kakou moku iki iwaena o na mokuahi nui o ka honua nui.
Ina e makemake e koho i mea hoonaukiuki Kuhina, alaila e koho ia Kipikona; ina e makemake ia ka mea hoololi pinepine i ka Papa Kuhina, alaila e koho iaia; ina no o ka hana nui ia o ka Ahaolelo Kau Kanawai. Iloko o ka popilikia o ka mai hebera i ulupa iho nei ia kakou, o ka hana iho la no ia a ianei, he hoonaueue Papa Kuhina. Me he la e hoe ana ka waapa pilikia e pae i ka aina, a he hoohenehene wale no ka ia nei, aohe no i iho aku a i ka poi’na nalu e hapai i ka waa o ka poe i pauaho. O kena waa no ka e pae ana i ke awa o Kapiolani Paka, oia hoi o Kapua, a eia mai i nei o Hamohamo e loaa ai he aho mokumoku wale, oia o ka ehuawa.
He nui wale na kanawai pukapuka o kakou; e pono e kalai hou ia iloko o keia Ahaolelo; e pono e haawi i wa malie no ka noonoo like ana o na mana a pau no ia mau kanawai; aole o ka hoopau loa ana o ka manawa i na hakaka waiwai ole a me ka hoowalania o ka manao. E makaikaiia no na oihana Aupuni a pau me ka noiau a ma ke ano kuokoa, eia nae e koho i poe i hiki ke kaupaona like i na mea koikoi a pau.
Na‘u na ALAE.
I MAU HOA KUPONO NO KE KAU AHAOLELO O 1882.
E na Lehulehu o Hawaii, a no lakou ke kuleana i aeia no ke koho ana i mau Wahaolelo no kakou iloko o ke Kau Ahaolelo e kokoke mai nei;—Aloha pu kakou.
Eia maluna o ko kakou mau poohiwi ko kakou ola, ke koho kakou i ke ola; a i ka make hoi ke koho kakou i ka make.
Aole au e olelo ana ma keia no ka ulaula a me ke keokeo, aole no i like ko‘u manao me ko kekahi poe e ae, e olelo hookaokoa ae ana i ka ili ulaula mai ka ili keokeo ae, aka, ke makemake nei au, e pono ia kakou ke nana ma ke ano o ka laau a me kona hua.
I mau Hoa Kupono no ka Ahaolelo 1882; a owai lakou?
1 I mau Hoa ano kanaka makua, hana kanaka makua, noho’na kanaka makua, lawelawe kanaka makua ana,—ina he Hawaii a haole paha; e oki ke koho ana mai i ka poe ano kamalii.
2 I mau Hoa inu ole i na waiona, ina ia he Hawaii a haole paha; e pau ke koho ana mai i ka poe ona.
3 I mau Hoa ake ole no na oihana aupuni; ina ia he Hawaii a haole paha, mai koho mai i ka poe ake oihana.
4 I mau Hoa lawelawe ole no ke kipe ia mai; he kupu ino ia, he mea hookekee i ka hana, ka noonoo a me ka olelo; ina he Hawaii a haole paha.
5 I mau Hoa naauao a kupono no, ina he Hawaii a haole paha; a mai koho mai hoi i ka poe u‘a loa, a unahi hee o Kula, ina ia he Hawaii a he haole paha.
6 I mau Hoa i aloha io ia Hawaii, ka Lahui Hawaii, kona mau pono a me kona mau pomaikai a pau; ina ia he Hawaii a he haole paha.
7 I mau Hoa oiaio e ku ana ma ka aoao o Hawaii, e paku aku ana me ka ikaika, ke koa, ke kuokoa, a e kiola loa aku ana i na ino e kau mai ana ia Hawaii, a i keia lahui hoi; ina ia he Hawaii a he haole paha.
8 I mau Hoa e hoohihi oiaio ana e malama i ke Kuokoa o Hawaii, a e hoolilo ia Hawaii i inoa makamae imua o kona mau ona aupuni; ina ia he Hawaii a haole paha.
E na Hawaii Ponoi—Ina ua hoopiha ia ko kakou mau poho lima me na wahaolelo o keia mau ano, alaila, he Kau keia e hoonee mua ai i na hana pomaikai o keia lahui me ka holopono. Aloha nui.
KAPUUKOLO.
Honolulu, Ian. 10, 1882.
O KAPIKA MAHELONA UA HALA.
Ma ka hora 4:30 minute o ka wanaao Poakolu, Ianuari 4, A D 1882, ma Puuhale, ua haalele mai la o Mrs. Kapika Kauluwehiwehi Mahelona i keia ola ana, a ua hele aku la ma ka aoao mau o ka honua. Ua hanauia oia ma Keawanui, mokupuni o Molokai i ka A D 1834, a ua hoonaauaoia e Rev. Hikikoki ma Kaluaaha, mai ka A D 1839 a hiki i ka A D 1854; a ua mareia me S W Mahelona i ka la 4 o Mei, 1854, ma Kaluaaha e ka Makua Hikikoki. O ka nui o kona mau makahiki ma keia ola ana, he 48, a o ka nui o na makahiki o kona noho pu ana ma ka berita mare, he 27 makahiki me 6 mahina, a ua hanau mai na laua na keiki ehiku, he eono e ola nei a he hookahi i make.
O kona ano, he wahine oluolu, he wahine maikai, he hoomanawanui, a he @ loa na wahine i like ke ano me Kapika ma ke ano naauao, a me kona aloha i ke kane a me kana mau keiki.
O ka mea e kakau nei i keia wahi olelo pokole, ua noho pu oia me laua no na makahiki elua, a iloko oia mau makahiki i noho pu ai, ua ike maka au i kona @ pono, maemae, me ka haipule; a iloko o kona mau la e waiho ana iloko o ka nawaliwali, ua hoike oia i kona manaolana i ka Haku. O ka Halelu 23, oia kana halelu e heluhelu mau ai, a hiki wale i kona wa i nele aku la; a he oiaio no, o Iehova no ka mea nana i alakai aku la ia Kapika ma ke kapa o ka muliwai o Ioredane, a ke @ oia me ka Haku ana i aloha ai, ma kona Hale nani, ka mea i hana ole ia e ka lima o ke kanaka, aole oia e ike hou ana i na @ me na luhi o keia ao, aka, e papahi mau ana oia i ka Lei mae ole me Iesu. Ua hala o Kabita, aka, ke ku nei kana mau hana i kia hoomanao nona ma keia ao. “Pomaikai ka poe i make ke make iloko o ka Haku.”
Ke hoi ala na kaumaha,
I ka Home ma ke ao,
Kahi lohe ole ia
O na leo kanikau;
Pau ka eha, ke kaumaha,
Olioli no lakou,
Hui me ka poe mele,
Aole e kaumaha hou.
Me ke kane i nele i ka wahine ole, a me na keiki i hooneleia i ka makuahine ole, a me na kaikaina i nele i ke kaikuaana, @ aloha, a na ka Haku e kokua mai ia oukou.
S. L. @
NA OLELO HOOMAKEAKA.
Ua ninau aku kekahi Kumukula Sabati i kekahi o kana mau haumana heaha la ke kumu i hi-o (lean) ai ke kia o Pisa? No ka mea wahi a ua haumana nei, ua wi ka @ a puni.
E lilo anei oe i keiki maikai, wahi a kekahi makuahine i kana keiki uuku ko@ oia oia e hoopai ana me ka hoomoe ana @ kona uha? Aole he hiki ia‘u ke hai aku ia oe oiai au ma keia ano kulana, he hiki no ia‘u ke hai aku ina oe e hookuu ae ana ia‘u, i pane aku ai kana keiki.
E kuu makuahine, aole anei au i @ keiki maikai, oiai au i hoomaka iho nei i ka hele ana i ke Kula Sabati? Ae, e kuu keiki, i pane aku ai ka makuahine me ke ano mau o ke aloha makua. A ke hilinai nei oe ia‘u? Ae, e kuu aloha. A ina pela, he aha la kou mea i hoopaa mau loa ai i ka @ kahi e waiho ia nei na mea ai? Paa iho a ka waha o kona makuahine.
Ma kekahi o na hale hana kaulana ma Kapalakiko, ua hoopukaia he olelo e makemakeia ana i keiki lawelawe no kekahi o na keena hana nui ma ua hale nei. He mau la mahope iho, ua hiki mai kekahi keiki opiopio no ka noho hana ana ma ua keena nei e like me ka hoolaha. He rula paa nae no keia keena he ninaninau mua ia ka mea makemake ana e noho hana, nolaila ua ninauia aku la i ua keiki nei penei:
Heaha la ka mamao mai ka honua aku nei a i ka La. No ka loaa pono ole o na @ i ua wahi keiki nei, kakau iho la oia ma ka apana pepa me ka hoike ana penei: Aole he hiki pono ia‘u ke hoike aku i ka haina pololei o ka ninau, aka aole au i manao ua kokoke loa mai ka la i o‘u nei no ka hoole ana mai no ko‘u noho ana ma keia wahi ma ke ano he mea lawelawe hana, a aole no au i manao he ninau keia i pili no keia apana hana, he imi kanaka hana.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina, @. Ma ka hooponopono waiwai ma ka @ KAUWAHI k, no Honolulu, Oahu, i make. Olelo @ koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha a no ka @ ana.
No ka mea, ma ka la 12 o Ianuari, M H 1882, ua @ mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, eia no ke @ hope loa o KAUWAHI k, i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e @ ka hoi ka Palapala Luna Hooponopono me ka palapala kauoha i pakuiia, no Kepuhoni k, ua waihoia mai e Kepuhoni k, i oleloia.
Nolaila, ua kauohaia o ka POALIMA, ka la 3 o FEBERUARI, M H 1882, ma ka hora 10 AM, ma ka rumi hookolokolo @ ka Aha, ma Aliiolani Hale, ma Honolulu, oia ka la me ka hora e hoiaio ia ai na Palapala Kauoha, a e @ no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoop@ ana i ka Palapala Luna Ho@.
A ua kauoha loa ia, e hoolaha no ia mea no na p@ iloko o ke Kuokoa, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua kauoha ia e hoopukaia na Palapala Kena no na @ no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea make, ma Honolulu, e hele mai a e kue i keia Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Ian. 12, 1882. A FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie
A Rosa, Hope Kakauolelo. 1030 3t.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E kuai kudalaia ana 2 lio, ma ka Pa Aupuni o Koholaloa, ke hiki aku i ka la 24 o Ianuari, hora 12 o ke awakea Poakahi. Lio k puakea laekea 2 wawae keokeo mahope, uha mua hema MR, mahope hema ME. Lio k puakea ak. @. A B KAAUKUU,
Luna Pa Aupuna o Koholaloa.
Koholaloa, Ian. 13, 1882. 1050 1 t.
OLELO HOOLAHA.
E ike na mea a pau owau o ka mea nona ka inoa malalo. Ua ike au i ke hoolaha a kuu kanemare a Ahiona pake o Honokaa, Kona hema H. o ka la 1 o Dekemaba, e olelo ana no kou haalele kumu ole iaia, ke hoike aku nei au me ka oiai, aole pololei oia hoolaha ana, aka eia ka oiaia. O ka eha kela o ko‘u haalele ana iaia no kana mau hana ino ia‘u, oia keia. Ua pepehi oia ia‘u a puhi i ko‘u mau kapa i ke ahi, a ua holo wau me kahi muumuu wale no. A ua ao ia hoi e ke kanawai keia pake, aole nae oia i lohe. Mai hoolohe i keia.
Owau iho no, Mrs. NAHINU AHIONA
1050 4l.