Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 14, 8 April 1882 — KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA VI. He wnlohia—Ka hiki ana inai o Keaka llikini—Hamau h ieo walaau—He papa ieo—Kekahi aiea e piii ana ia Keaka iiikini—He ninau aeo iiui—Hoike ke koko i kona hewa—Ka inaioa o W-. hapa Ilikim—He ieo mai na kupuoa ih ulaula mai —Ka ieie ana a ke tiga. SE MEA kamahao i ka pepeiao ka lohe ana i na manao o ka ieholehu e hu ana mawaho o na palena kupono. Ua like no ia me kekahi waikahe nui e hooke an« i na kuauna, a hiki i kona wi e aleale ai a hu aku ia ma na wahi a pao. PeU no ka manao e hooke ana mai na aieio he iehuiehu wale, a hiki i ka wi a kekahi e puana ae ai i ke ki moa, a ia wa e kaheawai aku «i na maoao he iehuiehu me ka mao* popo o'e ia lakou ka noī o ka iakou mau poino e hana nei. Peia no bot me keia poe kaoaka i «koakoa ae moloko o ke keeoa ino rama a kakou e kamaiiio nei. O ko*a maoao mai lta inua loa mai, wabī a kekahi i pane ae ai me ka wiwo oie, ua maopopo ioa ia looakaoa ke kumu o ka naio«raie ana o keia kaoaka opio, mamua o ea mea e ae a pm e noho oiaī aei maanei. Ile omo kau t aka, aoie pah* o na mea a | pau e noho mai oei maanei, me he mea i«, aia wale iho no mawaena o kekahi poe kakaileahi» wahi a kekahi \ puana ae at eoe ka wiwo ol«. A o ka mea hoi oaoa i lawemaiu aku ia Hale Keieneka opio, ota ka mea i ike i keia mea hona; a ma ko'u 000000 akaheie ana, me he ®em U, eia kooa poe naoa i

pepi'hi ke noho maioko ok% «it!e hook#h» o keii k«oaa; aeh hoū hoi kekahu ioa e ike i* aea ka o!i;o. «kiaHa, ke mioaoui oei» eia no koōa kinn make ke waibo mai nei keia wah? a me Oia Paio» laiu. i i ka w* i paana ia ae ai o keīa maa ma- . pane oleh wiwo o!e, aa iuliluli like ae U ke [ poo o n^.J&!?a a pau e noho ao», me ka ha-1 wanswnoa ako o keU a me kei-» i kooa hoa j iho, e hoii*e «na i ko lakou manaoio no na \ hoaoleleA » «iuna ae. 1 Ka ar*,*awa a kahi ifeiaoi enaliiiiai i puana «e ai i kela uiau huaolelo malaoa ae, i ine he mea U. puarh ae om ia mau bo-\ punaolelo e iike me keknhi mea i kuleana ole iiok> otā hana, » e howe wale ani hoi oia i kork manao e like ine na mea eae o; loko o kb haie. : Mahope iho o kona alakai aoa i ke aia no : na mea i pau e kamaiiio ai, oa noho mil'e \ ibo ia o® no ka hoihoi oie i ke kamaiho no : ket«i ha&, aka. ma ka nana pono ana aku t £•> •: ; kona miio namim, me he (a e haka pono | ana korci mao maka rne ka hoihoi nui nona i huaoieioa pau e kamailio in ana. I na a paa e kamailio ana no Haie ! Keieneka, ua meha pu waie iho ia no ka la-1 kou maa kamaHio i ka wa i komo mai ai o , kekahr|c*tiaka heieheiena ano e. j Meh£ ; iho Un« kamaiiio ana ake anaine I no kek||ri manawa. me he mea ia, ua aia : hou mHlka mea nona ka moolelo a iakou e ; k 'maiiio'ana a eia iwaena o lakou. | Ua ike aku ia nae ua wahi Ireiani maiihini nei i kei» ineha pu ana iho o konu mau hoa, a haka pono auu )a kona m<tu maka maluna o ka maiihini i komo mai ai iloko. $ He pfanaka ioihi ua maiihmi ia 1 komo inai at| me ka iauoho kaioie eleeie loihi i like me-ko na liikmi, a ma kona mau heieheiena h|i, me he mea U, no ka iahui liikini oia, aJ|ole no ka iahui negero. i ki nam pono ana aku nae i kona mau ua hiki ioa ke ike la na woihoolui o k» negero moluaa ona, aka, ma ke ano iii, uj like loi ia me na* iiikini. | w.ina aku hua wahi Ireiani nei, i kohi L\tnakn kuaaina e uoho koke ana ma kona «o.io: Ovvat kela ? 0 Keaka Ilikini. wahi a ka pane. Pai koie ! ua like loa oia me ka negero. He hapi negero a he hapa liikini oia. Heaha ke ano oia mea? He Ilikmi kona makuakane a he Maiaia hoi kona makuahine. Ma mau namun». me he mea la he kanaka ino oia. He oiaio he kanaka ino ke'a; a oia no hoi kekahi o na nea haukae kiekie ma Mokupuni Loihi. He mamo oia na kekahi ohana o ka wa kahikoe noho ana ma keia mau aina maanei ae, a ina hoi e hiki mai kona inama, aiaiia, oi loa aku kona weiiweiiia e na mea a pa ', mamua o na lii- : kini Arapaho-' o ka waonf«h»ie. Me he mea la ua maka'u na mea a pau 0 keia wahi iaia, wahi hou a kahi ireisni i 1 pane aku ai me kn ieo hawaniwana. Ma | ka mana nui kiekie, aoie hookahi mea i pa- , ne iki uini kon - w-t i komo mai nei a hiki i | keiu w*. | Eia ke kumu, no ka mea, e kamailio ana (akou no Haie Keieneka opio. A heaha ke kumu e pau ai ko iakou kamailio ana i ka wa i komo mai nei kela kajnakaopio? j No ka mea, ua unnao waie na mea a pau | e noho mBi nri, ina oa pepehiia o Hale Keleneka. alaila, o;a nei kekahi i hwelawe pu ia hana. Heaha ke kahua o ko lakou manao waie I ana oaoa i pepehi ? No ka mea ua hiki ioi ke hooiaio ia ke 1 ino maeii o kona kaiana, a oia waie no ka | mea i kapono raa ka iaweiawe aoa ia ano ; hana, I Ua m-iiama ia keia mau kokai oie!o me |ka ha«an»w*na o Oniii Maka a | me kona hoa. | Ikawa a Oniia Maka ame kona bot e ; kamailio ana, aia hoi, ea hele aka ia k\ hapa ilikim Keaka i ka p*pa koai a ina ae ia i kekahi kiaha rama. I Ke meha aia no nae ke aoaina oiai aohe \ mea i hoao ae e pane leo no ka maka'u a [ puoho hoo ae !a aa wahi Irel*ni nei a mnau |ae la roe ka ieo miī: | (Ja maoaolana io aoei oakou oo ke kanaka opio a ookoa i kamailio iho nei, o Haie Keieoek» ka kona inoa wahi a oukoa, aa pepehiia oia mawaena o onei a me Uio Patoa iuiu ? Aohe oiea i paae mai ika hainm o keia nm*u. aka, ua haikea ae la nae oa hīoa* o kekahi pos o Soko. U Ke«kt iiikiai e ku am ma ka papa kaai iohe ae ia oia i ka *r* i oinaa ia «e ai o kela oiaaa* huii ioo ae la U a haka pano aka ia kona mau mak* maiaoa o kahi ire< iaoi. H«U pa ae I* oo hoi oa iwh» lieiaoi oei ma o a maanei a oana pono aka ia maiana o na h*pa liikioī ii.

I ua wahī lrebn? o?t 5 īke aktt ai i Sa os* na pono !c» mai c ai hipa lltkmt t«, oiaau aku {a keia iaū: Ut maopopo aoeī īt oc kekahi niea e piti aoa oo keia pepeh» kaeaka "? U wm p?i mo «e la ke koko a hiki i koo* ro*a oaohi maka» a he *eliweti maoli boi kona mau aanauu iloko oia hon ke o»na «ku, » hohola koke ae la ka ula oke koko ma kona raau papilioa. Aoie o k'. hoholi ani a? oka u!a oke So« ko nn kon-i nnu pipiima, he houionn oo k» maka o, aka r o ka hohola i» o ke koko n« » p*u o ke kmo « i ka puuwai, i ki wa a k;t piahana hope e ane> ane aa.i e poh-.* n<> ka piha i ke koko * '* inain*. Aka, ike koke m«i ia «m n*e ua tvahi lrelani nei, i ka loh ano e ana ae o na helehelena o ua hapa {(ikim U, a kukai hou aku ia oia i keia nioa«: Heaha ka mea i ano e ai kou a»au helehelena, Pai ko'e! ok< pae wale oo e hun* ana i na hana weliweii ka pae e 100 e na helehelena no na nieie ano ol« a kekahi poe i kuleana oie iloko ota hana. Akoakoa ae !a na wahi kinaka kuaaina a pau i kahi hook«hi me ka pihoihoi o ko lakou mau naau no ka maka'u. Aka, me ka Ilikini hoi, he iuaina, oiai na kanaka ili keokeo e kuianalana ana ko lakou mau manao. Ua maopopa ia lakou ke kulana ino o Keaka liikini. A ua kamaaina hoi kona weliweli ia i kona wa e mu ai 1 kekahi wahi kulu o ka waiona. He kanaka kuw.iiawah ua hapa iiikini nei, i ua iehia wale hoi oia ma ia oihana hooikaika kino; a ua hooiaio ia mai no hoi kona ikaika, a ua olelo ia no hoi, oia kekahi 0 na kanaka ikeika ina īa wahi, a n» kona koko Ihkini e hooi nei iaia iho me ka manaolana o ka inaiua. 1 ka wa a kahi lre!ani i mnau aku ni i keia ninau pakike, aia hoi, ku kaawale ae la kela a me keia mea o loko o kn hale, me ko iakou manao e ike uku ana iakou ia Keaka Ilikini e lele aku ana maiuna o kahi malihini hookiekie e like me kekahi iliohae poioli e haehae ana i kana pio. Aka, pane aku ia nae o Iveik* liikini me ka ieo kaiakaia: Owai oe ? Oa pane aku u i ilikini ia ma ka oleio haoie me ka maopopo pono. Oiai, ua hele no oia i na kuli haoie i kona wa opiopio, a ua no hoi iaia na hoonanuao maikaiia una. Ma keia wahi e wehewehe iki aku inakou no ka poinaikai o ko makou poe heiuheiu. Oini, he iehuiehu na wahi ona ono obana Ilikioi e noho noi ma Nu loka, a ma ko lakou ano he poe akamai, naauao, a me ka maemae, a ua iike no hoi lakou me ko lakou mau hoahanau ilikeokeo o ka loaa o kekahi poe ino mawaena o iakoo. 0 keU tho i* ke ano o Keaka liikini. He maikai a hana mo ole ko Keaka llikini makuakane, ak», o ke keiki hoi, aoie la i hahai ma koua mau kapuai. 1 ka wa a Keaka i nin<iu aku a», Owat oe? ua pane mai la kabi Irelani me ki e!eo: He malihini au e nana wahi hana aeana. Aiaila e pono oe e malama i kao hana iho, aole hoi o ka iawelawe pu mai kekahi i ka hai. Heaha ia mea au i oleii ra»i i*. e maUma ka wau « hmi iho ? Ae, oia ko'u manao. Ma ko'u oia no hoi ka'u e hana nei, ua iohe au, ua pepehi ia kekahi kanaka opio ma keia wahi, a nolai'a, he kuieana ko'u e niele no keia mea, e iike me oa poe e ae o keia wahi, Nawai oe i hai aku ua panehi'u kek*hi kanaka opio ma keua wahi? wahi » ua Ilikini «ei i ninau aku at me ka leo hoho, & i omau aku ai pel», aui ae la oia a nana aku !» me nn maka maina maluoa o na kanaka iiikeokeo, a e hoike mai ana hoi kana nmao, ua manaoia na kekahi o lakou i olelo i keia mea weUweli. Fai kole! wahi a k%h» lrelam, oa lohe mua ao mamua o ko*u hiki aoa maī ianei. Mai hea mai oe ? Mai Na loka mai. | A i rn*i oei oe, oa lohe oe oa hanaia ke--1 kahi pepehi kaoaka m«moa o kou hiki ana 1 mai i keia kaoai ? i Ae [ He hoopooipooi at. [ Aoie nae i pihoihoi kahi kanaka Irelani [ *o keia pane, e hoike mai aoa, he mea hoo- | punipuni oia aka paee aku ta nae keia me I ke akahele: Os miaaopaa au ua hiki ioa ia oe ke ho- \ ike mai ta r o no keia mea, ioa oe e makema--Ike aiia e wehe ae i keoa mau lehelehe ulal Uli 00. Hooho ae h tsa hapa iiikmi oei me ka leo h:eoa o ka in*ma hopo a tele aku la e owili i Irft i*i o kahi iraoaka inelani.