Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 48, 2 December 1882 — KA PONI MOI. [ARTICLE]

KA PONI MOI.

(A'akau ia uo ke Kuokoa.) He mau manao ko makou e hoikeike hou aku ai no na hua e hoohua ia mai ana no keia hana; oia mau hopena e ili mai ana ia iluna o ka lehulehu, a no ko makou ano makee i ko ka lahui mau ]>ono, nolaila, aole e hiki ia makou ke uuini iho i ko makou wahi ike uuku i ka hoike ana aku i ko makou mau tausani heluhelu e ike mai ana i keia. A o ka ]>oe hoi aia wale no ko lakou ake ma ke ano paikano aku, ma na n'.akemake 0 na alakai o keia hana, a e lumai ana 1 ka lehulehu malalo o na hana a lakou i makemake ai, a mai hookomo iho lakou i mau alunu manao ana e like me na noonoo kaha wale o ka Elele Poakoiu. Ke ike e nei no makou, e kono ia ana ko kakou aupuni e komoilokookekahi o na hana hoonui lilo, a penei ia kakou e nana mai ai. Ina e kono ia mai ana ka Moi malalo o keia kumu alakai, e kahea ia i Ahaolelo Kuikawa mamuaiki o kala 12 o Feb, 1883, a e komo pu ana ia niau la, e hiki ana i ka $20,000 no na lilo wale no o ka hale; a e like me ka niakou e noonoo nei e komo mai ana iloko oia mau halawai ana he mau noi dala mahuahua hou ana mai e pili ana no ia hana, a he huina nui ia e oi ana, ea emi maiana i ka $500,000, a ke hui pu me na hoolilo i ikeia, ai ike ole ia aku, alaila, e hiki aku ana ka huina nui o na hoolilo he $$50,000 a oi a emi mal He hana ku anei keia i ka hooponopono aupuni ku i ka mahaloia ? Aoie. He hana uhauha wale no ia me ka hoomaunauna wale, a he hana e (x>ino ai ka aina a me ka lahuL A ke makaikai hou aku ko makou noonoo, loaa hou aku la no ia makou keia, he hana hookelakela a hooi hoohanohano wale ana aku no i ka noho'na Moi i keia wa. He hana no nae keia i ao ia ai ka Moi e kekahi Kuhina, a mau Kuhina paha, a i kokua 'pu ia e na manao ake lealea o ka poe opiopio o ka poe AhaoMo o tBSo, 1882. Aole makou ma ka ipuka o ka hale, a o ka nani paha a lakou e ohumuhumu nui ana, a malb he oiaio no keb mau olelo akiL u Aia poni ia ka Moi, akila. oi ae oe inaluna o na Moi a pau o Hawaii M u A kau ia aku ke Kalaunu i hanai) me ke gula. ai hoonaniia me na pohaku makamae t alaila, ua nani loa kou noho ana—Ua kapukapu oe. w "A o oe ka Moi i oi aku o ke kiekieo Hawaii nēi; a o oe no ka oi aku o na Moi o na moana." A me na olelo ao o neia ano, ua komoakula keiailoko ona a ua ho okoia e like me na mea e hana ia nel Haule anei (»aialo iho o keia na hoo

I _ | n*nao niii & ana no Kauikeaou'ii ka, Lokomaīkai Emi iho anei ka na&uao kiekie hoof*anopono aupimi o Kameha nleha IV ? Nalowale anei ka manao paa o Kamehameha V i weli ia ? Poma anei ke aloha ia o Lunalilo ? Aokaole loa lakou nei e hemo ana mai ka puuwai aku o ko Hawaa poe aloha aliL E hiki anei ke holoi ia na hana lima ikaika a ke koa o Kamehameha 1 ana ī hookni ai i keia Pae moku ? O na kinai ana a Kanaehameha II i ke kapu o kakou a me kona ae ana i ke ao paiapola, e neie ana anei ia i ka hoomanao ia ? Aole, aole loa e nalo-Ua ulu, ua hihi a ua poa ioa ko lakou hoomanaoia ana. He oi aku ka hanohano ke kuku a me ke kapukapu o ko lakou kulana, a ua ike ka poe Hawaii i ka oiaio o keia mea, aole nae lakou i poni ia-aole hoi he Kalaunu i hookau ia aku; aka, he Kapu, he Ihiihi, he Hoano a me ka Maka'uia ko lakou i hoomanaia mai ka po mal He minamina makou i ka hoike ana aku, o kela Hale Alii hou, ai manaoia o kona nani a me kona ihikapu, e hoau pu ia ana ko laua eehia me ka eehia pu o ko ka Moi poni ia ana, aka, ua lilo nae i mea hehi ku ia e kekahi kanaka ona, a poino iho la kekahi mau mea i hoomomoa ia no ka wa e poni aku ai, a he mau mea hoi ia i wae ia maiioko mai o ke ano Europa, a pehea la ia ? momoa e no hoi ka hale. O kekahi mau koa hoi, pii ae la lakou a kekahi o na aleo kiekie, ua hoonaniia ia wahi me na wui hinuhinu, a me ka maloo ole, ua lahma aku la lakou a ilaila lakou kahi i peahi aku ai i na wahine e hele ae ana ma ke alanui. Auwe no hoi e —Ka mananalo koke no ka hoi keia oke kapu oka Hale Alii, aole ka hoi i poni ia ka Moi, aole hoi i mo ka piko o ka hale, o ke komo ia no nei e ka poe ona e haunaku ai me ka hookano. A malia no paha auanei pela aku no paha ua poe la e hana aku ai i ka Moi, alaila he mea ano ole ka poni ana; aka, haule iho la nae iluna o ko kakou mau hokua he haawe o ke kaumaha. Ke komo hou aku nei no ko makou mau noonoo ana no keia mea, a oia ka makou e maka'u nui nei. E hapai ia auanei kekahi hana hou aku, a oia iQ paha kekahi o na noonoo ana i ake nni ia a e hana ia mai ana no ka lahui. Malia o hookomoia a onou ia aku paha i ka Moi i mana e lawe ai iaia wale no ka hooponopono aupuni. E ka poe i ka noho ana, he aupuni kumukanawai; a e lilo o ka Moi ka mana a pau no ke aupuni, a o ka olelo e puka mai ana mai kona waha mai, oia ke kanawai, he mana ia. Aia ilaila kakou e ike ai he ino. A o keia noonoo nui ana a makou e hoike aku nei, oia ka makou e hoomalamalama aku nei i ka poe. Hawaii poJ noi, a me ko Hawaii poe makaniaka ponoi, i ole ai kakou e noho naaupo wale no. O ka hana ia ana o ke ano e like me keia, he auhulihia maoli ana ia e hiki ole ai ke hoomanawanui ia keia mau hana pono ole e hookumu ia nei, ina o ka hana ia e hana hope ia aku ai no keia hana. Oia ka lawe wale ia o ka po_ no o ka lahui, ka wawahi ana i ke kahua o ke aupuni, oia ke kumukanwai, oia ko ka Moi kue ana i kana hoohiki; a ina e ulu mai ana ka hopena e like me keia, he mau hana ia e holo aku ai ke kulana ao malamalama mai o Hawaii aku.