Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 8, 24 February 1883 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kara Dumaguin |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NU HOU KULOKO.
Ua make o Kaauwai i ke kakahiaka o ka Poaono o kela pule.
He wahi kuaua koikoi ka i haule iho @ka wa@aao la Sabati neima ke kula@@@@@hale nei.
@@ha pono ka pa Alii i ka po Poao@@ o kela pule me na kanaka o kela a @@ k@@@ ano.
He ekolu molu kuna o Kamu Alani @@ @ @ @@ia e Pele iwaho o ke awa i @ au@a la o ka Poaono o kela pule.
Ua make o Kalili Pahueleele ma @@@@. Ke puka aku nei ma kekahi @ @@@ ka moolelo o kona make ana.
K@@umu, koele, na hamare kamana @ @@ ka pa Alii i ke awakea o ka @@@@ nei. Pehea la keia ano hana?
Ke @@awi nei ka makou makapeni i @ @@@alo maikai no Palmer me Thac@@ @@ka laua pahu Kolo Waka i ma@@@ @@@ no ko makou keena.
@ h@opau oe e kela kanaka i kan ha@@@ @@@aunaele ma ka la Sabati, ma @@ @ @@@@o ana ia la i la ao lio hou @@
Ma ka po Sabati nei, ua hoopomai@@@ @@i ka puhaka o Awai Pake me @ na wahine he mau keiki kane moha@ mahoe ma ko laua home ma Kalihi.
Na J Hiller o Kailua, Kona Akau, i @@ @@ai ia makou no ke kipakuia ana @@@@pali mai na aina o Keelikola@ na e noho malama ana.
@ @@la Poaono o kela pule ka hoo@@@@malamaia ana o ke kulanakauhale @@ me na kukui Aila mahu o kela a @@ @@@ ano. Maikai no na hiona o @@ @@la.
Ua hookohuia o Mr. F.S. Pratt i @@@@olelo no ke Keena Waiwai a @@ nui o na buke helu aupuni, ma ka@@ Kope Baraunu i hooopau kumu ole
I ka hora @@ a oi o ka la Sabati nei @ ku ana mai o Likelike mai kona @@@ awa o ka hikina. Holo keia hu@@ai a na, no ka mea ua haalele oia ia Honolulu nei i ka Poakolu o kela pule.
O na luna a pau o makou he mau @@@u hope kekahi o ke Kuokoa, ke @@poia aku nei lakou e hooili a hoihoi @@iwi mai ma ko makou keen nei. E @@@lohe i keia a e hooko pono.
Aole he dala oloko o ka waihona au@@ni. He mea kamahao keia. Auhea @@hoi na miliona dala elua a Puuohau @@oolaha iho nei? Ua pau loa paha i ka hooliloia no na lilo o ka Poni Alii, @@?
Ua ninau ae nei ka nupepa Puka La Belletin penei: "No ke kumu hea la i hookohuia ai ka Hon. Godfrey Rhodes @ ala no ka Papa Hoopae Limahana? E hookomoia mai anei na paahana Inia @oko o ko kakou mau kaiaulu no ka manawa hope?"
Ma ke ahiahi o ka Poaono o kela pale aku nei i holo aku ai ka mokua@a Sa@@a no Kapalakiko me ka piha pono i na ukana like ole o Hawaii nei. He mau ohua no kekahi i kau aku ma@@na Ona no Kapalakiko.
Ke kono ia aku nei na lala a pau`o ka Ahuhui Opiopio Puuwai lokahi, e @koakoa ae ma ka luakini o Kaumakapili ma ka hora 7:30 ma ke ahiahi @@@no no ke koho ana i na Luna i @@e o ka Ahahui. Ma ke Kauoha.
Hilahila maoli no ka hana a kekala mau wahine ma Paukaa, Hilo, Hawaii. Ma ka la konohi o na Pake, inu @@la keia mau wahine i ka waiona a hiki i ka poluluhi ana o ko laua noo@@o maikai, alaila, hele aku laua ma na alanui e hana ana i na hana lapua@@ loa. Hilahila ole no hoi.
He hookahi haneri dala a oi ka loaa @ ka Aha Mele i haawiia ma ka luakini @ Kaumakapili i ke ahiahi o ka Poakaki nei, e na haumana o ke kula Kahu@apule, no ka pomaikai o ko lakou ha@@ kula. Mahalo makou no keia hana maikai, a e mahalo pu ia na haumana i hooikaika ma keia hana.
Ua hoopauia ko Kope Baraunu noho ana ma ke ano he kakauolelo no ke Keena Waiwai a luna nui hoi o na buke helu aupuni, malalo o na kumu i maopopo ole i ke lehulehu. Ke hana pouliuli ia mai nei keia mau hana. Heaha aku la ko kakou hopena ma keia mua iho?
Ua wawaia ae na lono ma ke kulanakauhale nei, no ke kuaiia ana aku o kekahi mau bipi a me puaa malalo o ke kauoha a ka Puuku, i kumu e hoopau ia ai kekahi mau lilo o ka poni Alii. Ua lohe mai makou, ua nui ka hoohalahala o ka poe lakou ua mau holoholona la.
Piha i ka ohua o Likelike me Iwalani i ka Poalua nei, a mawaena o na ohua o Iwalani, ka mea hanohano Mrs. Pauahi Bihopa, Ruta Keelikolani, Hon. D. H. Nahinu, J. Nahinu, Lunakanawai Hoapili a me Kaeo, W.H. Davis me kana wahine, D. Keaweamahi a me kekahi poe e iho he nui wale.
Ua hoopauia he ekolu lala o ka Papa Hoonaauao, oia o Hon. C. R. Bishop, Hon. E. O. Hall, a me Hon. J. U. Kawainni, malalo o na kumu pohihihi pouliuli. O ka hopena aku o keia ano hana, heaha auanei la? Ua lohe mai no hoi makou, aole i hoihoi aku keia poe i ko lakou mau palapala hookohu malalo o na kumu maopopo ole ia lakou. Alaila, ma keia ano hana, ke ku nei he elua Papa Hoonaauao i keia manawa, oia hoi, ka Papa Hoonaauao malalo o ka noho Peresidena ana o Bihopa, a me ka Papa Hoonaauao malalo o ka noho Peresidena ana a Kipikona. Ke hilikau mai nei kauno-a a ke haha poeleele nei ka papai ia Honolulu.
O ka Poaha nei ka la hanau o Keoki Wasinetona.
Ke nokeia mai nei e hookahuli ke kulana o ke aupuni i keia wa.
Ina e hele mai o J. B. Kahananui i ko makou keena, e loaa iaia he leta mai na aina e mai.
Ua ku mai ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka i ka auina la Poakolu nei. Ma kekahi kolamu e ike no ko makou mau makamaka heluhelu i na nuhou makamaka o na aina e.
Ke olelo nei kekahi o ko makou mau makamaka, he makehewa loa ke kapa ana i ka Elele Poakolu, he Elele Poakolu, no ka mea aole he puka iki i ka Poakolu. O ka pono loa no paha ia.
"Ke hoi nei makou a na oukou no e ai iho na loaa o ka ahiaina o kakou," wahi a ka pane a kekahi o na Eleel Komite, He "lapuwale, " wahi hoi a ka pane a kekahi. Ea, pela io no paha la?
He nui na nane a me na haina nane e waiho nei ma ko makou pakaukau a oiai aole he kowa kaawale o na kolamu o ka pepa, nolaila ua kauluaia no e makou a loaa aku he kowa kupono alaila hoopukaia aku.
He weliweli ka, ka maniha o ko Lahaina poe no kahi makana hookupu no ka la Poni Moi. I huihui nui ka ka haole me kanaka loaa ai kahi puaa hookupu. Ea, maka welawela la, e na makaainana?
He elua kumu o ka hoi koke o na Elele Iapana wahi a na lono i hoikeia mai ia makou. Ka mua, no ka hana hoohilahilaia ana e ke Kuhina Kipikona, ka lua, no ka hilahila oia i oia wale no ka Elele o na aupuni nui i hiki mai i Hawaii nei.
O keia lono malalo iho, ua hoike pololeiia mai ia makou e kekahi o koma kou makamaka, a penei e heluheluia ai: Ma ka Hora 9 o ka Poakahi nei, uaikeia aku la kekahi wahine e hele ana ma ke alanui ma Kepohoni, a ma kona puhaka e paa ana he pa-u hula, a e noke ana oia i ka hula ku-i ma ke alanui. Nui ka poe e nana ana i ka hana a ua wahine la, a aole nae he komo o na manao hilahila iloko ona. Ua hoikeia no hoi, he wahine keia no ka hoomana "o na la hope." Ke hoolaha nei makou i keia nuhou maluna ae, me ka hihila no o ko makou puuwai.
NA HOINA O KA WAIONA,
MA KA LA PONI MOI.
Aole a'u mea e kamailio ai no na hana o ka Poni ana i ka Moi. Oiai, ua lawa kakou a pau ma ka ike ana i na hana o ka mea nona ka la. A maanei ke haawi ae nei au i ka nawe malie ana o ka'u makapeni i na hua e kau ae la ke keha.
I ka pau ana o na hana Poni Moi, ua puka aku la na mea a pau mai ka pa alii aku a ku ana iwaho a ua hele na pipa o ke alanui Moi a piha i na kanaka e kuku ana, a o kekahi hapa, ua komo aku i loko o ka pa o ka hale aupuni me ka manao e wehe ia ana ke Kii o. Kamehameha aka, ua pane ia pane ia pai, Poakolu e wehe ia ai ke kia Hoomanao o ua eueu nei o Hawaii Oiai au e ku ana iloko oia puulu, ma ke ano he makaikai, i na hana o ka la, aia hoi, maalo ana mamua o ko'u alo a me ko'u mau hoa ekuku pu ana, kekahi kino kanaka ua hoopoluluhi ia e ka waiona, a e hana ana no hoi i na hana a ia poe. E holapu ana me ka hikaka i o a ianei, a e aumeume ana i ka wahine me ke koi aku e honi a pela wale aku. O na aahu keia o ua kaaka la i kahiko ai iaia, ua hele a elo i ka lepo Aloha wale!
Haalele au ia kulana, a nee aku la no ke keena o ka Kuokoa me ko'u hoahele Robert Makahalupa. Ia maua i komo aku ai e nanea mai ana no na opio o ua keena la, me ka oluolu maua i noho iho ai, a hiki i kekokoke ana o ka limo kuhi o ka wati e iho aku ma o ka hora 4 pm.
Haalele ia keena a naue aku la ma ke ano holoholoaka, oiai maua ma ka huina o Polelewa ia wa, ike aku la i kekahi mau kanaka e kauo huluhulu ia ae ana, heaha kela, wahi a ka ninau; he ona wahi aka pane. Ana kekahi makamaka i hoike mai i na mea i hana ia mamua iho o ko maua hiki ana aku. Haalele ia wahi no Kanekina kahi o ua mau kino la i lawe ia ae ai. ua piha pu owaho a me loko oia mau keena a i elua ma waikiki nei a ma ewa o ke ala nui Nuuanu. Malaila ua lawa ka'u ike i na hana a ka waiona. E hula ana e ku-i ana a he nui wale aku.
Ia'u e ku ana ma ke ano makaikai i keia mau hana ua pu-ko ae la ke ahi o ka hakaka i ikeia aku i ke kaualupe ia e na makai. Ua ku au malaila, a hiki i ka hora 6; 30 pm ahalele wale aku no au i na hana inea o ua rumi la i kapaia ka rumi o ka ehaeha a me ka poino.
I. Kihe.
MAI HOAO E HANA.
Mai hiamoe ma kahi e pa ana o ka makani. Mai hoi e hiamoi oiai e anu ana ka wawae.
Mai hoao e hoomaaliii koke i ka wela o ke kino mahope iho o ka pau ana o kekahi hana, a i ole mahope iho o ka pau ana o ka paani. He hopena poino ke loaa ana i ke kanaka ke hoao oia e hana pela.
Mai hiamoe me na niho kui.
Mai hiamoe maloko o kekahi rumi ke ole kekahi puka ea.
Mai hoao e lawelawe i ka hana me ka hoopalaleha ana i na hora hiamoe o ka po, a ma kekahi ano e hooluolu pono i ke kino.
Mai hoao e lawelawe i ka hana ke ole e ai mua, i ka ai kupono ma ke kakahiaka, ma kekahi ano e ai mua a maona mamua o ka hele ana i ka hana.
Mai hiamoe me na lole pale ili i komoia ma ke ao.
Mai hoao e hoopalaleha i ka hoomaha ana he hookahi manawa i ka la.
Mai lawe a ino i ko hai laau, me ka manao iho he ano like kou mai me kona, a maluna o na mea a pau mai lalama wale i ko hai.
HE WAHI HANA KOHU OLE
I KA MEA HAI I KA EUA-
NELIO MAIKAI NO KRISTO.
E ka Nupepa Kuokoa E: Aloha oe: I na hora ahinahina o ka wanaao la 25 o Dekemaba o ka makahiki i hala,, lele auna aku la o Nawaa, kona ohana, me na haumana himeni, he mau keikikane a me na kaikamahina opiopio, imua o kekahi mau makua mea keiki o Waiawa-uka, Ewa nei e wehe i Aha Mele Himeni ano jula pai-punahele i ka inoa a me ka makemake o na makua me ka keiki a pela aku.
He mau kuna la pae mamua ae o ka manawa i hapaiia ai keia mau ano hana ua haawi mua ia ka papa inoa o ua keiki punahele nei i ka mea a me ka poe na lakou e haku i mau mele himeni, mamuli o ke kauoha a na makua. A hiki i ka manawa i oleloia maluna ae nei, ua akoakoa ae malaila he anaina kanaka, e ike a lohe i na mele a me na hana i hoomakaukauia e like me ke kauoha; piha hauoli, a nui ka lealea o ka poe puni lealea, no ka mea hoi, ua hooko ponoia ko lakou mau iini polopolona.
He mau dala kanakolu a oi ka i lulu ia mai e na makua mea keiki, no ka pomaikai o ka mea haku mele a me na paahana; ma ko'u hoomaopopo wale ana, o ka mua loa iho la paha keia o ka lawelaweia ana o na hana haku mele himeni ma ke ano pai-punahele, e kekahi o ka poe haiolelo iwaena o na ekalesia mai Hawaii a Niihau.
Ua lawelawe ia no paha e kekahi poe mawaho o ka poai ohana lulu hua o ka olelo maikai no Kristo, aole nae e kekahi o ka poe i kapaia; "He mea Haiolelo no ka Ekalesia o Ewa."
He mea keia na ka poe makee i ka oihana laa a me ke Komite Palapala Kahea. O ka Ahahui Euanelio mokupuni o Oahu e kanalua piha loa ai, mamua o ka manawa e noho ai ka Aha i ka mala o Aperila o keia makahiki. No ka mea, o ka hana i lawelaweia e ua mea haiolelo nei, he hana kohu ole ia malalo o na rula pili Oiha na laa.
Me ka oiaio. T. K. Keaonaulu
PALAPALA HOALOHALOHA.
I ka Makuahine Aloha o ka Ekaleisa o Haili, Mrs. L. B. Koana
Aloha oe:--
Oiai, ua oluolu i ka Makua Manaloa, ka lawe ana aku ma kahi maha mau, i kana kauwa i aloha nui ia, ka makua Rev. Titus Coan, ke kahu hoomanawanui no keia Ekalesia o Haili. Nolaila;
Hooholoia - O makou o na lala o ka Ahahui Opiopio Imi pono Kristiano o Haili i kukuluia ma Pueo. Ke haawi akuk nei makon 1 ko makou aloha paumako nou.
Hooholoia; - Ke komo pu aku nei makou me oe mana hoomanao kanikau ana no kau kane i aloha nui ia.
Hooholoia: - Ke nonoi haahaa aku nei makou 1 ka oluolu o na Lani, e hoomama mai i kou manao luuluu a kaumaha, a e hoopomaikai mai i na wa a pau o kou ola ana ma keia ao.
Naka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o Haili i kukulu ia ma Puueo Hilo. Ma o
E. P. Hoaai
E. D. Wahine } Na Komite.
J. K. Apiki
NAWAI E UKU NA LILO
I ka po o ka la 17 o kela pule aku nei, oia no ka po i ho-a ia ai na kukui no ka hoohonohano ana i ka la Poni Moi ; ia'u e ku ana a nana ma ke kahua ho-a kukui -- oiai e lele ana na kao iluna lilo, a e lele onionio ana na baluna, alaila, wehe ae la au i ke poi o ko'u ipu noonoo kanaka makua, a hoakea i kona mau alanui a ninau iho, "Nawai e uku na lilo o keia mau mea a pau?"
Iloko oia mau minute a'u e noonoo ana, hu ae la na manao aloha a walohia iloko lilo o ko'u waihona ika, no ka puai ana ae o na hoomanao ana no na wahi kenikeni auhau a ka luahine, a me ka elemakula, na wahine kanemake a me na keiki makua ole, a me ka lahui holookoa e uhauha a e kiolaia nei mana mea lapuwale a kupono ole.
Aloha wale ka luhi a me ka hou o ka lae o na makainana ! Nawai la e uku keia mau lilo a pau ? Aole no anei na keia poe a pau a'u i hoike ae la maluna? Eia lakou a pau iloko o na hana hahana e lawelawe nei, a e hooikaika nei, a pela iho la ka e hana uhauha ia ai na kenikeni? Aloha wale kakou ! Aloha ka luhi !! Heaha la auanei ka hopena o keia mau hana! Ea, e na makamaka, e nana pu mai kakou a pau i keia hana lapuwale. J. N.
LULU MANAWALEA.
Maka halawai o Maunakiekie kekahi apana o ka Ekalesia makua o Kawaiahao ma ka la 18 o Feberuari nei, ua lulu ia anaina uuku i akoakoa mai, no kekahi palapala noi kokua luakini mai Kahakuloa Maui, ma ma lima o Kanealai ke Komite i hoomanaia e Rev. O. Nawahine ke Komite nui, ua loaa eono dala, ($6.00)
He mea haohao nae ia'u, aole i hoopaa ke Komite i na inoa o ka poe i haawi ma kana pepa, oiai o kana hana ia, i ole e hoohuoi ia ka waiwai o ka lehulehu ma kona lima.
Ua hoike mai ke Komite i ka mea e kakau nei, o ka huina nui o na dala a pau i loaa iaia make Kapitala nei ia manawa, he $57.25, nui kela; hele hoi a huli hoi i kuaaina, e pehu ana ka heluna mamua o keia.
O na dala i loaa mua i ko Kahakuloa ponoi iho, he $40.00 wale no. Ina pela, e hoomahuahua hou oukou i ka oukou haawina mamua o ka waho aku nei. Oiai, o na lilo a pau i manaoia wahi ana, he $200.00 alaila lawa. He haawina haahaa keia, i Maui aku la no pau ke lokahi ia. Mea Kakau.
I NA EKALESIA A PAU O
HAWAII HIKINA.
Ke hoike ia aku nei na Ekalesia a pau o Hawaii Hikina, mai Laupahoehoe a hiki aku i Kalapana Puna. E hoihoi mau i ka oukou makana aloha no ke Kia Hoomanao o Rev. Titus Coan, ma ka la hope o Maraki, 1883. Ua pili keia kauoha i na ekalesia i hoihoi mua ole mai ma ka lima o na Komite. E hoihoi ai oukou maka lima o Hon. F. S. Lyman ka puuku no ia hana.
Hon. F. S. Lyman
Hon. J. Nawahi } Na Komite
E. P. Hoaai
OLELO HOALOHALOHA NO
KA MAKE ANA O KA MA-
KUA REV. T. , KOANA.
Hooholola e ka Ahahui Euanelio
o Hawaii Hikina ma Hilo, Feb. 3 1883.
Oiai ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka Haku Nui o ke kihapai, e lawe aku ia Rev. T. Koana, ka Makua kahiko a kaulana o Haili nei, a oiai he laia makua oia no keia Aha i kona wa e ola ana.
Nolaila, ke hoike nei makou na lala o keia Aha i ko makou manao kaumaha, a me ke aloha pumehana no ko makou hoa a Makua hoi i hala aku nei.
1 Hooholoia. Ke hui pu aku nei makou me na hoahanau o ka ekalesia makua o Haili, me ka walohia ehaeha o ka naau no ko makou Makua nana i hoomanawanui iloko o na makahiki Ioihi, no ka mea, "Na ke akua no i haawi wai a Nana no hoi i lawe aku. E hoomaikai ia kona inoa."
2 Ke puili pu aku nei makou me ka makuahine Lilia b. Koana i hooneleia i ke kokoolua ole, oiai oia e noho u ana.
3 Ke hui pu aku nei makou me na keiki i hooneleia i ka makua ole, no ka mea, aole o kakou kulanakauhale e mau loa ana maanei, aka, e like me kana olelo. "Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku." Nolaila, ua hoopau oia i ka hana a kona Haku i haawi mai ai, a ua hoi aku la oia ma ka Home mau loa o kona Haku, ana i aloha nui loa ai.
4. E kakau ia keia mau olelo hooholo iloko o ka moolelo o keia Aha, a e hoouna aku ke kakauolelo i kekahi kope i ka wahine kanemake a me ka ohana o ka mea i make.
5 E paiia keia mau olelo hooholo ma ka Nupepa Kuokoa a me Ko Hawaii Pae Aina.
A. O. Polepe
J. N. Kamoku } Komite.
KO KOHALA AKUA MAU
HOONANEA.
E ka Nupepa Kuokoa E: Aloha oe: A i na keiki hoonoho hua kepau ko'u Welina.
No ka hale wiliko o Niulii. Ua hoomaemae pono ia keia hale wiliko, a ke hoomaka nei oia no ka wili ana ma ka umikumamawalu ipuhao i ka la, aole pela mamua. No ka mea ua ano jou na paahana o keia hale, a he oi aku ka holo mana hana mamua o na hale wili e ae o Kohala nei.
Poakolu a me ka Poaono, oia na la o keia wahi e lau kanaka nui ai. No ka mea ma ka Poakolu ahiahi oia ka wa a na kaaahi e hoi mai ai no Mahukona mai, me na ohua o ka mokuahi Likelike, me na nuhou o ke alo alii. O ke kakahiaka nui o ka Poaono, oia ka wa e laweia ai na ohua no ka holo i Honolulu, oia hoi na kanaka e haiamu ana ma ka hale waiho ukana, ua like me na nalomeri.
Huli ke kaaahi. Maka la 31 o Ianuari ua huli iho la ke kaaahi ma Kapua aole nae he ola i poino, ua hoolele ia na ohua malaila, a ua hele lakou ma na lio o Akamu (hele wawae) a hiki ma ko lakou mau home, maka hora 12 o ka po ua hiki ma Niulii o Kinau oia ka lua o ke kaaahi, Akeahi ke kaa no na keia poino. I na o keia ulia poino i hana ia maluna o kekahi uapo, i na ua ike maka kakou i ka nui o na ola i poino, a me ke poho o ka agen nona ia waiwai, he lohe pepeiao i na aina haole a ke ike maka nei kakou ma Hawaii nei.
No ka ua. Ma keia mau la, ua haule nui mai na paka ua koikoi ma keia apana, a ua ike ia 'ku ka ulu maikai o na ko, mehe mea ala o keia ka makahiki i oi ae mamua o na wa kanu ko a pau, a ke olioli nei na paahana no ka ohi i na hua ohaha o ka Honua. Ua oki au maanei.
Owau no me ka haahaa.
J. M. Kawelo.
Niulii, Feb. 2, 1883.
HE NU HOU WELIWELI.
H mau la i aui hope ae nei, ua nalowale aku la o G. W. Kalili Pahueleele, he keiki kupa no ka "Paia ala i ka Hala," a i kamaaina hoi i na keiki hoolele hua oni o Honolulu. Ma na lono i lohe ia nona, mamua iho o kona hele ana, ua hookala mua oia he pahi okioki nana ponoi no, a hele aku la oia a nalowale, ma uka o na kuahiwi o Waiapuka nei, ua loihi na la o kona nalowale ana, me ka maopopo ole o kona wahi i auwana aku ai. Ma ka kakahiaka nui poniponi o ka Poalima aku nei, Feb. 16, ua loaa aku la kona kino make, mauka o ka uwapo o Wakaina, me ka manaonao maoli. aole he wahi kapa ma kona kino, aole no hoi i maopopo o ke kino ia o Pahueleele, aka, aia ma kekahi peahi o kona mau lima he wahi pulima palule oia ka mea i hoomaopopo ia ai ke kino no ia o Pahueleele, no ka mea, ua nalowale pu kona mau helehelena, a he mau puka nui mamua pono ona. Ua noho koke ke koronero e nana pono no keia kino make, a o ka olelo hooholo ua make oia, ia ia iho no.
O kana wahine wahi ana lono, he wahine ano hehena maoli paha, oia noi he ano kuhi e, mamua iho o ka wa e noho ana me kana kane, Aia hoi mai ke kane, o kona wa oi ka ia o ka hoonohoakua me he la, ua ulu ai kekahi manao i kana kane no keia ano hana, aka, he mau hana kahi i manao wale ia aku, oia hoi na kohokoho ana he puu dala, aka, aole i maopopo paha ia, oia paha ke kumu hele haina ana i kona kino. Me ka walohia
D. Ohua.
Kohala, Feb. 16, 1883.
NALOWALE MA NUILII.
E ka nupepa Kuokoa Aloha oe: - Aia ma Niulii Kohala, ua nalowale o G. K. Pahueleele, ma ka nahelehele. Aole oia i ike ia ma kahi mau la i hala aku nei a hiki mai i keia wa. Ua manao ia ua make; aole nae i akaka loa, e lohe no kakou ma keia hope aku nona i kona hopena. C.K. Pa.
Honolulu. Feb. 13, 1883.
NA HOOLAHA.
Ahi Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ke hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o August Conradt o Hanalei, Kauai, i make. Ma ke keena, imua o ka La@akanawai Kaapuni.
Maka helahela a me ka waiko ana mai o ka palapala noi a me ka papu hoike o Mrs. Mary Ann Conradt a me Frank Bin@@e, na Lumahooponopono o ka waiwai o August Conradt no Hanalei i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $3,4@0.90, a e hoike ana e aponoia na hoolilo he $2,616.50, a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma ko laua limo i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia laua a me ko laua mau hope mai ko lakou a@ho ana ma ia ana.
Ua kanohaia, o ka Poaono, ka la 17 Makaki, M. H. 1883, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o na Lanakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai e hoike i ke kumu, ino he kkumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo "Beretania me Hawaii, e paiia malokko o ka Hawaiian Gazette me ka Nupepa Kuokoa pakahi, he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kekauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, i keia la i o Feberuari, M. H. 1883.
Jacob Hardy.
1106 3t Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o Katimiro @, no Moloaa, Kauai, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke keena.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Ketilia Nalomau, wahine kanemake a Katimiro, e hoike mai ana o Katimiro no Moloaa, ua make kauoha ole ma Moloaa maka la 14 o Ianuari, M. H. 1881, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia A. K. Mika.
Ua kauohaia, o ka Poaono, ka la 17 o Maraki, M. H. 1883, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, kok Hawaii Pae Aina, Ianuari 27, M. H. 1883.
Jacob Hardy,
1106 3t Lunakanawai Kaa uni A ana Eha.
Olelo Hoolaha.
I na kanaka ma ka Aina Hui ma Kowali, Apana o Hana, Mokupuni o Maui : aloha oukou. Ke hai aku nei au ia oukou ma keia palapala, ua hoolilo o Jas. McDade ia'u i Hope nona ma kona hoolimalima i ka Aina Hui ma Kowali me oukou ; nolaila ua pau ko Mr. McDade kuleana malaila. Na'u na
A. Unna.
Wananalua, Ian. 31, 1883. 1106 4t*
Olelo Hoolaha.
Ma ka la I O Ianuari nei, ua nalowale aku ma Kapaa, Koolau ae nei, kuu mau lio kane elua. Lio k ulaula, laekea, 3 wawae keokeo, kona hao kuni aia ma ka a-i. Lio k ulaula, laekea, i hoailonaia i ka hao kuni JPK 7 ma ka uha hope akau. O ka mea e loaa ana a hoihoi mai ma kuu wahi noho ma Maemae, Honolulu nei, e makana no au Elima Dala ($5.00) o ka lio hookahi. Aki (Pake).
Maemae, Jan. 27, 1883. 1106 4t*
Iloko o ka Aha Hookolekolo Kiekie o ke Aupuni Hawaii. Kalakaua ma ka lokomaikai o ke Akua, o ko Hawaii Pae Aina, Moi.
Ia William C. Parke Esquire, Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope. Me ka mahalo.
Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia Alexander J. Cartwright Jr. ka mea i hoopii ia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, ma ka Poakahi, la I O Ianuari, e hiki mai ana, ma ka hora 10 A. M., e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Theresa Cartwright ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakakaia iloko o ka palapala hoopii i pakuiia. A e hoihoi mai oe i keia palapala me ka hoike piha o kau mau hana mamuli o keia palapala.
Ikea ka Mea Hanohano A. Francis Judd,
Lunakanawai Nui o ko Makou Aha
Hookolokolo Kiekie, ma Honolulu, i
keia la 4 o Ianauri, A. D. 1883.
[Sila o ka Aha Kiekie.]
(Inoa) Jno. E. Barnard, Kakauolelo.
I keia palapala kii, ua pane ka Ilamuku penei:
Keena o ka Ilamuku,
Honolulu, Ianuari 1, 1882. }
Oiai ua imi au ia Alexander J. Cartwright Jr. i oleloia maloko o keia palapala kii, ke hoihoi aku nei au i keia palapala kii me ka hookoo ole ia, no ka loaa ole ana o ua Alexander J. Cartwright Jr. la oleloia iloko o keia Aupuni.
[Kakauinoaia] W. C. Parke, Ilamuku.
Ko Hawaii Pae Aina,
Honolulu, Oahu. } SS
Ke hoike nei au ma keia, o ka palapala maluna ae, he kope oiaio a pololei ia o ka palapala kii i hoopukaia ma ka hihia oki mare o Theresa Cartwright kue ia Alexander J. Cartwright Jr., a me ka hoike a ka Ilamuku no ia mea, a mamuli o ua hoike la a ka Ilamuku, ua kauoha ka Aha ma ke Kau o Ianuari, A. D. 1883, e hoopaneeia ua hihia la a ke Kau o Aperila, A. D. 1883, a iloko o ia manawa kowa, e paiia i kope oiaio o ua palapala kii nei e like me ka mea i hoakakaia ma ka Kanawai, e kahea aku i ka mea i hoopii ia e pane mai ma ke Kau o Aperila i oleloia.
I hoike no ia mea, ke kau nei au i ko'u lima i keia la 3 o Feberuari, A. D, 1883.
[Sila o ka aha Kiekie.]
Jno. E. Bernard,
1106 6t Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Hoolaha Hookipa Aina.
E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ka hookapu loa aku nei au i kuu aina e waiho la ma Manoa, Kona, Oahu, i ikeia ma ka inoa o Kaahaloa-iki. Ua kapu ka hele wale ana o na bipi, lio miula, kekake a me na puaa maluna o keia aina. Ua kapu loa no hoi ka hele wale ana o na Pake maluna o keia aina a hahaki wale i kekahi ano laau e ulu ana maluna o keia aina ; a o na pake a pau loa e loaa aku ana ia'u, a me na kanaka e ae e hoolohe ole ana i keia olelo hoolaha, e haawiia no lakou e a'u imua o ke Kanawai. Pela no na ano holoholona a pau e loaa aku ana ia'u e hopu no au a hoopaa iloko o ka Pa Aupuni. E hoolohe na ano kanaka a pau i keia, o ili aku no auanei ka pilikia maewaewa o ka mana piha o ke Kanawai maluna o ka lakou mau hokua.
Owau no, Paka.
Manoa, Feb. 2, 1883. 1106 4t*
A. ROSA,
(AKONI.)
He Lolo a he Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau oia e kokua i na mea a pau a hele aku ana i ona la ma na mea pili Kanawai imua o na Aha Hookolokolo a pau keia Aupuni. He hiki iaia ke hana i na palapala me Kanawai o na ano a pau me ka pololei e pili ka eleu.
Keena hana: - Ma ke Keena o ka Loio Kuhina, ma Aliiolani Hale, Honolulu.
1101 @yr
HALA TELA HOU!
KAUKAIWA
Helu 11, Alanui Papa,
KOKOKE I KA UWAPO.
S. HAMEEKAPU.
I@@@ 22 188@. 1075@@
NA HOOLAHA.
PAPA! PAPA!
-NO-
ALLEN & ROBINSON
Ua Wa@@e ae @@ @@@@
PA UAI PAPA,
-MA-
K Uwapo o Pakaka
Na Papa Ulaula o na ano a pau,
Na papa Uaina o na ano a pau,
Na Pili Hale Ulaula,
Na Pili Hale Keokeo,
Na Pepa Molina,
Na Pepa Hoonani Hale.
Na Pena a me na Aila Pena!
Na kui o na ano a pau.
Na Pani Puka a ma
Na Puni Puka Aniani,
Na Puni Puka a me
Na Olepelepe.
NA LAKO KUKU@LU HALE
O NA ANO A PAU!
E kuaiia ma
KE KUMUKUAI HAAHAA LOA
O keia Makeke.
Mrs. W. H. Wilkinson,
MEA HUMUHUMU LOLE.
HELU 103. ALANUI PAPU.
Ke makaukau nei oia e kuai aku i kona mau lako hale o na ano a pau, oia:
Na Lole Lihilihi a Lihilihi ole,
Na Papale i kinakinakiia o ua Wahine
a me Opio,
Na Lole o na lele o kela a me
keia ano, etc., etc.
Oiai e hoea mai ana na lako lole hou, nolaila e kuai ia aku ana na waiwai maluna i hoike ia, no ke
KUMUKUAI HAAHAA LOA.
1095 tf
L. WAY,
KAMANA HALE.
HELU 109 ALANUI MOI.
Na Pani Puka, Aniani, a me na Olepelepe, he nui wale e waiho nei.
He mau paahana ko'u o ka helu ekahi wale no, a o na hana a pau e kauohaia mai ai, e hookoia me ka eleu loa.
A oiai he mau paahana helu ekahi ko'u, e hanaia no na hana a pau me ka maikai a me ka haahaa oka auhau. 1098 tf
S. AUKAI.
LOIO! LOIO!!
Honolulu, Oct, 19, 1882. 1090 3ms
NU HOU! NU HOU!
Na Waiwai Hou Loa!
NA PAIKINI O KEIA AU.
E Loaa no ma ka ha Halekuai o
DILINGHAMA MA.
Ma Alanui Papu.
Oia na waiwai malalo iho nei:
Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala,
Piki, Oo, Koi, Koilipi, Na Hama-
re Kamana o na ano a pau,
Na mea Hana a na Ka-
mana, Poe Hamo
Puna, na Am-
ara a me
na mea
hana o ka
Poe Akeakamai
a pau. Pena Aila,
Vaniki a me na Palaki,
Pauda, Poka a me na Kukae-
pele, Palaki Hamo Puna, Pulumi,
Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papa
Holoi Lole, na Ipuli,
na Pa Palai, na Ma
Kau Lawaia, Na
Aho Lawaia o na
ano a pau, na Kaula
o na ano a pau, na
Pahi, O, a me na
Puna, a he nui aku
no na mea i koe.
I KUPONO NO KA HOOHIWAHIWA ANA I
NA HALE
I hiki ole ia makou ke juai pau aku, aka, na oukou no e hele mai a e hoonuu iho. O keia maluna ae, e loaa no ma ka halekuai o
DILINAHAMA MA,
1036-3m] Ma ka helu 37, Alanui Papu.
HOOLAHA HOU.
CALIFORNIA.
FURNITURE CO.
O KEIA HUI A HALEKUAI O
Na Lako Hoonani o na Hale!
I ike m@@ ia iho nei ma kona kahua mua
iho nei ma ke Alanui Papa, ma
kai iho o ka
Halekuai o na Mea Kaui o G@@ F. Wells
Ua Hooneeia ai Nei a i na
Helu 56 me 58 Alanui M@iwahin@
He Hooiahi Ipuka ka ma@@ao mai ka Hale M@.
A malaila e loaa ai na Lako Hale Emi Loa.
Eia iho ka imua o ka mau Lako Hale:
Na Moe maikai h@@,
Noho o na ano a pau,
Noho koki, Pakaukau,
Noho haleilua,
A HE NUI AKU.
EIA @O NO MOI ME MAKOU,
Na Uluna,
Na @@l@ Moe,
Na Kihei Moe,
A me na Pale Uluna.
A oiai a@ makoa iho @@ e hana i eia @@@ m@a mahina ae
malaila e ku@ina aku ana me ke
Kumukuai Haah@@ Loa:
P. A@amu. Agena
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COKE,
(O LUI MA)
ma ke kahea kahiko ma a@anui Papa a me M@@
E @@ai ai a@
PAPA NOUAIKI.
e kele a me keia ana
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe,
Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Pupu
Ku, A me na Papa Moe nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau,
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami
Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami
o na ano a pau, Na Aila Pena, o
kela me keia ano Na Aila Hoo-
maloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na
ano a pau.
NA WAI VANIKI
- A ME NA-
WAI HOOHINUHINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a
pau, ua makaukau keia mau Makamaka
o oukou e hoolaua aku ma
na mea a pau e pili ana
ma ka laua oihana
- NO KA -
UKU HAAHAA LOA.
E like me ka mea e holo ana mawaena o
Laua a me ka Mea Kuai.
E Hele mai! ena Makamaka!!
A e lawa no hoi ko oukou makemake
me ka oluolu a me ka maikai.
MAKANA LA KULAIA
KUAI!
MA KA
HALEKUAI LOLE NUI O
HONOLULU NEI.
E makana waleia aku ana he
mau kii pena i ka mea kuai mai
a hiki aku i ka $1.00 a oi aku ka
lilo i ka wa@hookahi.
EWEHE MUAIA ANA IKEIA LA
MA KA HALEKUAI LOLE NUI
O
HONOLULU
He Kuai Manuahi Launa ole.
He Kuai Hoopoho a Hoopakika.
E hele nui mai e na makamaka.
E wae oukou e like me
ko oukou makemae
iho i na
waiwai o kela a me
keia ano he nui
wale.
A. M. MELEKI.
HELU 104 ALANUI PAPU.
LOLE MAKEPONO
Ku kuik@ @ loaa @a ia ma kahi o
KAKELA ME KUKE.
- E laa na -
AHINAHINA, KALAKOA. KEOKEO, LEPONALO, PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.
NA MEA PIULA,
Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pa
keke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu
Palahi, na Palumi, ahe agena
nona mokupuni o Ha-
waii neino na Laina-
kini-nao
Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa,
Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i
ka Wawae, Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu, Na
ka hoohelo ana, Li-
hilihi, etc.
A ME NA
Mikini Humuhumu
MAKEPONO LOA.
A he mau
MEA AI KAHI:
KA PALAOA, KOPAA
RAIKI, PIA, HOOHU
PAAKAI, HUAALA,
PIA KULINA, KOPE,
- A HE -
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO,
PENIKILA, HUAALE,
LAAU KUNU,
Me na Laau Hama, a Pela 'ku
@4@@