Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 8, 24 February 1883 — NA LEI O HAWAII. [ARTICLE]

NA LEI O HAWAII.

f Aa&w ia w i< A#«&»a.) He mooalii kahiko ko Hawaii nei mai ka wa kahiko mai, a ke koo nei na niaino a lakou i keia wa. O kekahi poe kakaikahi ke noho nei lakou ma ke kulana alii ikea, a he hanauna piha hoi ma ke ano he koko kiekie a ka poe alii kahiko Eia kekahi poe i ke kuaaina ke hoalii nei ia lakou iho, e like rae ka oiaio paha ma ko lakou lohe mai ko lakou mau makua mai a he pipii wale ae no paha kekahi Eia ke kulana o na Lii i hoonohonohoia ma na papa, e like me ko lakou hanauna mai ko lakou! mau kupuna mai a hiki i keia wx t—He Alii Kiaupio u 2 —Hc AHi Pk> 3- Hc Atu Nsiha " 4 —He Alii Wohi " s—l5 —l ie Lo AUi 41 6—Hc Aiii Papa | i u 7—He Luk<ea Alii i 14 S—lie Laauli AUi ! ** 9 —He K&ukaa Alii ! " lO—Hc Lii Kuk«cpopok>. A mahope aku o keia m makaainana a me ka poe lej>a He mea nui nae keia a ka lahui e nana ai t ke kulana o ko . iakou mau aliii keia wa. O keia mau Papa alii i hoikeike ia • ae ia, he mea hiki oie i kela a me keia i mot ke ialau wale ae i ko hai wahi me

ke kohu ole, a oia ka mea e pa ai i ka leo ke pukoi ae, | A mai manao iho hoi ka poe e ola j nei, a no ka pau ana o na makua alu i j ka make, a me ka poe ikeia kuauhao i j hoomaopopoia, a he niea ia e hiki ai ke j lalama wale aku ke unu o lalo. a e hoo-; lilo ia ia iho maloko o ka hanauna o na j Lii rul He mahaoi T a hiLihiia o!e ia j hana. Eia no kekahi poe menemene. a j ua ike no ia mea. a e hoahewa aku ana | ia mau hana mahaoi a kohu ole. | No na K.API". —He eiua mahele o na | kapu. i. —Ke kapu Akua AiiL 2. Ke kapu Akua. He eha Papa i komo iioko o ke kapu akua AiiL i.-—Papa akaki—Kaniau-j pia He kapu moe kona. Aia a hele! mai ke Lii o keia Papa, alaila, e heamai | kekahi; "E kapu moe-e r " a lohe na mea j j a pau, na Lii nui a me na mea a pau. j j alaib, e moe like lakou a pau, a o ka I ! mea ku, a moe ole 7 e make ia. Aole e \ae ia itiai, he make wale no ko ka poee hai ai keia kapu. Papa 2. Kapio. Ua kapaia ke kapu o na Lii o keia Papa he Akua, he oi ] loa ke kapu, o ka po ka wa e kamailio j ai me kanaka. | Papa J. Ka Wohi. Na ka Wohi e: hele ku mai i ke kapu o ka Niaupio.— Moe na mea a pau mai na Lii nui a pau imua o ka Niaupio, aka, o ka Wohi, aole e moe, e heie no ia e like me kona makemake. O Liholiho, he Alii Niaupio oia, aia a kapu-o ia na mea a pau e moe, alaila, ua moe na mea a pau, a o Kekuaokalani ke Alii Wohi, aole oia e moe ilaio. O ko Liholiho kapu, ua ili ia Kauikeaouli kona kaikaina ia kapu. O ko Liholiho kapu, mai kona makuahine mai, oia o Keopuolani, a mai a Kiwalao mai kona. O ko Kekuaokalani kapu Wohi, mai kona makuakane mai, oia o Kalaninuimalokuloku, a ua ili no kona kapu maluna o kana mau keiki i hanau ia me kana mau wahine alii, e ae, a pela e pili ai i na moopuna Alii e ola nei. O ka piha like o na koko Niaupio i na aoao elua. Ka mea e mau ai a e nui mau ai ke kapu; aka, i iho na Lii Niaupio, a Pio, a Naha, a W r ohi, i na Lii haahaa iho, a i ka poe noanoa a i ka poe makaainana, aole no e ili ana ua mau kapu la i na keiki oia ano i hanau ia, aole no e hiki i na keiki o keia ano, ke lawe wale i keia mau kapu. Aole no | hoi e hiki i kahi poe e ae a hooili wale aku ia mau kapu i ka poe aole no lakou ia mea. j O na kapu o na Lii, he waiwai ia no Lakou mai ko lakou mau makua mai, j a > naitbiakotrmaa"'makiisng' hoeilH-ua-mau waiwai la i ke keiki a lakou i ike ai he kupono, a i aloha ai hoi, a he punahele. O Keawe Nui, ua haawi oia i kona kapu moe ia Kaianuiamamao kana hiapo; a o kona kapu Wohi, ua haawi aku oia ia Keeaumoku, i kana keiki me Kalanikauleleiaiwi. He nui na kapu o kekahi poe Alii, e like me ke ano o ke kapu i loaa ia lakou ma ka aoao o na makua, a me na kupuna mai. O na kapu o na kupuna Alii kahiko 0 Hawaii nei i malama pono ia, aole loa 1 haule ia mau kapu, a ua hiki i na mamo o keia wa ke malama ia e lakou. — Aka, o na keiki Alii mai a na Lii Nui, ua koino mai lakou i na anuu alii malalo mai, a o ka lakou mau keiki mai hoi, iho hou mai ana i anuu hou, a pela ka iho ana o ua poe la a komo me ka makaainana, aole loa lakou e lawe ia mau kapu no lakou. A ke lawe wale ae nae iakou i ua mau kapu la, aole no he wahi mikohukohu iho, a he wahi anoano alii ke nana ia aku; aka, he no'ano'a wale no. Pela hoi, he mea kohu ole wale no ke hooili wale ia aku ua mau kapu la i ka poe aole no lakou ia kuleana.—O na poai o ka poe e hoaano ana, a e hooili wale ana, a e haawi wale aku i ua mau kapu la i kahi aole i kupono—he kalohe ia—he aihue* aole no e loaa aku he wahi ano kapukapu, a nene ili kapu hoi ka poe i nele ia haawina mai ka Po maL A mahope aku, e waihoia aku ana kekahi inoa, a mau inoa paha o kekahi 0 ko Hawaii mau Alii e noho nei, he mau kapu ahi ko lakou. Na inoa o xa Lh. He waiwai no ia no na Lii nona ia mau Inoa i haku ia e na Lii, na Ha'iu mele, na kahu. Aole loa ia e hiki ke lawe wale ia e hai, aole hoi e hooili wale ia aku e ka poe mahaoi wale. Ina aole i hooili ia mal, a he pono no ke ili aku ia i na Ui e ola ana a ua pili pono i ke Lii nona ia inoa, a like me ka pili ana o ka waiwai ponol He inoa okoa ko keiaMi me keia Aiii, a pela ko na Aimoku. Aole no e hiki 1 na Aimoku ke lawe wale i ka inoa o na Lii e ae; a koe wale no ke hooiliia mai. O ka poe ap# mele wale, o na mele kupuna o na Lii kahiko, a hooiii waie aku i ka poe e, he kalohe ia a me ka aihue. I na he mau mele no Kamehameha I, rae he mea ia, o ke iii Ka Mea Kiekie Keeiikolani ka mea nana e ia ia inoa i keia wa, aohe kuleana o kahi poe ae—a pela no i ko na Lii e ae i hala, na ko lakou poe i pili e ola nei e oiamauinoa» O ka mea e kakau nei, he makee oh e malama pono ia ke kuleana o kela a

[me keia oko Hawaii roau Haku, aole j | e pakaha wale ia, a kaiil wale ko hai j j kuleana. | 5 Oke Kanawai i hooho!oia eka hapa-1 | nui oka Ahaolek> o iSSo me iSS2 ? e j j hoonohonoho ana. ī Papa Kuauhau Oj • na Lii o Hawaii nei, a i hoonohob iho {nei. ma ka Noho Peressdeoa ana o Ka- ; pooloku, a. aoie loa i hiki i ka Lahui Hawaii ke hilinai i keia Papa. He nui na n?ea ano oīaio ole i hookomo wale ia Noiaila, ua huliia na Buke Kuauhau I a pau, a e komo aku iloko o ko lakou lima aka, aole nae i ko ia manao. O kela Buke i unuhoa e Aberahama ma \ka olelo haole, ua ikeia na hemahema he nui, a i oiaio ole me na Buke Kuauhau e ae. E hoopau ana au i keia hoakaka pokole ana. Ama kekahi heiu aku» ua pono ke hoike&aku kekahi mau Alii e | noho nei, a mē Ite ano kulana Aiii, a | me na kapu.