Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 14, 7 April 1883 — HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO EEHIA NO NA HANA HOOWELIWELI O KE TOWERA O LADANA.

[Jfat ia peni a ka mta unuhi moolelo o " £enana ka lViuv 0/e, a me Mahotu ke Koa."] BUKE 1.-MOKUNA I. Ka MorwAHiNE Jane. Hoakaka.—Mamuli o ke noi ia ana mai o ka mea kakau e hoea hou aku imua o na tausani poe heluhelu o ke Kuokoa me kekahi nanea hou, nolaila, ke panee ia aku nei keia Moolelo hoanoano a weliweli maoli o na au kahiko o Enelani, no ka pomaikai o ka poe e lawe ana i ka Nupepa Kuokoa. Kakau Moolelo. Ma ka la 10 o lulai, o ka makahiki 1553, i ka hora 2 o ka auina la, ua lohe ia ka uma nakolo o ka leo o ka pu mai na paia mai o na aleo o Durehama j Hale a me ka home noho hoi o ke Duke j o Northumberland, kekahi alii kiekie o j ka nohoalii, ka mea e noho mana ana ! maluna o na hale o ke au kahiko i ka-1 paia ka Adelphi Ua oili ae la he kaao 1 huakai nui mai ka ipuka pa hema mai o keia mau hale, a iho aku la ma na anuu alapii e kamoe ana i ka lihi muliwai, kahi o lakou e akoakoa ai, a! hoopih ia mai la na auwaa he j ka nui, i kahiko ia me na waihooluu li- j ke ole o kela a me keia ano—ua hoo- j wehiwehi ia kekahi o lakou me na hae I liilii a me na hae nunui—o kekahi me na hae kilika liilii i omau ia me na bele dala liilii, no lakou na leo e kani oeoe ana, oiai ua mau auwaa 2a e paielewa ia ana e na aui nahi o ka muliwai — o kekahi mau auwaa, ua hoonani iame ka nani loa, no ka poe kiekie a koikoi

| o ka ainji, ua uhi ia na aoao o lakou |me na hoailona palekaua like ole T no \ kela me keia kanaka koikoi; a iwaena | o keia mau hoowehiwehi ana, o ka hoa- | ilona kuahaua kaua, a ke Duke Northj umberland kekahi iwaena o lakou, oia jhe kii liona. O *kela a nie keia auwaa, e lawe ana he waa liilii nwnu ano kiu no ka hakiio ana, i hoomakaukau ia ene na hoe a me na pea, a hoopaa ta mai la ma ka hope o teeta a me keia waa me kekahi kaula kilika. Ma keia mau waa liilii me na hoewaa ole r a i hooiako ia hoi me na hoe t me na kanaka i lako i na raea kaua» me na laau ihe loloa, i uhiia ko lakou tnau poo me na papale kapu kila a me na pale umaunia e anapa ana i na kukuna kikiki o ka ia, me ka puali puhi ohe e nonoho ana. Oka hoomalu ana o keia mau auwaa, ua haawi ia i kekahi mau luna eono, na lakou ka papa ana i na uluaoa a me ka haunaele, He nani kamahao lua ole ka nanaina o keia mau auwaa e maokioki nei i ka iliwai o ka muiiwai, a he mea hiki no ke koho ia aku, he huakai olioli nui keia i hoomakaukau ia; a me he la, o ke kumu i kahea ia ai o keia anaina nui e akoakoa mai, oia ka hoohanohano ana aku i ka hoihoi ia ana mai o ke* kahi pua aliiwahine opio i kona nohoalii iloko o ke Towera; aka, aole nae pela. * E like me ka opiopio oia kama aliiwahine, kiekie a me ka ui imua o na poai Uke o kona ano r haahaa a tne ke akahdi o kona manao, me ka oiwi kino lahilahi a kapukapu welo alii hanau o ka aina, me ka pulama ana i ka pono oke Akua i hooponopono hou ia, he mea ia i hopohopo nui ia e ka lahui; a no ia mea, he kumu [>aha ia e ala mai ai na kuee ana, mamuli o kekahi mea pili kokoke a kuleana like i ka leialii. 0 ke kama aliiwahine Mēre waie no ka mea pili kokoke aku, a e haawe ana oia i ka hanohano o na kulana koikoi a pau, a o kona mana, ua kokua pu ia e na haiola kiekie a kaulana o luna o na awai, aka, o kona mana ikaika, kana mau hooko ana a me kona ui, he mea ia i kanalua nui ia iwaena o ka lehulehu. Aole nae oia ka lehua i ma-; nao ia e ako, aka, oia ka onohi i hooi-1 lina ia me ka inana alii piha, e ke-1 kahi mea e ae; mamuli o kona manao j haakei iho, a he mea hoi i hoowahawa- j ha loa ia e ka lehulehu o na kanaka a j pau; oia ke Duke o Northumberland, ka makuahonowai kane o ke aliiwahine. 1 kanoho ana ae o ka Moiwahine Jane me kana kane i ka nohoalii, ua kau aku na maka oka lehulehu me ka hopohopo nona, mai ke kanaka kiekie a koikoi o ka aina a i ka lopa haaiele loa. Aka, ua kii aku la ka Duke naau haakei i ke aliiwahine opio, a hoihoi mai la iaia mai kona home mai, a i ka halealii ponoi o ua Duke nei me ka hanohano nui; i ukaliia e kekahi huakai j lio nui. Ike kokoke ana mai o ka j huakai e hoea i ka home o ke Duke, j ua akoakoa mua ae la ka lehulehu a | lehau ma kapa o ke ala a me na wahi kiekie; a i ka ke aliiwahine opio e kaalo ana imua o lakou, aole he mau leo huro hauoli i haawi ia aku e na makaainana nona, aka, he anoano o ka eehia ke halii ana iluna o ka lehulehu, a o na oinaka waimaka ke hanini mai ana mai ko lakou mau onohi maka aku a hooma-u iho la i ka lepo malalo o lakou. O ke kahoaka mua keia i ike ia e ke aliiwahine, a o na makaainana na hoike e hooia mai ana i ka

oiaio o keia ouli, i kona komo ana iloko o ke Towera o Ladana. No ka opiopio a me ka ui o ke aliiwahine, oia ka mea nana i hoopioloke loa ae i ka manao o ka lehulehu. | Ua nune aku a nune mai na makaI ainana no ke ano e o na mea i ike ia, aka, ua nalohia koke aku la iamau ma- ! nao, mamuli o ka hoea ana mai o ke Duke Northumberland, e ukali jkokoke ana mahope o ke' aliiwahine, , a leha ae la kona mau maka hoomakue | i ke anaina kanaka, i*ie he la e hoomalu aku ana i ko lakou mau leo hooho hauoli; a ua oleloia, no ka nui o ke aloha ia o ka mea e manao ia ana e kumakaia, e ke Duke nona ka inaina wela f ua oi aku ka nui o na waimaka i hoohanini ia me ke aloha welenia* mamuao | na leo olioli i puana ia. Ma ka la 9 o lulai, ua hoolauna ia { aku ka moiwahine Jane, nona ke kulana inoa i kapaiia ka Lede Jane Grey, me ka mea kiekie ke Duke, aka, nona iho, j ua ala mai la ke kaumaha iloko ona no ka hiki ana mai o kekahi popilikia nui ana i upu wale ai, oia kona hopena manaonao. He ekolu la i hala ae, ua kau ia ka hopena weliweli maluna o Edewada VI, a o kona make ana, ua hunakele loa i e ke Duke Northumberland: ana; i manaolana ai, mamuli o ka hoouna! ana i na elele hoopunipuni, oia ka mea | e loaa ai na o na Aliiwahine Mere! a me EUkapeka iaia. Aka, o ka lono | no ka make ana o ko laua kaikunane r i ua hoike mua ia aku ia laua e kekahi; | nolaila, ua hoole ia mai la ka manao! pahele o ke Duke ma o na elele. I ka ! ike ana o ke Duke i ka hoohoka ia ana j 0 kona manao, hooholo koke iho la ia 1 kona kahua elikemeia ihoikeia aenei maluna, me ke kukaia ana aku i kana hunona wahine i moiwahine. Me keia mau hoolaia ana, i kokua pu ia mai e aa hoa o kona aha kukamahi» hele aku

| !a ia a hiki i ka home noho. kahi hrfl : Jane e luakaha hooiuolu ana. a hoH ! aku la iaia, ua hoolaha ae ka niea j ho ana i kanohoaiii maokekahi -J ; oia kona hooilina. S [- Hoole aku la nae ke a ; • Jane i keia hanohano i kau u J ! iluna ona, me ka hoihoi ana (maiuna o na kaikuahine o » {me ka puana ana aku. Ae M I i ano opiopio, aole no hoi • (kau ma na hana hohonu o keia 'M ana, e hiki ai ia'u ihoe hookele ; J hana e waiho ia mai ana ma k u , e lawelawe, Ina au ua iakv> o - * n mea ia no'u e lilo ai i ukah r.o k,- - \i poino mua; ina oia e hookiekia hai, he mea ia nona e oluolu ■ ko iakou komohia ana iloko o n.i j na Oka mea ana i_hoohanoh.\r..ai inehinei, okona hoj>er.a k.\ N J a nolaila. ina au eae ia u īho. ; J kau mai oia ika leiaiii iiuna o ... J la apopo auanei e hoike aku , J hoohaahaa ia ana o'u meka h.;-. J iii ia. Noiaila. me ka leulii he.i ... A e kau mai ai iluna ou? Me k.i . anei ipaumaeiea aww me ka h- ; hiia ia, mai ia Katarine o a i pookoi ma ka make ana o Ano • lena ame kekahi poe eae i ieī nuih, : mai ona; a pehea ia i ake ai oe e ; i:ui pu aku au i ko'u koko me ko ;.u i iiio i koiu no na mea i kumakau ;.i keiaieiaiii mai, maiuna iho v> v ka mea nana e papahi ami? M- a mau huaolelo hoanoano, .1 k.. a oia me ke kulou ana iho, a n > k.ih: nawa, hookahua j.>aa iho la ou ; n.i. ; olelo i hooholo ai, a hiki i ka h \ ueiaana o kona kahua i h«.K>[u.i muli o ke noi a kona mau mak.i::uv •me na hoalohaloha ana a kan.; v. t ka Haku Guilafoda Dudek\ k i i laahia iaia, a aeaku la oia me ke • nalua. Ai ke kakahiaka ana ae oka • ua lawe ia aku la oia e like me i hoakaka mua ia ae nei ma ka i. :r.i ka ana o keia moolelo, me ka h.ui : a me ke kiiakila nui no lh:tch:.-. .i Hale, a ilaila oia i halawai mai • na hoomaikai ana a na makaat!ui-..\, kaana pu i na iealea i hoonuū.; .n , ia, me ke kali ana ike Duke a • o. huakai e kii aku ana iaia e hoiho: :r i meka hanohano nui ilokoo ke 1 .va... He mea i maa mau i na alii o } :. ..! ka hoohala ana i na la mua o k-> . < . nohoalii ana ae iloko o keia nui;. pakaua kahiko—Ma keia ua ke a Aliiwahine i hoihoi i'a ai no kei.i h.h alii a halepaahao hoi ona poo ka . i hoomaka mai ai keia moolelo O ka maheie mua loa o ka hu.ik.»;. he puali koa lio, i aahu ia me ke kakin panio pili pono, me ka papale k.i;.. veleveta i omau ia ma na aoao r..\ pua rose wai dala; na kapa komn, \ kuka uliuli i humu kinohinohiia r,\i k-* jalo, a ma ke kua, ke kalaunu aln : !; mu ia ika lopi gula. Ua uhi ia na W au ihe alakoume ka veleveta t i i hoopaa ia me na kui hulali a ia aku me na omau lipine gula. 1. ! c pakahi ana ka huakai ma na laina ma ka akau ame ka heina, mai k.i . ka pa mai o ka halealii a hoea ; k anuu alapii lalo loa e halawai ak:: me ka waapā e kokoke niai ana i - ui.i Ua hohola ia iwaena o lakou he » 1 v manoanoa alohi kumukuai nui. :u kahi poe aialo he lehulehu wale < Duke Northumberland. 1 ka pau o keia mau mea, ua wawalo mai !a r.\ leo o na ohe mailoko mai o ka pa ai:: a pela i oho pu ae ai ka leo <> na o': e

ka poe puhi ohe iluna o na waa; a »u alo malie ae la he elua mau c!-a': me ke kilakila mai ka ipuka ukaliia laua e kekahi aliikoa e liah .ir.j i ke kookoo alii, a mahoj>e mai o:u k-. kahi e hali ana i ka pahikaua a:n. r.i aliikoa kakiana mai he nui wak <• kulanakauhale me ko lakou mau ka::i% piha, i kau ia na hoailona o ko lik . kulana ma ka pulima o na kuka. in.ih pe mai o lakou ka moi me kona n.ih piha e lei anai kona aahu kaua, na Ni ita mai o ka Bath, me ka lihilihi kc,-kv ma ka pulima oke kuka o keU a. keia, na keonimana, na lunakana* ' me ko lakou mau aahu uhi {>00 :: mele, ka Bihopa o Ely, nona ke kulana. jka Haku Kiekie o ke Kaulike, ir.e !aahu lenalenaalo hamama, na luna nu: ! mai oka aina me ko lakou mau aahkoloka, na luna makai, ka Haku Mea Sir Keoki Beame me ka aahu \ e cvcu ulaula, e lei ana i kekahi pale uhi i ia i na huaolelo SS. Ua haawiia he manawa ku|x a\-:» - ka ee ana aku o keia poe maka h.t: hano a me ko lakou mau ukali ili:r.a na auwaa, ahe nui wale i piha ia - aiawa i pa-e hou mai ai ka leo r.a ohe, i kukai pu ia mai hoi e ko ka ;- < iluna o na auwaa e lana ana iluna muliwai, a iho aku la na alakai * ! a mekeia mau puali a holo aku h~ Lakaulona aku na maka o kela a :m- *-u makaikai i na auwaa oiai lakou e : ana i na mapuna wai o ka ; hele hoi a kauluwela ka iiiwai me *a alohilohi o ko lakou mau kahiko h ,v nani; oiai hoi na mapuna hoe nehe ana i ka iiiwai, a e nawe kolonihe ana na leo mele olioli o lakou t ka le!au makani: oiai ke anaina inakaiiai e hoohihi ana ka naau i ka nani a ka unahe o ka leo o na ohe i nalo mai 0 lakou aku, aia hoi, ua hookapaliU U he mau tausani o na houpo a rne r-* puuwai e pana maiie ana; aole he olioli i lohehouia, aolenohoihemaumi no aka ana iluna o na papalina o makaikai a me na manao aloha e haia mu ana iluna o iakou. O keia ano hakanu anoano hookahi i haiamu Ike kakahiaka, pela no i keia wa. 0 ka moiwahine Jane, he mea i maopop o lea, aole i komohia ke aloha o na niakaainana iaia. AoU i