Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 34, 25 August 1883 — Page 2
| This text was transcribed by: | Ben Allen |
| This work is dedicated to: | Nona Beamer |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
KUOKOA ME KE AU OKOA.
[1 Huiia.]
No ka Makahiki $2 00
Eono Mahina 1 00
Dala Kuike ka Rula.
PAONO, Augate, 25, 1883.
HE MAU NINAU.
Ua hoolaha ia iloko o na nupepa, ua kauoha aku ka Papa Ola ma na aina e i poe kahu mai, e hele mai e malama i na poe mai ma Hawaii nei. Ua hoouna ia no hoi kekahi kahunapula i na aina e e imi a lawe mai i ua poe kahu mai nei. Na ke aupuni anei na lilo o ka imi ana, ka lawe ana mai, a me ka uku ana i keia poe kahu mai no ka lakou hana maewaena o kakou? Ae he mea maopopo no ia, na ke aupuni e uku, no ka mea, nana1 kauoha ma o ka Papa Ola. Mahea e lawelawe ai meia poe kaha mai o ko na aina e? Auhea na hale lapaau no ka poe mai kahi a lakou e lawelawe ai? Ina i makemake ia i poe kahu mai na ke aupuni, heaha ka mea i imi ole ai ka Papa Ola iwaena o na kanaka Hawaii, a e lilo hoi na dala uku o ke aupuni ia lakou, aole i na malihini? Ua hemahema anei ka halemai o ka Moiwaine ma ka lawelawe ana o na kahu mai Hawaii? Aole, ua ike ia ka makaukau. Aole anei i kaena na nupepa aupuni i ka makaukau loa o Miss E. Crowningburg a me na kahu mai e ai i kokua i ka poe mai ma Kahakaaulana? Ae, ua kaena no, a he poe Hawaii lakou. Heaha ke kumu o ke kii ia ana o na kahu mai i ko na aina a, a hoolilo wale i ke dala o ka lehulehu ma o lakou la, oiai eia no he poe kupoho maanei? Nawai e puana mai ka haina o ka ninau?
Eia hou, ua hala ekolu mahina a oi o ka waiho hakahaka ana o ka oihana Loio Kuhina. Heaha ke kumu o keia? Aole anei he poe makaukau maanei nana e hoopiha keia oihana o ke aupuni? Ua kauoha ia anei i Loio Kuhina i ko na aina e, e like me ke kauoha ia ana o na kahu mai? E pono ana anei ke aupuni ke noho loihi ia oihana me ka nele 1 ke kenaka nana e lawelawe? Aole anei e ulu mai na hihia mamuli o keia hana hemahema ana? E ke kiai, e hai mai.
HEAHA KA HANA?
O ka lilo ana o ka uapo ma Waiawa i ka wai kekahi o na hoike maopopo o ke ano pono ole o na hana o ko kakou aha kuhina e noho nei. Mehe mea la, he hana paani wale iho no. Aole i pilikia kela alanui mamua, ua hele mau no na lio a me na kaa, a me ka poe hele wawae, no ka mea, aohe, wai nui o kahawai, aohe pali, a he palahalaha ke ala e hiki oluolu loa ai na kaa no na makahiki loihi i hala. Eia nae, ua hoolilo nui ia ke dala no ka uapo, aole nae i hala ekolu wahi mahina mahope o kona paa ana, a o ka lawe ia aku la no ia o ua wahi uapo nei e ka wai kahe a pau loa, a ku ka opala i kahakai, aohe wahi laau i koe. Heaha kea hana? He lealea maunauna waiwai anei?
HE LEO PAIPAI.
I ko makou poe heluhelu mai Hawaii i hiki aku i Kauai, aloha oukou; eia kakou i ka hapa hope o ka makahiki e hele nei; eha mahina i koe pau nei makahiki. E hoomanao mai na makamaka i hookaa ole i ka uku o ka hapa hope o keia makahiki o ka Nupepe Kuokoa, a e hookaa awiwi mai i pono ai na mea a pau. E hoolohe i keia leo i nele ole oukou i ka pepa iloko o keia mau mahina pokole i koe o keia makahiki, a me ka makahiki hou no hoi; no ka mea, e hooko ana no makou i kou makou rula.
Aohe olelo ana no ka poe i hookaa pau i ka uku pepa i kinohi, ua maalahi lakou, a e hooicaica na mea a pau i koe i maemae maikai ka inoa o ka poe lawe Kuoka no keia makahiki a kaa hope ae. E hookaa koke mai ko makou poe luna i na koena dala e waiho nei ma ko lakou heluna pepa, a e lawe aku lakou i ko makou mau mahalo piha no ko lakou ahonui a me ka hana pololei. E aloha auanei oukou a pau oa.
AHI WELA KA LUNA O KEAAU. KOMO I KA HOUPO O KA ELELE.
Ke hoea hou mai nei ka Elele me kona mau mano kamalii, a kamailio i ka mei pili ole i ke kahua o ke kalaimanao naauao ana, a ke kamailio nei malolo o ka inoa Mailelauliilaunui, heaha ka manao o ka Elele ma keia mea? No ka nele anei i ka ike e hiki ai ke pani i na olelo a Mailelaulii? Aka, aole makou e alualu ana malalo o ia mau olelo ano ole, oia, o ka makou mei e kamailio ai, oia no ke kalaiaina naauao ana; aole makou i maa i ka hailiili a me ka hoohepa i na olelo ano ole.
Ke kakali nei o Mailelaulii i ko ka Elele pale pololei mai i na mea i olelo ia ma ke Kuokoa o ka pule i hala, ina hiki ole i ka Elele ke ku maluna o ke kahua o ka hana, alaila ua ahona ke kanu ia oe iloko o ka lua kupapau, haki aohe noonoo, aohe ike, aohe akamai. No ka mea, he mea makehewa ke ola ana o ka mea noonoo ole e like me ka Elele a ka lehulehu e ike nei. Eia ka Solomona, "O ka mea nele i ka ike a me ke akamai, ua make oia i kona wa e ola ana." Pela no ka Elele; ke ola nei o Elele me kona kino i piha me na mea pelapela, i paapu hoi kona mau kolamu me na ea maea mai ka Waoakua o Sahara.
Pele ka nupepa i hoolahaia e ka mea nele i ka noonoo maikai o kona mau manao, he piha i ka opala, no ka hilahila loa o ka Elele i na mea a Mailelaulii i hoike ai me ka oiaio, hele mai nei malalo o ka hailiili, ma ke ano hakukole, pehea la ka ona o ka Elele i ae ai i na manao o keia ano? Aole no paha he lunahooponopono o ia Elele, ke komo nei na manao o ka ohana lekeona, ka heluna o na uhane ino ma ka ilina kupapau.
O oe e ka Elele, he pio oe na Mailelaulii i keia wa, o kou mau mea haku manao, eia laua ma ka poho lima o Mailelaulii. Ke noho alii ne o Mailelaulii mai ka mea e noho ana i ka noho moi a ia oe e ka Ele lopa kuakea loa, aole oe e hiki ke oni ma o a maanei, no ka mea, he powa maopopo loa oe, a ua kupono kau i hai mai nei, ke kahe nei ka hupe mai ko ihu iho, no ke komo o ke anu o na olelo a Mailelaulii iloko o ko pukaihu, ke haukeke mai nei ko lehelehe i ka maeele, aohe kapa e mehana ai, hookahi no kapa e mehana ai o ke ahi o na huaolelo a Mailelaulii.
O kau hana pono wale ho e ka Elele, o ko hana i laau amana nou, alaila, li ae no ia oe iho maluna o ia amana au i hana ai, e like me ke kanaka i hoikeia ma ke buke nui.
Aole e hiki i ka Ele ke pani i ka waha o Mailelaulii, e hoomau aku ana ke kamailio ana i na mea pili i ka aha kuhina lima lepo a me ka aupuni kuoloia iluna o na pukoa.
Mailelaulii.
KA HOKU LOA MALAMALAMA, KA UILA ANAPU MA KA HIKINA.
Ua hoea mai nei ka Elele me ka lei pohuihui ona, ua hihi ia e ke kaunoa hihi i Mana, ua hele a oki loa na maka i ke one o Kakuhihewa, a hoike mai nei i na haina o na ninau a Kanaka Hawaii i ninau aku ai i ka pule i hala; ma ka nana pono ana i na haina, hu ka aka a mamae ka iwiaoao i kau a mea o ka ike ole. Eia na ninau a me na haina ole wale: I kani na pu i ke ana, a no ke kumu hea i kani ai? Haina a Elele: I kani na pu no ka uhao ia ana o loko i ka pauda. No ke kuni ia ana o ka pauda i ke ahi ma kahi puka uuku maluna o ka pu, ke kumu i kani ai, i loha oe,
Ea, e ka lehulehu, ke ike mai la oukou ma keia haina i ke kolohe maopopo. Aole e hiki i ka elele ke hai pololei mai, o hilahila loa. Kai no hoi i kani na pu i kuni ia i ke ahi e na lima hawahawa i ke dala a ka ona miliona, i a hoi ka pauda i ke ahi i kaa ka aie i ka ona miliona, i komo hoi ke ahi ma ka puka uuku i kani ka pu i ka Moi Ku-i o Hawaii, i uhao ia ka pauda i makana na ke aupuni i kona moi ku-i, ke lohe la oe?
Eia hou: Owai ka moi i hoi mai mai Kaleponi mai ia la? Haina a Elele: Aohe moi i hoi mai mai Kaleponi, aohe no na ka bana i puhi, aka, na na keiki o ka bana i puhi me ko lakou makani maloko o na mea kani, a o ke ana kana olowaa keleawe no ko lakou olioli i ka pi Mariposa, i lohe ou mau pahu kani.
E ka lahui, eia mai ka haina elua a ka olohe pee one o kula o Kamaomao, ka pee poli kawau, ole no e hiki hou iaia ke hai pololei mai o ku i ke a'u, i ka ia lele o ka moana. Heaha ko mea i hai pololei ole ai i ka moi i hoi mai ia la? Kai no hoi o ka ona miliona k moi i hoi mai ia la; kai no hoi i kani ka bana i puhi ia e na keiki me ko lakou makani i kaa ka aie o ka Elele i hawahawa ai ka lima i ke dala a ka ona miliona; i puhiia ka makani iloko o ka ohe kekeawe i mea e hooluolu aku ai i ua ona miliona la, i hoike aku hoi na olowaa keleawe me ko lakou lei nui, i hoike no ke kulou o ke aupuni o Hawaii i ka ona miliona, i hoikeia aku hoi ka olioli o na mea kani i ko lakou moi moku; ke ike la oe e ka Elele i ka huai pau?
Eia hou: I hookani ia na bele ma ia la i ke aha? A owai ka moi i make i kani ai na bele kanikau? Haina a ka Elele: E ninau iho oe i kahi haole kahunapule o Kawaiahao, oia ka mea i ike, o hoopu hoonalonalo iho la, no ka mea, na ka bele o ka luakini o Kawaiahao i alakai i na bele e ae o ke kulanakauhale nei ma ia la, oia ka bele i kani mua loa, a mahope ke kani ana o na bele e ae, i loha oe, mai loko a waho. Maikai Waipio, he alo lua na pali i ka haina a Elele.
Eia mai ko mea ino e ka Elele a puka aku; ko haina huna ano e palaha ai oe maluna o au haina, me ko manao e kau ana maluna o Kanaka Hawaii keia haawe; eia mai ke hoi aku la ka opua i Awalau, a noho pono iho ka ua Ukiu o Makawao iluna o hokua, a paapu ko lauoho i na kulu kehau, e like me Nebukaneka i kona manawa, o ko mai keia mailo ko kino, a me na kino ou mea haku manao.
Ua olelo mai nei oe e ninau i kahi kahunapule haole o Kawaiahao, oia kai ike pono. Ae, pololei, pono loa, hewa ole, kupaa mau, naue ole. Oia ko mea i hai pololei ole ai ma na ninau ekolu i oili aku ai me he ahi la, no ka mea, ua ike oe o makou kekahi hoike nui ma ka aoao o ka lahui ma keia mea. I ae aku ka luakini o Kawaia hao e kani kona bela i hoike oiaio loa no keia mea e kamailio ia nei e Kanaka Hawaii, aole i kani ia bele ma ke ano hookamani a hoopilimeaai; i kani ia bele i hai ia mai ina e ku mai ka ona miliona me kona moku, e hookani ia na bele, nolaila, ae koke ia aku; o ka bele o Kawaiahao, ke hoike aku nei me ka oiaio loa, a e hoomanao iho oe ua loaa ma ke Kanaka Hawaii aoao ka hoike oiaio e ikaika ai na kalai olelo ana.
He mea kanalua ole keia, mai manao i ke kani ana o ka bele o Kawaiahao e lilo ia bele i pio, aka, i ikeia ko noa, kou mau manao e huna i ka mea oiaio o na ninau ekolu. E hoike mai ana ka bele o Kawaiahao i ka mea oiaio, a e kukala leo nui aku ana ke bele o Kawaiahao ma kona ano he hoike oiaio i ka hana i hanaia ma ia la.
Ko lima hawahawa i ke dala a ka one miliona, hoole oe i keia; hoike ka leo o ka bele o Kawaiahao, i kani ia bele no ka moi ku-i o Hawaii. Hoole oe, hoike ka bele o Kawwaiahao, ae, oia no, ke kaona ia.
Manao anei oe e huna ana ke kahunapule haole, aole e hoike i ka mea oiaio? Aole e like me ka mea kakau manao ou ka huna iaia iho ma ke ano hipa, aka, he kao maopopo a pau loa.
Ke hoole mai nei oe i ke kaona o ko mele, hoolaulea, heaha ke ano o ka huaolelo hoolaulea? Eia kona ano, e hoolaulea aku oe i kou mei i lawehala ai, oiai oia me oe ma ke alanui, o haawi kela ia oe i na mea oi aku o ke ino. Pela no oe e ka Elele, e hoolaulea oe me au lalani mele i ko mea i aie ai i kona dala, e hoolaulea oe me ko manao maalea e alakai ai i ka moi, i mea e ai mau ai oe i na dala luhi ole mai ka one miliona mai, a na ka ona miliona e noi ae i ko ka moi oluolu e hoonoho no ia oe ma ke kae o ka umeke aupuni. Ke manao nei paha oe, U! hoihoi! Auwe, heaha iho la ia? Ua kohu no ka ia huaolelo ia oe? Kai no no ko hoihoi i kulou ai oe, a kupee ou kuli ilalo o ka lepo i ka ona miliona. Hilahila ino!
Kanka Hawaii.
NA HOOLAHA HOU.
Olelo hoolaha.-He halekuai makepono ko'u ma Kapaa Kauai. He nui na mea mea kuai o ko'u hale, e naue nui mai e na makamaka. He waipahe no hoi na kumukuai. Na lole o na kane a me na wahine he nui wale. He nui wale na mea i koe e naue nui mai. J. B. Grant
1134 4t.
Olelo hoolaha no ka poe ku i ka auhau o ka M. H. 1883.-E ike auanei na poe a pau i ku i ka Auhau e noho ana maloko o ka Apana Hookolokolo Elua o keia Aupini, oia hou o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe. E noho ana na Papa Hoopii Auhau o keia mau MOkupuni, ma na manawa a me na wahi i hoike ia malalo iho nei, no ka hoolohe ana i na hoopii: Okatoba 1 me 2, 1883, Hale Hookolokolo ma Wailuku; Okatoba 4 me 5, 1883, Hala Hookolokolo ma Makawao; Okatoba, 12, 1883, Kahalepalaoa, Lanai; Okatoba 15 me 16, 1883, Hale Hookolokolo ma Lahaina; Okatoba 20 me 22, 1883, Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai; Okatoba 25 me 26, 1883, Hale Hookolokolo ma Hana. Ma na manawa a me na wahi i hoike ia maluna, e hoolohe ia'i na hoopii a pau i hoike pololei ia mai e na Luna Helu o na Apana pakahi.
Abr. Fornander.
Peresidena o na Papa Hoopii Auhau o ka Apana Hookolokolo Elua, Hawaii Pae Aina. 1134-4t.
Hoolaha hooko moraki me ke kuai.-Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Jos. Poia o ka aoao mua, a me William Dean o ka aoao elua, ma ka la 24 of Mei 1880 i kakau kopeia ma ka buke 65 aoao 165 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka Piakahi la 24 o Sepatemaba 1883 ma ke keena kudala o E. P. Adamu ma HOnolulu ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 o Augate 1883.
William Dean,
Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
He elua apana aina maikai loa ma Hana, Maue, he 6 8-100 eka ma kekahi, a he 24 1-100 eka ma kekahi aia laua a elua ma Wakiu.
1134 4t.
Hoolaha hooko moraki me ke kuai.-Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Keahiaka me Puhi o ka aoao mua, a me Mrs. C. B. Andrews o ka aoao elua, ma ka la 19 o Aperila 1879 i kakau kopeia ma ka buke 60 aoao 212 a mamuli o ka uhaiia o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hooiahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka Poakahi la 24 o Sepatemaba 1883 ma ke keena kudala o E. P. Adamu ma Honolulu ma ka ho.a 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 o Augate 1993.
Mrs. C. B. Andrews,
Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
He 5 1/2 eka aina kalo maikai ma Haena, Kauai, ua hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 5,488. 1134 4t.
Hoolaha hooko moraki me ke kuai.-Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawena o J. U. Kawainui a me B. W. Kawainui o oa aoao mua, a me Larish Way o ka aoao elua, ma ka la 22 o Aperila 1882 i kakau kopeia ma ka buke 73 aoao 450 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia kooko ana e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka Poakahi la 24 o Sepatemaba 1883 ma ke keena kudala o E. P. Adamu ma Honolulu ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 o Augate 1883.
Larish Way,
Mea Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
He 14 eka aina ma Waikiki, Oahu, he aina kupono loa no ke kanu ana i ke kalo i me ka raiki, e pono wai mau, a he maikai na Palapala. 1134 4t.
Hoolaha hooko moraki me ke kuai.-Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Manuela o ka aoao mua a me Geo. C. Williams o ka aoao elua, ma ka la 21 o Augate 1877 i kopeia ma ka buka - ao - a mamuli o ka uhaiia o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooka ana, e kudala akea ana ia aina ihoikeia ma ia moraki, ma ka Poakahi la 24 of Sepatemaba 1883, ma ke keena kudala o E. P. Adamu ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 o Augate 1883.
Geo. C. Williams,
Mew Moraki Mai,
Penei na aina e kudalaia ana: He 1 2/3 eka kupono i ke kanu raiki a kalo paha ma Waimaauau, Kailua, Oahu, ua hoakakaia ma ka Plapala Kuleana Helu 5836 ma ka inoa o Kahawaiolaa. 1134 4t.
Hoolaha hooko moraki me ke kuai.-Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Naukana a me kana kane mare o ka aoao mua, a me Maria Lowrey o ka aoao elua, ma ka la 29 o Iulai 1881 i kakau kopeia ma ka buke 70 aoao 101 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana e kudala adea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka Poakahi la 24 o Sepatemaba 1883 ma ke keena kudala o E. P. Adamu ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 o Augate 1883.
M. S. Perevia,
Hope o ka Mea Moraki Mai.
He 77-100 eka ma ka alanui Liliha a he kahua hale maikai loa hoi, aia no hoi kekahi mau hale maikai ma ka aina. 1134 4t.
Hoolaha hooko moraki me ke kuai.-Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o J. W. Mikasobe o ka aoao mua, a me A. J. Cartwright o ka aoao elua, ma ka la 20 o Aperila 1882 i kakau kope ia ma ka buke 72 aoao 417, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei. e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki ma ka Poakahi la 24 o Sepatemaba 1883 ma ke keena kudala o E. P. Adamu ma Honolulu ma ka hora 12 o ia la. Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.
Hanaia i keia la 20 o Augate 1883.
A. J. Cartwright,
Mei Moraki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
1 1 68-100 eka aina ma Waikiki i kuaiia e J. W. Mikasoe i oleloia mai ka waiwai mai o Lunalilo ma ka Palapala i hanaia i ka la 28 o Feberuari 1882 he aina kalo.
2 3 69-100 eka ma Kona Hawaii he aina kupono no ke kanu kope a me na mea e ae, he kau ohi no hoi e hiki koke mai ana. 1134 4t.
Aha Hookoloholo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o Kalani Hao k., o Kalawao Molokai i make kauoha ole. Ma Keena Imua o ka Lunakanawai B. H. Austin. Olelo Kauoha e Hoolaha aku no ka Noi ana mai e Koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Kanealii k., o Waihe, Maui, e hoike ana o Kalana Hao k., no Kalawao Molokai, ua mae kauoha ole ma Kalawao ma ka la - o Aperila M. H. 1883, a e Noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kanealii.
Ua kauohaia, o ka Poakahi, ka la 17 o Sepatemaba M. H. 1883, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou e ae oleia ai ua Noi la. A o keia olelo kauoha a hoolahaia ma ke olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, Augate 23, M. H. 1883. B. H. Austin,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith,
Hope Kakauolelo.
1134 3t.
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o Lulea k., o Waialae, Oahu, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai B. H. Austin. Olelo Kauoha e Hoolaha aku no ka Noi ana mai e Koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi o Keoahu o Waialae, Oahu, e hoike ana o Lulea k., no Waialae, Oahu, ua make kauoha ole ma Wailupe ma ka la 4 o Feberuari M.H. 1882, a e Noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Keoahu.
Ua Kauohaia, o ka Poakahi ka la 10 o Sepatemaba M.H. 1883, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae oleia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, Augate 20 M. H. 1883. B. H. Austin,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henrr Smith,
Hope Kakauolelo.
1134 3t.
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o Olina, John, a me Juliana Manini Manuel, he mau keiki oo ole. Olelo kauoha mamuli o ke noi a ke Kahu Malama Waiwai no k ekuai ana i kekahi Waiwai Paa.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a John F. Colburn Kaku Malama Waiwai o Olina, John, a me Juliana Manini Manuel, he mau keiki ooole, e noi ana e kauohaia e kuai i kekahi waiwai paa o ua mau keiki oo ole la i oleloia, e waiho la ma Kaohai Waikele, Ewa, mokupuni o Oahu, a e hoakaka ana i kekahi mau kumu ku i ke kanawai e aeia'i e kuaiia ua waiwai paala.
Ua kauohaia e hele mai ka poe a pau i pili i ua mau keiki oo ole la, a me na mea a pau i kuleana i ua mau waiwai la imua o keia Aha, ma ka Poaha ka la 20 o Sepatemabe, M. H. 1883, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo ma Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai, ina he kumu kekahi e hoopuka oleia ai ka olelo kauoha e kuaiia ua waiwai la.
A ua kauoha hou ia, e hoolahaia ke kope o keia olelo kauoha no ekolu pule mamua'e o ka la e hooloheia'i i oleloia, iloko o na nupepa Kuokoa a me Hawaiian Gazette, he mau nupepa i paiia ma Honolulu i oleloia.
Hanaia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, Augate 23, M. H. 1883. B. H. Austin,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Idea: Henry Smith,
Hope Kakauolelo.
1134 4t.
Hoolaha Lunahooponopono Waiwai.-Owau o B. You Hina ua hookohu pono ia mai au e ka Lunakanawai B. H. Austin i lunahooponopono no ka waiwai o Kepio k., no Moanalua, Ohau i make. Ma keia ke hoolaha aku nei au, o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo, a o ka poe a ka mea make i aie ai, e hoike koke mai lakou i ko lakou kuleana iloko o na mahina eono o hoole mau ia lakou. B. You Hina,
E loaa no au ma Kaakopua, alanui Papu.
1134 4t.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Keaweeaimoku k. no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii.
Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi o Daniela Keaweaimoku k., ka hooilina no ka waiwai o Keaweaimoku k., no Laupahoeoe, Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e hoaponoia ka hoike hope o Kaaukai ka Lunahooponopono malalo o ka palapala hope, a e hooholoia ka waiwai i ka hooilina, a e hookuu aku i ka Lunahooponopono waiwai.
Nolaila, ua kahohaia na mea a pau i pili, o ka Poalima, oia ka la 21 o Sepatemaba, 1883, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana ia noi, me na mea kue ke hoikeia.
F. S. Lyman,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Aug. 9, 1993, 1133 3t.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Kapu k. no Halepuna, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kamalae k., e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kapu k., no Halepuna, Hilo, Hawaii, i make, a e hoomaopopoia na hooilina, a e maheleia ka waiwai ia lakou,
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau i pili, o ka Poalima, oia ka la 21 o Sepatemaba, 1883, i ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka la me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na mea kue ke hoikeia.
F. S. Lyman,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Aug. 6, 1993, 1133 3t.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Ahpo k., no Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a L. Severance ka Luna hooponopono no na waiwai o Ahpo k., no Hilo, Hwaii, i make, e noi ana e hoaponoia kona hoike hope, a e hooholoia ka waiwai i na mea i pili, a e hookuuia oia me kona hope ma ka oihana.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau ke pili, o ka Poalimi, oia ka la 21 o Sepatemaba, 1883, ma ka Hala Hookolokolo ma Hilo, i ka hora 10 o kakahiaka, oia kahi a meka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, me na mea kue ke hoikeia.
F. S. Lyman,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Aug. 6, 1993, 1133 3t.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Nahakuela k., no Hamakua, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a S. B. Kaahalawamaka k., e noi ana e hooholoia na hooilina a Nahakuela k., no Honokaa, Hamakua, Hawaii, i make, a e hoonoho iaia i Lunohooponopono no na waiwai, a i kahu malama no na keiki oo ole a ka mea i make.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka Poalima, oia ka la 21 o Sepatemaba, 1883, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
F. S. Lyman,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Aug. 6, 1993, 1133 3t.
HOOKAPU KAI LAWAIA.-Ua Kapu loa ka lawaia ana ma na Ahupuaa o Kukuipahu, Kamano, a me Mahukona, ma Kohala, Hawaii, no ka mea ua liko ia'u ke kuleana lawaia ma ia mau kai mai a J. Wight mai.
H. Maha.
Halawa, Hawaii, Aug. 9, 1993. 11 3t.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO Waiwai.-Oiai ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo i lunahooponopono waiwai no ka waiwai o J. Kaaua o Makaweao, Maui, i make, ke kauohaia aku nei na poe a pau nona na koina iloko o ka waiwai o ka mea i make i oleloia, e hoike mai lakou i ka lakou mau palapala i hooiaio kuponoia @oko o eono mahina i ka mea nona ka inoa malalo, ina ua hoopaa a hoopaa oleia paha, a i ole e hoole mau ia lakou. A o ka poe a pau i aie i ka waiwai i oleloia, ke hauohaia aku nei lakou e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo ma kona keena hana ma ke alanui Kaahumanu. W. Austin Whiting,
Lunahooponopono Waiwai o J. Kaaua.
Honolulu, Aug. 16, 1993. 1133 4t.
WAIKAHALULU.-E ike auanei na mea a pau, ke papa a hookapu loa aku nei ka mei nona ka inoa malalo iho nei, i na poe a pau o kela a me keia ano, a me na holoholona, aole e hele a komohewa maluna o kela apana aina e waiho la ma Waikahalulu, Honolulu, mokupuni o Oaha, nona ka ili 29-100 o ka eka,, ma kahi kokoke i kahi noho o Jos Aea, oia hoi ka apana aina a Rev. M. Kuaea a me Tamar Kuaea kana wahine i moraki aku ai ia Wilder &Co. ma ka la 3 o Dek. m.h. 1880, a i kopeia ua moraki la ma ke Keena o ka Luna Kakau Kope o ke Aupuni, ma ka buke 67 ma na aoao 176, 177, 178, a no ka mea, ua hoolilo aku o Wilder &Co. i ua moraki la a me na pono a pau, ma ka palapala hoolilo i hanaia ma ka la 2 o Iune m.h. 1882, i ka mea nona ka inoa malalo nei. A no ka mea, ua uhaki maoliia na olelo a pau ma ka palapala moraki i oleloia maluna e ka aoao mua, a elike me ke kanawai i aponoia ma ka la 77 o Augate m.h. 1874, He Kanwai "E haawi ana i manawa i ka poe nana i moraki aku i ka waiwai e hoihoi hou mai i kekahi wa," ua hookoia e ka mea nona ka inoa malalo na olelo a pau e pili ana i ua kanawai la, a ma ka a ihanaia ai kekahi palapala i hoohikiia imua o ka Lunakanawai Kiekie A. F. Judd ma kk la 12 o Augate m.h. 1882, a i kopeia ma ke buke Aupuni 75, aoao 294, 295 a hiki i keia la, aole no i keakeaia ai ka mea nona ka ino malalo, a o kona hope paha, a ua hala ka makahiki hookahi a oi, a nolaila, elike me na olelo o ka pauku 3 o ka mokuna 48 o ke kanawai i olelo mua ia, ke hoikeia aku nei, ua hoopau loa ia ko Rev. M. Kuaea kuelana e hoi hou ai ka ainaiaia. A o ka mea nona ka inoa malalo iho nei ka ona o ia aina i keia wa. A me na apana aina a Rev. M. Kuaea me kana wahine i hoolilo aku ai mahope loa mai nei ia Jos. Aea a me Rebeka Okuu, oiai o ia mau apana liilii oia no kekahi hapa o ka aina i moraki mua ia ia Wilder &Co.
Nolaila e hoolohe na mea a pau i keia kauoha, o hoopiiia lakou ma ke kanawai.
Liliuokalani.
Honolulu, Aug 16, 1883. 1133 4t.
HOOLAHA KULA HANAI.-E wehe hou ia ana ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaihao ma ka Poakolu la 29 o Augate. Ua mokemakeia na haumana o na mokpuui e ae e hiki mai i ka la e wehe ai. A e makaukau na kumu e apo aku i na haumana ke hiki e mai mamua o ka manawa, ma na moku e ku mai ana i Honolulu nei i ka Poaono, la 25 o Augate. 1133 2t.
OLELO HOOLAHA.-Ma keia mokuahi ae e hiki mai ana kekahi mau kumu makaukau he elua no ke Kula Kaikamahine no ka mokupuni o Hawaii ma Kohala Akau. A nolaila ke hoikeia aku nei imua o na makamaka a pau, a i ka la 13 o Sepatemaba ae nei oia ka Poaha, e wehe hou ia ana ua kula nei. E na makua i e alu hou kakou i keia kula i aloha nuiia a e hoopiha pono mai hoi i na haumana, aia i hiki mai kona la e weheaia'i.
Ma Ke Kauoha.
1132 4t.
WILLIAM AULD.
Luna Hooiaio Palapala Kepa Paaana no ka Apana o Kona.
Keena Hana: Ma ke Keena Wai o Honolulu. tf.
WILLIAM WOND.
Luna Hooiaio Palapala Kepa.
Keena Hana Ma ka Halewai. t.f.
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o Kapule k., i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai A. F. Judd. Olelo Kauha e Hoolaha no ka Noi ana mai e Koho i Lunahooponopono Waiwai
Ma ka helulu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Akana o Kaalaea, Koolaupoki, e hoike mai ana, o Kapule k., no Kaneohe, Koolaupoko, ua make kauoha ole ma Kaneohe Koolaupoko, ma ka la 5 o Iune m.h. 1885, a e Noi ana e Haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Akana k.
Ua Kauohaia, o ka Poalua ka la 28 o Augate m.h. 1883, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi, imua o ua Lunakanawai la ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae oleia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu Ko Hawaii Pae Aina, Augate 2 m.h. 1883. A. F. Judd,
Idea: Henry Smith,
Hope Kakauolelo.
1132 3t.
Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Mokupuni o Oahu Hawaii Pae Aina, ss. Ma ka Waiwai o Henry S. Swinton o Honolulu, i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaioia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 2 o Augate m.h. 1993, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Henry S. Swinton i make aku la; i me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no John H. Brown, W. R. Seal, a me Henry S. Swinton, ua waihoia mai e John H. Brown.
Nolaila ua kauohaia, o ka Poaha, oia ka la 23 o Augate, m.h. 1883, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Ana ma Aliiolani Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hholohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua Kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pula ekolu iloko o ka Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa, he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pai Aina.
Aug 2 1883. A. F. Judd,
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith,
Hope Kakauolelo. 1131 3t.
Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o Henry A. kahanu o Honolulu i make. Ma ke keena Imua o ka Lunakanawai Nui Judd. Kauoha e Hoolaha i ke Noi e apono i ka Papa Hoike, Hookuu ana, a e Mahele i ka Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a John T. Baker a me Robert H. Baker, na Lunahooponopono o ka Waiwai o Henry A. Kahanu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $1215.85, a e hoike ana o na mea i loaa ia laua he $1404.75, a e noi ana e nana a e ponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma ko laua mau lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia laua a me ko laua mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano luna hooponopono.
Ua kauohaia, o ko Poakolu, ka la 12 o Sepatemaba, m.h. 1883, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae oleia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii e paiia maloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakuia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, Augate 8 m.h. 1883. A. F. Judd.
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith,
Hope Kakauolelo. 1132 3t.
Iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Kalakaua. Ma ka lokomaikai o ke Akua, o ko Hawaii Pae Aina: Moi. Ia William C. Parke, Esqr., Ilamuku o ka Aupuni, a i ole i kona Hope:-Me ka mahalo:
Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia William Friel Grown, ka mea i hoopiiia, ina e waiho mai an aoia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, ma ke kau o Iulai o ua Aha la e malamaia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Mokupani o Oahu, ma ka Poakahi la 2 o Iulai e hiki niai ana, ma ka hora 10 a.m., e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Annie Kaehalio ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakakaia iloko o kana palapala hoopii i pakuiia.
A e hoihoi mai oe i keia palapala me ka hoike piha o kau mau hana mamuli o keia palapala.
Idea ka Mea Hanohano A. Francis Judd, Lunakanawai Nui o k Makou Aha Hookolokolo Kiekie, ma HOnolulu, i keia la 14 o Iulai, a.d., 1883.
[Sila o ka Aha Kiekie.]
[Inoa.] Henry Smith.
Hope Kakauolelo.
Eia ka pane a ka Ilamuku, no ka palapala kii maluna ae:-
Ua imi pono au ia William Friel Brown i oleloia maloko o keia palapala kii, ke hoihoi aku nei au i keia palapala kii me ka hooko ole ia, oiai aole oia i loaa maloko o keia Aupani.
[Inoa.] W. C. Parke, Ilamuika.
Ko Hawaii Pae Aina Mokupuni o Ohu ss.
Ke hoike nei au ma keia, o ka palapala maluna ae, he kope oiaio a pololei ia o ka palapala kii i hoopukaia ma ka hihla oki mare o Annie Kaehalio kue ia William Friel Brown, a me ka hoike a ke Ilamku no ia mea, a mamuli o uo hoike la a ka Ilamuku, ua kauoha ka Aha ma ke Kau o Iulai, a.d. 1883, e hoopaneeia ua hihia la a ke Kau o Okatoba, a.d. 1883, a iloko o ia manawa kowa, e paiia i kope oiaio o ua palapala kii nei, e like me k@ mea i hoakakaia ma ke Kanwai, e kahea anu i ka mea hoopiiia e pane mai ma ke Kau o Okatoba i oleloia.
I hoike no keia, ke kakau nei au i ko'a lima a me ka hoopili pu iho hoi i ke Sila o ka Aha Kiekie ma Honolulu, i keia ia 14 o Iulai, a.d., 1883.
[Sila o ka Aha Kiekie.]
Henry Smith.
Hope Kakauolelo e lawelawe ana ma ke ano Kakauolelo.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia Olelo Hoolaha, owau o Apoe (Pake) kaikaina ponoi o Iakoka (Pake) ua hookohu ponoia mai au i hope malama a hooponopono no kona mau waiwai a pau, oiai ua hoi aku nei oia i Kina. Ma keia ke hoolahai aku nei, o ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai la kou i ko lakou mau aie ia'u iloko o na mahina elua mai ka la e puka aku nei keia Olelo Hoolaha, a i ole, e hoopiiia no lakou ma ke kanawai. Eia kekahi, aole loa au e ae e hookaa i kekahi aie i hoaie ia ma ko'u inoa, ke ole e loaa aku na hoapono ana mai ia'u aku. E lilo keia i kanawai mai keia la aku.
Hanalei, Kauai, Iune 11, '83 1124 1ty.
MAKEMAKE IA.
Ke hoike ia aku nei na mea a pau e makemake ana e loaa na PAI AI ma ka PAKEKE a me ka PAHU paha, e kauoha mai ia'u ma ka leta no ka hoolawa ana aku i na kauoha Ai a puni keia mau Paemoku; o na kauoha no ka kulanakauhale, e lawe ia aku no e like me ka makemake o ka mea kauoha ma ka ipuka o ko oukou mau hale, no ke kumukuai haahaa loa. E waiho ae i ka oukou mau kauoha ma na leta ma ka Hale Leta.
Albert K Kunuiakea.
Honolulu, Mei 12, 1883. 1119 tf.
Ma ke Kauoha
Hoolaha o ka Hale Leta.
E pili ana no na @ halihali ana
Oiai ke kanawai e @ malama a me ka @ lehulehu a pau i ke@ ka p@
@