Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 35, 1 September 1883 — KE KAHUA O KE AUPUNI. [ARTICLE]

KE KAHUA O KE AUPUNI.

Maluna o keia ninau e pili ana i ke | kahua e ai ke aupuni, he mea nui ia, a he mea i manao nui ia e na aupuni naauao ka huli ana, a noonoo |X>no ana. ke kahua e paa ai ke aupuni. j Ua like no ke aupuni me ka hale, i j ka manawa e manao ai ke kanaka e j kukulu i hale nona, o kana hana mua! oia no ka noonoo ana L-ke kahua kahi e ku ai kona halei kona nana pono i ke kahua maikai e ike pono ia'i ka hale, a e akea pono ai ka nana ana ma o a maanei, a ike oia ua loaa ke kahua maikai e ku ai ka hale, i ka paa ana o ka hale, hoolako no oia i na mea oloko o ka hale e jx)nō ai ka noho ana a e oluolu maikai ai hoi kona ohana me ka hemahema ole, alaila, e kapa ia kela hale i kukulu ia maluna o ke kahua maikai Ke hale maiieai, no ka mea, ua ku maluna o ke kahua maikai a paa hoi. Pela no na aupuni nui o ka honua nei, i ka manawa e kiikulu ai i aupuni, alaila, huli i na mea e malu ai ka noho aupuni ana a e pono ai hoi ka noho ana o ka lahui, oia hoi he kumu kanawai a me na kanawai, a me ka moi hoi ke poo o ka lahui Aka, eia ka ninau nui; "Ke kahua o ke aupuni e paa ai, heaha ia?" oia no ka lokahi o ka manao o ka lahui, ka hoapono o ka lahui, e malama ana i ko lakou kumu kanawai a me na kanawai 0 ko lakou aupuni, mai ka moi a ka lahui, a o ka hua e loaa ana ma ia noho ana aupuni, oia ka malu, ka oluolu, ka pomaikai, ka pilikia ole, ka j noho ana aloha me na aupuni e, ke kaulana, ka hanohano, oia na hua mai loko mai o ka lokahi, pela i olelo ai o Solomona ma kana olelo, ua oi aku ka ikaika o ka lokahi mamua o na mea a pau. a ua olelo hoi o Davida, o ka U)kahi, oia ka [>ono, ka hewa ole, ka maiu mai ke Akua mai. A ina e hoomaka ka moi o kekahi aupuni e hoohiolo i kona aupuui mai ke kahua ae i kukulu ia ai ia aupuni, eia ka hope oia aupuni, e lilo i mea olf, a o ka noho ana o kona lahui aole e kuikahi ana, a he nui wale na aupuni 1 auhulihia a lilo i mea ole i ka wa kahiko, ma ia ike ana o na aupuni e ae i keia ano, hooikaika lakou e ku ko lakou aupuni maluna o ke kahua o ka pono io maoli, e malama ana me ka maalahi i ke kumu kanawai a me na kanawai, hapai lakou i ko lakou kumu kanawai a me na kanawai a kau maluna o lakou, a noho lakou malalo oia mahi iini o lakou, o ke ano o ia aupuni he j>aa, he oni oie, he naue ole, like me ka heleuma e kaohi ana i ka moku ma ka ili o ka wai ke nou mai na makani ino huhu. A oia ano noho ana aupuni ka i manao nui ia a hiki i keia wa, nolaiia, ala nui na kaua iwaena o na aupuni nui i keia wa, no ko lakou minamina i ka lokahi i ka haihai wale ia a me ka hoolilo ia o ka noho ana maluhia i mea ole, a ua nui na ola o kahi mau | lahui i mohai ia imua o na kahua kaua, i mea e mau ai ka lokahi a me ka noho maluhia ana. Ma keia ano i kukulu ai o Kamehameha I i ke aupuni o Hawaii nei iloko o ke au pouliuU, a ihaloko o kana mau kaua kaulana loa ua ake nui oia e loaa ka lokahi a me ka noho ana , maiuhh o ka lahui, a i ka jxiu ana o kana kaua ana a iokahi ka noho ana o ka lahui mai Hawaii a Kauai, alaila, t imi oia i kona noonoo nui i mea e jK>no ai kona aupuni a me ka lahuu Eia kana hana, kau oia i kona kana- , wai e |Kino ai ka lahui r e Uke ai ka > noho ana o na alii a me na makaai nana, oia hoi, " Mamalahoa Kaiuwai,^ ; Eia ke ano o ua kanawni nei a Ka . mehameha i kau ai, e hele ka elema ; k«ie a moe i ke ala, ka luahine, ke l j keiki, aole mea nana e pej>ehi, e iniki, | e uwau a pela akuu | A ua hoohha ia keia kanawai a pum > I na pae moku o Ha«aii nei, a ua noho i na alii a me na makaainana maioko o jiamalu,ai ka h i haalele ioa mai ai

i; hiv..u i ke kino, ua nman * ka*u .1 rne na -2iu i3 *-> 1 l'enei: i: E Kalani. i hua na nuko-u ' t Kjdaß.it ii j hua ju līukoe * a i ke ko'u o h s:• 'lakou nin.rs ana, eia baa pane: E . j oni wsk ro o-iikou i kuu pono i iiaī ai ■ aok e :aiL Ei.i ke ano *>Wk> hope; !c«a a Kamehamelu: Ina manao eufcou: . e hookuĀo ike kuikahi a ine ka maiu , ] a 4 u i imi .11 aole la e pau. no ka aiea, f- ua kukelu ja ke aupuni roa!una o ke , ka!v.;a [ea loa, oia fa pona a make aku ia oia. Noho moi snai o LihoHho. inalalo no 0 ka ix?no a Kamehameha I i inni ai t a eia kana lokahi i imi ai. a i noa ka lahui mai Hawaii a Kauai, a o ke alii i kue ia lokahi o Kekuaokaiani, manao oia e hoohioio ia mea maikai, aka, ua iiio kona oia i mohai rio kona kuhihewa nul I ke au o ka noho moi ana o Kamehameha 11, hiki mai la ka pohai a ka Ekk e oielo nei na lakou i alakai hewa i ka lahui o Hawaii nei, a lilo lakou i j>oe kauwa wahi a ka Ete!e> aole jx>lola keia manao o ka Ehk y o ka lakou hana. oia ka hoomahuahua ana i ka lokahi, a me ka hoomii ana i ka malu maluna o ka aina, ka hoopau ana 1 ka noho huikau o ka lahui, a me ke ao pu aku i na kanawai o ke lupuni lani kahi e pono ai ko lakou uhane. Kokua nui lakou i ko Kamehameha I kanawai, a nui ko lakou minamina iaia. ina e nana pono ana ka Eirfe i ko Kamehameha manao a me ka manao o ka pohai ana e liii nei, ike pono no oia, aole kue iki ka hana a ka poe hope i ka mua. a ina paha e manao ka EkU no ka hoopau ia ana o na poe kii o Hawaii nei e keia pohai, oia ka hewa a lakou a ka Ekk i manao ai, alaila, he ike ole anei no ka Ekk i ke kauoha a Kamehameha i kana wahine iloko o kona wa mai. Penei, ke noho nei kaua, a ina he mai keia o'u e hele aku ana i ka pilikia, alaila, ina e hoea mai ana na kumu a kaua i kauoha ai, a e kuhikuhi ana anei iluna, aia ilaila ke Akua, e malama oe ia Akua a me ka lahui, 0 kona manao ma keia kauoha, e pau ka hoomana ana o ka lahui *na akua i hana ole i ka lani a me ka honua, inahope mai oia manawa, hiki io mai no o Binamu laua 0 Kakina a me ko laua mau hoa, a hoomaka e ao i na alii a me na kanaka, a hoike aku ia lakou, aia ke Akua i ka lani, ae koke aku o Kaahumanu ia ao ana, me kona olelo aku, ae, ua kauoha kuu haku ia'u pela, a oia kauoha ka'u e malama. Nolaila, he hooko ana ka keia pohai i hiki mai ai i na mea i kauoha mua ia e Kamehameha. Pela no ko ka Haku hele ana mai i ke ao nei, ua olelo na iuelaio, ua hele mai oia e hoole i krf na kauli a me ke kanawai, aka, pane aku oia, i hele mai oia e huoko i ka na kaula a me ke kanawai, a oia no ka keia poe i alakai ai i ka lahui, e hooko ana.i ka makemake 0 ka moi nona ka lahui a me kona kanawai, a ina pela,! he ludaio maopopo ka Ekk. Aole makou e alakai i ko makou noonoo ma keia ninau ano nui mamuli o na mea ano ole a ka Ekk i olelo ai, aka, e kamailio ana niakou maluna o ke kahua e paa ai ke aupuni. O ke aupuni o Hawaii nei, ua kukulu ia maluna o ke kahua o ka pono io, a me ka malu "mai ke Akua . mai, ka mea a ka pohai Karisitiano i 1 kukulu ai, a no ka lakou hooponopono L aupuni i loaa ai keia mau huaolelo , kauiana loa, u Ua Mau ka Ea o ka , Aina i ka Pono."