Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 11, 15 March 1884 — Page 2
This text was transcribed by: | Toni Lynne Kaefferlein |
This work is dedicated to: | Noa Lyons |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki.. $2.00
No Eono Mahina. 1.00
- KUIKE KA RULA. -
Poaono Maraki, 15, 1884.
He pohihihi ma ka Halemai o Kakaako.
Ma ka wanaao o ka Poalua o kela pule aku noi. ua ala ae he ano haunaele ma ka pa Halemai Lepera ma Kukuluaea. Ua ulu keia ano haunaele ma o ka lokahi ana o @ mai a hopu i ko lakou @ kona lawelawe ana i kekahi hana ku i kekanawai. Ua ko no ko lakou manao na paa i ka hopuia ua luna ia aka, hookahi no kula aole he mana hopa ma ko lakou lima. a o ka hopena ua paa lakou i ka nani poa.
Ma ko makou noonoo ana he kona makai ia a ka poe mai i hana ai. na hoi ke lakou i ko lakou manao hoowahawaha i na hana pono ole a kekee e hanaia ana e ke lakoa luna imua o ko lakou mau maka. Aka, oiai lakou i hoomahele ai i ko iakou noonoo ana pela, ua komo iho la lakou iloko o ka pilikia. Pela iho la ane i e lawelaweia ai na hana me ke kapulupulu a hooahiahi? Pela iho la anei e kaomi pu ia ai na hana ku i ke kanawai i hanaia? Aole o makou manao ua hana na poo aupuni ia lakou ka hooponopono ana o ia hana, i ka hana oiaio a pololei, aka, ua hana lakou elike me na hoikeike ana maluna ae. A ua hoike pu ia mai no hoi ia makou ua hooponoponoia keia hana me ka hamau a malu e na luna nui, a ua kapaeia na luna la e oleloia nei mai kona kulana luna nui no ua halemai lepera la, a na paniia ma kona wahi ka luna nui o Kalawao. He hana pohihihi keia i hanaia, a elike me ke poo o keia kukulu manao ana pela makou e panai hou nei maanei, he hana pohihihi keia i hanaia ma ka hale mai lepera e ku nei ma Kukuluaeo.
Ka pouli mua a ka La.
Mamua aku nei ua hoolahaia ma na kolamu o keia pepa na manawa e pouli ai ka La a me ka Mahina, a no ka hoomanao ana i ko makou poe heluhelu no ka la e pouli mua ai o ka La, nolaila ke hoike hou aku nei makou. o ka Poakolu ka la 26 o keia mahina e pouli hapa ai ka La aole nae e ikeia ma Honolulu nei, elike me na hoike a ka buke Alemanaka Makahiki a Taramu. a ma ka buke Alemanaka Amerika Hui. ua ike iho makou o ka Poaha ka la 27 e pouli mua ai ka La. He like ole keia mau hoike ana a nolaila he mea pono e makaalaia i maopopo pono o ka ka buke hea la ka pololeia Malia paha aia ma ka pai ana kahi o ka hemahema, peia io paha, e hoomaopopo e pone ai.
Na lono o na Aina e.
O na lono ano nui i hiki mai io kakou nei mai Kapalakiko mai malalo o ka la 29 o Feberuari, oia no ka lono o ka hoala ana o ke Kanikela Pake ma ke kulanakauhale o Nu loka i kekahi hui o lokou iho no a o ka hana a ua hui la oia ko lakou lulu ana i kekahi huina dala, a kokua i ko lakou mau hoa kanaka pilikia. Aka, o kahi apiki, aole he dala hookahi i hooliloia malalo o ia ano hana. He mau tausani dala i loaa, aole nae i hoohanaia. A he lono no no hoi kekahi i paholaia ma Sana Petereboro i Wasinetona, e hoike ana no ka make ana o ke kuhina noho Amerika ma ke alo Emepera o Rusia, i ka la 27 iho nei o kela mahina. A mai ke kulanakauhale o Nu loka i paholaia ai ka lono o ka malamaia ana he halawai makaainana, a me ko lakou ae lokahi ana e hoopiiia ka uku laikini kuai rama. O ka Rev. Henry Ward Beecher kekahi mea ikaika loa ma ke kokua ana i keia kumuhana, a me kona olelo pu ana he mea pono e paniia na ipuka o na hale inu o ia kulanakauhale. ka panana hoi o kekahi mau hana hewa a karaima. A mai ia kulanakauhale no i paholaia ai he lono no ka nui o ka ino ma na kapakai o na mokuaina ma ka moana Atelanika, a he lehulehu na moku i pilikia me ka pakele no nae o na ola ona luina. He nui no na lono e ae a keia pule ae hoopuku aku.
Ka hui keaka a Seremana!
KA PO MUA I WEHEIA AI.
Ma ka po o ka Poaha o keia pule i weheia ai keia Hui keaka kaulana a Seremana no ka mua loa. He Hui keaka keia i kaulana a puni o Europa a me Amerika, elike me na hoike mua ana a na nupepa o ke kulanakauhale nei. Ma keia po, na ua ikeia he kaoo nui o na kanaka e kamoe ana i na kaina wawae ma kahi o ka hale keaka, a malaila i ikeia ai he kaoo nui o na kanaka e holomoku ana iloko o kahi e hanaia ai na lealea keaka. Maloko o ka hale keaka he pihe ku-i mai o a o, aole he wahi kaawale kupono no ka noho ana, a o kahi i hookaawaleia no ka Moi a me ka ohana Alii, ua piha ia wahi, a kuku kekahi poe iluna. O keia ae la na nanaina o ka wehe mua ia ana o keia keaka lio kaulana: a ma na hana i hanaia mai he ku maoli no i ka mahala Oia hoi na lio hoolohe a akamai i ao pauaho eleia e Seremana maluna o na mea a pau he nani a maikai na hana i hanaia. No ka haiki o ko kakou pepa o keia la. nolaila aole hiki ia mokou ke huai pau aku. E naue ae no kela a me keia e ike nona iho. I ka po Poahi@ nei i wehe houia ai na hana o ua keaka lio nei. a i keia po no hoi kekahi. E hoie ae kakou o hoopiha pono i na noho. Na oukou no e ike a mahalo no na hana.
D. L. Kinimaka. ua hala.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi @ i ke ahiahi o ka Poalua nei mai Hawaii mai. ua hoihoiia mai maluna @na ke kino kupapau o David Leleo Kinimaka i make ma Kaumalumalu i Kona Akau. O ke kumu o kona make ana. wahi a ka hoikeia mai ia mai @, oia kona haule ana mai ka lio mai, ma ka puka ikaika ana o kona mai mau oia ka mai ma ka puuwai. He kanaka o Kini naka i kamaaina nui ia ma na poai o ke kulanakauhale nei mawaena o ka haole a me na kanaka. He kanaka oia i hookohuia he lala no kekahi mau oihana aupuni, oia hoi, he lala oia no ka Aha Kukamalu, he lala no ka Papa Hoonaauao, a he Mekia no na puali koa hui o ke kulanakauhale nei. Ma kona hala ana i ka make. ua haalele iho oia mahope nei he wahine a he mau keiki a he lehulehu o na makamaka a me na hoa'loha.
Ua lohe mai makou i ka la apopo e hoolewaia ai kona kino kupapau, a iaa pela o na manao walohia a me ka minamina o keia pepa ke paholaia aku nei maluna o kana wahine a me na keiki.
No Sondana.
O keia inoa e kau ae la maluna, oia no ka inoa i kapaia ai kela apana aina ma ka aoao hikina o Aferika. He apana aina keia i komohia ole na noonoo ana a me ka hoomaopopo o na aupuni nui o Europa, aka i keia wa aia ilaila na nanaina a me no hoomaopopo ana a na aupuni nui. He inoa no hoi keia i kapaia no kela aina nui palahalaha o Aigupita Luna e moe la mai ka apana aina o Nubia a hiki i Abesinia, a mai ke kai Ula a hiki i ka waoakua o Laibiana. He lehulehu no hoi na muliwai e kahe nei i ka loa a me ka laula o keia aina mai ka akau a i ka hema. O na hiohiona o keia aina nui palahalaha he ano pii'na mai na kapa o ke kai Ula a hele loa ma ke kukulu komohana, a o ka ili o ka aina he apuupuu pohaku a kuanea no hoi. Aole he mau mauna kiekie o keia aina, aka, he mau puu kiekie a oia mea nana i hoolilo i ke kaahele ma kekahi mau wahi he mea hiki ole. O na wahi nae e pili koke ana i na muliwai he aina momona no ka hooulu ana i na mea kanu, aka, he hapa uuku wale no nae a o ka hapanui aku o ka aina he kuanea a mahakea. A maluna o kona mau hiohiona a pau, he mahakea, kuanea, a he ku ole i ka hoihoi: a elike me ke ano o ka aina, pela no ke ano o ka poe kanaka e noho ana.
O keia aina nui ua nohoia e na lahui kanaka like ole a ahiu o ka poe Arabia, no lakou ka heluna i heluia mawaena o kanakolu me kanaha miliona kanaka. He ahiu a nanaina weliweli ko lakou i like ole me kekahi ano lahui e ae, no ka mea he eneenemi no lakou ia lakou iho, a he pepehi a ai aku no kahi i kekahi.
Ke kulanakauhale o Ladana.
Aole he kulanakauhale nui e ae i ike ia ka emi a mahuahua o na mea kuai no ka eono keneta a no kekahi mau dala mahuahua, elike me ke kulanakauhale o Ladana. O keia ke ano o keia kulanakauhale iloko o kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei, a oia ano a hiki i keia wa he oia mau no. He oiaio no nae ia. I keia wa ua oi ae ka emi o ka palaoa me keia kulanakauhale mamua o na kulanakauhale nunui e ae o Nu Ioka, Parisa, Viena, Berelina, a me Berusela. O na mea kuai e ae no hoi he oi aku o ka emi. E loaa no ka paa lole o na hale tela mai na lole puu Sekotia me ka hanaia a kupono i ka oiwi no 15 dala wale no. He haneri o na tela humuhumu lole i hauoli loa e humu i kekahi lole mai na apa lole maikai no 10 dala wale no. Ua hiki ke loaa na paa kamaa 5 dala ma Nu Ioka no 2.50 wale no. a no ka huiua dala 5 e loaa no ka paa kamaa i humu limaia. E loaa no ka papale silika pahee maikai no 3 dala wale no, a ma kekahi mau kulanakauhale e ae no ke kumukuai pii loa. O na palule a me na pale ili e loaa no ke kumukuai haahaa ma ka elua hapakolu malalo o ke kumukuai e kuai mau ia nei ma Nu Ioka, a o ka paa mikini lima paa e loaa no ka ekolu hapaha. O ka aahu o na wahine ka oi aku o ka emi.
O na hale a me na rumi hoolimalima, he nui wale lakou, a e loaa no iwaenakonu o ke kulanakauhale, me na mala pua i oi ae ka nunui mamua o ka hale i kukuluia no 150 a 200 dala o ka makahiki. O ka uku no hoi o na kaa a'ai iaai ka holo a hoi ana mai he ewalu wale no keneta. He emi no hoi ke kumukuai o na mea ulu. O ka paona waiu bata e loaa no ka elima keneta, a o ka io bipi wale no kahi mea pii iki. He emi loa no hoi ke kuai ana o ka ia.
Ua hoopiha hou ia ke alanui Kukui a ua ahua iki ae iluna i keia wa, a he maikai kona nanaina.
Ka pakele ana o ka hale i ka waena moana.
Aia i ka waenakonu o kekahi moana kai hohonu nui. ma kahi e lokoke aku ana i ka ane lihi o ke kukulu kahi a ka la e iho aku ai a napoo. e oku ana maluna ae o na ale hanupanupa o ka moana laula nei. he mau pukoa pohaku, a maluna iho o ua puk@a nei e ku ana kekahi hale. i kukuluia he kanalima a oi iki makahiki i hala hope ae nei.
Maluna o keia mau pukoa pohaku, a maloko hoi o keia hale. e noho ana kekahi kanaka me kana mau keiki lehulehu, he eono ko lakou nui. a o ua makua nei no hoi ka hiku o na mea oloko o ka hale.
I ka hoomakaia ana e kukulu ka hale, he hookahi waie iho no ka makuakane aole i kokua mai na keiki. aka. ua poloai aku la nae kela i na kanaka o kekahi lahui nui e noho ana ma ka aoao hikina loa o kona mau pukoa, e hele ae a e kipa a e kokua aku iaia ma ke kukula ana i ka hale. Ua kokuaia oia me ke aloha, a ua hanaia ka hale a paa. a makaukau na mea a pau, alaila, kauoha ae la ia i kana mau keiki e akoakoa mai, oiai. ua aneane mai kona mau la nawaliwali, a o ka hoea mai koe o kona hopena. Akoakoa mai la lakou a pau imua o kona alo, a pane aku la oia imua o lakou penei:
" E a'u mau keiki; ke ike nei au ua aneane mai ko'u manawa, oiai ke hoomaopopo nei au ua aneane pouli mai na maka. ua pio ko'u mau kipoohiwi a ke kulou aku nei ke poo ilalo, nolaila, hu ae nei ke aloha iloko o'u no oukou, a no ko'u makemake no hoi e haawi aku i na olelo ao me ke kuhikuhi imua o oukou, nolaila, ua kahea aku nei au ia oukou a pau e akoakoa mai imua o'u a e hoolohe mai oukou i ka'u mau olelo hope loa, a hala ae au, alaila, waiho iho o hope nei me oukou, aka, e hoomanao nae oukou i ka'u mau olelo kuhikuhi.
" Eia ka hale, ua kamoe iho nei au i na kaola mai ka moku i ka akau a i ka moku i ka hema, mai ka pukoa i ke hikina a ka pukoa i ke komohana. Ua kukulu ae nei au i na o'a a ua paa kaupoku. Aole makani e komo a aohe hoi pakaua e kulu, no ka mea, ua kukulu ia iho nei e a'u a paa pono. A eia ka'u kauoha ia oukou; e noho oukou me ke aloha aku a aloha mai. A ke hala ae au, alaila o ka hanau mua loa o oukou ke noho hakuhale, a noho kauwa aku hoi na pokii. A pela e noho ai a hiki i ka wa o ka hanaumua o oukau e ukali ae ai ia'u, alaila, noho @ ae ana ka hiapo i @ iho a noho kauwa aku ana na hanau muli; a pela oukou e noho ai, a mai kuee a hana ino ia oukou iho.
" Eia nae ka'u kauoha paa, i noho oukou a ike i ke ano popopo mai o na kua kahua o ka hale, a ane komo ia paha e ka mu, alaila, eia iho no ke kamana o a'u mau aikane o ka aina mamao ma ka hikina; ka poe puuwai aloha na lakou i kokua ia'u i ke kukulu ana i ka hale a paa. Mai hoao oukou e kapili kino iho, o helelei auanei, a mai kii ia hai no ka mea, aohe i ike ia aku ka manao o ka poe maalea. Nolaila, e noho oukou me ka hoomanao i keia."
A hala he mau la, make aku la ka makuakane. a nohoalii ae la ke keiki mua loa. He keiki aloha no keia i kona mau hoahanau. Ua nui kona makemake e hoonui ae i ka hale, a e hoopuipui ae i na kua a me na kaola; a ua haawi no na ka poe aikane a ka makuakane e hana; a ua ikaika no ke kahua o ka hale; a no kona ake nui e ike i na mea hou, ua holo aku ia ma kekahi aina mamao loa, a oiai malaila, make aku la.
Ma ia hope mai. ua noho haku hale ae la ka mua loa e ola ana. a oia ke kanaka aloha nui i kona ohana. Nui kana mau hana aloha i hana ai. Aka, ua nui nae ka ikaika o ka pa ana o ka makani a me ka nou ana o ka ua me ka heleuluulu i ua hale nei. Olapa mai la ka uila a kui ka pohaku a ano naue ka papaku o ka hale: a aneane e lele loa ke ea me ke oho o ua haku hale nei. Aka, iloko o ia mau haawina o ke kupilikii, aia hoi, hoomanao ae la ua hakuhale nei i ke kauoha a ka makuakane o lakou a kii aku la i na aikane, a lawe mai la a haawi aku ia lakou ka hana ana i ka hale a paa pono a oi aku ka ikaika i ko ka wa mamua. Me ke aloha ua poe nei i hoomanawanui ai iloko o na ino a me na kupilikii lehulehu, a hiki i ka pau ana o ka ino a waiho iho la na mea a pau, a hoi hou mai la ke ea o ua hakuhale nei, a hana pono ae la oia, no ka mea, mamuli o na kokua a kela poe aikane a ka makuakane o lakou, ua hala ka poino, a ua kupaa ka hale a ua kukulu hou ia he mau pou a he kaola a ua oi aku ka ikaika mamua o na la i hala.
A he mau makahi, make iho la oia iloko o ke aloha nui ia a me ka minamina nui ia. Pela no hoi i noho mai ai na hope ma ke ano haku hale a hiki i ka muli loa a he keiki i kau nui ia na hilinai ana. A iloko o kona au i noho haku hale ai, ua nui na mea i manao ia he pono e hana hou no ka hale. A ua lehulehu no hoi na kanaka o na aina e i hele mai a kipa mai la ma ka hale iluna o ka pukoa. A i kekahi la, ua komo aku nei kekahi o na malihini auwana wale ae a iloko o ka hale, a kamailio aku nei i ka haku hale, e olelo aku ana, inoino ke kulana o ka hale. ua pono ole ke kukulu ia ana a ua hio a kuianaiana na kaupoku. Ua ololoia aku me ka maalea imua o ka mea haku hale. ua popopo na kua. a ua inu ia na oiaio. a ua inoino ke kii o ka hale no ka hawawa o ka poe nana i kukulu mua, a no ke aloha ole a me ka pakaha i na kamaaina: a nolaila. he mea pono e kukulu hou ia ka hale e ka poe hou i akamai ma ia hana, i paa pono a i mau loa ai ke ku ana.
Mamuli o keia mau olelo pelo a me ka maalea, ua puni mai la ka mea hale a ua poina i na olelo ao a ko lakou makua. Kanae aku la ia i na aikane aloha nana i hookahua ka hale a ku ai no kanalima makahiki a oi o ke kukulu ana. oia hoi, ua ike ia aku la ke kapakahi o ka hale, e hio ana i o a ianei, e hemohemo ana na hookui, a e naueue ana na kaola o lalo o ke kahua papahele. Ua ike pu ia no hoi ka naka ana o na pukoa aa o lalo loa o ke kahuahale, a ua nawaliwali na wahi a pau. A hala ae la i @ lua o ka makahiki. aia hoi, ua hoomaka ka hemohemo ana o na apana i kapili ia, a pa ma la ka makani a komo aku la na puahiohio iloko, a haule mai la na pakaua. a kulu aku la iloko, a puanuanu iho la ka noho ana o ka mea hale no ka mea aole hiki i na paahana ana ke kapili a pahonopono a paa na poino palapu o ka hale. A i ka ike ia ana o keia nanaina pilikia io maoli aia hoi ua akoakoa ae la ka poe naauao o ua pukoa nei a kahi hookahi a hooholo iho la, e hoopau aku i ka hana ana a kela poe hawawa a hoomainoino, a e hoomakaia ka hana hou ana i ka hale e ka poe akamai a naauao, a i aloha i ka mea hale me ka manao e hoopaakiki elike me kona makemake, no ka mea, he poe hooko wale kela i kana mau kauoha a pau, aka, aole nae i ko ia mau manao kuhihewa, no ka mea, ua ikaika ke aloha o ka poe naau ao i ua hale nei, a me ka makua nona ka hale, a me na keiki mahope mai, a nolaila, ua ala lokahi lakou a kapae ae la i na hana ino a kapulu a ka poe malihini kipawale, a kukulu iho la lakou i ka hale a paa hou. A oia paa ua ikaika loa, a mai ia manawa mai a loiki loa mahope, ua mau no ka paa. ana o ua hale nei. Pela iho la i pakele ai ka Hale o ka Waena moana."
A hala ae he mau la, ike iho la ka mea hale i kona kuhihewa, a mihi iho la iloko ona i ka aneane ana e poino kona hale mamuli o na hana a kela poe hawawa piha maalea; a nui iho la kona hoahewa iaia iho. Ike iho la oia,aia o ua aikane a ka makua o lakou, ka poe nana i malama pono me ka paa pono o kahale iloko o na la o kona mau hanau mua, a na lakou no hoi i kapiliia i ke kahua o ka hale, o lakou io no ka ka poe aloha ka poe oiaio a me ka poe hana pololei me ke akahele a paa pono ka hale. A pau ae la ka hualu o kona mau maka a me ke kokuli o kona mau pepeiao; a ike iho la a lohe ae la: a hoomaka mai la oia e ike io ia kona ano hakuhale i piha i ke alohaia. Kuailo ia mai.
PIPIHOLOKAAO.
NO NA EKALESIA.
Ma Kawaiahao, ua haiolelo o Paleka ma Oih. 18;9 hapa hope. "Mai makau oe, aka, e olelo aku, mai mumule."
Ma Kaumakapili, ua haiolelo o Waiamau ma Heb. 2; 2, 3,- "No ka mea, ina i kau paa ia ke kanawai i oleloia mai ma ka poe anela, a ua hoopai ponoia ka hala, a me ka hoopale aku. 3 Pehea la auanei kakou e pakele ai ke malama ole i ke ola nui mai ka mea i haiia mai i kinohi e ka Haku, a i hoaoia mai hoi ia kakou e ka poe i lohe." A ma ka po ua haiolelo o Waiamau ma Nahelu 14; 7-8. "Olelo aku la laua i na mamo a Iseraela i aku la, o ka aina a makou i kaahele ai, he aina maikai loa ia. Ina i oluolu mai o Iehova, alaila e kai aku oia ia kakou i ua aina la, a e haawi mai hoi no kakou, he aina e kahe ana ka waiu a me ka meli."
Ua haiolelo o E. M. Hanuna ma Kawa, aia kana poolelo ma Oih, 16: 30 hapa hope. "E na haku, heaha ka'u e hana'i i ola au?" He ekolu manao 1 Ke kulana o ka luna paahao. 2 Ke kumu o kona huli ana. 3 Na hoike e akaka'i ua huli oia.
Holo na hana a ka Haku ma Lihue, Kauai, wahi a ka lono. A ua lohe pu ia mai no hoi ke emi la na hana a ka Haku ma ka apana o Waianae. E ala! mai moe e ka makani Kaiaulu.
Ke mamaka mai nei na lau o ka Ahahui Opiopio o Kaneohe ma ka lokahi o na laha o ia hui. Ua hookuu maikai mai nei ka ekalesia o Kaneohe i ko lakou haiolelo no kona nawaliwali.
Na loaa o ka Papa Hawaii no ka mahina o Feb. 1884.
MISIONA KUWAHO.
Mai ka ekalesia o Helani. J. G. Hoapili $2.15
" " " Kaukeano. W. W. Hall 77.75
" " " Hamakua-waena. J. Bicknell [ 35.00
" " " " Komohano, J. B. 25.00
" " " Wailuku. J. Haole. 26.55
Huina. .. $166.85
MISIONA KULOKO.
Mai ka ekalesia o Kohala, Rev. E. Bond $200
NO KA WAIHONA OKOA
Mai ka ekalasia Polelewa. Rev. S.C. Damon [ $40.00
" " " Waimea, Rev. L. Lyons 50.00
Huina .. $90.00
Aia ma ka moku H: C. Irwin ke koena o na mea hana keaka a Seremana, wahi a ka lono.
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai KAUO@ o Niolopa. Honolulu. Oahu i make kauoha ole ma ke keena imua o ka Lunakanawai L. Mc.CULLY.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Nei a J. H. Keanu. e olelo ana ua make kauoha ole o Kauo@ i oleloia. a ka @ nei ka waiwai o ka mea make me ka hooponopono ole ia. a e olelo ana hoe ka mea noi oia ka hoo@lina o ua Kauo la i make a e @ ana e hoohala ka Aha pela, a e hoopau ia ka noho na hooponopono o ia waiwai. a e kauoha e maheleia ka waiwai i na mua i kuleana malaila.
Nolaila ua kauohala, o ka POAKOLU, ka la 23 APERILA M. H, 1884, ma ka hora umi o kakahiaka. imua o na Lunakanawai ia.. ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu oia kahi a me ka manawa i kohoia @ ka hoolohe ana i ua Noi la. a me ka hooholo ana i na mea i kuleana a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu. inaa he kumu io ko lakou. e ae ole ia ai na niu ia. a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kanoha ma ka olelo Hawaii. e paiia makou ko a ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu. i e kolu pule mamaa ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. i keia la 12 o Maraki M. H. 1884.
L. MC. CULLY,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea : HENRY SMITH.
Hope Kakauolelo ka Aha Kiekie. 1163-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o LAHAINA (w.) no Nuanualoa, Kaupo . Maui i make. Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala nei a Paakaula (k.) e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Lahaina(w.) no Nuanualoa, Kaupo, Maui. i make, a e hooholoia i na hooilina.
Nolaila ke kanohaia 'ku nei na kanaka a pau ke pili. o ka POAKAHI. oia ka la 31 o MARAKI 1884. ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapani Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Maraki 8, 1884. 1103-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KUAANA (k.) no Lahaina, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala nei a Kuawa (k.) e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kuaana (k.) no Lahaina, Maui, i make, a e hooholoia i na hooilina.
Nolaila ke kauohaia 'ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAKAHI, oia ka la 31 o MARAKI 1884, ma ka hora 9 kakahiaka, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Maraki 8,1884. 1163-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o MAULE (k.) no Honokohau, Maui, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a L.W. Lonohiwa e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Maule (k.) i make, a e hooholoia i na hooilina, a e maheleia ka waiwai iwaena o na mea no lakou ke kuleana ilaila.
Nolaila ke kauohaia 'ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAKAHI, oia ka la 31 o MARAKI 1884, ma ka hora 11 kalahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Maraki 8, 1884. 1163-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KAHULIAIKAUA (k.) no Moakea, Molokai, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kala Akamukoi (w.) e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kahuliaikaua (k.) no Moakea, Molokai, i make, a e hooholoia i na hooilina.
Nolaila ke kauohaia 'ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAONO, oia ka la 5 o APERILA 1884, ma ka hora 9 kalahiaka ma ka hale hookolokolo ma Pukoo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR: FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Maraki 8, 1884. 1163-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAAIHUE (w.) no Waiaiua, Molokai, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Mose Ehu e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Kaaihue (w.) no Waialua, Molokai, i make a e hooholoia i na hooilina.
Nolaila ke kauohaia 'ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAONO, oia ka la 5 o APERILA 1884, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka hale hookolokolo ma Pukoo, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Maraki 8, 1884. 1163-3t.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o PUU (k.) o Kalihi mokupuni o Oahu o ka aoao mua, a me THOMAS R. LUCAS o ka aoao elua, ma ka la 13 o MEI 1882, i kakau kopeia ma ka Buke 72 aoao 431 a me 432, 1 mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki elike me na hoakaka ana malalo iho, ma ka.
POAKOLU APERILA 9, 1884,
ma ke keena kudala o Lyons & Levey, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la. No na mea i koe e ninau ia J. M. Monsarrat Loio ma ke kanawai.
THOMAS R. LUCAS,
Mea Moraki.
Honolulu Maraki 12, 1884.
O ka aina e kudalaia ana he aina mahi raiki maikai e waiho la ma Kumuula Kapalama mokupuni o Oahu, i hoakakaia na paiena ma ka Palapala Sila Nui Helu 991, Palapala Hoona Kuleana Helu 918 o ka apana 2 i haawiia ia Upai nona ka ili he 4-10 o ka eka. 1163-4t.
HOOLAHA:-Ua hookohu ponoia ka mea nona ka inoa malalo i Lunahooponopono Kuikawa no ka waiwai o COL. W. CLAUDE JONES o Wailuku i make, e ka Hon. A. Fornander, Lunakanawai Hookolokolo Kaapuni Apana Elua, ma keia ke hi ikeia aku nei ka lohe i ka poe a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e uku koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo, a o ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai o ka mea i make ina ma ka moraki a ma kekahi ano e ae, e hoike koke mai lakou i ka lakou mau palapala hooiaio kupono i ka mea nona ka inoa malalo ma kona keena oihana ma Wailuku, iloko o na mahina @eono mai keia ia aku, o hoole mau ia.
THOMAS W. EVERETE,
Luna Makai o Maui.
Wailuku Maraki 7 1884. 1163-4t.
JNO. M. KEALOHA.
LUNA Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka apana o Kawaihau, Kauai. He Agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ku apana o Kawaihau, Kauai. He Kalaiaina Palena Aina no ku apana o Kawaihau, Kauai, a he Luna Hooko Mare no ka Pae Aina holookou.
1163-1yr.
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO APANA EHA O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o HONOLII (k.) no Kapaa, Kauai. i make kauoha ole. imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Nei a Kai (w.) e hoike mai ana o Honolii (k) no Kapaa, Kauai. ua make kauoha ole ma Kapaa ma ka la - o - 188 - a e noi ana e hanaia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia Kai (w.) ka mea hoopii.
Ua kauohaia o ka POAONO. ka la 29 o MARAKI 1884. i ka hora 10 kakahiaka. oia ka manawa i kehoia no ka hoolohe ana i na nonoi la. imua o ua Lunakanawai la. ma ke keena hookolokolo o keia Aha. ma Koloa, a ma ia maniwa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu. ina he kumu oiaio ko iakou. e ao ole ia ai ua nei la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ina ka olelo Hawaii i ekelu pule ma ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.
Kakauia nia Koloa, ko Hawaii Pae Aina, Feberuari 28,1884.
JACOB HARDY.
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
1102-3t.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI:- Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maioko o kekahi palapala moraki i hanaia e Kekepe k. a me Kauki w. o Kailua, Koolaupoko, mokupuni o Oahu, ia Meie Stevens, Kahu Malama o na keiki oo ole a Hao Naone, i kakauia ma ka la 20 o Okatoba 1880, i kopeia ma ka buke 00 aoao 47 -40. ma keia ke hoolaiaia aku nei e J. M. Monsarrat, ke Kahu Malama o na keiki oo ole o Hao Naone i keia wa, e hooko ana oia i ua moraki ia no na kumu ua uhakiia na olelo aelike i hoikeia. a ma ia hooko ana e kuaiia aku ana ma ke Kudala akea ma ke Keena Kudala o Lyons & Levey ma ka
POAONO MARAKI 20,1884.
ma ka hora 12 o ka la i oleloia, kahi i hoikeia ma na palapala maraki la, elike me na hoakaka ana malalo iho. No na mea aku i koe e ninau ia J. M. Mansarrat Loio ma ke Kanawai.
J. M. MONSARRAT.
Kahu Malama o na Keiki oo ole a Hao Naone i make.
Honolulu, Feberuari 27. 1884.
O kahi e kuaiia ana he aina kaio waiwai e waiho la ma Kailua i oleloia. nona ka ili he 1 800-1000 eka, a i hoakaka pihaia ma ka Pala Sila Nui Helu 2922, L. C. Awani 3197 ia Kahewahewanui.
1101-4t.
HOOLAHA KUAI A KA ILAMUKU: I kulike ai me ka palapala hoomalu waiwai i hoopukaia e ka Aha Kiekie no ka pomaikai o S. Spencer no na dala 331.98 a me ke koina o ka Aha $50.78 ua ohi au a hoomalu i na waiwai a pau o M. K. Maikai o Waianae penei na waiwai i hoomaluia: 1 apana aina aia ma Makaha 1/2 eka, 1 waa maoli, 2 lio k. 2 lio w. 3 upena ua lawaia ia, 1 upena poomoku aole i lawa, o keia mau waiwai e kuai kulalaia aku no ke hiki aku i ka la 20 o MARAKI 1884, ma Waianae ke ole e hookaa muaia mai na dala i oleloia ae la, a me ko'u mau lilo a pau e pili ana mamua ae o ia la, a ke hoike puia aku nei, ina he poe mea kuleana kekahi i na waiwai e hoomaluia nei, e koi ae lakou mamua o ka manawa i kauohaia. Ma ke kauoha.
W. C. PARKE.
1161-4t. Ilamuku.
HOOLAHA: Ma ka halawai makahiki a ka Hui Mahiko Kuikahi i malamaia ma ke Keena o G. W. Macfarlane & CO ma ka la 17 o Ianuari, 1884, ua kohoia keia poemalalo iho i mau Luna no keia makahiki e hele nei:
JNO. E. BUSH.. Peresipena.
W. H. CUMMINGS,.. Hope Peresidena,
E. D. TENNEY.. Kakauolelo,
H. R. MACFARLANE,.. Puuku,
F. W. MACFARLANE,.. Luna Hooiaio.
PAPA HOOKO.
JNO. E. BUSH, J. T. MC.CROSSON,
W. R. CASTLE, W. H. CUMMINGS,
H. R. MACFARLNNE.
E. D. TENNEY, KAKAUOLEIO.
1160-4t.
OLELO HOOLAHA : Ke hoikeia aku nei ka lohe ma keia, ua hookohu ponoia mai na mea nona na inoa maialo i mau luna hooko o ka Palapala Hooilina o Maheloaa E. Kuemanu o Waialua, Oahu, a ke hoike aku nei, o na aie a pau i pili i ka mea i make e uku kokeia i na mea nona na inoa malalo, a o na koina a pau i ka mea i make e hoike koke ia aku i na mea nona na inoa malalo iloko o na malama eono mai keia la aku o hoole mauia lakou.
S. N. EMERSON,
IOANE KAIAIKAWAHA,
Waialua, Feb. 10,1884. 1160-4t.
HOOLAHA : - E ike auanei na mea a pau, owau o Kailianu kane mare a Keawe (w.) o Kohala Akau, Hawaii, no ka mea ua haalele kumu ole mai oia ia'u, nolaila, ke papa aku nei au i ka poe mea waiwai mai hoaie mai oukou iaia o poho auanei oukou ke ole e loaa kekahi hooia mai ia'u aku.
KAILIANU.
Kohala Akau, Hawaii, Feberuari 18,1884.
1160-4t.*
OLELO HOOLAHA:- E ike auanei na mea a pau, owau o Nanea Kapahu ka wahine mare a Kapahu k. o Kapaa, Kauai, ke hoike aku nei ma ka akea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u a me ko maua bela nolu. a aia paha oia i ka hulahulei, eia ka pilikia, aole mea nana e malama ko'u ola, a e hoi mai oia e malama ia'u iloko o ekolu mahina mai keia ia aku o nele auanei. NANEA KAPAHU.
Moloaa, Kauai, Dek. 31. 1883.
1161-8t.
KA HUI KEAKA LIO A SEREMENA !
NA LIO HANA KEAKA KUPAIANAHA. A ME
KA HUI KEAKA LIO O EUROPA.
E weheia ana ma Ainahou ma ke alanui Likeke, Honolulu nei, ma ka
POALIMA, MARAKI 14, 1884.
a me
POAONO MARAKI 15, 1884.
no ka manawa mua loa nei, a e kuu pau ia mai ana na hana e keke ai na niho a e mamae ai na iwi aoao i ka ua mea o ka maikai a nani o na nana e kuupauia mai ana ; penei na hoomaopopo ana:
POROPEKA JOHN SEREMENA a me kona mau Lio kaulana o ke ao holookoa nei oia o
TOMMY. BARNEY, a me JACK.
I hui puia me na hooholo lio a me na mea hooikaika kino kaulana a akamai.
WILLIE O. DELL,
Ke pookula o na mea ma ke kuwalawala ana maiana o na la lio eha.
MISS MABLE ST. CLAIRE.
Me kana hana akamai i hele a paulehia.
CHARLES MOROSCO,
Me kana hana akamai ma ka pii kaula uwea.
SCOTT me LA MONDUE.
Me ka lana hana lele kowali ma ka lewa.
HOAHANAU WALTER, HARRY.
Na Hoahanau Kukini hooikaika kino kaulanar
GLORIA UUKU,
GEORGE THOMPSON.
Ka Hoomakeaka kaulana.
Ku keiki uuku kupaianaha a me kona mau lio liilii o Shetland- DUKE me DUCKESS.
Uku komo,.. $1.
Na Keiki,.. .50.
C. & J. SHERMAN,
Na Ona.
E. M. JEWELL, AGENA
1162-4t.*
NA HOOLAHA HOU.
AHA KIEKIE O KO HAWAII @@
AINA. Ma ka Hooponopono @@
Ma ka waiwai @ KALANU @@
Honolulu i make. @@
hooiaioia ai ka Palapala Ka @@
iaha ana. Imua o ka Lunakanawai @@
J@.
No ka mea. ma ka ia @@
1884. ua wahi @ mai imua @@
Palapala i oleloia. ia no ke K @@
a KA@AAU (k.) i make aku @@
Hoopii e noi ana o hoo @@
@ ha a e hoopuka ia hoi ka @@
Hooponopono ia Alex. J. Ca @@
waihoia mai e Mrs. K@ H @@
Nolaila, na Kau @@
la 25 o MARAKI, M. H. 1884. @@
kakahiaka ma ka K @@
ma Aliio lani Hale. Honolulu,@@
hora o hou iaio ia'@@
hoolohe hoi ia noi ana mai, @@
i pili, e kue ana ia Palapala N @@
hoopuka ana i ka Palapala @@
ae. A ua kau @@
na pule ekolu iloko @@
paina a i hoolah @ ma H @@
Kak@mia ma Honoi @@
Maraka 4, 1884.
A. @@
Lunakanawai N@@
Ikea : HENRY SMITH.
Hope Kaka @@
A HAHOOKOLOKOLO @@
KO Hawaii Pae Aina. M @@
nopono Waiwai. Ma ka nan @@
Wm. K. S. Ellis, @@
John C. K. S. Eillis, na @@
K. ELLIS i make. O @@
ke noi a ke Kaha M @@
ana i kekahi Waiwai E @@
Ma ka helahelu a me ka @
ka palapala nei a N @@
Kahu Maluna Waiwai @@
ae ka maluna. e nei ana e @@
Kekahi waiwai paa e waiho ia @@
Nuuanu. Kokoke i ka ina @@
ka aina o ua n @@
hoakaka ana i kokahi mau kuina @@
wai, e @ ia'i e kuai@ ea waiwai @@
Ua kau@haia e hele mai k@@
ua mau keiki oo oia la. a m@@
kuleana i na waiwai ia m @@
ia POALIMA, ka la 28 o MARAKI @@
ma ka hora 10 o ke kakahiaka.Hookolokolo, ma Honolulu, @
wahi e hoike mai ai, ma he k @@
@ puka ole ia ai ka olelo ku @@
waiwai la. A na kaneha h @@
kope o keia ololo kauoha n@@
ae o ka la e hoolohoia'i i @@
KUOKOA a me Hawaii@@
pa i paiia ma Honolulu i ol@loia. @@
Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii @@
Febenari 20, 1884.
A. K, @@
Lunakanawai nui o ka Aha K@@
Ikea: HENRY SMITH.
Hope Kakaaolelo. @@
AHA HOOKOLOKOLO KU @@
Ko Hawaii Pae Aina. Ma @@nopono Waiwai. Ma ka hana @@
JOHN JONES, o Kailua, K@@
waii, i make. Ma ke Keena imua @@
kanawai Nui A. @
Ma ka heluhelu a me ka wai@@
ka Palapala Noi a me ka P @@
Green, Ka Lunahoopoaopono Waiwai @@
waiwai o John Jones o Kailua, K@@
Hawaii, i make, e noi ana e apa@@
lo he $001.03. a e hoike ana o @@
iaia he $001.03. a e noi ana e n @@
ia kela mau mea, a e hookouia @@
mau hope mai ko lakou noho ani@@
Ua kanohaia, o ka POALAMA @@
APERILA M. H. 1884. ma ka hoia @@
kahiaka. imua o na Kunakanawai @@
ke Keena ma ka Hale Hookolokolo @@
nolulu, oia kahi a me ka manawai @@
ka hoolohe ana i ua Nei la. a me @@
ike i oleloia, a o ka poe a pau i @@
hele mai a e hoike i ke kun@@
ko lakoa e ae oleia ai ma noi la. a @@
noha na ka olelo Hawaii me l@@
maloko o ke KUOKOA me Ha@@
he mau nupepa i pai a hoolahaia ma li@@
i ekolu pule mamua ae o ka man@@
no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii i@@
i keia la 21 a Feberuari, M. H. 1884 @@
A. F. H@@
Lunakanawai Nui o ke A@@
Ikea: HENRY SMITH.
Hope Kalauolelo o ka @@
1161-3t.
HOOLAHA A KE KAHU@@
WAIWAI : Ua hoo@@
ka mea nona ka inoa mala@@
Waiwai no Lono (w.) a me K@@
ka iki oo ole a KUHAIKI (k.) i m@@
haia Akau, Hawaii. o ka @@
Hart, Lunakanawai Kaapuni A@@
ka la 22 o Dekemai a 1883. N@@
keia aku nei i ka paa a pau e p@@
lakou lima i keia mau waiwai@@
I Apana aina ma Kohaia Aina@@
o Kapapanapanau. I Apana @@
ma ka inoa o Kalaukoa. I Apana @@
Puna, Hawaii, ma la inoa Kal@@
mai i ko lakou kuleana me na i@@
iloko o na malama @@
O ka poe a pau i aie ma ka h@@
luna o ka Waiwai i oleloia @ uk@@
J. K. N@@
Kahu Malama Waiwai o L@@
Kukauki (k.)
Kohala Akau, 1884. 1102 3@
OWAU o Apoe (Pake) no ka @@
nalei, Haleiea, @@
kahea aku nei au i ka @@
nei, oia o Aana (Pake) Ah L@@
Lai a me Ah Kee (Pakea ka @@
maa. ma kekahi Moraki i haa @@
a'u ma ka la 1 o Aperila, 1884. A @@
la ka manawaa. ua Mo@aki ia. a@@
pau lakou i ka hele mai kahi @@
Moraki mai ai ia'u me kuu ik@@
ke kahea aku nei au ia lakou a K@@
ponopono pe me a u no ua Mora @@
hoi ole mai lakou iloko o na p@@
keia la aku, alaila, e hana no @@
i na nea a pau i oleloia ma @@
oiai o ka Moraki e paa nei ia'u. @@
ai no ia, a ua Hooiaioia @ Kep@@
Aupuni ma ka la 25 o Sepa@@
ke 83. Aoao 115 a me 119.
Nolaila, ke kauoha aku nei a@@
mai mamua a manawa i hook@@
oukou i na pono a me na poa@@
ua aina la.
APOE @@
Hanalei, Kauai, Feb. 26, 1884. @@
HOOLAHA A KA LUNAHOO@@
PONO WAIWAI, Ua@@
mai ka mea nona ka inoa malalo @@
nahooponopono na ka Waiwai @@
COSTA o Kalihi, Oahu, i n@@
HANOHANO L. MC. Cully Lunakanwai @@
Aha Kiekie ma ka la 13 o @@
nolaila, ke hoikeia aku nei i @@
mau koina ka lakou i ka waiwai@@
Costa i oleloia, e waiho koke@@
mau koina me na hooiaio k@@
pau, i ka mea nona ka moa m@@
hale ma Kalihi, a i ole, ma ke @@
W. R. Kakela ma Honolulu @@
ma eono mai keia la akui a i @@
mau loaia aku no.
A o ka poe i aie i ua waiwai
ke mai me ka hookaulua ole.
Hanaia ma Honolulu Feb. 20 1884@
RETA @@
Lunahooponopono Waiwai o A@@
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO @@
WAIWAI ; - Oiai ua @@
ka mea nona ka inoa malaloa:@@
pono Waiwai no ka waiwai o Mi@@
lein o Lahaina i make, ma keia k@@
aku nei, o ka poe a pau i aie i kaa@@
i oleloia, e hookaa koke mai @@
nona ka inoa malalo, a o ka p@@
koina ko lakou i ka mea i make @@
mai lakou i ka lakou mau koina i @@
ka inoa malalo, iloko o na mahina@@
keia la aku o hoole mauia lakou.
THOS. W. ENERI@@
Lunahooponopono o ka Waiwai
Ellen Nowlwin i make.
1161-4t.