Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 50, 12 December 1885 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

          Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY Press." K@ena H@@pon pono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu. E h@@una muai mai na Olelo H@@iaha ma ke K@@@ Hooponopono mamua ae o ka ho@a @ @@@ awakea o no P@aha a pao. A@@e e @@@@k@a na Loelo Ho@@aha ka la@@@a mai @@@@@e @ ka h@@@ i @@@@@ @@@@@@ @@@@@@@ pih@ @@@ ana ma@@@ @@@@ @@ @@@@@@. E @@@@li mai i na @@@ @ @@@@ @@@ @@ @@@@@@ @ @@ @@ @@@ pe@a ia Ke NOPEP@ K@@@@A ma H@@@lulu. I @@ e @@@@@@@@ @le a@@ @@@@ pepa @ @@na poe ia@e, e hai mai me ka hah@@@@ ole i keia Keena. O ka uku a keia pepa a haaui ai i k@na poe l@na, he umi ke@eta @o ke @ai@, @@e ka pepa ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

LEO PAIPAI

          Ke hoike ia aku imua o ko makou poe heluhelu nupepa Kuokoa, oiai, ke kokoke mai nei na la mua o 1886. He @ea pono i ko makou poe heluhelu ke hoike e mai i ko lakou makemake i hupepa hou no lakou mamua o ka la @ o lanuari a me na luna pu no hoi, @@@ e hookaulua ia ka hooana ana ma ka pule mau o ka makahiki hou.

 

Kela me keia.

          H@@@@@@ @@@ keia mau kakahiaka nui. He @@@@@ @@@ @@. He wa@ h@onae@@@ iki koe o ka @@ @ o Ka@makapili alaila pania like m@ @ua. Pela p@ @o hoi me ko Ka waiahao, he wahi iki wale no koe. He lono e hoike ana, he mai nawali wa! loa ko ka hope !akai nui Harry @urton o Lahiana i keia mau ia Maopopo ole kona pono. E nan ai i na Kula Saba@ o Maui waina me H@kina i ka leo kahea a ko oukou komite huli mokuabi J. Haole ma ko makou aoao eha. O ka halawai makaainana i hoolahaia ma na pipa alanui e malama ia ana i ko po Poakolu nei, i malamaia. No ke anuanu paha o keia mau po. Me ke Kinau o ka Poalua nei i kau aku ai na lii kane me wahine, ka Ho@@@na ahi Liliu, a me ke Kiaaina wahine o Hawaii no Maui, a hala loa aku paha i Hawaii ma no Kona. Ua make o Laimana wahine o Hilo, wahine a Laimana kane i make mua, i ke80 a oi o kona mau makahiki, ua make oia oiai e hiamoeana, a hiamoe a pauhia loa aku la i ka make o ka pono. E hoomanao, o ka Poalua o keia pule ae la 15, oia ka la hope loa no na hookaa @@nua ana, a kaa aku mamua o ia la he papalua ka auhau. E loaa auanei paha kai olelo, "makana ka pehu." He hoonaue olai ko ka po Poakolu iho nei wahi a kekahi poe, aloe nae i ike kekahi poe. Malia paha he oiaio no, oiai ke hana hou mai nei ka pele o Hawaii i knan hana mau. Pela mai na lono. Ke pu a mai nei na lono eia ke hoao ia nei kekahi @@n@ aupuni e loaa kau wahi ohaka e komo ai ka laau, a he pai wale ae no "walawala" mai kona kulana oihana aupuni ae. Na kekahi no o na luna aupuni keia hana. HANAU. - Dec 6, hora 11p.m. o ka malihini maalo o ia kulu a@moe, ma Ni@paipai, Honolulu he opuu pua rose o ka aoao palupalu i mohala ai mai ka puhaka mai S.P.W. Kalama a me Mrs. Kahora. Ma ke Sabati i hala i hooheleia ae ai no pualikoa i ka pule ma ka luakini o Kaumakapili. Na hiona mua keia o na hooko ia ana o kekahi manao pepa o ke Kuokoa i hoopukaia ma na mahina i hala. E nana ae i ko makou mau @an@o pepa e puka aku nei, he nui ka waiwai oioko; he manao no ka nalowale ana o kekahi kanaka, a ua nui ka hoohuoi ia o keia nalowale ana. Ke kahea ia aku nei na lala a pau o ke Komite Hooko o ka ahahui Kula Sabati o ko Hawaii Paeaina, e akoakoa ae ma ka luakini i Kaumakapili ma ke ahiahi Poalima la 18 o Dec. nei, ma ka hora 7 p.m. A.P. KALAUKOA. He pauahi ma ka Mahiko o Star o Kohala, ma ka pule i hala. Ma ka hora 10 o ke kakahiaka ka hoomaka ana o ke ahi e a, ao ka lua iho la keia o ka pauahi ana ma ia mahiko. Aole i maopopo ke kuinu e ke ahi. Nui ka makani ma Hilo me ka ua pu, - Nui ka hau me Maunakea me Maunaloa - Nui ka ono mau o na kanaka o Hilo - Nui ka lealea o na kanaka i ka holo kamaa@u@a. (holo-hau.) Piha mau ka hale mai kakahiaka a po. E nana ae na makamaka i ka hoolaha Lunahooponopono waiwai a pau o L.A. Andrews o Makawao e kuai kudala ia ana ma ka Poaha o keia pule ae. He hooponopono hou ma kahi o ka waiwai paa. He elina hanen dala ka uku makana i ka mea a mau mea nana e hoike aku i ka Hui Mahiko Star Mill o Kohala, i ke ala i loss si ke kolohe a mau enemi nana a na lakou paha i puhi ka hale laina i ke ahi a pakele mai pau ka hale wilwko okoa i ka lilo i puu lehu. Ke hoomaka mai nei na kuai kodala o ne makana Kari@maka a me Hape nuia i keia mau la. Ma Honomakau Kohala Hawaii, ua komo kolohe is ka halekuai o D.P. Kaelemakule e ka eo, oiai lakou ma ka rumi pahupahu, a i hoi ae ka hana e hakae ana ka puka; ua laweia he mau ukeni a he mau pepa paha kekahi @na @o no, hanu ia ma ka meheu. Ke wawiea mai nei, o na hipa i pepehiia a kuana ma ke kulanakauhale nei, mai na wahi hanai holoholona mai no ia kahi o no ho mai i malamala ai, oia hoi kela mai lele iwaena o na holoholona a kau mai i ke kino kanaka i kapaia he "glander." He pono e makaaia ia keia in a ha oiaio. K upuia nei e ku mai ana ma ka Poalua o keia noa ana aku Dec. 15 ka mokuahi San Paulo o ka Laina Moku ahi Oceanica. A o ko mokuahi Maraora i ko Hui Hooholo Mokuahi Union e ku mai ana ma ka Poaono o ia pule no. Paonioni mau mai nei na Hui mokuahi. O ka aa hookuku a ka ahahui koloke a na wahine i Kawaiahao ia Kimo, kekahi o no lae-oo ma ia ano paani, ua hoopay wale mai ka mea nona ka inoa hope mamuli o ka ae ole ia ana o kana mau hooponopono ana, i hua moa ka popo, i puna ko ka hamare, i mau no hupa, a i pali pohaku ke kahua paani. Ma ka nupepa Hunolulu Daily Press i ikeia iho ai he leta mai Hamakua mai e hoike ana, aia o J.P. Miau a me J.K. Kaunamano ke huli la i kumu hala e hoopauia ai ka hope luna makai. Lumaheihei a e onou iho ia Kaunamano ma ia hakahaka. Wahi hoi a ia leta e olelo ana, "E akahele ka laua o pau i ke kuke ia hoko o ke pa-palai wela." Me Hamakua Hawaii, ua lilo i ka wai a make loa ha wahine Pukiki. Ua ikeia keia wahine ma kekahi o na awawa ma ka Poalua o ka pule i hala, a he la ua ikaika loa no hoi ia. Ua manaoia ua hele oia i ka ohi hua alani a hiki i kona lilo ana i ka wai. Aole i loaa kona kino. Ma ka hale aupuni o Hilo, ua malama ae na wahine he ahaaina Fea ma ka la Kuokoa, Nov. 28. Nui na waiwai nani i hoomakaukauia no keia fea no ke kuai ana aku, a ua loaa mai ma ia hana ana he 2500 da'a. O keia mau mea a pau ua hoo@loia no ka po maikai o ka luakini haole. O na lawelawe oihana wai ana o ke aapuni ma kahi hale aupuni mua, ua pau iho nei, a aia aku la i ka hale au puni hou "Kapuaiwa." Malia o wawahooa aku ua wahi hale aupuni kahiko la no ka apulu, i loaa on a wahi paikau no na pualikoa aupuni, pau hoi ka hele ana ma na alanui e hoopuiwaiwa ai i na lio kaa. Ke paaua mai nei na kanaka hooma emae alanui iloko o keia mau la, mala @@ o ke kuhikuhi ana a J.N. Kaiaikawaha ko lakou luna, penei e pulu@@ ai, penei ae kau kepala, kop mai oa ma ke kihikihi o ka ho a pela aku. Ma na hiona a pau he hoike mai ia i ka maemae, o ka ua mai hoi ka hewa, anuane ka poe hana. Aoho no e mea he hana ikaika. O kaiala kope, ka innei pa l@u, i kahi ka awala, Ji! Ha! kahe ka hoi.

 

Leta mai Maui mai.

I ka Nupena KUOKOA e, - Aloha oe: - E eluelu mai kou mau sela e paahana mai me a'u no na minute pokole n@na keia : KA LA 28 MA HAMAKUA POKO. - Ua malama ia he ahaaina ma Hamakua po ko nei, e ka Lunamakaainana o ka aoao kuokoa Chas Dickey, i ka hiki ana ae i kaa hora 11:30 A.M. Ua lulumi mai la na makamaka wai na pe a mai o ua aina kaulana nei, e ake ana i lohe i na haiolelo a ka Lunamakaainana. Hora 1 P.M., ua kuu makaainana e nuu mua, ua ai a ukele na nuku, a mahope iho ua wehe ia na hana me ka haioleol a Hon. Bill Halstead (B. Keoni lilii). Ua wehewehe mai oia i na mea a ka aoao o ke aupuni e onou nei i na Lunamakaainana a lakou, he maikai a he nani no hoi na wehewehe ana; a mahope o ia ua ku mai ka Lunamakaainana Chas Dickey o ka "ua ukiukiu," a wehewehe mai la i kana mau kumuhana; a e hoike ana hoi iaia iho he kuokoa, a he hoopailua hoi i keia Aha Kuhina. A ma ke kilo ana a ka mea kakau iaia, ua kupo no io e lilo ka noho o ka apana o Makawao iaia; a ua piha hauoli ke anaina iaia, a e lilo ana iaia ka lei o ka oli. A mahope iho ua ku mea i kapaia "ke ahi o Wailuku, ao ke pani wai o Iao." Ua huai pau mai la ia i na mea kohuliu i loko o ka poli o na Kuhina, a me ka pakeke o ka on a miliona, a me na apiki nui wale o keia au hookele aupuni ana. Ua hooneinei ae ke anaina inai o a o, e loheia ana na leo piha inaina i keia Aha Kuhina; a ua makia iho la lakou i ko lakou sil no ka pahu balota no o Chas Dickey. E, imua a papahi i ka lei o ka lanakila. A mahope iho o keai, ua umoki houiho la ke anaina i na lawalu ono a Kale Kika, oi noke a haiki ka eke a ka opu. A ua piha hauoli ke anaina mai o a o, a ua hoi puolo no kela a me keia. Ua hoonanea ae kekahi mau hui himeni i ke anama, a @@laila au i lohe ai i ka nani o kekahi himeni i mele ia mai ai.

 

"LA KUOKOA SONG."

1st - Hauoli ae kakou

E na Hawaii Ponoi a pau,

No lou ia kuokoa hanohano,

E welo mau kou have Hawaii,

Cho. Aloha oe e aloha oe

E ka la kuokoa o Hawaii

E hui mai e hauoli pu

Kakou mai o a o.

2nd - Kakou e no Hawaii Ponoi,

Ano e wae i koa nou.

I Lunamakaainana kuokoa,

I mau ka ea o ka aina i ka pono.

Cho. Aloha oe e&c.

3th - Eia oa la e Hawaii

I ka poho lima o ka on a miliona

I na hana ino a Kapikona,

O ke kahuhipa o Lanai.

Cho. Aloha oe e&c.

Kou oiaio no. J.P. HAULANI.

 

LEO KEHEA. - E ike oukou e ka poe aie a pau i na nupepa io a Hawaii ponoi, o ka nupepa KUOKOA me Hawaii Pae Aina; elua pule wale no i koe, kaa hope ae ka makahiki 1885. O ka hoopunipuni ka hana a kahi poe. E hookaa mai. Ua lawe i Kamainalulu $2.50; $1.00 no Paahao (w.) pa ohua o ka Moi, Haimoeipo, $1.00 Pae Aina, ha pa hope nae;aole o'u haawi i ka nupepa 50 keneta. He wahine makai iho o ka pa ilina o Kawaiahao, ua haawi kela 50 cts. no ekolu mahina. No kuu aina hanau N. Kohala, Hawaii, oi no ka mai kai, maluhia na hana; o ka malama o Aug. i hala, ia mau la, ekolu pule ko'u kaawale mai ka hana hupepa; 3 la ko Kamainalulu lawelawe ana, ekolu dala ma ko'u dala ponoi no. Kolohe o Kamainalulu. D.A. MANUIA.

 

Ke kaua ma Europa.

He mau la loihi i hala hope ae nei, aole i loaa mai he mau hoike ana ka maluhia o no hana kuee o ka hookahe koko ma Europa. O na loheia no ka Aha Uwao e hoopau ae i no uluaoa mawaena o na aupuni o Bulegaria, Roumania, Serevia, a me Tureke, ahea la hooko ia ko lakou mana? Ua mau no liuliu kaua nui, na houluulu koa ana, ua hoolilo nui hewahewa no ka pono a no makaainaua i makee ai, ina paha he pono a he hewa. Ua ala ae o Serevia a Kue aku in Bulegaria; o Milana ke alii o ia puouni. Ua okalakala ae o Bulegaria a kue aku, a eia laua lloko o ke oko ko enaena o no mea kaua. Ua kaua a nu nui ke kahe o no koko, lanakila like a pio like. Aia na koa a maanei e hooko ana i na kauoha a ko lakou mau aupuni. Hookahi mea ano nui i ikeia no keia uluaoa kaua, oia ka lokah@ like ana ae o no kaikamahine opio a me na wahine o ke aupuni e ae ia lakou e lawe ae i no mea kaua ma ko lakou mau li@n a hele aku imua o kekahua kaua. O na leo ulono o ka Moi U@lana o Serevia e hooholeia ka maluhia o ka noho ana hoa'loha ma waena o Bulegaria, aka, o ko manao paa o ke keiki alii Alekanadero, imau oia o ka make welieali o na mea kaua a hiki i ka hopena, he lanakila a he pio paha. Na keia keiki ka olelo kualana: "I ake nui kekahi e launa pu me a'u oiai ka wa uluaoa kaua o ka aina, e loaa no au iwaena o ka enaena o na mea kaua, a me ka muliwai koko o ko'u mau koa e kaheawa@ana."

 

NA HUNAHUNA AO KONA AINA E.

Ua pahol ia ae ka lohe, ua hoopalau aku ke kaikamahine hiapo a ke Comte de Paris i ka hoahanau o ka hoahanau o ka Emepera o Rusia. Oke ola o kekahi wahine o Lad na @ a kana hana, oia ka hoopihapiha ana i na pukapuka o no buke i ai ia e ka mu ma ka eono peni o ka puka hookahi. O ka nale kula keiki kane a Mr. Mude ma mauna Heremona; 100 haumana i loaa ikeia wa@ a ke hoomahuahua hou ia la ka kale no 200 haumana hou aku. Ma ka hoikeike o na ano popoki i malama koke ia mai nei na Ladana, ua hoikeike ia 484 popoki i hookaawale i iloko o na papa he kanalima kumaua lua. Ma ka inii ia ana o ka ikaika o ka ike o no maka o na haumana kula o na kula nui o Geremania, ua loaa he ekolu hapaha o lakou he nawaliwali ka ikaika o ka maka. O ka pilikia o ka Moi Alafonso o Sepania oia ka mai puho, he mai kule ma mai kona jau kupuna mai; ke ae la ka poe Repubalika a me ka poe O lisa o kona make koke iho. I keia makahiki ae e hookuu ia mai ana he lehulehu wale o na haumama o ke kula ao koa o West Point; o keia he mo ana ke kiekie loa ma kona mo olelo nona ka huina ha 83. Ke ku nei ke aupuni o Rusia me ko no heluna hahui i aueane aku i ka 100,000,000; nona nae na bihopa he 85 wale no 100,058 mau kahuna, 27,000 moneka, a me 47,000 luakini. O kela hirueni hoeueu "Paa i ka Papu," ua puana ia ae ia ma Tureke he mele hoala kipi, a ua kapae ia ae ua himeni la mai na huke himeni ae a San key i hooana ia mai ia@ e na Karisti ana o Amerika. Ua noi ia aku ka Moiwahine Vitoria, a hoomanao i ka piha ana o na makahiki he kanaima o k@no n@ho hookele aupuni ana maka hooka@a@@hi ana o na puali k@a pualu, e like me ka hoo@a hakaha nui ana i ka 1861. Ua lil@ ke kah@a o ke kulanakauhale kahik@@@ le@iko i wahi hoola@la kaulana i ka na h@oik@. Ke k@ nei na ha la ma keia wahi a ke lua@ai nei na noho hale me ka oluolu maikai no ka mohala maikai o ke ea.  O na  mana aupuni o Maseile, Farani ke olelo nei lakou e holoi loa ia aku ka ohana alii Oleana mai Farani aku, a o ka mea a mau mea e hoao ana e kuku lu hou ae ia lalani alii, e kapaia oia he kipi, a o ka make ka uku hoopai. Ua haawi aku ka wahine a ka ona miliona Ma ke i kekahi paa mare hanohano i kekahi meaono mare i kamailio nui ia. O ke kiekie o ua maeono mare la he eono kapuai, a o kona kaum@ha 120 paona, a o kona kumukuai $@@@. Ua lawe ia aku keia meaono mai Ladana aku ai Parisa, a o ka uku dute no ua meaono la he 70 hapaha Farani. Ke ao dei na wahine opio o Sana Petereboro, Rusia, i ka hana, i ola ai ka noho ana. Ke ao nei lakou humuhumu buke, kukulu hua kepan, humu kamaa, malama buke oihana, hapa kii paani a kamaliii, okioko poke laau kii o no ano a pau, a me ke pena. O na kula ao o na wahine no na hana ike, ua piha pono i na wahine opio. Ma ke konohia ana aku o Bulegaria iloko o ka uluaoa hakala, ua ikeia kekahi hane kamahao loa malaila, oia ka lokahi like ana ae o na wahine a me na kaikamahine a noi aku i ke aupuni e hoolako ia mai lakou ma na mea kaua a e ku aku no lakou a paio aku no ka pono o ke aupuni i ka wa e kaua ia mai ai ke aupuni. Ua ku ae ma Nu Pepeki ka moku kalepa Batolomaio Gosnold, mahope o kona kaawale loihi ana no eha makahiki me ka hapa me kekahi kohola nui ina kona opu. Ua hoihoi aku oia i ka home i na wa mamua aku 1.850 pahu aila, a o ka nalo hou ana, hele aina no eha makahiki a oi. O ka Ahahui i kapaia ma ka inoa o Hoonaueueihe o Nu Ioka, ua hoomanoa ae lakou i ka la 28 iho nei o Novemaka me kekahi papaaina i luhiehu i na mea ai o na ano a pau no ka manawa mua loa; o keia ka la a ia olohe kaku mele kaulana o ke au kahiko i mare ai i ka wahine. No ka maopopo ole o kona la i hanau ia i hoomanao ia ai kona la i mare ai. Elua haneri mau hale lealea o ke kulanaka@hale o Ladana i hakilo ia mai ka hora 9 a hiki i ka hora 12 o ke aumoe o kekahi po Poaono, no ke ake ia e ike i ka nui o ka poe e komo ana iloko o ia mau hale. O ka huina i helu ia mai na kane, wahine a me na kamalii, he 86,608 iloko o na hora ewalu wale no. Ma ka hoomanao ana o kekahi wahine i ka piha ana o ka haneri o kona mau la hanau ma ka okana aina o Floyd Iawa, ua akoakoa ae ma ia la, 38 mau moopuna kuakahi, 18 mau moopuna, a 5 o kana mau keiki, ewalu e ola nei a hookahi i make. O kana keiki hiapo, kanawalu ona mau kakahiki; a o ke keiki mali loa, he kanalima ona mau makahiki. Ua lilo i mea nui i kekahi wahine o ke kulanakauhale o No Ioka, ka hapa lua o kona manamanalima iki no ka $2,00 ka waiwai io. Ua hoopii aku la oia imua o ke kanawai no ia haina, mamuli o kaulia i kau aku iaia ma ka moku ana o ka hapalua o ua manauanalima iki la a kaawale, iaia e kuhikuhi ana i ka inoino o kekahi io pipi, mai ke pahi a ka mea kuai pipi. Ua hoolaha mai o Mude, ka hai euanelio kualana, imua o kona anaina hoomana ma kona ekalesia, e hapana  i lulu dala i mea hoolako aku i ka poe hune a nele me na lio a me na kaa, no ka lawe ana mai ia lakou i ka luakini, pela hoi me ka poe ma kahi mainao i hiki ole ke hele mai no ka loini. I ka lulu ana ua loaa he $200. O ka waiwai o Farani i hoahu ia ma loko o kekahi hale i kapa ia ke Garde-Meuble maloko o Parisa, ua hiki aku kona waiwai ia i ke 30,000,000 hapaha Farani, ua like aku ia me $7,400,000. O ke ano a keia mau waiwai i hohu ia, oia no lako hale, ke aniani a me na pa pake onionio o na wai hooluu like ole, a me kekahi @au mea kahiko o hoouiomoa ia, oia ka punee a me ke pakaukau kakau o ka Moi Lui XVI. Ma ke kuai kudalaia ana me Ladana o kekahi mau dala gula kahiko i mala maia e ka Rev. Deward J. Shepherd, ua lilo kekahi peni gula (hapawalu ulaula ia kakou) me ke kii o Heneri e kau ana no ka $1,025. Hapalua gula poolua o Heneri VIII, a me Keoki, no ka $1,275. Hapawalu gula me ke @li o ka Moiwahine Mere o ka 1553, no ka $400. Hapaha gula Keoki III, no ka $220. Hapaha gula okoa ae o ka Moi Keoki me ka Deragona ma keka hi aoao, no ka $240. Mamuli o ka hoike a na Komisina o ka Oihana Hoonaauao, ua olelo lakou he elina tausani ka nui o na haumana iloko o na kula kahunapole o Amerika. Ma keia mau kula, he iwakalua kuma malima mau mabele like ole i hookaa waleta. O na ekalesia like ka mea i oi aku o na haumana ponei: Hoomana Katolika 1000: Hoo'e Pope, 629; Lutera, 525; Medo@ika, 457; Bihope, 253, a o na Karistiano, 115. Ma Pgedena, Uta, ua hooko ia ke kanawai bele, oia hoi e hookani ia na bele i ka hora 9 o ke ahaihi poeleele, mahope aku o ia hora, o na keikikane a kaikamahine maialo o 16 makahiki e loaa aku ana e hele wale ana aole me na makua, kahu hanai, makamaka, a me kekahi palapala ae, e hopu ia lakou a hoopaahao ia no ka mikamina. He kanawai i ano like me keia maluna ae ko kakou nei, aka nae, aole he hooko ia o kona mana. O ka uku o na luua aupuni o Beritania penei on ia: Kuhina o ko na aina e a haku o no waihona aupuni, $50,00; lunakanawai kiekie o ke aupuni, $25,000; haku lunakanawai kiekie o ke aupuni, $50,000, haku Latanela o Irelani, $100,000; haku Peresidena o ka aha Kukumalu, $20,000; Komisina i na panalaau, $25,000; kakauolelo oiha no kuloko, $25,000; kuhina kaua, $25,000; Komisina i Inia, $25,000; haku Adimaralia mua,$22,000; haku lunaka nawai o Irelani, $30,000; Peresidena o ka papa kalepa, $10,000. Ua hoike aku ka Moi o Suedena i ka Ahahui Akemeka Huli Akeakamai o Parisa, i ka wa e hiki aku ai oia i ke 60 o kona mau makahiki ma ka malamao Ianuari, 1889 e haawi no oia he makana o 2,500 hapaha Farani me kekahi madala gula nona ka waiwai io 1,000 hapaha Farani, i ka mea i oi aku kona huli ana i na mea pohihihi pili akeakamai. O no lunakanawai na lakou e hooholo i ka mea e lilo ai ka makana, he ekolu ko lakou nui, hookohi no Suedena, hookahi no Geremania, a o ke kolu, o kekahi lala o ka Ahahui. He mea kaua ano pohihihi kai manao ia no na koa hele wawawai o Beritania e lawe pu ai i manao ia, oia no kekahi pale kaua hookahi kapuai hainalike, a ekolu paona ke kaumaha i hoopaa ia no koa hele wawae, e hiki no ia lakou ke lawe pu me keia pale kaua a loaa he puu pale no lakou ma ke kukulu ana iho i kahi oioi o ka palekaua i ka lepo me ke kau pu iho i ka pu maluna. I kekahi misionari Hoole Pope Pelekane e kaahele ana me Sepania ma ka hoolaha ana i ka Baibala, ua pakele mahunehune iho la kona ola i ka lima o ka lehulehu, oia ka mai kolera e anai ana me ka hahana iloko o ia wa. Na na kanaka o kekahi wahi kauhale uulu i hoeueu i ka manao o ka lehulehu, na keia misionari ka i lawe aku i ka mai luku iwaena o lakou; a no ia mea, oa ala like mai la ka lehulehu a hailuku aku la i ka misionari ka pohaku, e ole oia e holo pakele ai, me ka mahunehune no nae me na palapu. O ka wehewehe a kekahi lunakana wai kiekie o Beritania no kekahi hihia i mua o kane Aha, e koi ana i $24,000 no kekahi mau kumu laau paina i hoohina ia e ka makani, ma ka rula ana mai a ka Aha, ina o kekahi o ia mau kumu laau paina ua hoopoino ino loa ia e ka makani a hina ilalo me ke koe no nae o kekahi mau a a iloko o ka lepo, us lilo ia i waiwai lewa a he kuleana ko na lunahooponopono waiwai ma luna o ia mau kumu laau; aka hoi, ina aole i hoopoino ia ea poe laau la, a e ku paa ana no me na aa iloko o ka lepo, ala@la, he waiwai paa ua mau kumu laau la no ka aina. O ka nui o na hoahanau ma na misiona hoolaha Euanelio he lehulehu wale ma Kina ua hiki aky i ka 26,287; oia hoi he 10,541 no na misiona o Amerika, 10,044 no Beritania a me kekahi mau misiona e ae. O ka Papa misiona Hoole Pope ka papa ekahi, nona na hoahanau 3,777; Beritania aku me 3,105; a o ka Ahahui aku o Ladana ke kolu me 2,924. O ka Papa Misiona Hoole Pope ke kiekie o ka nui o na kua kamaaina he 213. Aia iwaena loa o Kina ka nui o na misionari a pau loa, ke hoi pu ia me na kane a me na wahine he 544, a me 1,450 mau kokua kamaaina.

 

HALAWAI MAKAAINANA.

He mau Halawai Makaainana akea ke malama ia ana ma ka apana o Waialua, Oahu, ke hiki aku ma na manawa a ma no wahi i hoike ia malalo nei, penei: Akahi. Ma ka hora 9 kakahiaka o ka la Hapenuia, oia hoi ka la 1st o Ianuari, 1886, ma ka hale hookolokolo o Waialua, a i @le malaila, alaila, ma ka hale kuai o @ Ahuna ma Kepuwai. Elua. Ma ka hora a auina la @ ia la hookahi no, Ianuari 1st. 1886, ma ka hale kuai o Asa (pake) ma ka hale w@ ko. Ekolu. Ma ka hora 6 ahiahi o ka ia 2 o Feberuari, 1886, oia hoi ke ahiahi mamua iho o ka ia koho balota lunamakaainana ma ka hale kuai o Asa (pake) i olelo mua ia. Nolaila, ke kono ia aku nei ka poe @upuno a pau i ka koho balota a me ka lehulehu po no hoi e hele nui ae ma ia mau haiawai. A ke poeoai pu ia aku nei ka poe a pau e manao ana e holo baiota lunamakaainana ma ka a@@n i olelo ia e hele pu mai. Ka @@kuu kauwa haahaa. S.K. MAHO@ (Kekahi maho e holo balota ana.) Waialua, Dekemaba 7th, 1885

 

 

Ka Himeni keia a na Lepera Hawaii i hakuia e ke alii ka Moi, a i hoonoho ia ma na Huamele i Prof. H. Berger a i mele ia e na Kamaiki Lepera, i hui pu me ka Puali Puhi Ohe ma ke Poakahi, Nov. 9,185, maa ka hoolaa ia ana o Kapiolani Home.

1        Kou lima Mana mau,

Na eha i kau mai;

Maluna o makou na ike,

Kona huhu, me ke aloha.

2        Karisto ke Keiki mau,

Aloha i na Lepera,

Hoopa i na lima, na ino nei,

Hoola i na palaho.

3        Ma ka Noho Alii, Ua ike maluna ae,

Eha ka naau a hoouua mai

I kona Elele Aloha.

4        Kipa mai na Virigini,

Hoike ko Iesu aloha

Hooluolu na naau, Ke aloha mai ka Lani.

5        Na aloha mai luna mai

E ola nei makou;

E ikaika ka manaolana Ko ka Lani wahi maha mau.

6        Na Moi, na Alii pu,

Me ka Lahui a pau;

Hoohalike, hoolana ae,

Hookahi puuwai aloha.

 

 

AHA MELE NUI MA KANEOHE.

E wehe ana ka "Famous Club" o Kaneohe mamuli o ka apono ana o ka Aha Luna o ka ekalesia, ha aha mele m@@@ko o ka luakini o Kaneohe, Koo lau-poko, Oahu, ke hiki aku i ka po o ka Poaono, Dekemaba 19, 1885, malalo o ke alakai ana a Mr. F.T. Steven Taua. Nolaila ke poloai ia aku nei ka @luolu o ka lehulehu i @umehana na ma i ke aloha, a o ke aloha wale no ka'u hialaai e noho pu aku nei, e ake aku ana e kipa mai a lulu lima pu a e papa leo hoi me kamaaina alaila @ oi naue aku, oiai eia ke kehau halihali ala o Kekele ia ke iho nei, a

Ke nihi ae la mauka o Moelana

E hoolana i ka manao

A ike i ka nani o Hiilaniwai

Hookahi no waiwai o ka hale la o ke

ike.

E hele mai e ike i ka nani o Kuia@ a nakaheleikapo, oiai e hoene lea aku ana ka leo o na mea kani like ole ma ia po lea o Halahi, no ka pomaikai oke kokua ana i kekahi hapa o na loaa no ka hale kahu o ka ekalesia, oiai akahi no a loaa ia pomaikai nui ma keia kihapai o ka Haku, aole mai kinohi mai. Noleala e eleu mai e na keonimana, na lede nai ka huikau lua o ko kakou Capitala aloha ka onohi o na kai, a i ka welelau o na Pali Hauhuli o Ko @lau nei, ka welina hope. E loaa no na balota ma ka lima o na komite mamua'e o ka manawa, a ma ka puka ma ia po. No na noho ma mua, $1.00; na noho mahope $.50; na keiki, $.25. E wehe ana ka puka, hora 6:30; a hoomaka ma ka hora 7:30 P.M.    2053-315*

 

 

HOOLAHA HOOKAPU AINA: - Ua papa loa ia ka hele wale ana o na holoh lona Lio, Bipi< a me na ano kanaka a pau aole e hele wale a lawe wale hoi i na pono a pau moi luna aku o kuu aina, oia hoi ke Ahupuaa o Waipio Komohana, ma Hamakuai o Maui. O ka mea kue i keia @ ioaa i kuu hope a'u i hookohu aku ai, oia hoi o Poopaa, e hoopii no au e like me ke Kanawai. E lilo keia i kanawai mai keia la aku a mau loa. BENJ. TADA. Kawaiki, Kaupakulua. 2050-3@*

 

 

HOOLAHA hooko Moraki me ke Kuai. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi paiaoala moraki i hanaia mawaina o S. B. Kaalawamaka o ka aoao mua a me J. L. Purvis o ka aoao elua, ma ka la 17 o Moraki 1884 i kakau kopeia ma ka buke 83 aoao 450 a mamuli o ka uhaki ama o na kumu aelike o kela morake, molaila ke noolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ai i ka aina i hoi keia ma ia moraki ma ka POAKAHI  la 7 o Dekemaba 1885 ma ke keena kudala o F. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia ia. Aia ma kahi o W. R. Kakela no olelo hoakaka no keia mea. Hauaia i keia la 5 o Nov. 1885. J. L. PURVIS, Mea Moraki mai aina e waiho la ma Hamak@a Hawaii, he elua apona aina waiwai nui e like penei: 1 He 95 eka ma Kuilei i hoakakaia ma ke Sila nui helu 2584 ma ka inoa o Kauhaeulei. 2 He 111 eka ma Papahi a me Ka ma Hamakua i oleloia maluna; he maikai ke kuleane. 2049-51

 

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI: -  Ua hookohuia ka mea nona ka inoa maiaho iho, e ka Mea Hanohano, AER, FORM@NDER, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, i Luna Hooponopono Waiwai, ma ka waiwai o NOA (k) o Ualapue, Molokai, i maka kauuha ole. Nolaia, ke kauoha ia aku nei ka poe a pani ale iaia, e hookaa koke mai, a me ka poe ana i aie aku ai e hoike mai. A ina he mau waiwai ko ka mea i make ma ka lina o kekahi poe, e hoihoi mai ia'u, a e loaa au au ma Kaluaaha, Molokai. D. KAAILAU. Luuahooponopono Waiwai o Nea (@) @@@0-36

 

 

NA HOOLAHA KUMAKU.

 

 

KEKAUKA LAPANA

Mr. M. Goto.

He Kauka no ka mai lepera, na mai e pili ana i ka ili o ka kauaka, ka mai kaokao, etc. etc. etc. KEENAHANO - Aia ma Kapaama, maeka pono @ @a@i @@@@ @ @. Hon. J. Kas@ @ @ HOKA HANA @Hora 1 a ka 5 A.M.  Na la @anao hora 3 @ @ @ @@@@-@@@

 

 

JAMES DOWER.

Oia koi o Kimo Kapiolani, kaona mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapo, a ma ka hana hou ana i na waapa nana. Ua makaukau oia ne na We, na Umii, a me na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapu. E hele mai ma kona hale ana Manamana, Honolulu. 20@9 1L

 

 

E holoholo mau ana ka Moku Kuna kialua hou o MR. J. PAIKO i kapaia ma ka inoa o kona makuahine oia o

"DOMITILA"

AM NA AWAO

Malao,

Kunoohe,

Hoola,

Kahouu,

Waiaholo,

Waiakai,

A ma na waw e ae o Koolau, he olua@ ka uiu ohua a @a @hana, he maku maikai a a@emae.

 

 

JAMES M. MONSARRAI.

(MAUNAKKA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. He Luna Hool@io Fulupala. E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ie ma ka olelo Hawaii, Dala no ka hoeie ma ka moraki ma na waiwai paa. KEENA HANA: alanui Kalepa.

 

 

H. L. CHASE, (KEI@@.)

Mea Paiku kaahele ma na mokupuni. E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a hi ili me ka makemake o na makamaka.

 

J. A. MAGOON, ( Makuna.)

LOIO A UE KOKUA MA KE KANAWAI. Keena Hana, Helu 42 Alanui Kalepa, kokoke i ke Keena o Pekekona.

 

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

 LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.

E loaa ai na

PAPA NOU AIKI.

o kela a me kela @ao.

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku, A me na Papa Moe nui loa

 

 

Na Pili o na Hale o na Ana a Ian

Ne pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Auiani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela ma keia ano Na Aila Hoomaloo, @iebulehu wale, Na Aila e me o na ano a Pae.

 

 

NA WAI VANIKI

A ME NA @@@ HOOHINUHINU NANI I

O NA ANO O PAU LOA.

NA BALAKO ANO NUI WALE.

A ke hai ia kau nei ka lono i na Makamaka a pau, ne makankau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau i pili ana ma ka laua oihana

 

 

NO KA

UKUHAAHAA LOA.

E like ma ka mea e hole ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

HELE MAI E WA@ NO OUKOU