Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 31, 31 July 1886 — MOOLELO O KA Ahaolelo o 1886. [ARTICLE]

MOOLELO O KA Ahaolelo o 1886.

Lii 62. Kamailio mai ka Loio Kuhina, oke kumu i lawe ia mai ai keia btla, komo ana aku o keia aupuni me na au- ; puni o ka hqpua ma ka lcta j ana. » Noi o Dickey e p,ii ia ka bila. Apoj noia. j Heluhelu mai 0 Dickey n0 ka wa j mua i ka hoololi o ka pauku 20 o ke {KuaaukanawaL j Ninau 0 Likikini Ika luna o Maka- | wao malalo o ka rula 40 o ka hale, ua j hiki p.nei i kck.\hi h jo:o'.ī kumukiinawai ī i hwe mua v: mai o kc:a a:,o iloko 0 I kc*:r kr:u i ho~! -anec loa 1.1, ke hwe hou ! ia ni:»i i!oko o koia kau hookahi n ?. ; Far.o 0 D:cUy. uc!e i like Keia hoeI lol: nie k.i nie.a 1 lawe m:.a i'. maL ! Noi o .Mulo e hoihei aku Vx le.l 0 ! M:urav;,o i kana bila 110 k.\ h.emahoma |o ka hanaia aua. A*;»onob. ; K«/iuhe:;i ma» o Nahale r.o ka v;a i j nu:.i 1 ka bila no ke kuu ana i auhau I .;ookta maluna o na nupepa i hoolaha|:a ma kei.i aupuni a me na pepa pa!a- -! ;:a'a,ainn, pepa mele n me na buke o 1 r:3 eino a pau. Kapaeia na rula a heiuiieki elua īa ka [>i!a aja ke p^o.

Kamaiiio mai o Kakela, ua lawe mua mai o*a he hila o keia ano hoekahi ma Kekaiii 0 na kau i hala, a he weliweli ke kunahihi o na hoa o ka hale no ka auhau ia ona nupepa, aka iioi, i kera wa he nui ka oluolu o na hoa. Ano ke ano pahemahema iki o ka bi!a ? ke noi nei au e haawi ia i ke Komiie Kalepa. Noi o Palaunu e hapai hou i 'ka noonoo ana i ka oieio hoohoio bi!a no ki Papa Kuauhau Alii i hooholoia i ka la i hala. Kamaiiio mai oia i ke kuniu o kona ake ana e hapai hou, no kona ake nui e ike pono i ka hoike a keia Papa imua o ka hale, a maiaila waie no e ike pono ai keia haia i na mea i hanaia, i hiki ai ke haawi aku i haawina no ia hana e like me ka mea i noi ia. Aole au i makemake e kapae loa i ka bila, aka makemake wate no au i ike ia ka mea a ka Papa 1 hana ai, i maopopo ia'u kaaoaoa'ue koho ai, malia paha he kupono, aka aole i maopopo ia'u ka'u mea e hana ai.

Pane o Kaulukou, he mea makehe* wa wale no ka hapai hou ana ae, he hoopau manawa wale no o keia hale. Ke noi nei au i na hoa o ka ha!e, o ka poe makemake no ka hapai hou e kau no lakou i ko lakou Iim3, a o ka poe hoole, mai kau iakou. Kc makemake aei au e ninau ano aku, aka no ko'u ike ua ake ka hapauea o Kohala e kamai!i«, aole au e ninau. Olelo o Kakino, aole au e kamnilio ana no na kumu okeia bib, no ka mea aole au i ike. a pela me na hoa a pau o keia ln!e, kc»e wale no ka mea nana i !a?»*e ir«i. Kokua a mahalo r.ui su i ke no; a ka !rna o Keolauloa, oiai o ko kakou tti2ka no e ike i na mea i 1 h-inaīa e keia Papa, eia ka lakou hoike ino la Ukou xnra i hana ai t aoie o ks [nuna ia o ki lakou hana ma *a kakou j aku, a o ke nei ehhi wale mai no ki I rut-a e nei nui a>, aiaiia hooholo kakou I e naawi aku i ke dala. O keia hana a |'<eh hale, he ao ana aku ia i na poe laupuni e hoomau aku no lakou ma ke- ! ia hana, me ka wailio e'e mai i ka laho:ke, a pehea la kakou e ike ai i | r,a hooliio eiala ana o na makahiki elua

i hab. Noi o Palaunu c kakau i na ae me r.a hoo!c no ka hapai hou &na i ka bila. Apoaoix Poe ma ka hapai hou i ka bila, Kuhina, Kuihelani, Aianie, 5. Parkcr, Kauhi, Palaunu* Kaloa, Kauka Waiki, Kaehane, Likiikini; Kakela, Kale Kika, Kakina, Paehaole, Dolc a me Pahhaa—vīS. Poe hoole, Kipikooa, Cr£ighton, Ka noa, Kale Kauka, Kaae, Kikaha, Keau, Lilikalani, fkka, Kuulia, Kaulakoa, Pahia, Kauuamano, Nahaie, Nahino, Kekea, Aholo, Kaukau, Kaai a me Kauai—m Koho ka noho i k? komiie irac eo ke Ola o na Paahao nsa ki ooonoo ia ana o ka BiU Haawina i ka Poakolu, oia o Palauau, Kuhina

1 Kiliuini, Loio Kuhiaa, Kalui a me I nhix i N'a Kikeh he olt\o hooholo e wiiho j moi ke Kuhim Kalaiiiiu i na hoohlo O !ka Papa Kuauhia Alii no ai miiihili ieiua i hi'i ma ka U iiK.po a waw aku peuu o Hooholoia. Hora 11 aoi hoomaha ka hale a noho hou i ka hora 1:30 p. m. Hora 1140 akoakoa hou ka hak. Ka H\na o ka la. Noi o KakeU e hapai mua ia iu biU no ka heluhelu ekolu ana, e piii an* i ka lawelawe ana i ka oihaoa loio w» M 1 aha hoomaiu a me apana ma kona he- , luhelu ekolu ana. Aponoia. | Heluhelu uka bila a hoohoio l»a u. Heluhelu ekolu ana o ka hila ol®io hooholo no ka Papa Kaauhaa AUI Kue mai ka Loio Kuhina no ke ko pono olt o ka hapaiia ana o ka hila no !ce Kuauhan Alii, oiai o ka bi!a anhaj :ka hana 0 keia wa imua 0 ke komu« ti ; ka hale. ! I*ane o Kau'.ukou, o kekahi keia ona ; hana i pau ole, nolaila ua hiki ke haoai | :a mamua o na hana e ae. | Rula ka noho, he hana rau ole keia, ■ aka e like me na mea i hoakakaia e na i 'noa, ua hala ka wa kupeno no īa hana. | Noi o Kakela, ika wa e noho ai ke I <ornitc oka haie no na biia auhau« t | hapai pu īa ka hoike a ke konjite, a me na bila auhau e ae sa ka iima 0 ke komite. Kokuai*. Noi o Raulukou e kapae i na ru!a t heluhelu ekolu ia ka hila Kuauhau Alii a hoihoi hou ia ke noL Hoapono ka hale i ke noi a Kakela e hapai ia na bila auhau a me ka hoike a ke komile no ka bila auhau i hookaawale ia no keia la. Koraite ka hale a kahea ka Pemielena ia Kekoa i lunahoomalu. Noonoo pakahiia na pauku o keia bila a heluheiuia ka pauku mua. Noi o Kakela e kapae oa ia keia oauku.

Kamailio mai ka Loio Kuhina, o ka nee mua ana o ka aiaa ma ka noonoo a mc na hoolilo ana o ke aupuni ro ai hana o keia ano, hc mea hiki ke kau ia kekahi o keia nritu lilo ma na «aiwai i ikeia iloko o na aina. Ma keia kanawai ina no kekahi keiki oo ole kekahi aina aia malalo o ka maiama ana o kc« kahi mea, aole anei e hiki ke helu ia kela aina maluna o kela keiki oo ole, a i ole, o ka mea paha e milami ana i ka aina, ke manao nei au e hiki no ke he* !u ia. Ninau o Kakina, i na ekolu kaaaka e oielo ana no iakou pakahi keia aiaa, e heiu ia anei lakou a pau ? Ae; ka pane a ka Loio Kuhma. Olelo o Kikaha, o keia kanawai he panai ia na ke komite i noonoo ai, aka, aole ke komite i oleio ua poiolei !oa keii kanawai, aka na keīa hale e hoopo'olei t ona mea i oleloia iho nei no na !aau kanu, he mea hoohuli wale r.o ia i ea hoa o keia hale. He mea no u i hoakakaia ma ke kanawai mua no na me* e belu īa ai koe nae na moraki, amt keia ua komo ka moraki, ua ekeeke !oa aa loio morakt daia ao ka hela u o na dala a Ukou t hoaie tku »i i ka ratt moraki mai i kona aina. Ua hookomoia keia mau olelo, i hiki ole i ka poe hoai*j dala ke heokomo i ot olelo ma ka moraki i ka mea aie mai aant ē uku ka auhau o na daia i aieU e ia. Ma keia kanawti, ua manaoia na ka mea hoaie aku e uku i ka auhau tok aa ka nsea iiihune e auamo it kaumah*-

HoaUki o Likikini i koaa aMnao, aole he mobalt iki kom pohih;bi *o ka huaolelo " moraki" nu keia pauku mua o keia kamwai, iki, at o!ck> iho nei ka luna o Hooolulu (Kikaha), be mea ka ia e hookomo ole ai ka mea hooie daU i na olelo &a ka mea aie d* ia mai e uku na auhau maloko o ka moraki; ina pela ka mea i maoao ia, alaila he kaa aoa aku ia i ke kaumiha inaluna o ki mea aie dala mai m* ka hoopii ia ana ae o ka ukupaoee o kela a me keia dala i aieia e ia, a ua like no |iaise ko keia wa e hanaia nei, a • ka mea ilihuae e oleloia nei oia no ke auamo ana i ke koikoi o ke kaomaha. Rula ka iuoahooaalu la Kaolukoa r.o ka hala o oa minutc elima o ko&a maoava kamaiUo. N'oi o Kauaamaoo e ta ka kila i ke komile hookoiokolo ke hoopau ia ka noho ana o ka hale īloko o ke komile. Niiuuia ka hoopanee loa i ka paukm i haule, 16 ma ka hoopanee, > kei» ma ka hooinau.

Hoopauiile \ r T.i\c s « ar>ORciaka; hoike 2 ki * jniho3ma*ii ma »« noho; bou iiia o i'. e ma • Pea'ea r,o kt' i : | Koo:**r»cc *a h-'e ht:- * 15 a eoho; ho;. ; ka 10 apepa j T_a H«> » 65 Il.";.a; iu I Hili*-: k- L-»*.e e *.ke icc ka nuu. | . >• . . W' - i ii «»AL Ni LT!<ilar; I hv.ite n:a; Va « ke koir..:e k;s'c:;a e j,-j 1 ana i ka au;.au ia w tv " • . ?.... e hovkwni-::a %s* Bi k. c*v .c\a a : w ūs r»a.ia ; o ke eke 1 kene xe : ko;«c, a - t . w konir.s e hoo-' ... I pauee »0« .* *.c.a wHiwai. j Haie A~a,V..; l-la: i'-ih, iSSS. • I U lae* hir.:hanc: 1 il S. Wai ki:.. I Fcrrs; :?"i 0 ka Ha:c Ah;'.':'-i Kau! Knnawa; : • , M. J;.; ::nhalo: j Mj ka . \hir.J, ':a ' i :ihw n:ai oe ; kekah. kana*J i kekahi o kou: lt-:.>mi:c a.-.*•• n:.i ileko o keii Ha!e, oia <' »e " kom.A 0 :;.i kaiepa a me j' niahii; a i;. ra ]i;nuh:.:ia, 1 **s/* Kii ' i v;j;r./ia mrū e k.i mea ( - har,oh.«;.' . Hon. } Vw Kon.\ j Akiii. K : hoi: i ka j:a;a 2 o ka.i 4 o k.i :S o x'.a kanawai o ik;S i U anor.o'; ma ka la 711 o Ali::.:c : e h fk :kc rr..i ka ha-'-J*a .' . ; e-.'-i'. "N; \' u ( •<?]-a 1 pa'i ia ma ko Hawaii, > 3 o.t hoe.komoia ma ka Ha!e ' I.e:3, a 1 u, 1.- hoouna ia paha. 1 mawah (> kn ek;: itM <■ ka poe pn'i no»'ka poe ;..iu :: :i:t ;• >: ho';kr:iu kene-, :a I.a i:ku r.o ke ko;>c i;ookahi. |i /v. - kon ko!r. : :c a ua ike t iakou, ;r.a e hooholo la ana keia e lilo >c 4 kanawai, alaila, e hoopii loa ae ana | v aa ona i !;r. ;'ka o na nupepa : k maluna o k.i mea n-.ia ma>j. K hoopii k hou ia ?e a:.a na uku hoohiha, na mele, na kenikau. u:c ra manao, ina ke kau hou -~.n .h j i r.a koina papalna no I '' ia mau mei. Aoie keii he holomua •' kaulike no na lona ai;haa nupepa, no I na pomaik;;; he nui i J loa aku mamua o ke kc~c:a ht okahi, a na nupepa e hoonaauao nui nei i ka Lhui ka- h oaka mai o a 0 o ka l\ie Aina. h Nūlai.'a ua :::-ohok» iho kou komite n

e hcopar.v.c U-: ;."i keia Hila Kanawai. Me ka ma'ulo. Keu komite. E. iC. 1,1 LIKAI.AN!. J. 7. HK.-:A Na Oi l; >> liomioio vV x.\ Noi o Knulukou e iiio -»a ulelo hoobolo bih kanawai e piii ana i ka Papa Kuauhau A!:i e !:di:!:t!u ekolu i keia U. Ma kA i;»uhooholoia. Xa Nahale he oleio heoholo, e leauoba ana i ka mkai o ka ha!c, e hooUko mai \ mau iiiikini lima 110 r.a hoa a pau e helo ana i MolokaL Ma ka oinau ia ana, ua hoopanee loa ia ka olelo hoohc!.\ Heluheiu. roai o Dickey i kana hoololi p. 20 o ke uuinukanawai i hoolaha s&i aL Ma ke kaiue'-i ana o na rula, ua waiho leui o Kau» .',c hoc;ui na Maii e uku ke Uw i:r.i «aia i $1,000, ivj kona polu u;a ka hewa ana o te au;.uni i ke'u-.Ui o kona aina, ai! manao ia he aina aupuni. Haawiia i| ke koT.ite ho?kv:' | Na Ainaiu he oielo hooholo, e ha.r,v:j ia i $500 no ke kukulu ana i hoailonal moku e alaka! ; -onj i\ ai na rooku mn ke i'-va o I'uu'.ki, Waialua. Waihoin taa ka p;«.a u noop.oo pu me ka Bila Haawma. Na ! he e'.elo hoeholo e koho ū 1 komue iiana e nana pcr.o na buV<? dala pepa, na palapa'a bona a pau o ke aupuni i j>au ko lakou manawa. Haawiia i ke Vo"j.i:e waiwai. Ka HA\ V O K A L.\. !Coi wai o Kauhkou e kapaeia na I mla i hekiheU: c\t>'u ii ka olelo hoo« *>©b, Ma Vr. nawii e plii ana i ka Papa I Kuauhau Aiii. Ma r.a hoakaka ana a na hoa, ua hoihoi hou o Kaulukou i kaoa noL Koho ke kota:ie oka ha!e, Kaunu«b&xk> ma ka lun«hoomilu. Hooojaby.2:ar.a ia Hilo laona $1,000 Uake no;, U2 koomaha ke komite t»exa 12.15. hou ke komne o ka hale bm 3-50. I mouo eo ke awa o Piiiuki, Waialua .ssoo' Koi mai ke lli Bihopa, i haawina > dala no ke kokua aaa i ka halemai Moiwahine, aua hoololi mai o Aholo 9 maheie u 0 r.a apJir.iL Horboloca. Kos hou mai ke 'lii e keokomo hou i $15.000 r t o na auhau poemaiona aiaa e, e vaiho maloko o tifctM vtīvai, a hookoloi*»

OUāANA LOīO

L*ku oka Loio Kuhina lie.oee 4. w u ...... s»°°« 4i *' f< Ilamuka 7»ooc u " " Kakauoleb Ilamuko - s.^oc u '• '* Kakauolelo (2) Ila* maku 1,800 M'• Hope Ilamuku.. 5.000 - 4 Makai Kuio Maiu. <,000 .* .. .. i. » u Hawaii 4,0c0 it «. u 1. .< « K au . ai 3- 600 Mi ke noi, ua hoopau ia k« komite, a ua apono ia ka hoike a ka iunahoomalu. Iloomaha ka ha;e a eoho hoa hora f s kakahiaka Poakahi: LA Haxa 64, Il*lai 19. Halawai ka hale i ka manawa oau. Na olEa-0 Hooholo me >a Bila. Hoolaha mai o Keaa. e lawe mai ana oia he b.'la kanawai e pili ana i ke kuai ia o na wai«rai o na ekalesia. Na Kikikmi he olelo hoholo e haa,vi aku keia haie i hoeaiaikai ana i ke 'lii Waih, no kona hookipa maikai

' ana i ke komhe a me na hoa a pau i : ho'o pu aku raa Kalawao Molokal ; Aponoia. i Na Aholo i heluhelu mai no ka wa , mun. i ka bila e piii ana i ka Luna 1 Hooia. Waiho ia no ka heluhelu elua I ana. : Na Keau he olelo hooholo, e kauoha ana ina komīie a pau na lakou e noonoo ; nei kekahi mau Palapala Hoopli, Bila ; Kanawai a me na Olelo Hooholo, e ! waiho mai i ka lakou mau hoike pakahi : e piii ana ia mau mea iloko 0 na la 'ehmamai ka la apopo, lulai 20 aku. ! ilooholoia. . Na Aho'.o i heluhelu maino ka wa ! ! mua i ka hila kanawai e haawi ana i i ; uku hoomnu no Daniela Napela, oiai • ua lawelawe loihi oia i kaoihana kumu-1 i kula ma keia aupuni no na makahiki he I Ui. Waihoia no ka heluhelu elua j Ma ke kapaeia ana 0 na rula, ua | ; waiho mai ke komite pai ika bila ka-} nawai e hoomalamalama ana i ke ku« j lanakauhale o Honolulu nei me ke ku- , kui uwila. 1 Na ke Kuhina Kipikona i waiho mai i kana hoike i kulike ai me ka olelo hooholo a Kakela, e hoike mai i ke ano o ka hoolilo la ana o ka $10,000 i haawi ia no ka Papa Kuauhau Alii, a ma ke noi, ua hooholoia e pai ka hoike a ke Kuhina. Ma ke kapae ana i na rula, ua waiho mai ke Komite Hoonaauao i ka lakou hoike e pili ana i ka bila kanawai a J. Amara no ka hoonoho ana i mau keiki Hawaii ma ka Oihana Ana Aina, ua hoeholo ke komite, he hana ano paakiki no keia me ka nui o ka luhi ka hoomaamaa ana ia lakou, a he kupono hoi no ka poe i hoonaauao kiekie īa, a nolaila, e waihoia ka hoike ma ka papa. Aponoia. Ma ke kapaeia ana o na rala, ua waiho mai o Pahia ka lunahoomalu o ke komile 13 i ka lakou hoike no ka uku o na makai 1 ke aupuni, a penei na mea i hooholo ia e ke komite; Oihana Makai o Oahu . .$94,520 00 " " " Maui... 44,280 00 " 11 44 Hawaii . 59,280 00 " " "Kauai.. 20,28000

liuina 00 Kue mai o Brown i ka hoonohonoho ana a ke komite i aa haawina dala o ka Oihana Makai o ke aupuni, oiai ma ka Bila Haawma a ka Loio Kohina i hoomakaukau ai no keia oihana, he $177.520; oia hoi he .10,840 ka oi o ka ke komite haawina i hooholo ai. Wahi ana, owau kekahi lala o keia komiteaole nae au 1 kauoha ia mai e ka lunahoonaalu o ke komite e noho ma kekahi haliwai; aole i ike i na mea i hana la e ka hapa nui o ke komite i kakau inoa ma kv'v,\ hoike, a ano iho la no ka onou ia ana mai o keia hoike e kakau inoi aku | au. Ke hoole nei au ike kau inoa a ke noi aku nei au e waiho ika | hoike uu ka papa, a e latre mai ana au i ka'u hoike na ka hapa uuku. Hoo* holoia. Ma ke kapae ia ana o na rub, ua waiho mai o Dole i ka hoike a ke komite wae no na noonoo a«a ika bila kanawai waiona, ua hooholo ke komite he e\ua bila e hooholo ia no ke kakau poepoe, o!a na kanawai e hooponopono ana ina auhau maluna o na waina, a me ke dute maluna o na wai ikaika, a e heluheiu ekolu ia ma ka Poaha, lulai 22. Aponoia. Na Dole ma ke kapae ana i na rula, he hoopii na Waialeale e uku ia aku oia no kona auhau i ohi papalua ia. Waihoia 1 ke komite waiwaL Hora 11:50 hoomaha ka hale a ooho hou 1:50 Akoakoa hou ka hale i ka hora 1:40. Waiho mai ka noho ika pane ana Lunakanawai oka Aha Kiekie e pili ana i ka ninau kanawai a ka hale i waiho aku ai, e pili ana i ka auhau ia o na pake e komo mai ana ma keia aupani, a me iu pake t noho nei, no ke kokua ana i ka poe mai, ilihune, a aea haukae paha, ano ka hoihoi ana iko lakoo mau home. Oke ano nui o keia hoike ana lunakanawai, e hoike mai ana, , aole e hiki ia lakou ke hooholo pooo i 1 ka ninau i keia manawa, no ki mea, ao* i lilo i Uww|i kaki ok* ouum i

I mai ai, e hiki ai ia lakou ke hookahua ,|i ka lakou pane maluna oka ninau. He mea ok ka lakou hoaholo ma i keia J kanawai, oiai, b$ kanlirai paialewa »aie no keia. Aole i kulike ko lakou manao me ke kanawai. Waiho ia ma ka papa. Na Haxa oiaU Noonoo ana i ka Bila Haawina. Ke 'lii Ake ka lunahoomalu o ke kooaiie o ka hale. Uku Kakauolelo Makai nui o Hawaii he $1,800. Hoohoioia. Uku Kakauolelo Makai nui o Maui bcsi,Scc. Hooholoia. Uku Kakauolelo Makai Nui o Kauai he $800. Hooholoia. Na uku Makai o Oahu, Hawaii, Maui, a me Kauai, ua hoopanee ia ka eoonoo ana a waiho mai ke komite 13 i ka bkou hoike piha e pili ana i ka uku o na makai.

1 N T a lilo no na Aha Niele $a,oooHooholoia. Keia me keia lilo hihia karaima a me kivila $ 10.000. Hooholoix Elele $1,200. Hooholoia. Ma ke ooi a Brown ua hapai ia ka noonoo ana o na itamu i haawi ia i ke komite elua lala malaio oka Oihana Waiwai penei: Uku Kokua Hale Papaa $2,400. Hooholoia Uku kokua Kakauolelo ekolu $2,400 Hooholoia. Malalo o ka Oihana Waiwai, ua hookomo mai o Kaulukou he haawina hou oia ke kokua laina mokuahi Oeeame Co., i $48,000. | Ma ke noi a Dole, ua waihoia keia mau haawina a noonoo pu me ka! bila kanawai a me kekahi palapala hoo-1 pii e pili ana ina kokua laina mokui ahi, a pela aku. j N«i 0 Kalua, e kauoha ia ke kakau- : olelo oka hale, e hoomakaukau ika j papa noi dala a ke Komite Waiwai i hooholo ai e hookomo ia makaEila ' i ! | Haawina. Oia na noi dala ona auhau! !ohi papalua ia, a pela aku, a e hoike j | mai ma ka Poakolu ika wa e noonoo ; 1 . ' jiaai ka bi)a haawina. Hooholoia. Noi ke Kuhina Waiwai i haawina: dala $2,400 i maheleolelo nana. Ho-I oleia. Noi ke Kuhina Kipikona, e hapai hou ia ka noonoo no ka Oihana Kalaiaina. Ae īa. Noi hou ke Kuhina Kipikona e hookomo ia malalo o ka Oihana Kalaiaina e like me ke noi a Paehaole i $2,500 kokua laina mokuahi holo pih aina no Molokai i kela me keia pule. Aeia. Hoopau ia ke komūe oka hale a apono ia ka hoike a ka lunahoomalu. Hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 10 apopo. La Hana 65, lulai 30. Halawai ka hale e like me ka mau. Ma ke kapae ia ana o na rula, ua heluhelu mai 0 Nahiau he hoopii na ekolu kanaka o Honolulu e noi ana e ukuia i $600 no elua hale o lakou i lawe ia e ka | Papa Ola ma Kalaupapa. Waiho ia i I ke komite Malama Ola, j Hoike a na Komite. | Na Kikila Palaunu oke komite wae, no ka haawina kokua no na paahao $90,000 i waihoia ia lakou, i hoike mai e hookaawale i keia puu dala malalo 0 elua poo, oia no ke kokua i na paahao he $50,000; ano na lilo malama, he $35,000. Aponoia. Na Kikila Palaunu 0 ka hapa uuku 0

ke komite wae he 13 lala, no na haawina o na Makai o Oahu, Hawaii, Maui, a me Kauai, i hoike mai, e waihoia ka puunaue ana o na uku makai i ka Ilamuku a me na hope makai, e hooholoia na uku o na hope makai e like me ko ka bila haawina, aole hoi e pakui hou iho i $40,500 e like me ka hoike a ka hapa nul Walho ia ma ka papa. Na Olelo Hooholo. Heluhelu pakahi mua mai o Dote lie elua mau hoololi i ke kumukanawai a kauoha ia e pai. Waiho mai ke Kuhina o ko na aina e i na pane o na ninau a Kakela e pili ana i na pake penei: He 916 palapala ae e hoi mai, i hoopuka ia i na pake mai Sepatemaba 1, 1885 mai; he 1387 pake i haalele iho ia Hawaii nei mai Sepatemaba 1, 1885 raai;he 1871 pake 1 komo mai iloko 0 ka aina nei, mai j Sept. 1, 1885 mai; a he 640 paha o la-l kou i koiuo mai me ka palapala ae ole;! 0 na uku palapala ae, ke koe mai ma-1 hope 0 ka lawe ana ae o na lilo, hoihoiia i ka waihona, he man loaa au puni, Hookahi wahi akaka ole o ka hoike, wahi a Dole, oia ka loaa ana o ka palapala ae i na pake hoi o!e i Kina. He mea pono e haawiia ka palaoala ae holo 1 ke kapena o ka moku a ka mea noi e hoi ai. He hana waiwai keia no na pake e kuai ai a nui, hoouna i Kina e piepiele *i, a Yib k* p*hpā)* no $$,co. ! Pane ke Kuhina o ko na aina e, ua haawi wale ia no na palapala ae i aa pake e hoike mai ana i na pilapala hookaa auhau i uku ia. Pehea oe e ike ai, ke hoopunipuni nai nei ka pake ia oe, aole nona ponoi aka, e hoouna ia ana * Kina ma ka leu? Wahi a ka ninau a Dole. | Pane ke Kuhina o ko na aina «, m

wi i palapaua apono, aka ke hoolaha nei kc lupuni, « oa* ia n ki; o na pake e noi mai ana i na palapala ae. Ninau o Kakela heaha ia ka lilo o r.a palapala ae. He liilii loa wahi a Kipikona, aua hoihoiia no i ke keena waiwai mahope iho oke paniia ana ona buke o ke keena wai"arai. Malia paha kokoke $4,000 loai mai tno na palapala ae, wa'm a Kakela. Waiho ia ka pane raa ka papa. Xa Hana o ka La. M* ke noi, ua noho ke komite 0 ka hale no ka noonoo ana i na Ei'.a Auhau hou. Noho o Keau ma ka noho. Hoomauia ka noonoo ana no na hooi lilo o Va noho mua ana o keia hila. Waiho mai o Dole he hoololi, o ka huaolelo waiwai paa ma keia kanawai, oia na aina a pau me na bena hou maluoa iho e pili ana maluna 0 ka aina a me na mea e ulu ana. Oiai, e hoopaapaa ant ua hoomaha ka hile i ka hora 12:10. | Hora 1:50 akoakoa hou ka hale. j Keau ka lunahoomalu oke komiie.

Noonoo ia ka pauku 1 oka bila au- • hau. Mahope oka hoopaa loihi ana no ka pauku me ka hookomoia ana o kekahi hoololi, ua hooholoia ka pauku .1 Nooneo ia ka pauku 2, a mahope o ka hoopaapaa hahana, e kapa ana ka poe kuokoa, he kanawai hookaumaha i keia i ka lahui, ua hoopauia ke komite a hoopanee ka hale a noho hou i ka la j apopo. La Hana 66, lulai 21. Hoomaka na hana 1 ka hora 10 a. m. < ! e like me ka mau. j Na Palapai-a Hoopii. , j Na Kalua mai Makawao mai, ma ke j j kapaeia ana o na rula, aole e hoonee i f Ika hale hookolokolo mai Makawao a i 1 , j j Paia. Waihoia ma ka papa. ! Na Kaulukou mai ia William Felhber, | mai, he kapena makai haole, e uku ia ; | aku ke koena o kona uku makahiki i; | koe he $240. Waihoia i ke Komite o | na Aha Hookolokolo. Hoike a k£ Komue. Na ke Komite Waiwai i waihoia aku ai keia mau haawina malalo iho: No ka haawina $20,000 no na kiai awa a pau, e hoemi ia i $i6,000j no ka puu $50,000 no na Kauka Aupuni e heemiia i $42,000; no nalilo Papa Ola he $35,000, e hoemiia i $25,000; no ka malama ana i na Halemai he $45,00, e hoemiia i $40.000; no na haawina o na mai lepera he $100,000, a me Kapiolani Home i $S,oo«, e hoomauia pela; a o ka haawina no Kalakaua Home, e hoopauia. Nolaila 0 ka puunaue ana a tce Komite i na uku o na kauka lapaau no keia mau makahiki elua e hele nei, penei: Kauka 0 Hilo $1,600, Hamakua $r,500, Kehala $1,600, no Kona he $2,400, Kau $1,600, Lahaina $2,400, Wailuku $3,000, Makawao $3,200, Hana $2,400, Lihue $1,600, Waimea $2,000, Kilauea $3,000, Honolulu $3,000, Waialua a me Koolauloa he $2,400, Waianae $Soo, Koolau-poko $1,600. Huina $33,200. No na lilo lapaau o na apana a pau he $S,Soo. Ke huiia a pau he $42,000. W T a ; hoia ma ka papa. Na Olelo Hooholo. Na Kakina he olelo hooholo e papa ia ke kuai kudala a ke Kuhina Kalaiaina i na aina aupuni i hoolahaia e kuai kudaia i ka la apopo. i He mea pono wahi a Kakina, e paa ke aupuni ia 1,050 eka aina ma Haka iau i hoolahaia e kuaiia aku ana, i mau ain? e hookoia ai ke kanawai hookuleana aina mahiai.

Kokua mai o Kalua i ka olelo hooholo, oiai o ke kanawai hookuleana i hooholoia i ke kau i hala, ua kokoke e | pau loa na hoa i ka iokahi, a he mea | pono e hapaiia na mea a pau e hooko ai ia kanawai. I Manao o Kaulukou he wahi hemahema ko ka olelo hooholo, no ka olelo ole ia oka aina e makemakeia nei e mahelehele aku i ka poe e noho aku ana. Kue o Kauhane i ka olelo hooholo, no ka mea, aole ia i m?nao e makemake ana na kanaka Hawaii e noho aku ana ma ia aina. Pane o Kakela, me he la aia ka mea i ku hope aenei i ka moana kai lewa, no ka mea, aole i manao ia kela kanawai no ka poe mea aina e makemake ana e hooloh ae i ko lakou wahi e noho ai. He nui na hoopii i hiki mai e nei ana ina aina auī,uni e pili ana i ko Ukou mau aina e kuai aku me lakou. £ia hoi na Pukiki ke makemake nei e | loaa na aina e kuai ai me ka lakou dab; i makaukau. He mea waiwai loa no I ke aupuni ke lilo ka aina i ka poe noho j paa ma ona auhau la. Ua ike no hoi j oia he nui ni kanaka Hawaii e ake ana i e loaa ona aina maikai e noho ai. Ina e kukaU mai ana ke Kuhma Kalaiaina ! e maheleheleia aku ana k& aina i ka poe makemake noho paa, e nui ana ka poe nol £ loaa ana i ke aupuni he oau pomaikai nui ma o ka noho ia ana li o na aina a lilo i waiwai a me na auhau maluna o ka poe e noho ana ina ua mau aina la. Hooioli uulo ** * l » l nVc M i i ka o!ib - ' A

i; hooholo, e mahekheleia ka aina i mau :! aina noho paa e hke me ke kanawai o IxSS4. ■ j Olelo mai ka Loio Kuhin», raai koI kua no oia 1 na manao kiek'e i puapuai | mai nei mai ka mea mai nana ka olelo | hooholo a me ka poe kokua, ina h« ka- ■ nawai e oklo ana, i ka manawa j ;■ e pau ai ka hooiimaiima o na aina au-, [ \ puui e hoihoiia ike aupuni. Aole ka- ! nawai o ia ano, a o keia olelo hooholo no kela 3ina wale no. O kela aina, ua hoolimalimaia e ke aupuni, aka no ka uhakiia an3 o ka aelike, ua ka Loio Kuhina a me ke Kuhina Ka*i j laiaina e komo hou iioko o ka aina a e 1 i kueiaU aku. Eia hoi, waihoia mai nei; keia eleio heoholo a ka hora 11 komo mai nei e keakea i ke aupuni, a oiepe i j ke kanawai oka aina. Ina ua manao j ' | nui keia poe keonimana no ka mahele-1 i hele ana i na aina i ka poe noho paa,! I heaha ka mea i iawe ole la mai oaa ka- j ! nawai i na la niua o ke kau. - ' j Pane mai o Kakina, ke makemake | | nei au e hoopololei aku i na olelo a ka j i Loio Kuhina i i mai nei ua lawe mai au! ■ i keia hooholo ma ke ano loio no ka; j pono o Do'e, ka loio o kekahi o na ao-1 iao e koi nei 1 kekahi hoolimahma. Ke i j makemake nei au e ike ka hale o Dole j | ka loio 0 kekahi aoao, a o ka Loio Ku- j ! hina ko kekahi aoao. Aole o Dole ma» j Ina ma keia hana imua o keia hale. lua ! ike lei nei ka Loio Kuhina i ka lei a-i j | pipi 0 Spreckles, he pono iaia e hoike j | a maka ae, aka mai manao rae oia ua : like kekahi hoa me ia ma ka hookauwa I i i ka haku mawaho. £ malama aoa anei ; I iakou nei i na pono 0 keia aina e olelo- J ;ia nei ma ke kuai kudala akea ? Ina e! < malama ana lakou nei i na pono o Mr. j : Spreckles, a 0 Davies paha, aole i ko ka j

1 lahui, alaila e pane pololei mai Ukou • nei. Ke olelo mai nei ka Loio Kuhii na, heaha ka mea i lawe ole ia mai ai ona kanawai i na la mua o ke kau, aka lua ike no nae ia aohe'ahaolelo ma ka honua e hooholo i kanawai e holoi ai i 'na aelike. Oiai e hoopaapaa ana, ua kahea mai la kekahi e heomaha a hiki i ka hora 1:30 auina Ij. Aeia. j Ika akoakoa hou ana oka hale ika hora 1:40 p. m. ua hspai hou ia ka o!e--lo hooholo e papa ana i ke kudala ana o na aina aupuni i ka la apopo ma ke noi a Kakina. Pane ke Kuhina Kalaiaina, he 150 wale no eka aina o keia aina e kudalaia aku ana i kupono no ka mahiai, a o ke koena he aina ululaau. Pane o Kakina, o ka manao o ke kanawai hookuleana alaa noho Daa, o ka loaa o na aina oa na puu dala liilii. Ina e loaa ana i na Pukiki he 10 a 20 paln eka aina, e olioli no hkou. Ina he 150 wale no eka aina kupono 1 ka mahi, 0 ko lakou kumukuai wale no ke haawiia mai ana, a o na ama ululaau e komo wale ana ma keia kuda!a. Oiai hoi i na e okioki liilii ia ana ka aina, e h(Jomahuahua mai ana ia ina loaa. O ka pepehi ana i ka olelo hooholo, he kukala ana aku ia i ke akea aohe i makemake ia e hooko i ke kauawai hookuleana aina noho paa. Ninauia ka hoopauee loa i ka oielo hooholo a hoohoioia. Hoolaha mai 0 Likikini he bila e hookaawale ai ika auhau &na 0 kela a me keia 3pana pakahi. Na Kalua he olelo hooholo, e ukuia aku ka aie ia G. Lucas he $7,433.13 no ka hana hou ana i ka halealii he mau makahiki aenei i hala, Waihoia ike Komiie Waiwai. Hoolaha mai ke Kuhina Waiwai he bila e hookaawale ai i ka uku ana i na luna aupuoi a hooholoia ka Bila Haawina. Ma ke noi, ua hapaiia na hana 0 ka la oia ka noonoo ana 1 ka Bi!a Haawina [iloko oke Komite oka Hale. Noho ke 'iii Ake i lunahoomalu. OIHANA WAIWAI. Auhau papalua i ukuia e Keiiiaikumu $25.25. Holo. Auhau papalua i ukuia e Kalawakua $6.00. Holo. Auhau papalua i ukuia e KanohokuU $6.00. Holo. Auhau papaiua i ukuia e M Nakuaau $5.00, Holo. Na kokua kiai awa $16,000 e like me ka hoike ake Komite WaiwaL Holo. OIHANA O KO NA AINA E.

Uku o ka rsea malama Buke $2,400. Holo. Uku oka Elele $r,»oo. Noi 0 ?alaunu i $i,ooa Holo. Uku oke Kuhina noho ma Wasinetcna $12,000. Noi o Kale Kika i $10, 000. Holo he $13,000, be 19 ma ka ae a he 1 a hoele. Na lilo oihana kuhina noho tna Wisinetona $5 5 002. Noi 0 Palaun 1 $a, 500. Hooholoia $5,000 uku Kakauolelo ake Kuhina Noho ma Wasine- ! tona. ! Xa lilo ota Wsiom iko na aina e - $50,000. Noi 0 Kipikona e hoemi i ! Noi 0 P*!aunu e kioia i keia j haawina. Noi o Kale Kiki i $5,000, Noi 0 Kakela i $10,000, Lilo ka hale i ka hoopaapaa a hoopau wale ia ke Komke. Hoopa&ee ka hale. No ke koena 0 kamoolelo 0 ka Ahv olele. £ aana m* ka aaao ekolu.