Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 4, 28 January 1888 — Page 3
| This text was transcribed by: | Jayne Genest |
| This work is dedicated to: | To my daughter, Halana Genest |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
Ahaolelo Kuikawa o 1887.
HE KANAWAI
E. HOOMAOPOP AI A E. HOOPONOPONO AI I KA OHANA MAKAI KU@OKO O KE AUPUNI
E. hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pacaina.
PAUKU 1. Na ka Loio Kuhina ka malama a me ka hooponopono ana i ka Oihana Makai Kuloko a pau o ke Aupuni, malalo nae o na olelo o keia Kanawai.
PAUKU 2. E hoonoho ia i Hamuku no ke Aupuni (e kapa ia mahope ae nei ka Hamuku) a oia no ka Luna Makai Kiekie o ke Aupuni, aka, ma na mea a pau e pili ana i kana oihana malalo no o ka hooponopono ana a me ka mana o ka Loio Kuhina, a ua hoopaa ia oia i ka Loio Kuhina no kana mau hana a pau. Ia ia no me ka apono ana mai o ka Loio Kuhina, ka hooponopono ana o na Makai Nui a me na luna malalo iho o ka Oihana Makai Kuloko. E noho oia ma ka oihana me ka hiki e hoopau ia e ka Loio Kuhina, a e hoopau ia no hoi e ka Loio Kuhina ma ke noi i kakau ia mai e na Lunakanawai o ka Aha Hookoiokolo Kiekie a o ka hapa nui paha o lakou. E hoopiha ia kekahi hakahaka ma ka Oihana Hamuku ma keia hope aku ma ka palapala hookohu mai ka Moi mai ma ka waiho ana aku o ka Loio Kuhina i ka inoa i apono ia e ka hapa nui o na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie.
PAUKU 3. ( ) kela a me keia mea ma keia hope aku i waiho ia aku kona inoa pela a i hookohu ia e noho ma ka oihana Hamuku mamua ae o kona hoomaka ana e hana i na hana e pili ana ia oihana, e kakau inoa a haawi aku i ka Loio Kuhina i palapala hoopaa no da dala hoopaa aole e emi malolo o Elima Tausani Dala me ka hope a mau hope kupono i apono ia e kekahi Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie, a oia apono ana e kakau ia e ia Lunakanawai maluna o ua palapala hoopaa la, e hoakaka ana no kona hooko pono a pololei i na palapala kena a pau i haawi ia ia ia mai kekahi o na Aha Hookolokolo mai o ke Aupuni, no ka hoike pololei a me ka hoihoi pono ana ina uku hoopai a me na dala a pau i ohi ia e ia. no ka malama po no ana i na lawehala a pau i haawi ia nana e malama me na hana e ae a pau e pili ana i kana hana; a e lawe wale no oia i na koina i ae ia ma ke kanawai e pili ana i kana oihana. Ua hiki no i ka Loio Kuhina me ka apono ana o kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie a o ka hapa nui o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ina i manao ia he pono e koi aku i palapala hoopaa hou iho, a i ole ia i mau hoopaa hou ae mai ka Hamuku mai, e hoakaka ana e like me ka mea i hai ia maluna, eia nae, aole e oi aku ka huina o na hoopaa ana manua o Iwakalua Tausani Dala. E waiho a malama ia ka palapala a mau palapala hoopaaa paha i hoakaka ia mamua ae nei ma ke keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
PAUKU 4. E hoonoho ia i Makai Nui no ka Mokupuni o Hawaii, i Makai Nui no ka Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe a i Makai Nui no na Mokupuni o Kauai a me Niihau, ia lakou ka malama a me ka hooponopono ana o na makai iloko o ko lakou mau apana iho, malalo nae o ka mana o ka Hamuku a me ka Loio Kuhina.
PAUKU 5. E hoonoho ia na Makai Nui e ka Hamuku, me ka apono ana o ka Loio Kuhina, i kakau ia maluna o ka palapala hookohu o ka Makai Nui i hoonoho ia pela. E noho no lakou ma ko lakou mau oihana me ka hiki no nae ke hoopau ia e ka Hamuku me ka apono ana i kakau ia e ka Loio Kuhina.
PAUKU 6. E haawi no kela a me keia Makai Nui i mau palapala hoopaa a me na hope kupono i ka Loio Kuhina no na dala hoopaa aole e emi malalho o Ekolu Tausani Dala. E hana ia na bona me ka hiki e hoomahuahua hou ia ae, a i ole ia, e haawi ia i mau palapala hoopaa hou a e hoomahuahua hou ae i na hope e like me ka mea pono i ka Loio Kuhina e like no me ka mea i hoakaka ia e pili ana i ka Hamuku, ma ka Pauku 3 o keia Kanawai, eia nae, aole e oi aku ka huina o na dala hoopaa iloko o na palapala hoopaa mamua o Umi Tausani Dala mai kekahi Makai Nui mai. E waiho a e malama ia na palapala hoopaa o ia ano ma ke keena o ke Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie.
PAUKU 7. Ina ua uhai ia na olelo hoopaa ma kekahi palapala hoopaa i waiho ia mai e ka Hamuku a e kekahi Makai Nui paha, ua hiki no i kekahi mea i poino mamuli o ia uhai ia ana e hoomaka e hoopii ma kona inoa ponoi no kona pomaikai ponoi iho a no ka pomaikai o kekahi mea a mau mea paha ana e kokua ana, a e loaa ia ia na poho i helu pono ia e like me ke Kanawai, me na koina o ka Aha, a e hiki no e hoopuka ia na palapala hoomalu waiwai no ka pono o ia mea hoopii. E waiho malie no ia palapala hoopaa mahope iho o ka hooholo ia ana o kekahi olelo e pili ana ia palapala hoopaa ma ke ano he mea hoopaa no ka pomaikai o kekahi mea i poino mamuli o ka uhai ia ana o kekahi o na olelo ia palapala hoopaa, a hiki i ka manawa e kaa ai na dala hoopaa a pau. Aole e hoomaka ia kekahi hoopii ma kekahi palapala hoo paa o ia ano mahope iho o ka hala ana o elua makahiki mahope iho o ka loaa ana o ke kuleana hoopii, eia nae ua hiki i na keiki oo ole, na wahine malal o k malu o ke kane mare, me ka poe pupule, e hoopii iloko o hookahi makahiki mahope iho o ka pau ana o ko lakou pilikia.
PAUKU 8. Ua hiki no i ka Hamuku me ka apono ana mai o ka Loio Kuhina e koho a hookohu i Hope Hamuku, a maiuna o ka Hamuku na hana hewa ana a pau o kona hope ma kona palapala hoopaa. E loaa i ka Hope Hamuku i hoonoho ia pela ka mana e hana i na hana a pau i kauoha ia ma ke Kanawai e hana ia e ka Hamuku. E koi no ka Hamuku i kona hope e haawi mai i mau palapala hoopaa me na hope kupono no ka hana a hooko pono ana i kana hana, ua hiki ke hana ia ua mau palapala hoopaa nei no kekahi puu dala aole i oi aku manua o Umi Tausani Dala i apono ia e ka Loio Kuhina.
PAUKU 9. Na ka Hamuku me na Makai Nui maloko o ko lakou mau apana iho e malama i ka maluhia o ka lehulehu, e malama i na halepaahao a me na hale hoopaa a pau, e malama pono i ka poe a pau i waiho ia aku na lakou e malama, e hooko aku i na kauoha a pau i ku i ke Kanawai i haawaiia ia lakou mai kekahi Lunakanawai, Aha Hookolokoho, Kuhina a mea e ae paha i loaa ia ia ka mana e hana pela; e hopu i ka poe mahuka mai ka hoopai o ke Kanawai mai, a me ka poe hana hewa a kue i na Kanawai; a e hana i na mea a pau i haawai ia na lakou e hana e ka Kanawai; a no ia mau hana ua hiki ia lakous e kauoha aku e loaa na kokua kupono a pau mai ka mana kivila a koa mai paha.
PAUKU 10. Na ka Hamuku, ma ka Mokupuni o Oahu, me ka apono o ka Loio Kuhina, a na na Makai Nui maloko o ko lakou mau apana pakahi e hoonoho, me ka hoapono ana o ka Hamuku, i na Hope Makai Nui a me na makai a ae paha, e like me ka mea pono ia lakou, a e hoopau ia lakou e like me ko lakou ike he pono, a pela no hoi ua hiki ia lakous e hoonoho i na hana, a e hooponopono i ka uku o ia poe luna, koe wale no ina ua kauoha okoa ia ma ke Kanawai. Eia nae, aole e oi aku ka nui o na makai mau o ka Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe, kanawalu; no ka Mokupuni o Hawaii, hookahi haneri; no na Mokupuni o Kauai a me Niihau, kanaha; eia no ne hoi, aole e lilo kekahi mea maloko o keia pauku i mea e hiki ole ai ka hokohu ana i kekahi poe i mau makai kuikawa e hana me ka uku ole, koe keia, ina iloko o kekahi manawai pilikia, ua hiki no ke uku ia ua poe makai kuikawa nei e like me ka mea pono i ka manao o ka mea nana i hookohu ia lakou e hana iloko o ia manawa pilikia, ina ua apono ia ua uku la e ka Loio Kuhina.
PAUKU 11. Ua hiki no i ka Hamuku a me na Makai Nui e koi aku e haawai ae na Hope Makai Nui i hookohu ia lakou i mau palapala hoopaa ia lakou ponoi, a e ili maluna o lakou na hihia a pau no na hana hewa ma ka oihana o ke lakous mau hope.
PAUKU 12. E loaa i ka Hamuku a me na Makai Nui ma ke ano hookaa piha no ka lakou hana na uku makahiki a uku e ae paha i hooholo ia i kela a me keia manawa e ka Ahaolelo; eia nae hoi, o na uku i hoakaka ia ma ke Kanawai i loaa mai ke kuai a hoolilo ana i na waiwai malalo o ka palapala hoomalu a palapala kauoha e ae paha mai kekahi Aha mai no kekahi puu dala i oi ole ae mamua o kanalima dala no kekahi kuai hookahi ana na ka Hamuku a Makai Nui paha ia nana i kuai a hoolilo aku, a o ka mea i oi ae o ia uku mamua o kanalima dala, ina he oi kekahi, e hoihoi ia aku no i ka Waihona ma ke ano he loaa Aupuni.
PAUKU 13. Ua hiki no e hoopau ia kekahi makai i hookohu ia a e noho ana ma ka oihana malalo o keia kanawai e kekahi Lunakanawai o kekahi Aha Hookokokolo Kakau, a e ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu (ina oia makai i manao ia ai e hoopau he makai no ka Mokupuni o Oahu) no ke kupono ole e noho ma ka oihana, no na hana kipe a me na hana pono ole ma ka oihana.
PAUKU 14. I na manawa a pau e lilo ai ka Hamuku, a Makai Nui, Hope Makai Nui, a makai e ae paha, oia ka mea hoopii, a i ole ia ka mea i hoopii ia ma kekahi hihia imua o kekahi Aha Hookolokolo o keia Aupuni, aole e kupono na ia luna e hooko aku i kekahi palapala ma ia hihia, a ua hiki i ka Aha Hookolokolo, ina ua kupono, e hoonoho aku i kekahi mea kaawale e hana ma ke ano he pani no ia luna, e hooko aku i ua palapala nei, a e hoike mai no ua mea la i hookohu ia pela no kana hana imua o ka Aha.
PAUKU 15. Ina e make, haalele, a hoopau ia paha mai ka oihana ae ka Hamuku, a o kekahi Makai Nui paha, me ka hooko ole ia, a ua hooko hapa ia paha kekahi palapala ma kona lima, e hooko ia no ua palapala nei a hoopau pono ana o ka hooko ana o ia palapala mai kahi aku i pau i kona noho ana ma ia oihana. E pili ka mana e haawaiia nei ma keia i ka hooko ana, ka hooiaio ana a me ka haawai ana aku e ua hope nei a makai e ae i hookohu ia e like me ka mea i olelo mua ia ae nei, a e ke pani paha o ia Hamuku a Makai Nui paha i olelo mua ia, i na palapala kuai a pau a me na palapala hoolilo e ae.
PAUKU 16. E malama ka Hamuku a me na Makai Nui i na palapala hopu, palapala hoopaahao, palapala kena a me na palapala oihana e ae, a i ole ia o na kope o ia mau palapala i hooiaio ia i hoopaa a i hookuu ia ai paha kekahi paahao, a e malama pono ia maloko o kekahi pahu a pahu hao paha, a ma ka make ana, haalele ana a hoopau ia ana o ia Hamuku a Makai Nui paha mai ka oihana ae, e haawi ia me na moolelo a palapala pili oihana e ae a pau i kona pani, a i kekahi luna a mea e ae i hookohu pono ia lawe ia mau mea: a ina aoie e haawai ia ua mau mea nei pela, e hiki no e hoopaa ia ia Hamuku a Makai Nui paha, ina e ola ana oia, o ka aihue i ka waiwai i haawai ia ia ia e malama e like me ka mea i hoomaopopo ia ma ka Pauku 2 o ka Mokuna SVIII o ke Kanawai Hoopai Karaima, a e hiki no e hoopii i a ma ke ano kivila no ke poho o kekahi mea i poino mamuli o ia haawi ole ana. Ina ua make ia Hamuku a Makai Nui paha, e pili ana no ia hoopaa kivila ana maluna o kona mau hooilina a me na hope ma kona palapala hoopaa pili oihana ma ke ano pakahi a hui ia paha. A mawaho ae o ia hoopaa kivila ia ana i olelo mua ia e uku ia Hamuku a Makai Nui paha, a i ole ia, o ko lakau mau hooilina a hope paha ma ka palapala hoopaa oihana no kela a me keia haawai ole ana i elua haneri dala no ka pomaikai o ka Waihona.
PAUKU 17. E hoopuka ia aku na palapala a pau mai kekahi Aha Hookolokolo Kakau i ka Hamuku a i kekahi Makai Nui a i ko lakou mau hope paha, koe ma na manawa i kauoha okoa ia ai e ke kanawai, a na ka Hamuku a me na Makai Nui a me ko lakou mau hope e hooko aku ia mau mea o pilikia lakoa, e like me na olelo ma ia mau palapala a aoele e ili maluna o lakau ke poho i loaa mamuli o ka hooko ia ana o ia mau palapala.
PAUKU 18. Ua hiki no i ka Hamuku, kekahi Makai Nui, Hope Makai Nui, a makai e ae paha e hoole aole e hoomalu a kuai aku i ka waiwai i olelo ia no kekahi mea i hoopukua ia he palapala hoomalu a palapala e ae o ia ano no kona mau waiwai, ina aole e haawai mai ka mea nona ka pomaikai ma ia palapala hoomalu i ua makai nei i palapala hoopaa kupono e pale ai i na koi o kekahi poe e aku.
PAUKU 19. Na kela a me keia Makai Nui, i kela a me keia hapaha makahiki, e hoike aku ma ke ano palua, i hoike oiaio o na uku, na hoopai, a me na dala e ae i loaa ia lakou mamuli o ko lakou oihana, hookahi kope e hooili ia i ka Loio Kuhina, a hookahi i ka Hamuku, a e malama pakahi laua i ua mau hoike nei.
PAUKU 20. E hoike aku ka Hamuku, i kela a me keia hapaha, i ka Loio Kuhina, i hoike oiaio o na dala a pau i loaa ia ia, a maloko o ia hoike e hoakaka kaawale ia na dala i loaa ia ia no kono pono ponoi iho, mai na dala i loaa no ka pomaikai o ke Aupuni a me kekahi poe e ae. Pela no hoi oia ma ia mau manawa a me na manawa e ae e kauoha ia ai e ka Loio Kuhina, e hoike aku i ka Loio Kuhina e pili ana i na mea i pili i ka hooponapono ana o ka Oihana Makai a ka Loio Kuhina i manao ai he pono.
PAUKU 21. Ua hiki no i kekahi Aha Hookolokolo Kakaua e ninau aku ma ka palapala ninau kumu i ka mana o ke koho ia ana a kuleana i noho ai kekahi mea a koi paha he kuleana kona e lawelawe ai, a ohi mai paha i na pono a pomaikai e pili ana i ka oihana Hamuku, Makai Nui, Hope Makai Nui a oihana e ae i hoomaopopo mua ia maloko o keia Kanawai. E hoohalike ia na hana e like me ka mea hiki ma na ninau o ia ano me na mea i kuhikuhi ia ma na hana e pili ana i na palapala ninau kumu i kekahi mea e koi ana, a ua lawe wale ae paha i kekahi oihana iloko o kekahi Hui i hoohui ia, e like ma ia i hoakaka ia ma ka Mokuna XXXIX o na Kanawai o ke Kau o 1876. Ua hiki no e hoomaka ia na hoopii o ia ano e ka Loio Kuhina ma kona oihana la, a i ole ia na kekahi mea e ae he kuleana kona ma ia ninau ana.
PAUKU 22. O ka Hamuku, na Makai Nui, a me na makai e ae a pau o ka oihana makai e noho ana ma ka oihana i ka manawa i hooholo ia ai keia Kanawai, e mau no ko lakou noho ana ma ka oihana malalo o na olelo o keia Kanawai.
PAUKU 23. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e apono ia ai. O na Pauku 257 a hiki aku a i hui ia me ka Pauku 274 a me na Pauku 276 a me 277 o ke Kanawai Kivila: ke Kanawai i kapaia “He Kanawai e hoololi ai i ka hooponopono ana o ka oihana hoomalu a me na luna hooko o ke Kanawai mai ka Oihana Kalaiaina a ka Oihana Loio Kuhina,” i apono ia ma ka la 13 of Mei, 1868, a me na Kanawai a me na hapa Kanawai e ae a pau e kue ana e keia, ma keia ke hoopau loa ia nei.
Ke hoike aku nei au ua hooholo ia ka Bila Kanawai mamua ae nei ma ka heluhelu ekolu ana imua o ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii, ma ka la Ekolu o Dekemaba, 1887, a ua waiho ia aku imua o ke Alii ka Moi ma o ka ka Aha Kuhina la, ma ka la Eono o Dekemaba, 1887, a ma ka la Umikumamaono o Dekemaba, 1887, ua hoihoi ia mai ua kanawai nei i ka Ahaolelo e ka Moi me ka kakau inoa ole ia, me kekahi palapala e hoakaka ana i kekahi mau kumu o kona ae ole ana e kakau inoa i ua kanawai nei, a ua ike ia aole i kakau pu ia ua palapala nei e kekahi Kuhina, a oia hana a ka Moi, ma kona hoihoi ana mai i ua kanawai nei, ua hana ia me ke kuka a ae ole ana o ka Aha Kunia, a mahope o ia wa ua hooholo ka Ahaolelo i kekahi olelo hooholo e hoakaka ana o ia hana ana a ka Moi, oiai aole i kakau inoa ia e kekahi Kuhina, a ua hana ia me ke kuka a ae ola ana o ka Aha Kuhina, aole e hiki ke manao ia, he hoole ana ia i ka apono ana i ka Bila Kanawai e like me ka manao o ka Pauku 48 o ke Kumukanawai a oia mea i hooholo ia e ka Ahaolelo ua hoike ia aku i ka Moi, a ke hoike hou aku nei au ua hala he umi a oi ae la (koe na la pule) mai ka manawa i waiho ia aku ai ua Bila Kanawai nei imua o ka Moi, a aole i hoihoi ia mai ua Bila Kanawai nei (koa ma ke ano i olelo mua ia) i ka Ahaolelo, a aole i hoopanaee ka Ahaolelo mamua o ka pau ana o na la he umi i oleloia.
Kakau ia Honolulu, Dekemaka 28, 1887
WILLIAM R. CASTLE
Peresidena o ka Ahaolelo.
Hoike, J. ALERED MAGOON,
Kakauolelo o ka Ahaolelo.
NALOWALE
Ua nalowale he mau Buke Hoahu Dale ka Benako i Bihopa ma, no lakou na inoa me lala iho.
@ Watson J.S. Aea
@ C. Aea H.K. Aea
Kapoo Aea.
O ka mea a mau mea i loaa o keia mau Buke haule, e oluolu lakau e hoihoi ae i ka Hoollias Moi Liliuokalani, a i ole ia J. A. Cartwright.
Honolulu, Jan. 20, 1888 jy28-29
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o DOMINGO LOPES RAMOS o Honolulu i make kauoha ole.
Ma ka waihoia ana mai o ka palapela noi a me ka papa hoike a J.P. Mendonca Lunahooponopono o ka waiawai i oleloia, e @ ana e apono ia na hoolilo be $2137.30, a’e hoike ana o na mea i @ mai @ $2320.75, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea; a e kau oha ia e mahele ia ka waiwai e waiho ana ma kona lima i na poe i kuleana malaila, a e hookuo ia oia mai kona noho ana ma ia ana.
Ua kauohaia o ka POALUA, ka la 6 of MARAKI, 1888, ma ka hora io kakahiaka ma ke Keena ma ka Hale Hookolokoloma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa i konoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaika, e heie mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia al ua noi la. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani me Hawaii, e hoolahaia maloko o ke KUOKOA me Hawaiian Gasette he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, Januari 24, 1888.
Na ka Aha:
HENRY SMITH,
2165.31 Hope Kakauolelo.
MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaupuni Apena Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiawai o Kahookele, no Makapala, Kohala Akau, Hawaii, i make.
Ua beluheluia a ua waiho ia i na palapala noi a Robert Hale ka Lunahooponopono no ka waiwai o Kahookele i make kauoha ole, e noi ana, e apono aku i kana kuai ka aina o Kahookele a me kona hoike hope, a e haawaiia aku ka waiwai i na hooilinia, a e hookuu aku iaia mai kona noho ana i lunahooponopono no ia waiwai.
Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POALUA oia ka la 28 of FEBERUARI 1888, i ka hora io o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo o Kapaau, Kohala Akau, oia ka hi me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua mau noi la a me na mea kue ke hoike ia.
S. L. AUSTIN
L. K. Kaapuni
Hilo, Ianuari 16 th , 1888 jy 28-31
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Lealea (w) o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.
Ma ka waiho ia ana mai o ka palapaia noi a Ahiena (k), o Honolulu, e hoike ana ua make kauoha ole o Lealea ma Honolulu, ma ka la 23 o Augate, 1887, a e noi ana e hoopuka ia ka palapala hookohu luna hooponopono waiwai ia J. Alfred Magoon.
Ua kauoha ia o ka POAKAHI, ka la 6 of FEBERUARI, 1888, ma ka hora io kakahi aka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma Aliiolani hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oia io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A e hoo laha ia ia mea ma ka olelo Hawaii, i ekolu manawa maloko o ke KUOKOA, he nupepe puka hepedoma ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, Ianuari 10, 1888.
Na ka Aha:
HENRY SMITH
2163.31 Hope Kakauolelo.
PAPAI PAPAI
ALA MA KAHI
LEWERS & COOKE.
(O LUI MA)
@ Moi
E loaa ai
PAPA NOUAIKI
o kala a me keia ano
@ ha ni, Na Olepelope
Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa Ku, a me na Papa Moa nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pua
Na Pepe Hoonaui, Na Pena o na Wai e pau
Na Kui mai ke Nui a ka Makalil, Na Ami
Puka, Na Ami Puka Aniaci, Na Ami
o na ano a pau, Na Aila Pena, o
kela me keia ano Na Aila Hoo
maloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na
ano a pau.
NA WAI VANIKI
A ME NA
WAI HOOHINUHINU NANI I
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Maka maka pau, na makaukau kela mau makamaka o oukou e hoolawe aku nia oa mea a pau e pili ana ma ka laue oihana
NO KA
UKU HAAHAA LOA.
E likeme kamea e nolo ane maw@
LAUA a me ka MEA KUAI.
HELE MAI E WAE NO OUKOU
OLELO HOOLAHA.
Ua wehe ae nei au i ka Halekuai Awa me kai iho o ka Huina Kale, Helu 24, aoao ma Ewaq o ke alanui Maunakea. Na puuwai Hawaii a pau, e naue mai ma ko’u hala kuai Awa nei, a e loaa no ia oukou ka awa kaula na o Panaewa, ka awa kau laau o Hiulani, Wikamanu, Moeawakea, Kaliu, Kamalli, Ie ielewa &c nona keia wahi hooheno:
Makiki wai lelehuna a ka inanu,
O ka awa ili lena i ka uda o Kaiu,
A ka manu haihai lau awa o Puna,
Aia i ka laau ka awa o Puna,
Ia oe no a pa aku i ka lehelehe,
Noenoe kahi apu awa,
Iho mai ko luna poe,
Hikiki ka na o Ena.
E na kupa o ka ua Kukalahele e kpa e la we i ka awa ona o Puna, eia ua makaukau na’u ponoi no i kanu, hiki no ia’u ke manuahi. Ela ka awa e liilii ai na maka, mahae palua ka ula o ke kukui, kau a mea o ka ona o keia awa. Hele mi i pau kuhiewa.
C. MANAOLE,
Honolulu, Jan 6, 1888. 2162-jn 6.
HOOLAHA.
G. W. A. HAPAI
He Luna Hooko Mare.
A HE
AGENA HOOIAIO PALAPALA.
E loaa no ma Hilo-taoos, Hawaii, ma ne manawa a paul. 2152-gy