Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 13, 31 March 1888 — Page 1
This text was transcribed by: | Carly Climaco |
This work is dedicated to: | Angel Climaco |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXVII, HELU 13.
HOOLAHA KUMAU
GEORGE E. KAMAUOHA
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A @@ M@A
ANA AINA.
@@@@a @@ ma Kohala Akau, Hawaii.
2091-1y
@olney Vaillancourt
AKEPOKA.
He Lolo, Hoakaka, Pale ma k Kana@cal,
Kakauolelo, Lu@@hooponopono a me
ka hana ana @ ma l’alapala Hoo@@lo.
LAW@LAWE ILOKO O NA AHA A
PAU O KE AUPUNI.
@ hana ia @@ na Palapala pili Kanawai a
@@u.
@@@ Keena Hana Helu 21, Alanui Kalepa,
Honolulu Hale. (2150 1y)
A ROSA (AKONI)
Lolo A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
He Luna Hoolalo Palapala.
K@@NA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.
tf.
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?
@@ Ag@na Hoolalo Palapala no ka Mo-
Kupuni o Oahu
KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.
tf.
WILLIAM C. ACHI.
Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na
Aha a pau o keia Aupuni.
He Mea Ana Aina a he Boroka ma na
waiwai paa.
Keepa Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu
Honolulu, oia ke Keena mua iho nei o Kini
me Peterson. 2114-y
JOHN MAHIAI KANEAKUA.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO
BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.
Keena Hana, mal@na ae o ka Banako o
Hikopa ma.
S. K.MAHOE
LOLO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
He Agena H@akalo Palapala Kop@ no k
Hokupuni o Oahu.
He Luna Hooialo Palapala Kepa Paahana
Me ka Apa@a o Waialua, Oahu
E loaa no ma Waialua, Oahu 2128-@y
JAMES M. MONSARRAT
(MAUNAKEA)
LOLO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
He Luna Hooialo Palapala.
E hana @a no na Palapala Kua@, Palapala
Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e
ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoale ma
ka moraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA: Alanui Kalepa.
W.A. KINNEY, (Kini)
LOIO
Keena hana ma ke Keena o J. A. Makuna’
@@68 Helu 42 Alanui Kalepa ty
W.O SMITH
Loio ma ke Kanawai.
Helu 66, Alanui Pap@, Honolulu, fy 4ty
W R. KAKELA
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
He Luna Hoola@@ Palapala,
tf
M. THOMPSON,
LOIO MA KE KANAWAI
Keena Hana, @ia iluna o ka Hale Pohaku o
Kimo Campble, kihi o na alanui Papu me
Kalepa, Honolulu
HE LOIO IMUA O NA AHA.
Ina I makemakeia, alaila e haawi no oia
kona manao kanawai ma ke kakau ana ma ka
pepa, no ke ano o ka hi@ia e manaoai ana e
hoopii maluna o na olelo ike e waiho ia mai
ana e ka mea nana ka hihi 2121-1y
WILDER & CO. (WAILA MA.)
M@a kua@ papa @ m@ na lake kukulu hale
Na ano a pau, a @@ na me n@ pono a pau
@@ k@ @@l@.
Kihi Alanui Mo@wahin me Papa. tf
E G. HITCHCOCK
(AIKUE HIKIKOKI)
LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E
PILI ANA MA KE KANAWAI
E ohi ia @o @a Bi@@ Ai@, me ka awiwi
HILO, HAWAII
2114-tyr
HOOLAHA
@. W. A HAPAI
He Luna H@@k@ M@r@
A HE
AGENA HOOIAIO PALAPALA
E loaa no ma Hilo-taona, Hawaii, ma na
manawa a pau. 2152 ty
WILLIAM McCANDLESS.
HALEKUAI BIPI O WILIAMA MA
KALALENA ma Ulakoheo. Na ano
Bipi a me na la a pau o ka makeke no ka ku
mukuai oluolu. UalaKahiki a pela’ku
2002-@y
HE MOOLELO WALOHIA
@@@N@@@
MINEWA
Ka Nani.
KA
Ui Aloha Kamahao.
KA
Manu Aloha Lawe Leta,
ME
Ka Lio Maalo pu me ka
Mahina
Unuhiia no ka N@pepa Kuokea.
I KELA wa kahiko I halaloa aku he
mau haneri ae nein a makahiki, aia
malua o kea aup@ni o Peresia e noho
moi ana kea lii kiaaina Hanorema ka
me ho@nona ka inoa kaulana no ke
alii punikoko a me ka pakaha.
Ua mare aku keia moi i ka wahine
non ka inoa Aremila, a na laua mai ke
keiki hookahi, oia ka mea nona keia
moolelo maluna ae o Minewa.
O keia Minewa, he kaikamahine oia,
a i kona hanai ia ana a piha na maka
hiki he @o, aia hoi, ua hoohauoli ia ka
manao o ua mau makua la I ko laua
nana ana aku i na helehelena o ua kai
kamahine la a laua, he ui oai i oi pake
la aku mamua o na ui a pau o ka ho
onua, oiai, wahi a ua Hanorema la, ua
makaikai au i na ui a pau o ka honu,
aole nae hookah o lakou ke hoohalike
mai me ko Minewa nani, ka maemae
o kona ili, ka hiehie, ke kilakila, ia oe a
ike aku, ha’i e na pua o ke kula.
Oia paha ka kaua e pane ae ai e ka
mea heluhelu, ina @aha o kaua pu ke
kahi ilaila, ina paha ua ume pu ia ko
kaua mau puuwai, aole paha.
Ua hoohalikelike ia ka nani o Mine
Wa me na pua a pau o ka honua, aole
nae i oi ae kekahi pua mamua ona me
na manu hoi a me na mea kolo, aole
no hookah o lakou i oi ae mamua
ona.
Ua hoohalikelike ia kona nani me ke
kukui aa o ka po, ka la e oili ae ai i ke
kakahiaka, ka mahina oili mai iloko o
hoku me kona poepoe piha, na hoku
maka i noimo o ke kulu aumoe, aole
nae hookah o lakou i oi ae mamua o
Minewa, oiai, ua oi ae no ka nani o ua
nohea la mamua o ia mau mea a pau.
Nani io aku ia hoi ia kaikamahin, he
oi aku k aula o kona mau papalina ma-
mua o k aula o ka la i ke ahiahi, a o
ke aiai hoi o kona ili, mamua o ka ma
hina o ka mahina piha, a o ka lamala
ma hoi o kona mau maka mamua o ka
hoku, oia io aku la ka nani.
I ka piha ana o kona makahiki i ka
15, aia hoi kukulu aela ka moi Hanore
ma I kekahi hale nani loa no Minewa a
no kekahi mau la loihi ka hana ia ana
o ua hale ala paa iho la.
Hoonoho iho la ua moi ala ina koa
he lehulehu e kiai i ka ihiihi a me ka
maluhia o ua Minewa ala, e makaala
ana hoi i kea o me ka po.
Oiai ua Minewa ala e noho ana me
ka maluhia me ka maemae, aole oia i
puni le’al’ea aole hoi I na hoomahele ana
i ka hewa, aka i ka maemae wale no.
I kekahi po nae a ua kaikamahine ala
e moe ana, a i kona ala ana ae ike ka
kahiaka helelei wale ihola no kona mau
waimaka.
Ike aku la kona @hu makua i kona
uwe ana, ua ninau aku la laua i ke ku
mu o keia uwe ana o ua kaikamahine
nei a laua:
E ka maua lei aloha, heaha keia ou
e uwe nei?
Pane aku la ua kaikamahine la
penei:
Mai kamail@o mai olua ia’@, no ka
mea, ua aloha au i kekahi mea.
Auwe! owai ia mea au i aloha ai?
wahi a kona makuahine.
HONOLULU, POAONO, MARAKI 31, 1888.
Ao’e au i ike, wahi a ua Minewa nei
i pane aku ai.
Auwe nani ko@ kupanaha e kuu
lei aloha, eia ka aole oe i ike i kau mea
i a’oha ai, me he mea ala paha, eai oe
ke hana nei I kekahi mea e hoolilo ai i
kou kino iloko o ka maluhia ole.
Pane aku la ua kaikamahine la i ko
na makuahine penei.
Aole, aole au i ike a i aloha i kekahi
mea kino, a okiloa aku hoi i kekahi ka
naka.
Mahope iho o keia mau kukai olelo
ana. hele aku la lakou no ka papaaina,
a oiai ua Minewa la e ai ana, e helelei
wale ana no kona mau waimaka, e ko
mo kana ai e helelei no kona mau wai
maka, e inu ka wai e uwe no, pela wale
iho la no a hiki i kona maona ana.
Mahope iho o keia ua pili mau keia
haawina iaia i na la a pau, e uwe ana i
ka po, ke kakahiaka, ke awakea, a me
ke ahiahi.
He aloha okoa ana ke hele, he aloha
oko@ ke noho, he aloha, okoa ke ai, pe
la ke moe, kea la, ke holoholo, ina hiki
mai ka la, he aloha okoa ana ilaila, na
poo aku ka la he aloha okoa ana ilaila,
hiki mal ka mahina, he uwe okoa ana
ilaila, e nana i na hoku e uwe no, pa
mai ke aheahe lau makani he uwe wale
no ilaila, ma na mea a pau ana e ike ai
he aloha wale no.
Nani ke kupana@a o ke aloha o keia
Kaimahine, he aloha wale no ka na mea
a pau oia paha ke aloha oiaio, kea alo-
ha ia la na mea a pau, a nona paha ke
kanaenae i puana ia mai ai:
Kuu aloha la e kuu aloha
Kuu aloha i na aloha lima ole.
O kahi mea apiki nae ia kaua e ka
mea heluhelu ka noonoo ana aku, oia
ka ike ole o keia kaikamahine i kana
mea i aloha ai, he mea mau, aia a ike
ia ka mea i aloha ai, alaila, oia kea alo-
ha maa mau, eia hoi, o keia aloha, aole
i maopopo ka mea i aloha ai, oia paha
ka kaua mea e olelo ae ai, he aloha ka-
mahao.
No kekahi mau la loihi ke a loaa ana
o ua kaikamahine la i keia pilikia, @mi
mai la ke kino o ua Minewa la a ano
wiwi mai la.
I ka ike ana o kona mau makua i ke
ia pilikia nui o ka laua kaikamahine,
hoonua ae la kona mau makua i na ka
huna akamai loa, ma ke kilokilo a pe
la aku.
I ka lohe ana o na kahuna lapaau i
keia, ku koke ae la lakou a hele aku la
i ka halealii.
I ko lakou nana ana i ka mai o ke
kaikamahinealii aole hookah a lakou i
hiki ke ho@ke mai heaha la ka mai o ke
kaikamahinealii.
Ninau aku la ka moi ia lakou a pau,
ina paha ua ike lakou i ke kumu o ke
ia aloha ano e o ke kaikamahinealii.
Puana like mai la ua kahuna a pau a
me na kilokilo.
Aole makou i ike i keia ano mai, ao
le akaka iki o kona ano a me kana mau
hana, me he mea ala, o ke kaikamahine
alii no ka i ike.
No keia mau olelo a na kahuna a
me na kilokilo, huli hou ae la ke alii a
ninau iho la i ua kaikamahine ala ana
penei:
Ea, owai kau mea i elona ai, e hoike
mai, i hoopau ia ai ke kanmaha o ko’u
naau a me ko na makaainana.
Pane aku la ua kaikamahine la pe
nei:
E kuu mau makua aloha, aole au i
ike i ka’u mea e aloha nei, aole au e ho
opunipuni aku ana ia olua, aka, he oia
io maoli keia.
Pane aku la ka m@i me ka leo hoo
malimali:
E kuu kaikamahine aloha, ina ole
oe e hoike mai ana i ka mea oiaio ia’o.
alaila, e oki no au i kou poo i ka pahi
kaua, a e make no ae, ua ahona ia ma
mua o ko’u ola ana.
Pane aku la ua kaikamahinealii la
me na waimaka e hiolo ana ma kona
mau papalina:
E kuu papa aloha, ke hoohiki paa
aku nei au imua o na lani a imua hoi
ou e kuu makua, aole loa au i ike i
ka’u mea i aloha ai.
No ka ike ana o ka moi ua hoohiki
paa mai kana kaikamahine imua ona,
nolaila, olelo aku la oia i na kahuna la-
paau e hoi no ko lakou mau home.
A hala hou @e la kekahi mau la ao
le i kanahai ik@ mai ka mai o kana kai
kamahine, aka, ua oi pakel loa aku
kona aloha a ua hele loa mai la kona
kino i kekauwahi o ka nawaliwali.
No keia mea, hoeuna hou aku la ka
moi olelo kuahaua i na kahuna la
paau a pau o kea o, e hele mai e nana
i ka mai o kana kaikamahine, aka i ko
lakou hiki ana mai ua pohihihi lo aka
mai i ko lakou noonoo ana, aole hooka
hi o lakou i hiki ke @oike mai i ke ku
lana o ka mai a me kona ano.
No keia mea, ua kaumaha loa ia ka
naau o ka moi a me kaua wahine, a i
kela a me keia hora e uwe mau ana la
ua no ka laua kaikamahine, a pela no
hoi me ua kaikamahine ala.
Mahope iho a ka noonoo loihi ana o
ka moi Hanorema no ka mai o kana
kaikamahine, hooholo iho la oia, aohe
aku he pone i koe, aka, e kauoha aku
oia ia na poe akamui a pau i ka hooka
ni ana i na mea kani, e hele mai a me
ka poe mele e haa anu, na poe hokio
kio a me ka hula, malia oia paha ka
mea nana e hoomalielie mai i ka uwe
ana o kana kaikamahine.
I ko lakou hiki ana mai, a hana hoi
ka lakou maa hana ike.
I ka lohe ana o Minewa, ua hooi loa
ia ae la kona uwe a hookiekie loa ae la
oia i kona leo a uwe iho la me ka leo
nui.
No ia mea, hoopau koke aku la ka
moi i ka hookani ana i na mea kani, a
hookuu aku la i ka poe hookani e hoi
no ko lakou mau wahi mau.
He mea oiaio e ka mea heluhelu, ua
hoao ka moi mui ka hololio a ka holo
kaa, ka ana ana me na mea inu, ke ka
ka pahikaua ana, ka hoonoho ana me
na keikane ui a pau o ka aina, i wahi
hoi e kanaaho mai ai o kana lei aloha
he keiki.
Eia nae, o @a mau mea a pau, ua lilo
i mea ole, oiai, e hoomau ana no ua
Minewa la i ka uwe ana i na sekona a
pau.
No keia mea, noonoo hou iho la ka
moi i kana mea kupono e hana ai, a
hooholo iho la oia e hoopaa ia kana ka
ikamahine maluna o kekahi mokupuni
a e hoonoho iaia wale no me elua kau
wa wahine no ka malama ana i kona
ola.
I kona hoopuku ana aku i keia ma
nao i kana wahine, ua ae koke mai la
oia.
Nolaila, i kekahi la h@i ia ae la ka
lohe ma ua wahi a pau o ka aina, e ole
lo ia ana:
I ka la mua o ka hebedoma, e lawe
ia aku ai ke kaikamahine alii Minewa
no ka makupuni o Canadia.
O keia mokupuni o Canadia, aia no
ia ma ke komohana o ka mahele aina o
Kuliki [Greece] a me Tureke [Turkey]
ma ke Kaiwaenahonua.
O ka manao maoli o ka moi ma ke
ia hoopaa ana ona i kana kaikamahine,
no keia mokupuni, oia no kona make
make e hoonoho i ua kaikamahine la i
wahi e ano e hou ae ai kona noonoo
malia paha i loaa keia haawina iaia no
kona noho pu me ne makua iloko o ka
hanohano nui.
A ina paha oia e noho ana ma keia
mokupuni kanaka ole, alaila, el hoololi
koke no oia i kona noonoo, a e auhee
aku hoi na haawina o ke kamahao ma
luna ona.
I ka hiki ana mai i ka la e lawe ia ai
o ua Minewa la, ua lehau ae la na uwa
po i na kanaka a me na makaikai he
lehulehu.
Ua hoohapa ia hoi na hae ma na
Pahuhae, he hoailona no ke kanikau a
me ke kumakena no ke kaikamahine i
aloha nui ia.
(Aole i pau.)
MEA HOU MA KANAIO
I ke Kuokoa:
Aloha wale:
Eia mai kahi meahou ano nui i loaa
ia’u, a nau ia e hoomaikeike ae i ke
akea, oia keia.
Ma ka la 22, o keia mahina nei, hora
@ a oi @ m o ka la i hai’a maluna ae:
ua hoomaka ka haule nui ana mai ona
pokaua @ioelo, aole o kana mai, a ma
keia haule nui ana mai ona pakaua, ua
haule pu mail aka Huahekili, aole o
kana mai a he ku i ka weliweli ke ike
aku.
Ua like me ka iliilie hooleileiia iho
ana maluna o na hale ka pohapoha a
ka launa ole, a ua paa pono ka honua
i ka hua hekili.
Ua nui ka poe i ohi i keia mea, a o
ka mea no kekahi e kakau nei.
He nui ka eha o ka ili ke pa mai ke
ia aho h@a, me he kui la e houhou ana
ka welenia.
Weliweli ka hana a ka Haku ma Ka
naio nei.
Ina elua hora a oi o ka haule ana o
keia mea me ka ua pu, ina aohe nao ai
i ka papaa.
He manawa @@ku wale no a o ka
pau no ia.
O ka elua keia o ka haule ana, a he
oi aku nae keia.
Aole mai kahiko mai, he kahi wale
no, he mau hiona paha no ke au hoo
maemae. O ka eha ana nae hoi ka
hewa o ko’u ili.
Pau ae la keia G.P. Zekaria
Kanaio, Maui, Mar 27, 1888.
LAUDILA
KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA
KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA
Ka Olali oke Kahua Kaua.
Ka Eueu nana i hookuaihi ka Onohi malamalama o ka
La@ka Ui kelakela i malamaia @nawaena o na kua
Hiwi me na kualo@@@ ka nani nana i hoomalule
ka puuwai o na aliiwahine a pau o Europa
a i eh aka @eha lima @le a ke aloha
Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.
A o ke Ku@uen Iwikani o ka Makakila
Me he wahi kiko la e maalo ae ana
iloko o na huina aouli.
Heaha la, wahi a Aekoahi.
E nana aku paha kakou? wahi a ke
keikialii.
Ia lakou e nanea ana i ka nana, ua
kokoke loa mai la ua wahi mea la
imua o lakou nei.
I ka hoomaopop ana aku he lio ua
mea la.
Pane mai la o Aekoahi, he lio ae
keia.
Manao au, o ka lio ae keia o ko ma
kuakane e hele mai ana e kokua ia oe.
Aole i pau pono ae na olelo a Aeko
ahi, ku ana ua lio ne imua o lakou
nel.
No kekahi mau minute pane mai la
oia:
E kuu haku alii, owau o Lopainahu
elo, ka hoapili o kou makuakane, no kuu
ike he huakai huli makua kau, no
laila, i hele mai nei au e kokua ia oe.
No ka mea, eia no ia’u kekahi pono
ou.
Ina e hiki mai ana ke kaua, owau
auanei kou alanui e lanakila ai.
I ka lohe ana o ke keikialii, ua pane
aku la oia.
Ina hoi ha o ko’u makua oia kou
hoa pili heaha hoi ka mea ou i kokua
ole ai i kuu makuakane?
Pane mai la ka lio, aole e hiki ia’u
ke kokua iaia.
No ka mea, ua hiki mai ia’u ka papa
mai ka papa mai ka olomana Kelaudi
la mai, aole au e huli aku e kokua i
kau haku kuu alii, no kona imi ana i
ka hewa.
Nolaila, o keia mau hana, he mau
hana keia e ao ana I kou makuakane
mai hana hou i ka hewa ma keia mua
aku.
Nolaila, i kou wa e makemake ai e
Hele aku e makaikai ma ke kahua kaua
e pono oe e kau maluna o’u, a na’u no
e pale i na poino a pau e kau mai ana
maluna o kaua.
Uo pono wahi a ke alii opio i pane
mai ai.
Ia lakou i kolekole aku ai maluna po
no iho o ka piko o ke kuahiwi.
Oia no ka wa i pouli iho ai ka la a
puka mai la na hok@ a anapu ae la ka
uwila a kui mai la ka hekili, a uhi mai
la ka noe.
O na popo ahi luai pele hoi, ke lele
mau mai la imua o lakou nei me ka
weliweli nui.
Iloko no hoi o keia pouli nei @ hala
wai ae ai na puali kaua a hoomaka mai
la na leo ahiu o ka inaina mai loko
mai o na waha o ka poe enemi.
Oia no ka wa i hooili ia ai o kekahi
kaua nui mawaena o na koa o A@koahi
a me ka ui Hiaralia.
Iloko o keia manawa e hooili ia nei
ke kaua mawaena o na aoao a ielua e
lohe ia aku ana hoi na leo ahiu o ka
inaina mawaena o na koa o ke kupua
Lopina Gula a me na koa opio
Ua puia ka lewa i ke kani oeoe o na
Pahikaua maka derakona a me na koi
kaua o ia ano hookahi.
O na laau ihe hoi, e halakila ana
ma na maka o na naita o ua mau alii
opio nei.
E hiolo ana hoi ka make mawaena o
na aoao a ielua.
I ka manawa i ike ai ke kaikamahine
Hiaralia i ka ikaika like o na aoao a ie
lua.
Oia no kona manawa i lalau iho ai i
kana uwepa kupua a kowali ae la oia i
ka lewa no elima manawa.
Huki hou mai la oia i kana uwepa
imua o kona alo, a hoolei hon aku la
oia imua he elima alu
Ia wa oia i pane aku ai i ka pane
ana aku:
O na e@@mi a pau o lakou a pau ke
make.
Ia wa i huki mai ai oia i kana uwe
pa a pau na alu elima, a poha hou aku
la kana uwepa i ka lewa.
Ua like ke kani ana me na pukunia
hi i ki ia i ka wa hookahi he elima ha
neri.
E holopapa ana hoi maluna o na ene
mi.
He mau sekona wale no, ua pau loa
iho la i ka make na enemi, a koe kaka
ikahi aku la.
Ua hu@o ae la na kupua o ka hale
kakela pahaohao i panai pu ia me na
koa o ke keikialii.
O na koa i eha a make, ua lu ia iho
la lakou e Aekoahi me ka wai ola a
pau nui ae la i ke ola, koe no nae kona
enemi.
I ka pau ana o keia mau hoouka ka
ua ana, ua hu’i hoi aku la kela a me ke
ia o lakou ma ko lakou mau wahi mau
no ke kukai ana no ka makaala loa i na
enemi.
I keia manawa, ke holopapa mau nei
ka leo o ka hekili a ke uhi nei no hoi
ka pouli maluna o ka aina.
No ka nui ikiiki loa o kea lii kane a
me ke aliiwahine, ua lalau iho la oia i
kona peahi a hoomaka aku la ua ui ho
okolohe nei e peahi aku i ka lewa no
elima manawa.
I ka hoomaha ana ae o keia mau ha
na a ke aliiwahine, oia no ka manawa
i wehe ae ai o ka pouli kau ana ma
luna o lakou, a ike ia aku la ka mala
malama.
Ia wa i kauoha ae ai ka ui Hiaralia i
kona pukaua nui e kauoha aku i na wi
liki o kona aupuni e kukulu paa i ke
aupuni lewa maluna o ka halepaahao
no ka malama ana i na pio, e kauoha
pu aku no hoi oe i na koa e makaala
loa lakou i na enemi, o hele mai aua
nei lakou a lawe malu aku i na pio.
Ua pono o kou makemake ke hoo
ko ia
I ka nalo ana aku o ua alihikaua nei
ua huli aku la ke aliiwahine a pane aku
la i kana aloha:
E kuu aloha ka mea a kuu puuwai i
paumako ai, eia kaua i ka aina malihi
ni nei kahi a kaua e mauna nei i ko ka
ua mau ola makamae no ka hoola ana i
ko kaua mau makua.
Nolaila, eia wale no ka’u wahi mea
kaumaha, ina paha auanei e lanakila
ana ou mau makua a huli hoi aku oe i
kou aina me ka hauoli, owau hoi noho
iho la hoi au me ka ukana a kaua, oia
paha auanei ka’u e haawe aku ai i ke
kaumaha.
I ka lohe ana o ke alii opio na pane
aku la oia:
O ke kaumaha hea kau e olelo mai
nei ia’u.
Pane aku la ke aliiwahine, o ko alo
ha hoi ka’u e auamo aku ai.
Ia manawa i pane aku ai ke alii opio
penei:
Ua manao au he wahine kupaa la oe
mamuli o ka’u mau olelo.
Ua hai mua aku au ia oe ina kaua e
hoomanawanui a puka main a makua o
kaua alaila, e lilo ana au nau no ka wa
pau ole, pela hoi an nau no ka wa mau
loa.
Aole no ka paha oe i malama i ka’u
mau olelo i hai aku ai ia oe mamua
aku nei.
Pane aku la ua ui hookalak@pua nei
a kakou:
Ua lohe no au, aka, aohe o’u hewa
ke hoomaopop hou aku aia no ka po
no o ka lohe hou mai mai kou waha
alii mai.
Ia laua no e kamailio ana ua hoona
ueue ia ke aupuni a me ka halealii a
@a like loa me kahi apana pepa e puhi
hele ia ana e ka makani.
O ka hale alii hoi keia, ke olepe pu
ia mai la na puka aniani
A o na kaupoku, ke hoohiolo ia mai
la e ka ikaika o ka makani.
I ka ike ana o ke kaikamahinealii i
keia pilikia, oia no kona manawa i la
lau iho ai i kekahi mau wahi pokaa lo
pi kilika a paki aku la i ka honua.
He owe ana i panai ia mai me ka na
keke, aia hoi, ua haule makawalu aku
la mai loko aku o ua mau pokaa lopi
kilika la he mau kaulahao kila, he 5000
ko lakou nui, a uhi p@ iho la maluna o
ka halealii.
Hele loa aku la ka paa o ua mau ka
ulahao nei a hiki i ka papa ku o ka ho-
nua.
NA HELU A PAU, 2174.
I ka ike ana o ke aliiwahine ua hoo
koi a kona makemake, ua ani hou ae
la oia i kana kookoo i ka lewa, oia no
ka wa i hoi hou ae ai o ka nani o ka
halealii e like me kona mau.
I ke aupuni o ka ui. Hiaralia e kau
dono la maluna o ka halepaahao o ka
ehaeha.
Ua kauoha aku la oia i kona mau pu
kaua e hookuu i na ki he 16 a e kuku
lu paa hoi i ke aupuni maluna o ua ha
le hoopaa pio la.
I ka lohe ana o kona mau pukaua ua
hooko aku la lakou e like me ka make
make o ko lakou haku.
E na hoa hooheno o ka moolelo o
ke keikialii Laudila, e haalele ae ko ka
kou kamaipo ana no ke keikialii a me
ka ui Hiaralia, e huli ae ko kakou ka
mailio ana no na hoomakaukau kaua
ana a ke kupua Lopina Gula me kona
mau mana kupua.
I na koa i auhee aku ai mai ke kahua
mai, ua holo pololei aku la lakou no
kahi o kolakou moi aloha, ia lakou i
hiki akuai i mua o ko lakou moi, ua pa
ne maila oia eia mai nei oukou ae e ke
lii, eia makou imua ou a he louo kau
maha ka makou e hai aku oia hoi, o
kou pukaua, au i hllinaiai no ka mana
ame ka wiwo ole ma ke kaua ana, ua li
lo oia a mekona poe i mau luaahi na ka
make mau i loko ona lima o ke kahi
pualikaua nui e nee mai nei me kekahi
aupuni ano e.
Nolaila, o keia ke kaua a makou i
manao ai e hookulanalana ia ai kou no
hoalii, uo ka mea, ma ko makou nana
aku, aole o kana mai o ka nui o na ku
pua e hele pu mai nei.
I ka lohe ana o Lopina Gula I keia
mau olelo, ua kulou iho la kona poo
ilalo a ea ae la a pane aku la oia i ka i
ana aku:
He mea oiaio, e hoouka kaua mui
aku ana ma keia hope aku, aka, aole
loa au e haawi pio a hiki i kuu holopa-
pa ana i na mea a pau e kue mai ana
ia’u.
Ia manawa i pupuku mai ai kona
mau maka a me ka piha inaina iloko o
kona kino i lalau aku ai oia i kana ohe
a hoohuli aku la oia i ka waha o kana
ohe ma ka welau akau a kahea aku la
penei:
E Lopinahiu ka moi o na kupua o
ka welau akau.
Ke kauoha aku nei au ia oe o oe a
me kou mau noa kupua e noho ana
ma ka welau akau e hele mai oe e ko
koa ia’u no ka la hoouka kaua e hiki
mai ana.
I ka pau ana o keia mau olelo ua ho
ohuli aku la oia i ka waha o kana ohe
ma ke welau hema, a kahea hou aku
la penei:
E Apadula, ke alii o na kupua ma
ka welau hema.
F hele koke mai oe a me kou mau
hoa kupua e kokua ia’u no ka mea, ua
hiki mai ka wa e hoohana ai na mana
o kakou.
I ka pau ana no o keia mau olele ua
hoohuli aku la oia i ka waha o kana
ohe ma ke hikina, a kahea aku la oia
penei:
E Laehokela, ke alii o na kupua o
ka hikina, e hele mai oe e kokua ia’u
no ke kaua ana i na enemi, o oe a me
kou mau hoa kupua.
I ka pau ana o keia mau olelo hoo
huli aku la oia ma ke komohana a ka
he@ aku la.
Ia oe ho@e ke Delakona Ulau’a,
ka mea i kapaia ke alii o na kupua o ke
komohana, ano kou wa e hele mai ai
no ka @ooko ana i ka kaua hoohiki no
ka mea, ua kokoke mai ka manawa.
I ka pau ana o kana kahea ana ma
ke komohana, ua hoohuli ae la oia i
kana ohe iluna o ka lewa a kahea aku
la oia
E na akua poo manamana o luna o
ka lewa, a me ka moi o na lua ahi he
16, oia hoi o Merata, e iho mai oe e
kokua ia’u, no ka mea ua hiki mai ka
manawa.
I ka pau ana, ua hoohuli aku la oia i
kana ohe iloko o ke kiowai a kahea
aku lo.
E na lii o ka wai a me ka moana, e
hele mai oe me kou poe e kokua ia ma
kou, no ka mea ua hiki mai ka manawa
a ke kilo Meriba i hai mai ai ia’u, nolai
la, e hele mai oe a me kou poe.
I ka pau pono ana o keia mau mea i
ke kahea ia, he mau hora wale no ua
piha kui mai la ke aupuni o ke kupua
Lopina Gula i na tausani o na tausani
o na kupua
(Aole i pau.)