Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 13, 31 March 1888 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ra Eueu oaaa i Kookuuihi ki Onohi malamaUm* o k* Lu: ka L'i ke!akeia i roanaeoa o OJ kua* hiwi mcrūi kuaicr.o; ea nanioana i !K.vina!'j!e ka puuwai o .'!a a!ii» a pau o E\irvp* j> i <:.a ka "eha ii;na a kealu/ha Sa Hakui haliioiiia Wilia: o ka Hikiia. A o ke Knouen Iwikaui o ka Makakila Me he wahi kiko la e maaio ae ana iloko o na huina aouli. Heaha la, wahi a Aekoahi. E nana aku paha kakou ? wahi a ke keikialii. Ia lakou e nanea ana i ka nana, ua kokoke loa mai la ua wahi mea la imua o lakou nei. I ka hoomaopopo ana aku he lio ua mea la. Pane mai la o Aekoahi, he lio ae keia. Manao au, o ka lio ae keia o ko ma kuakane e hele mai ana e kokua ia oe. Aole i pau pono ae na olelo a Aekoahi, ku ana ua lio nei imua o lakou nel. No kekahi mau minute pane mai la oia: E kuu haku alii, owau o Lopainahuelo, ka hoapili o kou makuakane, no kuu ike he huakai huli makua kau, nolaila, i hele mai nei au e kokua ia oe. No ka mea, eia no ia'u kekahi pono ou. Ina e hiki mai ana ke kaua, owau auanei kou alanui e lanakila ai. I ka lohe ana o ke keikialii, ua pane aku la oia.

Ina hoi ha o ko'u makua oia kou hoa piti heaha hoi ka mea 011 i kokua ole ai i kuu makuakane ? Pane mai !a ka lio, aole e hiki ia'u ke kokua iaia. No ka mea, ua hiki mai ia'u ka papa mai ka papa mai ka olomana Ke!audila mai, aole au e huli aku e kokua i kau haku kuu alii, no kona imi ana i ka hewa. Nolaila, 0 keia mau hana, he mau hana keia eao ana i kou makuakane mai hana hou i ka hewa ma keia mua aku. Nolaiia, 1 kou wa e makemake ai e hele aKU e makaikai ma ke kahua kaua e pono oe e kau maluna o'u, a na'u no e pa!e ina poino a piu e kau mai ana maluna o kaua. Uo pono wahi ake alii opio 1 pane mai ai. Ia lakou i kokoke aku ai maluna pono iho o ka piko o ke kuahiwi. Oia no ka wa i pouli iho i\i ka ia a puka mai la na hokn a anapu ae ia ka uwiia a kui mai )a ka hekili, a uhi mai !a ka noe.

O na popo ahi luai pele hoi, ke lele mau mai la imua o lakou nei me ka weliweli nul Iloko no hui o keia pouii nui i halawai ae ai na puali kaua a h īomaka mai la na ieo ahiu o ka inaina mai loko mai o na waha o ka poe enemi. Oia no ka wa i hooili ia ai o kekahi kaua nui mawaena o na koa o a me ka ui Hiaratia. lioko o keia manawa e ho« ili ia nei ke kaua mawaena o na aoao a itlua e lohe iaaku anahoi na leo ahiu o ka inaina mawaena o na koa o ke kupua Lopina Gula a rae na koa opio Ua puia ka U wa i ke kani oeoe o na | pahīkaua maka derakona a me na koi: kaua o ia ano hookahl | O na iaau ihe hol e hahkika ?na ; ma na maka o na naita o ua matr aiii I opio nei. ' £ hiolo ana hoi ka nuke mawaena o | oaaoaoaielua | | I ka manawa i ike ai ke kaikamahine ! Hiaralia i ka ikaika like o na aoao a ie IU3. Ota no kona manawa i laliu iho ai i kana uvceja kupua a kowaii ae !a oia i ka lewa no elima manawa. Huki hou mai la oia i kana uwepa

nru.\ o kv>ry.\ a';o, i hix>!ei hon aku 1J o ; a i(ni:a he eiinu aiu la wa oi.\ i pane aku ai i ka pane ana aku: O na ennmi a j>au o lakou a pau ko make. Ia wa i huki niai ai oia i kana uwepa a pau na a!u elima, a poha hou aku !a kana uwepa i ka lewa. Ua like ke kani ana me na pukuniahi i ki ia i ka wa hookahi he elima haneri. E holopapa ana hoi maluna o na ene mi. He mau sekuna wale no. ua pau loa iho la i ka make na enemi. a koe kakaikahi aku !a. Ua huio ae la na ku|»ui o ka hale kake!a pahaohao i j>anai pu ii me na koa o ke keikialii. ( 0 na koa i eha a make, ua lu ia iho i h lakou e Aekoahi me ka wai ola a! pau nui ae la i ke oia, koe no nae kona enemi. 1 ka pau am o keia mau hoouka kaua ana, ua hu'i hot aku la kela a me ke ia o lakou ma ko lakou inau wahi mau no ke kukai «na no ka makaala loa i na

enemi. I keia manawa, ke holopapa mau nei ka leo oka hekili ake uhi nei no hoi ka pouli maluna o ka aina. No ka nui ikiiki loa o ke alii kane a me ke aliiwahine, ua lalau iho la' oia i kona peahi a hoomaka aku ia ua ui ho* okolohe nei e peahi aku 1 ka lewa no elima manawa. I ka hoomaha ana ae o keia mau ha na ake aliiwahine,, oia no ka manawa i wehe ae ai oka pouli e kau ana maluna o lakou, a ike ia aku !a ka malamalama. Ia wa i kauoha ae ai ka ui Hiaralia i kona pukaua nui e kauoha aku i na wiliki o kona aupuni e kukulu paa ike aupuni lewa maiuna oka halepaahao no ka malama ana i na pio, e kauoha pu aku no hoi oe ina koa e makaala !oa lakou ina enemi, o hele mai auanei lakou a lawe malu aku i na pio. Ua pono o kou makemake ke hooko la

I ka na!o ana aku o ua alihikaua nei j ua huii aku la ke alūwahine a pane aku | la i kana aloha: I E kuu aloha ka mea a kuu puuwai i paumako ai, eia kaua i ka aina malihini nei kahi a kaua e mauna nei i ko ka ua mau ola makamae no ka hoola ana i ko kaua mau makua. Nolaila, eia wa!e no ka'u wahi mea kaumaha, ina paha auanei e lanakila ana ou mau niakua a huli hoi aku oe i kou aina me ka hauoli, owau hoi noho iho la hui au me ka ukana a kaua, oia paha auanei ka'u e haawe aku ai ike kaumaha. I ka lohe ana o ke alii opio na pane aku !a oia: Oke kaumaha hea kau e olelo mai nei ia ? u. Pane aku la ke aliiwahine. o ko aloha hoi ka'u e auamo aku ai. Ia manawa i pane aku ai ke alii opio penei: Ua manao au he wahine kupaa la oe mamuli o ka'u mau o'.elo. Ua hai mua aku au ia oe ma kaua e hoomanawanui a puka mai na makua o ksua alaila, e lilo ana au nau no ka wa pau oie, [ e!a hoi an nau no ka wa mau loa.

Aole no ka paha oe i malama i ka'u nau olelo i hai aku ai ia oe mamua aku nei. Pane aku la ua ui hookalakopua nei a kakōu: Ua lohe no au, aka, aohe o'u hewa ke hoomaopopo hou aku. aia no ka pono oka lohe hou mai mai kou waha alii nui. la laua no e kamailio ana ua hoonaueue ia ke aupuni a me ka haleaHi a na hke !oa me kahi apana pepa e puhi | hele ia ana e ka makani, oka hale aHi hoi keia, Le olepe pa | ia mii la na puka animi A o na kaupoku, ke hoohiolo ia mai la e ka ikaika o ka makani. 1 ka ike ana oke kaikamahinealii i keia pilikia, oia no kona manawa i la iau iho ai i kekahi mau wahi pokaa )opi kilika a piki aku la i ka honux He owe ana i panai ia mai me ka nakeke, aia hoi, ua haule makawalu «ku U mai ioko aku o ua maa pokaa lopi . kilika ia he mau kaulahao kila, be 5000 jko lakou niii, a uhi pu iho la maluna o ka halealiL 1 Hele ioa aku U» ka i>aa oua raau ka ulahao nei a hiki i ka papa ku o ka honua.

I ka tke ana o ke aliiwahine ua hoo|ko ia kona makemake, ua am hou ae la oia i kana kookoo i ka lewa, oia no ka wa 1 hoi hou ae ai oka n*ni ok* haleaiii e īike me kona mau. Ike aupuni o ka oi HuralU t kiu elono 1* nnluni o ka h*lepa*hto okt ehaeh.i. L"a kauoha aku la oia i kona mau pu kaua e hookuu i n& ki he 16 a e kukulu paa hoi i ke aupuni maluna o ua ha* le hoo{>aa pio la. I ka lohe ana 0 kona aiau pukaua ua hooko aku la lakou e tike me ka makenuke 0 ko lakou haku. Ena hoa hooheno oka meolelo o ke keikialii Laueiih, e haaleie ae ko ka kou kamaipo ana no ke keikiaiii ame ka ui Hiamlia, e huli ae ko kakou ka mailio ana no na hoonukaukau kaua ana a ke kupua Lopina Oula me kona mau mana kupua.

! ]na koa i auhee aku ai »nai ke kahua mai, ua holo pololei aku la lakou no kahi o koiakou moi aloha, ia lakou i hiki akuai i mua o ko lakou moi, ua pa» ne maiia oia eia mai nei oukou ae e ke !ii, eia makou imua ou a he louo kau* maha ka makou e hai aku oia hoi, o kou pukaua, au i hllinaiai no ka mana ame ka wiwo ole ma ke kaua ana, ua lilo oia a mekona poe i mau luaahi na ka make mau i loko ona lima o ke kahi pualikaua nui e nee mai nei me kekahi aupuni ano e. Nolaila, o keia ke kaua a makou i manao ai e hookulanalana ia ai kou no hoalii, uo ka mea, ma ko makou nana aku, aoie o kana mai o ka nui o na kupua e heie pu mai nei. I ka iohe ana o Lopina Gu!a i keia mau olelo, ua kulou iho la kona poo ilalo a ea ae la a pane aku la oia i ka i ana aku: He mea ouio, e hoouka kaua nui aku ana ma keia hope aku, aka, aole loa au e haawi pio a hiki i kuu holopapa ana i na mea a pau e kue mai ana ia'u.

Ia manawa 1 pupuku mai ai kona mau maka a me ka piha inaina iloko o kona kino i lalau aku ai oia i kana ohe a hoohuli aku h oia i ka waha o kana ohe nia ka welau akau a kahea aku la penei: K Lopinahiu ka moi o na kupua o ka welau akau. Ke kauoha aku nei au ia oc ooe a mc kou mau noa kupua e noho ana ma ka welau akau e hele mai oe e kokua ia'u no ka la hoouka kaua e hiki mai ana. I ka pau ana o keia mau olelo ua ho ohuli aku la oia i ka waha o kana ohe ma ka welau hema, a kahea hou aku la penei: £ Apadula, ke alii ona kupua ma ka welau hema. F hele koke mai oe a me kou mau hoi kupua e kokua ia'u no ka mea, ua hiki mai ka wa e hoohana ai na mana o kakou. I ka pau ana noo keia mau olele ua hoohuli aku la oia i ka waha o kana ohe.ma ka hikina, a kahea aku la oia penei: E Laehokela, ke alii ona kupua o ka hikina, e hele mai oe e kokua ia'u no ke kaua ana i na enemi, o oe a me kou mau hoa kupua.

I ka pau ana o keia mau olelo hoo huli aku la oia ma ke komohana a kahei aku la. la oe hot e ke Oelakona Ulau'a, ka mea i kapaia ke alii o na kupua oke komohana, ano kou wa e hele mai ai no ka qookn ana i ka kaua hoohiki no ka mea, ua kokoke mai ka manawa. 1 ka pau ana 0 kana kahea ana nu ke komohan», i'a hoohuli ae la oia i kana ohe iluna oka lewa a kahea aku la oia Ena akua poo manamana o luna o ka lewa, a me ka moi ona !ua ahi he 16, oia hoi o Merata, e iho mai oe e kokua ia'u, no ka mea ua hiki mai ka ! manawa. I ka pau ana, ua hoohuli aku la oia i kana ohe iloko oke kiowai a kahea aku la Cna lii oka wai ame ka moana, e hele mai oe me kou poe e kokua ta nia kou, no ka mea ua hiki mai ka manawa a ke leilo Meriba i hai mai ai la'u, noUi la, e hele mai oe a me kou poe. I ka pau pono ana o keia mau mea i ke kahea ia, he mau hora wale no ua piha kui mai la ke aupuni 0 ke kupua Lopina Oula ina tausani ona tausani o na kupua. (AoUipan»)